ရခိုင္ေလွ်ာက္ထံုးမ်ား (၁ မွ ၂၅) ထိ

ရခိုင္ေလွ်ာက္ထံုးမ်ား (၁ မွ ၂၅) ထိ
-----------------------------------
နေမာတႆ ဘဂ၀ေတာ အရဟေတာ သမၼာသဗၺဳဒၶႆတိ။

ေလွ်ာက္ထံုးအမွတ္ (၁)

သီရိရာဇာမင္း၏အိမ္မက္ေတာ္ ေလွ်ာက္ထံုး။

ဓည၀တီဒုတိယၿမိဳ႕တည္ ကံရာဇာႀကီးမင္း ဆက္ႏွစ္ဆယ့္သွ်စ္ဆက္ေျမာက္ သီရိရာဇာမင္းသည္ မိဖုရား၀ိမလေဒ၀ီကုမၼာရီႏွင့္ သကၠရာဇ္ (၆၇) ခုႏွစ္တြင္ ဓည၀တီျပည္ႀကီး၀ယ္ ထီးနန္းစိုးစံသည္။ စက္ေတာ္ေခၚရာ တနိေသာအခါ၌ မင္းႀကီးသည္ နီလကိုဆြတ္ယူ၍ မိဖုရားႀကီးအားပီးရသည္ဟု အိမ္မက္ေတာ္ ျမင္မက္သည္။ မင္းပြဲခံရာ၌ မူးမတ္႐ို႕သို႔ အိမ္မက္ကိုျပန္ဆိုစီသည္။ ယင္းေသာအခါ မင္းတုံးစားအမတ္၀ိမလ၊ ေျပာင္းျပာစား အမတ္ေဒ၀ေက်ာ္ထင္ေလွ်ာက္ထံုးေသာ္ကား-

အသွ်င္မင္းျမတ္ သူရိယနီကို ဆြတ္ယူ၍ပီးရသည္ဟု ျမင္မက္ေတာ္မူလတ္ေသာ္ ဘုန္းအာဏာ က်က္သေရ
ေတာက္ထြန္းေသာ သားေတာ္ကုိ ဖြားျမင္ရာသည္။ စႏၵာလကုိ ဆြတ္ယူပီးရသည္ဟု ျမင္မက္မူလည္း စၾကာမဒၶာ
မင္းႏွင့္ထိုက္ေသာ သမီးေတာ္ကုိ ဖြားျမင္မည္အမွန္ျဖစ္ပါသည္။ ယင္းသို႔အေၾကာင္း ႐ွိထံုးေဟာင္း
အလာဟိပါသည္။ ယခုအသွ်င္ မင္းႀကီးျမင္မက္ေသာ အိမ္မက္ေတာ္တြင္ နီလအစံုကို ဆြတ္ယူေတာ္မူ၍
မိဖုရားႀကီးသို႔ပီးရသည္ဟု ျမင္မက္သည့္အလို ဇမၺဴဒီပါကၽြန္း၌ ၿပိဳင္ဘက္မဟိေအာင္ ဘုန္းေရာင္ထြန္းလင္း
အမင္းမင္း႐ို႕ ၀ပ္စင္းၫြတ္လာရေသာ သားေတာ္ျမတ္ ဖြားျမင္ေတာ္မူပါမည္။ လေရာင္ပမာခ်မ္းအီးစြာျဖင့့္
ဂုဏ္ေရာင္ခေသာ အတုမဟိသည့္သတၱ၀ါ႐ို႕၏ အထြတ္အထိပ္ျဖစ္ေတာ္မူေသာဘုရားသွ်င္ႏွင့္ သားေတာ္
ႀကံဳတြိဖူးရမည္အမွန္ျဖစ္ပါသည္။ မဂၤလာဟိေသာေကာင္းက်ိဳးႀကီးပီးမည့္ အိမ္မက္ေတာ္ျဖစ္ေၾကာင္း
ေလွ်ာက္တင္လတ္ေသာ္- ျပည့္သွ်င္မင္းႀကီးသည္ လြန္အားရေတာ္မူျခင္းဟိ၏။ ထို႔ေၾကာင့္ အသျပာ
တေထာင္တန္ေသာ ပတၱျမားလက္စြပ္တကြင္းစီႏွင့္ ဆင္ေပါက္တစီးစီ အမတ္ႏွစ္ေယာက္အားဆုပီးေတာ္မူသည္။

ေလွ်ာက္ထံုးအမွတ္ (၂)

ထိုမင္းလက္ထက္ ဥပါပ်ံနန္းျပႆဒ္က်သည္ကို ေလွ်ာက္ထံုး။

အိမ္မက္ေတာ္အရ ထိုမင္းသားကိုဖြားျမင္ေတာ္မူေသာအခါ၌လည္း သပိတ္လံုးခန္႔ဟိေသာ ဥပါၾကယ္သည္
အေနာက္အရပ္ကပ်ံလာ၍ နန္းေတာ္ျပႆဒ္၌က်လာသည္။ ထိုသို႔က်လာသည္ကို အမတ္ပညာဟိ မင္းတံုးစား
၀ိမလေလွ်ာက္သည္ကား “အသွ်င္မင္းျမတ္ ဥပါၾကယ္ႀကီးသည္ အေနာက္အရပ္ကပ်ံလာလွ်က္ နန္းေတာ္
ျပႆဒ္မွာ ထြန္းသည့္အလို႔ သားေတာ္လက္ထက္၌ ဘံုသံုးပါးတြင္အတုမဟိ ျမတ္စြာဘုရား ေကာင္းခင္ခရီးျဖင့္
မစၦိမာေဒသမွႄကြလာေတာ္မူ၍ ဤရကၡပုရတိုင္းဓည၀တီျပည္သို႔ ႄကြေရာက္မည့္အေၾကာင္းကိုျပေသာ တိတ္နိမိတ္
မဂၤလာျဖစ္ပါသည္” ဟု ေလွ်ာက္လတ္ေသာ္ ျပည့္သွ်င္မင္းႀကီးက စားေက်းတၿမိဳ႕ပီးေတာ္မူသည္။ နီႏွင့္လကို
အေၾကာင္းျပဳ၍ သားေတာ္ကုိ “စႏၵသူရိယ” ဟူေသာအမည္ကို ပီးေတာ္မူသတည္း။

ေလွ်ာက္ထံုးအမွတ္ (၃)

(သကၠရာဇ္ ၉၇-၁၄၉) စႏၵသူရိယမင္းႀကီးလက္ထက္ ၿမီလႈပ္ ၿဂိဳလ္လားမညီ ပ်ားစြဲသည့္ေလွ်ာက္ထံုးး။

သကၠရာဇ္ (၉၇) ေရာက္ေသာအခါ ခမည္းေတာ္သီရိရာဇာမင္းႀကီးလြန္ေတာ္မူသည္။ ထိုအခါ သားေတာ္စႏၵသူရိယအိမ္ရွိမင္းသည္ မိဖုရားစႏၵိမာလာႏွင့္ ခမည္းေတာ္အ႐ိုက္အရာ ေ႐ႊထီးေ႐ႊနန္းသိမ္းျမန္းစိုးစံေတာ္မူသည္။
သက္ေတာ္ငါးဆယ့္ငါးႏွစ္ဟိေသာအခါ ၿမီျပင္းစြာလႈပ္သည္။ ၿဂိဳလ္လားမညီ ဆုတ္တက္နီသည္။ နန္းေတာ္မွာ
ပ်ားစြဲသည္။ ထိုသို႕အတိတ္သံုးပါးျဖစ္သည္ကို ပညာဟိအမတ္မ်ိဳးေတာင္ကုပ္္စားအမတ္ ဓမၼေဇယ် ေလွ်ာက္သည္ကား “အသွ်င္မင္းျမတ္ ၿမီလႈပ္ေသာအလို ဓါတ္ေလးပါးအခိုးျဖင့္ ဥတုသံုးပါး၌ ခိုက္ေသာအခါ
ႀကိမ္လတ္မူ ၿမီတုန္လႈပ္ျမဲျဖစ္ပါသည္။ ၿဂိဳဟ္လ္ဆုတ္တက္မညီ ျဖစ္သည္မွာလည္း နကၡတ္ႏွစ္ဆယ့္ခုႏွစ္လံုးစေသာ
အတြင္းတာရာ၊ အျပင္တာရာၾကယ္႐ို႕သည္ နီအားပဌာနျပဳလွ်က္လားၾကရာ နီသည္ ဒဏၡိဏယ်ာဥ္၊ ဥတၱရယ်ာဥ္၊
အလား၌လြန္၍လားေသာ္ လရက္ရပ္၍နီေသာ္ နာရီ၊ ဗီဇနာ၊ ခရာ႐ို႕၌ နကၡတ္တာရာ႐ို႕သည္
လကိုယွဥ္လွ်က္လားျမဲ မျပဳမလိုက္ႏိုင္ရာဟိ၏။ ထိုသို႔အျဖစ္ကုိ အစိတ္အျဖာမသိႏိုင္ေသာသူ႐ို႕သည္
ၿဂိဳဟ္လ္လားဆုတ္တက္သမုတ္လီ၍ ျပကၡဒိန္လာသည့္အလိသာျဖစ္သည္။ မင္း၌မည္သို႔အျပစ္မဟိ။ နန္းေတာ္မွာ
ပ်ားစြဲသည့္အလို ထိုပ်ားသည္အရည္ကို ထားခ၍ပ်ံလတ္ေသာ္ ျပည့္သွ်င္မင္းကို တုိင္းတပါးကအထူးထူးေသာ
လက္ေဆာင္ဘ႑ာအသြင္းေရာက္ေပလိမ့္မည္။ အိမ္မဖြဲ႕ပ်ံေသာ္လည္းေကာင္း၊ အိမ္ဖြဲ႕၍အရည္ကို
စုပ္ယူပ်ံေသာ္လည္းေကာင္း၊ ပ်ားပ်ံေသာအရပ္ကိုတူ႐ူျပဳ၍ ေခါင္းဆီးေတာ္မူရပါမည္။” ယင္းသို႔
ေလွ်ာက္လတ္ေသာ္ သက္ေတာ္ငါးဆယ့္ႏွစ္ႏွစ္တြင္ အဘိက္သိတ္ခံေတာ္မူ၍ စႏၵသူရိယမင္းႀကီးသည္
မိမိပိုင္ေတာ္မူေသာႏုိင္ငံမ်ား၌ ေစတီ၊ တန္းေဆာင္၊ ဘုရား၊ တန္းထား၊ ေက်ာင္း၊ ဇရပ္မ်ားတည္ကာ သက္ေတာ္စိ
ေကာင္းမႈျပဳေတာ္မူသည္။ ပညာဟိအမတ္ဓမၼေဇယ်ကို အဖ၀ိမလစားေသာမင္းတံုးၿမိဳ႕ကို ထပ္မံ၍စားေက်း
ပီးေတာ္မူသည္။

ေဆြးေႏြးခ်က္။

ျမတ္စြာဘုရားသွ်င္၏ဘိုးေတာ္အဥၥနမင္းသည္ မဟာသကၠရာဇ္ (၈၆၄၅) ခုႏွစ္ကို ကာ၀စေႏၵကိန္းဟူ၍ (၂)
ခုႄကြင္းထားၿပီးၿဖိဳသည္။ ရခိုင္ျပည္ရာလမာဟုမင္းႏွင့္ ထီးနန္းေခတ္ၿပိဳင္က်ပါသည္။ ရာလမာဟုမင္းသည္
တေကာင္းအဘိရာဇာအႏြယ္ ကံရာဇာႀကီးမင္းဆက္ (၂၄) ဆက္ေျမာက္ျဖစ္သည္။ စႏၵာသူရိယမင္း၏ခမည္းေတာ္ သီရိရာဇာမင္း၌ျပဆိုခေသာ သကၠရာဇ္ (၆၇-၉၇)သည္ ဘိုးေတာ္အဥၥနမင္းၿဖိဳခေသာသကၠရာဇ္မွ စတင္ရြီတြက္ျခင္းျဖစ္သည္။ ၎င္းသကၠရာဇ္ (၁၄၈) သို႔ေရာက္ေသာအခါ ပထမသဂၤါယနာတင္ အသွ်င္မဟာႆဖသည္ သာသနာသကၠရာဇ္ႏွင့္ညီစီရန္ (၁) ခု ႄကြင္းထားၿပီးၿဖိဳသည္။

ရာဇၿဂိဳဟ္ဟ္ျပည့္သွ်င္ အဇာတသတ္မင္းလက္ထက္ျဖစ္သည္။ ရခုိင္ျပည္စႏၵသူရိယမင္းႏွင့္ ထီးနန္းအၿပိဳင္က်သည္။
စႏၵသူရိယမင္းသည္ သကၠရာဇ္ (၉၇) တြင္နန္းတက္ၿပီး သက္ (၅၂) ၊ သကၠရာဇ္ (၁၄၉) ခုတြင္ နတ္႐ြာစံခသည္။
သကၠရာဇ္ (၁၄၈) ကိုၿဖိဳသည္ႏွင့္ဝကံ၍ ၿဖိဳၿပီးသကၠရာဇ္ (၂) ခုတြင္ နတ္႐ြာစံသည္ဟုမွတ္ရပါမည္။

ေလွ်ာက္ထံုးအမွတ္ (၄)

သူရိယေကတုမင္းလက္ထက္ လင္းတငွက္သားတခ်ီလွ်က္ နန္းေတာ္၌ က်နားသည့္ေလွ်ာက္ထံုး။

စႏၵသူရိယမင္းကသည္ သားၿမီးဆက္ကာမင္းဆက္ႏွစ္ဆယ့္ငါးအဆံုး၊ သူရိယေကတုမင္းသည္
မိဖုရားသုဘာသီလႏွင့္ သကၠရာဇ္ (၁၉၅-၂၄၉) တြင္ ဓည၀တီထီးနန္းေတာ္ကို ဆက္ခံစိုးအုပ္ေတာ္မူသည္။
သားေယာက်္ာ မြီးဖြားထြန္းကားျခင္းမဟိ၍ သားဆုေတာင္းၾကလတ္ေသာ္ ငွက္လင္းတတေကာင္သည္
သားတကိုခ်ီ၍ နန္းေတာ္မွာလာနားသည္။ ထိုတိတ္နိမိတ္ကို ပညာဟိအမ်ိဳးစဥ္ဆက္လာခေသာ ေသာင္းတီးစား
ဥတၱမသီရိေက်ာ္ေလွ်ာက္သည္ကား-

အသွ်င္မင္းျမတ္၊ ငွက္မ်ိဳးတြင္ လင္းတသည္ အသက္ဟိေသာသတၱ၀ါ႐ို႕၌ အသက္ကုန္မွစားပါသည္။
ငွက္သူေတာ္မ်ိဳးျဖစ္ပါသည္။ မိမိ႐ို႕လားရာသို႔လည္း အစာကိုခ်ီယူပ်ံလား႐ိုးမဟိ၊ မိဘ႐ို႕စားခေသာ အဟာရႏွင့္သာ ႀကီးျမင့္ေအာင္ေကၽြးမြီးပါသည္။ ထိုငွက္မ်ိဳး သားတကိုခ်ီယူလွ်က္ နန္းေတာ္မွာနား၍ သားတကိုခ်ခသည့္အလို ဘုန္းပညာက်က္သေရႏွင့္ျပည့္စံုေသာ သားေတာ္ကုိ မိဖုရားဖြားျမင္ေတာ္မူပါမည္-

ဤသို႔ေလွ်ာက္ထားသည္။ ျပည့္သွ်င္မင္းသည္ အမတ္ႀကီးသို႔ အဘိုးအနဂၣထိုက္ေသာပတၱျမားလက္စြပ္တကြင္း
ဆုပီးေတာ္မူသည္။

ေလွ်ာက္ထံုးအမွတ္ (၅)

သကၠရာဇ္ (၃၀၆-၂၄၉) မဟာသူရိယစႏၲရားမင္း၏သားေတာ္ အိမ္ရွိမင္းသူရိယစႏၲရားအတြက္ အိမ္ရွိမိဖုရား
႐ြီးခ်ယ္ရန္ေလွ်ာက္ထံုး။

သကၠရာဇ္ (၂၄၉) ခု ေရာက္ေသာအခါခမည္းေတာ္ သူရိယေကတုနတ္႐ြာစံေတာ္မူသည္။ သားေတာ္
မဟာသူရိယစႏၲရားမင္းသည္ မိဖုရားသုပဘာေဒ၀ီႏွင့္ ျပည္ႀကီးစည္းစိမ္ကုိ အုပ္စိုးေတာ္မူသည္။ (၅၇)
ႏွစ္နန္းစံခၿပီး သကၠရာဇ္ (၃၀၆) ခုတြင္ နတ္႐ြာစံသည္။ ထိုမင္းႀကီး၏သားေတာ္ကား သူရိယစႏၲရား ျဖစ္သည္။
ထိုမဟာသူရိယ စႏၵရားမင္းႀကီးသည္ သားေတာ္အိမ္ရွိမင္းႏွင့္ ပီးျမားရန္ မင္းသမီးကို မီးေတာ္မူသည္။ ထိုအခါ
ပညာဟိအမတ္ေသာင္းထီးစား ဥတၱမသီရိေက်ာ္ေလွ်ာက္သည္ကား-

အသွ်င္မင္းျမတ္၊ ပတၱျမားေက်ာက္ေကာင္း႐ို႕တြင္ ေဂါပလႅင္စေသာအနာဟိလွ်င္ မင္းမသံုးရ၊ စိန္ေက်ာက္႐ို႕တြင္
ခလုတ္ေတာစာငယ္နာမစင္၊ ေတာေၾကာင္မႊီးမွင္စေသာအျပစ္မကင္းလွ်င္ မင္းမသံုးထိုက္၊ မ်ိဳးစပါး႐ို႕မွာလည္း
အေရာေရာပါလွ်င္ အပင္အသီးမညီ၊ ေ႐ႊ၌လည္း ႀကီးနီ၊ သံမလြတ္လွ်င္ အရည္အသြီးမေျပာင္၊ ထို႔အတူ
သာကီ၀င္မင္း႐ို႕၌လည္း ႏြယ္ေတာ္သန္႔စင္မွ အမ်ိဳးသန္႔စြာစဥ္လာႀကီးျမင့္ အက်င့္မေဖာက္စီလို၍
႐ွိဘီးေလာင္းဘီေတာ္၊ ခမည္းေတာ္ထီးနန္းမင္းဆက္ ေမာင္ႏွမရင္းခ်ာ ပီးျမားေတာ္မူခေၾကာင္း ထံုးေဟာင္းႏွင့္
ျဖစ္ပါသည္။ သားေတာ္ႏွင့္သမီးေတာ္ ေစာစႏၵီကိုပီးျမားလွ်င္ သင့္ျမတ္ေတာ္မူပါသည္ -

ဤသို႔ေလွ်ာက္လတ္ေသာ္ သူရိယစႏၲရားႏွင့္ သမီးေတာ္ေစာစႏၵီကုိ ေမာင္ႏွမရင္းခ်ာပီးျမားေတာ္မူသည္။
ပညာဟိအမတ္ကို ေငြအသျပာတရာဆုပီးသနားေတာ္မူသည္။ သူရိယစႏၵရားမင္းႀကီးသည္ သကၠရာဇ္ (၃၀၆)
နန္းတက္ၿပီး၊ (၃၅၅) တြင္လြန္သည္။

ေဆြးေႏြးခ်က္။
ေလွ်ာက္ထံုးအမွတ္ (၄) ၌ျပဆိုခေသာသကၠရာဇ္ (၁၉၅-၂၄၉) သည္ န-၀-ခ-ဆ (ဓနဥၥကိန္း) (၆၀၉) ျဖင့္
ၿဖိဳရန္သကၠရာဇ္ျဖစ္သည္။ စႏၵသူရိယမင္းမွ (၁၆) ဆက္ေျမာက္ သူရိယစိၾတမင္းသည္ ဓနဥၥကိန္းအရ၊ သကၠရာဇ္
(၆၀၉) ခုကိုၿဖိဳသည္။ အိႏၵိယသကမင္းလည္း ၎င္းသကၠရာဇ္ (၆၀၉) ခုကို န၀ခဆကိန္းဟုၿဖိဳသည္။ ထို႕ေနာက္
စႏၵသူရိယမင္း၏အႏြယ္ေတာ္ (၃၂) ဆက္ေျမာက္ျဖစ္ေသာ (ေ၀သာလီေက်ာက္လွီကားၿမိဳ႕) သီရိစႁႏၵားမင္း
လက္ထက္ ဥတၱမကိန္းအရ၊ သကၠရာဇ္ (၅၆၀) ကိုၿဖိဳသည္။ ျမန္မာျပည္ ပုပၸါးေစာရဟန္းမင္းလည္း ၎င္းသကၠရာဇ္ (၅၆၀) ကိုၿဖိဳသည္။ ထို႔ေနာက္ျဖစ္ေသာသကၠရာဇ္သည္ ယခုသံုးနီေသာေကာဇာသကၠရာဇ္ျဖစ္သည္။

ေလွ်ာက္ထံုးအမွတ္ (၆)

စူဠစႏၵရားမင္းအား ႐ွိထံုးမဖ်က္သင့္ေၾကာင္းေလွ်ာက္ထံုး။

သကၠရာဇ္ (၅၆၀) ကိုၿဖိဳခေသာ သီရိစႏၵရားမင္းမွသံုးဆက္ေျမာက္ျဖစ္ေသာ ၿမီးေတာ္စူဠစႏၵရားမင္းသည္ ေကာဇာ
(၉၅) ခုတြင္ မိဖုရားႀကီးစႏၵာေဒ၀ီႏွင့္ ေ၀သာလီထီးနန္းကို ဆက္ခံစိုးအုပ္ေတာ္မူသည္။ ထိုမင္းသည္
မင္းေကာင္းတပါးပင္ျဖစ္သည္။ သို႔ရာတြင္ ပ်က္ခ်ိန္ဆိုက္လာေသာအခါ အက်င့္စ႐ိုက္ေဖာက္ျပန္လာသည္။
စူဠစႏၵရားမင္းသည္ ကုလားမင္းကဆက္ေသာ ကုလားမင္းသမီး၊ ျပဴမင္းကဆက္ေသာျပဴမင္းသမီး႐ို႕ စကားကိုရာ
နားေထာင္လွ်က္ အေပ်ာ္အပါးမ်ားလာသည္။ ေတာေတာင္အႏွံ႕ လွည့္ပတ္ေပ်ာ္႐ႊင္နီေလ့ ဟိသည္။
ပညာမဲ့ေသာသူ႐ို႕ကို အေပါင္းအေဖာ္ျပဳ၏။ တိုင္းျပည္ေရးရာ႐ို႕၌ေပါ့ေလွ်ာ့သည္။ ထုိအေျခကိုျပဳပ်င္ႏိုင္ရန္
႐ွိပညာဟိမွဳးမတ္မ်ိဳးစဥ္လာ စစ္တေကာင္းၿမိဳ႕စား ၀ိဓိုရ္ရအမတ္ေလွ်ာက္သည္ကား အသွ်င္မင္းျမတ္။ ႐ွိဘီးေတာ္၊
ခမည္းေတာ္႐ို႕ထံုးကို ဖ်က္သင့္သည္မဟုတ္ပါ၊ ရာဇေသဌ္နင္းမင္းစဥ္ျဖစ္လွ်က္ အပ်က္အေခ်ာ္၊ သေရာ္ၾကမ္းတမ္း၊ ေသာ့သြမ္းေသာအမႈကုိမေလ့လာရာ၊ မင္း႐ို႕စကား၊ အမွားထြက္၀င္၊ ဆိုေခ်လွ်င္မူ၊ ျပည္သူရိပါး၊ စစ္မက္မ်ားသည္။ အေပ်ာ္အ႐ႊင္သဘင္ႃပြမ္းေသာ္ လူသြမ္းသည္။ အမႈတကာ၊ ယုတၱာယုတၱိ၊ မင္းမၫွိလွ်င္၊ ျပည္ရိသည္။ ေခ်ာပစ္စကား၊ မင္းပါးအမတ္၊ ေလွ်ာက္တင္လတ္ေသာ္၊ ရိပြတ္တသတၱ၀ါ၊ ၿမိဳ႕႐ြာေက်းကၽြန္း၊ မုသားထြန္းသည္။ ဥတုရာသီ၊ မညီနီလ၊ အာကာသဓါတ္၊ နကၡတ္ၿဂိဳဟ္လား၊ မတရားလွ်င္၊ နားဖ်ားလည္းထူး၊ ခိုးသူေႏွာင့္ယွက္၊ မုိးလည္းဖ်က္သည္။ ထိုသို႔႐ွိထံုးေဟာင္းႏွင့္အညီေလွ်ာက္လတ္ေသာ္လည္း ထိုမင္းသည္ အမ်ိဳးအ႐ိုးမွန္လွ်က္ လူပ်က္႐ို႕စကားကိုနားေထာင္မိလီ၍ ရီ၌အေပ်ာ္က်ဳးလြန္ကာ လွည့္ပတ္ရာအရပ္၌ ရီနစ္၍အနိစၥေရာက္ရသည္။ ထိုမင္းအနိစၥေရာက္ေသာႏွစ္ကား (၁၃၁) ခုႏွစ္ျဖစ္သည္။

ေလွ်ာက္ထံုးအမွတ္ (၇)

ဒသရာဇာမင္းလက္ထက္ ဘိက္သိက္ေတာ္အစီအရင္ေလွ်ာက္ထံုး။

အထက္စူလစႏၵရားလြန္ၿပီးေနာက္ သကၠရာဇ္ (၄၈၅) ခုတြင္ ေကာလိယမင္း၏သားေတာ္ကုမၼာဘသသည္
သက္ေတာ္ဆယ္ႏွစ္ဟိလတ္၍ ဓည၀တီပရိန္ၿမိဳ႕ေတာ္၀ယ္ ထီးနန္းတက္ေတာ္မူသည္။ ဒသရာဇာအမည္ကို
ခံေတာ္မူသည္။ သက္ေတာ္ (၁၅) ႏွစ္ဟိေသာအခါ အဘိက္သိက္ခံရန္မိန္႔ေတာ္မူသည္။ ထိုသို႔
မိန္႔ေတာ္မူေသာအခါ အဘိက္သိက္သဘင္၀ယ္ ကိရိယာအဂၤါစံုအပ္ေၾကာင္း ႐ွိပညာဟိအမ်ိဳးအမတ္က၀ိေက်ာ္
ေလွ်ာက္တင္သည္ကား-

ႏြယ္ျမစ္စဥ္လာ၊ ျမတ္ရာဇာ႐ို႕၊ စၾကာေရာက္ရာအေၾကာင္းေပ။ ပရေမဘုန္းသမၻာ၊ မဟာဇိနိ၊ သာကီဧကရာ႐ို႕၊
ႀကီးက်ယ္စြာမင္းတံဆိပ္၊ ဘိက္သိက္ေတာ္ခံ၊ တိုင္းႏိုင္ငံကို၊ စိုးစံကြပ္ၫွပ္ႏွိပ္၍၊ လူ႐ို႕ထိပ္႐ွိစဥ္လာ၊
ဘိက္သိက္သြန္း႐ိုး၊ ေမာ္ကြန္းထိုးသည္၊ မင္းမ်ိဳးျမတ္ကညာႏွင့္၊ လက္ယာရစ္ခ႐ုသင္း၊ မင္း႐ို႕သံုးရ၊
ျဗာဟၼဏလည္း၊ မူလသိကၡာရင္းႏွင့္၊ မယြင္းက်မ္းအမွာ၊ မွီစြာက်င့္ရိုး၊ ဘီးဘုိးဆင္းသက္၊ ဘိသိက္ဆက္မွန္ရာ၏။
ဂဂၤါငါးရပ္ရီ၊ စီးလီမျမန္၊ ၀စၦံၾကာမ်ိဳး၊ မၫႈိးပန္းသၿပီႏွင့္၊ ၫြန္႔၀ီ၀ီျမက္ၿမီဇာ၊ ရီသဖန္းပ်ဥ္၊ ယွဥ္သည့္နံသင့္ရာ၌၊
ပန္းစံုစြာသစ္ေလးပင္၊ ေတာင္ေျမာက္ေလးရပ္၊ တင့္အပ္စိုက္ထားက်င္မႈ၊ စစ္အဂၤါေလးပါးခင္း၊ ပုဏၰားငါးရာ၊
ျဖဴစြာခ႐ုသင္းႏွင့္၊ သဲတလင္းညီၫြတ္ရာ၊ ဂဂၤါျမစ္ကမ္း၊ ပြဲလမ္းမျပတ္၊ မ႑ပ္သံုးေဆာင္မွာလည္း၊ ျဖဴ၀ါနီဆင္စ႐ိုး၊
နပ်ိဳးၾကံအုန္း။ ပင္လံုးသီးပင္၊ ၀န္းက်င္ရီျဖည့္၊ ရီျပည့္အိုးႏွင့္၊ မၫႈိးသၿပီဒန္းဆတ္သြားတည့္။ ခ်ရားခက္ဆိုင္၊
စံကားလိႈင္၍၊ သင္းဝကိင္စီေၾကာင္းထားေလာ့၊ ေျဖာင့္မမွားသည္၊ တရားလိမၼာ၊ အမတ္သူဌီး၊ ဘီးဘိုး႐ိုးမွန္စြာႏွင့္၊
မဂၤလာအခါနကၡတ္ေကာင္း၊ ပညာေျမာ္ျမင္၊ ရီၿမီ႕သွ်င္လည္း၊ ဂုဏ္လွ်င္အသိ၊ ဂတိေလးပါး၊ တရားတည္စီ
ေၾကာင္းတည္း။ ႐ွိထံုးေဟာင္းက်မ္းအလာ၊ မညီယုတ္တက္၊ ေပါ့ပ်က္မဟိသာတည္း။ ႀကီးေတဇာကၽြန္းလံုးမိုး၊
ဘိက္သိက္ခံၿပီး၊ သစၥာႀကီးသည္၊ ေစာထီးမင္းေကာင္းမ်ိဳး႐ို႕၊ ဆို႐ိုး႐ွိအမွာ၊ ကိုယ္၏အသက္၊ ပ႐ြက္ျခပံုး၊
ႏွလံုးမျခားသာတည္း။ သတၱ၀ါကို၊ မိတၱာစံုခြီရစ္၊ ၫြန္႔သစ္တက္၀ီ၊ က်က္သရီေၾကာင့္၊ ၿဖိဳး၀ီလူနတ္ခ်စ္၏။
ေလးပါးအျပစ္ခ်င္းခ်င္းကြာ၊ ျပည္သူလုပ္ခြန္၊ မလြန္စားဘု႔ိရာသည္၊ မဟာႏြယ္စစ္၊ ဘုန္းပြင့္သစ္။ ရဟန္းသိကၡာ၊
မင္းမွာဘိသိက္၊ သူေတာ္စိတ္သည္၊ မဖိတ္က်င့္႐ိုး၊ ျမတ္အက်ိဳး။ - ဟူ၍႐ွိထံုးေဟာင္းစာတမ္းျဖင့္ ေလွ်ာက္ထားသည္။

ထိုသို႔႐ွိထံုးေဟာင္းစာတမ္းျဖင့္ေလွ်ာက္တင္ေသာ္ ႐ွိဘီးေတာ္၊ ဘုိးေတာ္၊ ခမည္းေတာ္႐ို႕ ထံုးနည္းအတိုင္း၊
ႏွစ္ဦးအေပၚ ကဆုန္လဆန္း (၁၅) ရက္နိ၌လည္းေကာင္း၊ ၿမီမနာနီလနကၡတ္မပုတ္ေသာႏွစ္၌လည္းေကာင္း၊
နကၡတ္မၿပိဳေသာ ႏွစ္၌လည္းေကာင္း၊ ဘိက္သိက္ခံရန္မ႑ပ္သံုးေဆာင္လုပ္ရသည္။ ယင္းသို႔ေဆာက္လုပ္ရာ၌
ဂဂၤါျမစ္နား၌ ၿမီျဖဴၿမီနီဟိေသာ၊ ေသေလာဒကၿမီ၌လည္းေကာင္း ဘုရားေက်ာင္းၿမီလြတ္ေသာအရပ္၌
လည္းေကာင္း၊ က်က္သေရမဂၤလာဟိရာအဥၥနနဒီျမစ္နား၊ ပရိန္ၿမိဳ႕မွအရွိေတာင္ဘက္က်ေသာ ဂဟပတိအရပ္ကို
မ႑ပ္သံုးေဆာင္ေဆာက္လုပ္ရန္ ႐ီြးခ်ယ္သတ္မွတ္သည္။ ထိုနီရာသို႔ ကလိန္ေတာင္ၿမီ၊ အမရာေတာင္ၿမီ၊
သီရိဂုဏ္ေတာင္ၿမီ၊ ကတၫုတေတာင္ၿမီ၊ နီလာေတာင္ၿမီ၊ ေမာရပဗၺတေတာင္ၿမီ႐ို႕ကို ေဆာင္ယူ၍ထားရသည္။

မ႑ပ္ေဆာက္လုပ္ရန္ သစ္၊ ၀ါး၊ ႀကိမ္႐ို႕ကို အသည္သား႐ို႕က အရင္းအဖ်ားမမွားစီရ မွတ္သားခုတ္ယူ၍
ပီးရသည္။ အမိုးအကာကို ကန္႔လန္႔ကာ႐ြက္ဖ်င္႐ို႕ျဖင့္ျပဳလုပ္ရန္ တလိုင္း၊ ေျမႇာက္စည္သား႐ို႕က ႐ွာေဖြပီးရသည္။
ယင္းသို႔ သစ္၊ ၀ါး၊ ႀကိမ္ႏြယ္အမိုးအကာ႐ို႕စံုလင္လတ္ေသာ္ မ႑ပ္ေဆာက္လုပ္ရန္နီရာ၌ ေ႐ႊထြန္၊ ေငြထြန္၊
သံထြန္႐ို႕ျဖင့္ ၿမီညီေအာင္ထြန္ၾကရသည္။ ထိုသို႔ထြန္ၾကရာ၌ ေ႐ႊထြန္ကို မ်ိဳး႐ိုးစဥ္ဆက္သူဌီးမွန္သူ၏သားသည္
၀ါေမာင္းေသာတန္ဆာကုိဆင္လွ်က္ ထြန္ရသည္။ ေငြထြန္ကို မ်ိဳး႐ိုးစဥ္ဆက္မွန္ေသာသူႄကြယ္၏သားသည္
နီေမာင္းေသာတန္ဆာကုိဆင္လွ်က္ ထြန္ရသည္။ သံထြန္ကို မ်ိဳး႐ိုးစဥ္ဆက္ႀကီးေသာေတာင္သူႀကီး၏သားသည္
စိမ္းေသာတန္ဆာကုိဆင္လွ်က္ ထြန္ရသည္။

ထိုသံုးမ်ိဳးေသာထြန္႐ို႕၌ ႏြားလားဥသဖႏွင့္ခ်ည္း ထြန္ၾကရသည္။ ယင္းသို႔ထြန္ၿပီးေသာၿမီ၌ ႏြားႏို႔ရည္ကို
အႏွံ႕ျဖန္းရသည္။ ၿပီးေသာ္ ႏြားခ်ီမႈန္႔အႏွံ႕ျဖဴးရသည္။ ၿပီးျပန္ေသာ္ မုေယာေျပာင္း၊ ပဲ၊ ႏွမ္း၊ စပါး႐ို႕ကို
ၾကဲျဖန္႔ရသည္။ ထိုသို႔ၾကဲျဖန္႔ၿပီးလွ်င္ ရာဇမတ္ေထာင့္ျခံဳလံုစြာကာလွ်က္ ဟုန္းနတ္ပူေဇာ္ေသာပုဏၰား႐ို႕က၊
စႏၵီပရမိသြာ၊ ဗိႆႏိုးစေသာနတ္႐ို႕ကို လွည္းရထားျဖင့္တင္၍ ရာဇမတ္က်မ္းလာ ဂါထာမႏၲာန္႐ို႕ကို႐ြတ္ဖတ္ရ၏။
ယင္းသုိ႔႐ြတ္ဖတ္ၿပီးလတ္ေသာ္ ပေရာဟိတ္တဆယ့္ႏွစ္ပါးသည္ ဘူမိဇာလစေသာေအာင္ျခင္းသွ်စ္ပါးအစံု
မဂၤလသုတ္၊ ရတနသုတ္စေသာပရိတ္႐ို႕ကို ႐ြတ္ရ၏။ သံဃာေတာ္တဆယ့္ႏွစ္ပါး႐ို႕က ကမ၀ါစာလည္း
ဖတ္ၾကသည္။ ယင္းသုိ႔ျပဳၿပီးေသာ္ နတ္ပူေဇာ္ေသာပုဏၰား႐ို႕က သရဏာသရဟိႏၵဘူမိဇာလဂါထာ႐ြတ္လွ်က္
ခ႐ုသင္းသံပီးရ၏။ ယင္းသို႔ၿပီးလတ္မူ မဂၤလာမ႑ပ္ေဆာက္လုပ္ရန္ သစ္၊ ၀ါး၊ ႀကိမ္၊ အမိုး၊ အရံ၊
ကန္႔လန္႔ကာ႐ို႕၌ ပရိတ္ေတာ္ရည္၊ ခ႐ုသင္းရည္႐ို႕ျဖင့္ ျဖန္းပီးရသည္။ ယင္းသို႔ၿပီးမွ ဟူးရားသြီး
ပုဏၰားေလးေယာက္ႏွင့္ ဟူးရားတတ္ပုဏၰားတရာ့သွ်စ္ေယာက္႐ို႕သည္ ျဖဴစင္ေသာအ၀တ္တန္ဆာဆင္လွ်က္
ပနက္ခ်အခါကို ေစာင့္၍နီရသည္။

ပႏၷက္ခ်ရန္သေဘၤာသား႐ို႕မွာ ၫိုေသာတန္ဆာကိုဆင္လွ်က္ ေ႐ႊပနက္ကိုကိုင္ရသည္။ ပရိတ္႐ြတ္ေသာပုဏၰား႐ို႕မွာ နီေသာတန္ဆာကိုဆင္လွ်က္ ေငြပနက္ကိုကိုင္ရသည္။ လယ္သူႀကီး႐ို႕မွာ ျပာေသာတန္ဆာကိုဆင္လွ်က္ သံပနက္ကိုကိုင္ရသည္။ ထုိသို႔စံုလင္စြာကိုင္နီလင့္၍ အခါနာရီေစာင့္ရသည္။ နကၡတ္ေကာင္းေသာအခါ နာရီေရာက္လတ္ေသာ္ မီးေပါက္ခုႏွစ္လံုးကို ခုႏွစ္ႀကိမ္ေဖာက္၍ ေမာင္း၊ ႀကီးနင္း၊ ခြက္ခြင္း၊ ဒံုမင္း၊ ခ႐ုသင္း႐ို႕ကုိ အသံစံုေအာင္တီးမႈတ္ၾကၿပီး တၿပိဳင္နက္တည္းခ်ရသည္။

ထိုမ႑ပ္ကို အသည္သား႐ို႕ေဆာက္လုပ္မိုးကာရသည္။ မ႑ပ္႐ို႕ကား သီဟာသနမ႑ပ္၊ ဂဇာသနမ႑ပ္၊
ေမာရသနမ႑ပ္ဟူ၍ သံုးမည္သံုးေဆာင္ျဖစ္သည္။ ထိုမ႑ပ္သံုးေဆာင္တြင္ သီဟာသနမ႑ပ္၌ ျဖဴေသာ
တန္ဆာျဖင့္ျခယ္ရသည္။ ဂဇာသနမ႑ပ္ကို နီေမာင္းေသာတန္ဆာျဖင့္ျခယ္ရသည္။ ေမာရာသနမ႑ပ္ကို
ၫိုေမာင္းေသာတန္ဆာျဖင့္ခ်ယ္ရသည္။ ယင္းသို႔ဆင္ၿပီးေသာအခါ သီဟာသနမ႑ပ္မွာ ပရိတ္႐ြတ္ပုဏၰား႐ို႕
ေစာင့္၍နီရသည္။ ဂဇာသနမ႑ပ္မွာ သေဘၤာသား႐ို႕ေစာင့္ရသည္။

ဘိက္သိက္သြန္းရန္အတြက္ ဘာဂီရနဒီဂဂၤါျမစ္ရီကို ဒါဂါစားက ေ႐ႊအိုးခုႏွစ္လံုးႏွင့္ထည့္၍ ပြဲသဘင္အစံု
တီးမႈတ္လွ်က္ ပို႔ဆက္လာရသည္။ သတၱေဘာဋိဂဂၤါျမစ္ရီကို ေမာက္သူဇာစား၊ သလႅာနဒီဂဂၤါျမစ္ရီကို
စစ္တေကာင္းစား႐ို႕သည္လည္း အထက္နည္းတူ ပြဲသဘင္စံုႏွင့္ပို႕ဆက္ၾကရသည္။ အ႐ုဏ၀တီၿမီကို ၿမိဳ႕သစ္စားက လည္းေကာင္း၊ ဥတၱရမဓုၿမီကို မိုးစဲစားကလည္းေကာင္း၊ ပြဲလမ္းသဘင္စံုႏွင့္ ပို႔ဆက္ရသည္။ ႐ြက္မၫႈိးပန္းကို စိန္တင္စားက ပြဲလမ္းသဘင္စံုႏွင့္ ပို႕ဆက္လာရသည္။ ကစၦပနဒီျမစ္ရီ၊ အဥၥနနဒီျမစ္ရီ႐ို႕ကို ခပ္မည့္အခါ ေကာင္းေသာနကၡတ္ေရာက္လတ္ေသာ္ အမ်ိဳးအစဥ္နန္း႐ိုးမွန္ေသာ မင္းသားသွ်စ္ေယာက္၊ အမ်ိဳးအ႐ိုးမွန္ေသာ ဘိက္သိက္မဂၤလာ ပုဏၰားသမီးသွ်စ္ေယာက္၊ အမ်ိဳးအ႐ိုးမွန္ေသာ သူဌီးသမီးသွ်စ္ေယာက္၊ အမ်ိဳးအ႐ိုးမွန္ေသာ သူႄကြယ္သမီးသွ်စ္ေယာက္ရုိ႕သည္ ဆန္းၾကယ္လွပေသာအ၀တ္တန္ဆာကို၀တ္ဆင္လွ်က္ မင္းသမီး႐ို႕မွာ ေ႐ႊအိုး၊ ပုဏၰားသမီး႐ို႕မွာ ေငြအိုး၊ သူဌီးသမီး႐ို႕မွာ ႀကီးအိုး၊ သူႄကြယ္သမီး႐ို႕မွာသဲအိုး႐ို႕ကို စံုလင္ေအာင္ ကိုင္ေဆာင္ၾကရသည္။

ဘိက္သိက္ဆက္ မဂၤလာပုဏၰားသွ်စ္ေယာက္ႏွင့္ စၾကာ၀ေတးေလးေယာက္၊ အမတ္သွ်စ္ေယာက္၊ သူဌီး၊
သူႄကြယ္၊ ေတာင္သူႀကီး၊ သင္းေတာ္မႈးသွ်စ္ေယာက္စီ ၎င္း႐ို႕အားလံုးသည္ ရီခပ္ျမစ္ဆိပ္သို႔ တူရိယာအစံုအလင္ တီးမႈတ္၍လားၾကရသည္။ ျမစ္ဆိပ္သို႔ေရာက္ေသာ္ မင္းသမီး႐ို႕သည္ ငွက္ဆင္လွီေတာ္မွာစီးရသည္။ ပုဏၰားသမီး႐ို႕သည္ ေ႐ႊေလာင္းလွီေတာ္မွာ၊ အမတ္သမီး႐ို႕သည္ လြမ္းက်င္လွီေတာ္မွာ၊ သူဌီးသမီး႐ို႕သည္ ဗားမဲ့လွီေတာ္မွာ၊ သူႄကြယ္သမီး႐ို႕သည္ ႐ူးေက်ာင္းလွီေတာ္မွာ ဘိက္သိက္ပုဏၰား႐ို႕သည္ သကၠဒါန္ လွီေတာ္မွာစီးရသည္။ အမတ္သွ်စ္ေယာက္႐ို႕သည္ အားလပ္ေသာလွီေတာ္၌စီးၾကရသည္။ သူဌီးသူႄကြယ္႐ို႕သည္ ဂၽတ္လွီေတာ္မွာစီးရသည္။ ေတာင္သူႀကီးႏွင့္သင္းမွဴး႐ို႕သည္ သရီလွီေတာ္မွာစီးၾကရသည္။ ဤသို႔ အသီးသီးလွီေပၚ၌ စံုညီဟိေသာအခါ မီးေပါက္ခုႏွစ္လံုး သံုးခ်က္စီေဖာက္ၿပီး လွီေတာ္ထြက္သည္။

နတ္ပူေဇာ္ေသာပုဏၰားရုိ႕သည္ ခ႐ုသင္းမႈတ္၍လိုက္ရသည္။ ေစာင္းတီးပုဏၰား႐ို႕က ေစာင္းတီးလွ်က္လိုက္ရသည္။ ရီခပ္မည့္အခါ ေကာင္းေသာနကၡတ္တိုင္လွ်င္ မီးေပါက္ခုႏွစ္လံုး၊ ခုႏွစ္ႀကိမ္ေဖာက္၍ တူရိယာအသံ ဆယ္ပါးစံုေအာင္တီးမႈတ္ပီးရသည္။ ရီခပ္မည့္သူမ်ားခပ္ၾကရသည္။ ရီခပ္ၿပီးေသာအခါ လွီမ်ားကမ္းသို႔ ျပန္ကပ္လာရသည္။ ကမ္းသို႔ေရာက္လွ်င္ မီးေပါက္ခုႏွစ္လံုး သံုးခ်က္စီေဖာက္သည္။

ကမ္းသို႔ေရာက္ၾကၿပီးေသာ္ လာရင္းအစီအစဥ္အတိုင္း မ႑ပ္သို႔လားၾကရသည္။ မ႑ပ္သို႔ေရာက္ေသာအခါ
ပန္းတင္ပုဏၰား႐ို႕ကပန္းကိုလမ္းအျပည့္ၾကဲခင္းထားရသည္။ စီရီရီခပ္သား႐ုိ႕လည္း လမ္းတေလွ်ာက္လံုး ရီဆြတ္
ျဖန္းထားရသည္။ ပရိတ္႐ြတ္ပုဏၰား႐ို႕ကလည္း ပရိတ္႐ြတ္လွ်က္နီၾကရသည္။ မင္းသမီးႏွင့္ပုဏၰားသမီး႐ို႕
ခပ္ေသာရီကုိ သီဟာသနမ႑ပ္၌ထားရသည္။ အမတ္သမီး႐ို႕ခပ္ေသာရီကို ဂဇာသနမ႑ပ္၌၊ သူဌီးသမီး၊
သူႄကြယ္သမီး႐ို႕ခပ္ေသာရီကုိ ေမာရာသနမ႑ပ္၌ထားရသည္။ ဤသို႔ရီထားၾကရာ၌လည္း မီးေပါက္ခုႏွစ္ခ်က္
ေဖာက္လွ်က္ တၿပိဳင္နက္တည္းထားၾကရသည္။ မ႑ပ္ကို ထုိသို႔စီရင္ခင္းက်င္းၿပီးလတ္ေသာ္ နန္းေတာ္မွသည္
မဂၤလာမ႑ပ္သို႔ေရာက္သည္ထိ နီေျပာက္မထိုးစီရ။ ေ႐ႊဖ်င္၊ ေငြဖ်င္႐ို႕ျဖင့္ မိုးကာရ၏။ ထိုလမ္းတေလွ်ာက္
လက္၀ဲလက္ယာ႐ို႕၌ ၾကံ၊ နပ်ိဳး၊ အုန္းပင္႐ို႕ကိုစိုက္ထားရသည္။

မဂၤလာမ႑ပ္တြင္း၌လည္း သီးမ်ိဳးစံုခ်ိတ္ဆြဲထားရသည္။ ၾကံ၊ အုန္း၊ နပ်ိဳး၊ ဒန္း၊ ဆတ္သြားသၿပီ၊ ထိန္၊ ကုကၠိဳ၊
လက္ပံပင္မ်ားကို လည္းမၫိႈးမႏြမ္းရေအာင္ ျပဳစုစုိက္ပ်ိဳးထားရသည္။ ၿမိဳ႕တြင္း၊ ၿမိဳ႕ျပင္လမ္း႐ို႕၌လည္း အလားတူ
သစ္ပင္ပန္းပင္႐ို႕ကို လမ္းအျပည့္လွပေအာင္စိုက္ပ်ိဳးထားရသည္။ လမ္းတေလွ်ာက္ရီအိုးစင္မ်ားထားဟိၿပီး၊
ရီျပည့္အိုးမ်ားထားဟိရသည္။ နတ္ႀကီးသွ်စ္ပါးကိုလည္း နတ္သည္႐ို႕က အခ်ိဳပြဲျပဳလုပ္ခင္းက်င္းပြဲပီးရသည္။
ယင္းသို႔အလံုးစံုၿပီးကုန္လတ္ေသာ္ ျပည့္သွ်င္မင္းႀကီးသည္ ျဗဟၼာမင္းကဲ့သို႔ တန္ဆာကုိဆင္ေတာ္မူ၏။
မိဖုရားသည္လည္း နတ္မင္းမိဖုရားကဲ့သို႔ တန္ဆာဆင္ေတာ္မူ၏။ ဆင္စီး၊ ျမင္းစီး႐ို႕လည္း စစ္၀တ္တန္ဆာ
အျပည့္ဆင္လွ်က္ ရွိတဆယ့္ႏွစ္တပ္၊ ေနာက္တဆယ့္ႏွစ္တပ္စီရင္ထားဟိသည္။ ရွိတြင္တပ္ဆယ့္ႏွစ္တပ္မွာ
လက္၀ဲအမတ္၊ လက္ယာအမတ္၊ ရွိ၀င္းမႉး၊ လက္၀ဲ၀င္းမႉး႐ို႕သည္ အစဥ္အတိုင္းလိုက္ရသည္။ ေနာက္
တဆယ့္ႏွစ္တပ္မွာလည္း အေနာက္မ်က္ႏွာမူးမတ္၊ လက္၀ဲလက္က်ာ၀င္းမႉး႐ို႕လိုက္ရသည္။
မင္းမိဖုရားလားေတာ္မူရာ၌ စစ္အဂၤါေလးပါး စံုလင္ေအာင္လုိက္ရသည္။ မင္းမိဖုရားလားေတာ္မူေသာ အမိုးတြင္း
လမ္း၌ လုိက္ရသည္ကား မင္းႀကီးရွိ လက္၀ဲလက္ယာဘိက္သိက္သြန္းမဂၤလာ ပုဏၰား (၁၀၀)၊ ၎င္းတရာတြင္
လက္၀ဲက စၾကာ၀ေတးပုဏၰားႏွစ္ေယာက္၊ လက္ယာက စၾကာ၀ေတးပုဏၰားႏွစ္ေယာက္၊ ပုေရာဟိတ္
ပုဏၰားအႀကီးသည္ န၀ရတ္စီေသာခ႐ုသင္းကုိ ေ႐ႊပန္းေတာင္းႏွင့္ထည့္၍ လက္ႏွစ္ဖက္စံုျဖင့္ေကာင္းစြာကိုင္လွ်က္
လိုက္ရသည္။ ဟူးရားတိုင္ေလးေယာက္ႏွင့္ ဟူးရားတတ္ပုဏၰားတရာ၊ နတ္ပူေဇာ္ပုဏၰားတရာ၊ ေစာင္းတီး
ပုဏၰားတရာ၊ ပရိတ္႐ြတ္ပုဏၰားတရာ၊ ပန္းတင္ပုဏၰားတရာ ထိုငါးရာေသာပုဏၰား႐ို႕သည္ ခ႐ုသင္းမႈတ္၍
လိုက္ရသည္။ ဘိက္သိက္သြန္းမင္းသမီးသွ်စ္ေယာက္၊ ပုဏၰားသမီးသွ်စ္ေယာက္၊ သူဌီးသမီးသွ်စ္ေယာက္၊
သူႄကြယ္သမီးသွ်စ္ေယာက္႐ို႕လည္း လိုက္ၾကရသည္။ ေကာင္းေသာအခါေရာက္လတ္လွ်င္ ေျမႇာက္စည္၊ ဒံုမင္း၊
ေမာင္း၊ ႀကီးနင္း၊ ခြက္နင္း၊ ပတ္သာ၊ ခ႐ုသင္း၊ ေစာင္းညႇင္းစေသာအသံဆယ္ပါးျဖင့္ ေျမာက္လွ်င္းစီ၍
မီးေပါက္တဆယ့္ငါးလံုး ခုႏွစ္ႀကိမ္ေဖာက္ၿပီးေသာအခါ၌ န၀ရတ္ကိုးပါးစီျခယ္ၿပီးေသာ္ ရတနာထမ္းစင္၌
မိဖုရားႀကီးႏွင့္အတူစီးေတာ္မူလွ်က္ ထြက္ေတာ္မူသည္။

မဂၤလာမ႑ပ္သို႔ ေရာက္ေတာ္မူေသာအခါ၌လည္း ထိုနည္းတူမီးေပါက္ေဖာက္ရသည္။ ယင္းေသာအခါ
ပုဏၰားတဆယ့္ႏွစ္ေယာက္႐ို႕သည္ ျမတ္စြာဘုရားေဟာေတာ္မူအပ္ေသာ ပိဋကတ္ေတာ္ကို ေဆာင္ယူလာခၿပီး၊
သီဟာသနမ႑ပ္၌ထားရသည္။ တရာ့သွ်စ္ပါးဟိေသာ ၀ိနည္းဓိုရ္ဆရာေတာ္႐ို႕သည္ နန္းေတာ္သုိ႔ႄကြလာၿပီး
နန္းေတာ္စြန္းတြင္ ပရိတ္တရားေတာ္ကို႐ြတ္ၾကသည္။ နန္းကို ျပည္စိုးႀကီးအမတ္ကဆီးရသည္။ ျပည့္သွ်င္
မင္းႀကီးသည္ ေမာရာသနမ႑ပ္၌ရီခ်ိဳးေတာ္မူ၍ ဂဇာသနမ႑ပ္တြင္ ေခါင္းဆီးေတာ္မူသည္။ ၿပီးမွ-

“ဗုဒၶဥၥ ဓမၼဥၥ သံဃဥၥ သရဏံ ကေတာ ဥပါသတၱံ မံေဒထ၊ သက်ပုတၱ သာသေနသဒါ သရဏ
မုေပတိ”ဟူေသာဂါထာကို မင္းႀကီး႐ြတ္ေတာ္မူ၍ သီဟာသနမ႑ပ္အလယ္၌ ေ႐ႊအင္းပ်ဥ္ျဖင့္ၿပီးေသာ
ရီသဖန္းပ်ဥ္၀ယ္ ထိုင္ေတာ္မူသည္။ ယင္းေသာအခါ မင္းသမီးသွ်စ္ေယာက္႐ို႕သည္ ဆန္းၾကယ္ေသာ
တန္ဆာကိုဆင္လွ်က္ မင္းရွိတူ႐ူနီလီ၍ န၀ရတ္စီျခယ္ေသာ လက္ယာရစ္ခ႐ုသင္းကိုကိုင္ၿပီးေသာ္ ဂဂၤါငါးရပ္ရီကို
စံုလင္စြာထည့္ရသည္။ ရီထည့္ၿပီးေသာ္ လက္ႏွစ္ဖက္စံုျဖင့္ ေကာင္းမြန္႐ိုေသစြာကိုင္ၿပီးလွ်င္ မင္းႀကီးဦးေခါင္း၌
စိုက္ရသည္။

အသွ်င္မင္းႀကီး။ ႐ွိကမၻာအစဥ္၌ျဖစ္ေသာ မဟာသမတမင္းေကာင္းမင္းျမတ္႐ို႕က်င့္ေတာ္မူေသာတရားေတာ္ကုိ
ၿမဲစြာက်င့္ေဆာက္တည္ေတာ္မူပါေလာ့။ အသွ်င္မင္းႀကီး။ ခပ္သိမ္းေသာျပည္ေတာင္မင္း႐ို႕ကို အမ်က္မလြန္စီျခင္း၊
ခပ္သိမ္းေသာသူ႐ို႕ကို ေကာင္းစြာခ်ီေျမႇာက္စီျခင္း၊ ခပ္သိမ္းေသာသူ႐ုိ႔အား ရင္၀ယ္သားတမွ်ခ်စ္ခင္သနားျခင္း၊
ခပ္သိမ္းေသာသူ႐ို႕၏အစီးအပြားကုိ ေစာင့္ေယွာက္ျခင္း၊ ခပ္သိမ္းေသာသူ႐ို႕၏အသက္ကုိ ကိုယ္ေတာ္၏ အသက္ကဲ့သို႔ ထင္မွတ္ျခင္းျပဳေတာ္မူပါေလာ့။

အသွ်င္မင္းႀကီး။ ေလာဘ၊ ေဒါသ၊ ေမာဟ႐ို႕၏ပိတ္ပင္ျခင္းကုိကင္းစီ၍ မိုက္မဲေသာအ၀ိဇၨာေမာဟတရားကို
လင္းေတာ္မူပါေလာ့။ အသွ်င္မင္းႀကီး။ က်က္သေရဟိေသာအမႈကိုရာျပဳေတာ္မူျခင္း၊ က်က္သေရဟိေသာ
စကားကိုရာ ဆိုေတာ္မူျခင္း၊ က်က္သေရဟိေသာလံု႕လအႀကံကုိရာ ျပဳၾဳကံျခင္း႐ို႕ကို ျပဳေတာ္မူပါေလာ့။
ဤသို႔ေသာစကား႐ို႕ကို မင္းသမီးသွ်စ္ေယာက္ဆို၍ မင္းႀကီးထိပ္တင္၌ ဘိက္သိက္ရီစင္ကိုသြန္းကုန္၏။
ထို႔ေနာက္တဖန္ ဘိက္သိက္မဂၤလာေတာ္အရ အမ်ိဳးအ႐ိုးမွန္ေသာ ပုဏၰားသွ်စ္ဦး႐ို႕သည္ ဂဂၤါငါးရပ္ရီကုိ
လက္ယာရစ္ခ႐ုသင္း၌ထည့္ျပန္၍ လက္ႏွစ္ဖက္ကိုစံုျပဳၿပီးကုိငလွ်က္ မင္းႀကီးဦးေခါင္း၌စိုက္ရျပန္သည္။
အသွ်င္မင္းႀကီး။ ဣတိပိေသာဘဂ၀ါ အစဟိေသာဂုဏ္ေတာ္၊ သြကၡေတာအစဟိေသာတရားဂုဏ္ေတာ္၊
သုပတိပေႏၷာအစဟိေသာ သံဃာ့ဂုဏ္ေတာ္႐ို႕ကိုအာ႐ံုျပဳ၍ သာသနာေတာ္ထြန္းလင္းေအာင္ ျပဳေတာ္မူပါေလာ့။

အသွ်င္မင္းႀကီး။ ခပ္သိမ္းေသာသတၱ၀ါအေပါင္း႐ို႕အား ကိုယ္ေတာ္၏သားႏွင့္အမွ်ခ်စ္ခင္ျခင္း၊ ျပည္သူ႐ုိ႕စီးပြားကို
ကိုယ္ေတာ္၏စီးပြားကဲ့သို႔ ေထာက္ထားေစာင့္ေယွာက္ေတာ္မူပါေလာ့။ ခပ္သိမ္းေသာသတၱ၀ါ႐ို႕၏ဇီ၀ိတိေႁႏၵ
အသက္ကို ကိုယ္ေတာ္၏အသက္ကဲ့သုိ႔ ေစာင့္ေယွာက္ေတာ္မူပါေလာ့။

အသွ်င္မင္းႀကီး။ ခပ္သိမ္းေသာျပည္ေထာင္မင္း႐ို႕အား အမ်က္မလြန္ျခင္း၊တရားေစာင့္ျခင္း၊ ပညာဟိစကားကို
နာလြယ္ျခင္း၊ အမ်ိဳးေစာင့္ျခင္းမ်ားကို အျမဲေစာင့္ထိန္းေတာ္မူပါေလာ့။ ဤသို႔စကားကိုပုဏၰား႐ို႕ဆိုၿပီးေသာ္
မင္းႀကီးထိပ္၌ ဘိသိက္ရီစင္ကုိသြန္း၏။ ထို႔ေနာက္ အမ်ဳိးအ႐ိုးမွန္ေသာ သူဌီးသွ်စ္ေယာက္၊ သူႄကြယ္
သွ်စ္ေယာက္႐ို႕သည္ ခ႐ုသင္း၌ ဂဂၤါငါးရပ္ရီကိုထည့္ျပန္၍ လက္ႏွစ္ဖက္ကိုစံုျပဳလွ်က္ ေကာင္းမြန္႐ိုေသစြာ မင္းႀကီး ဦးေခါင္း၌စိုက္ျပန္၏။ အသွ်င္မင္းႀကီး။ ခပ္သိမ္းေသာသူ႐ို႕အား ကုိယ္ေတာ္၏အသက္ကဲ့သုိ႔ ေစာင့္ေတာ္မူပါေလာ့။

အသွ်င္မင္းႀကီး။ ခပ္သိမ္းေသာသူ႐ို႕၏စီးပြားဥစၥာကို ကိုယ္ေတာ္၏စီးပြားဥစၥာကဲ့သုိ႔ ထိန္းသိမ္း
ေစာင့္ေယွာက္ေတာ္မူျခင္း၊ ျပည္ေထာင္မင္း႐ို႕အား အမ်က္ကိုမလြန္စီျခင္း၊ ျပည္သူ႐ုိ႔၏ဥစၥာကို အခြန္ဘ႑ာ
ခံယူရာ၌ တရားေတာ္ႏွင့္ေလွ်ာ္ညီေအာင္ ခံယူေတာ္မူျခင္း။ တရားမသိသိန္ဖ်င္းမိုက္မဲ ေသာ့သြမ္းၾကမ္းဝကတ္
သူ႐ို႕ကုိ ေယွာင္ၾကဥ္ျခင္း။ ပညာဟိသူေတာ္ေကာင္း႐ို႕စကားကို နာလြယ္ျခင္းမ်ား ျပဳေတာ္မူပါေလာ့။ ဤသို႔
ဆိုၿပီးေသာ္ မင္းႀကီးထိပ္၌ ဘိက္သိက္ရီစင္သြန္း၏။

ယင္းသို႔ဘိက္သိက္ေတာ္သြန္းၿပီးေနာက္ သူဌီး၊ သူႄကြယ္႐ို႕သည္ အသွ်င္မင္းႀကီး။ အကၽြႏု္ပ္႐ို႕သြန္းေလာင္း
အပ္ေသာရီစင္ကို ခံယူေတာ္မူ၍ အကၽြႏ္ုပ္႐ို႕ဆိုလီေသာစကားအတိုင္း က်င့္ေဆာင္ေတာ္မူ၍ ျပည္သူ႐ို႕၏လုပ္ခြန္
ဆယ္ဘို႔တဘို႔ ခံယူစားသံုးေတာ္မူလွ်က္ မင္း၏စည္းစိမ္ကို၀န္ခံၿပီးေသာ္ ျပည္ကို တရားသျဖင့္ ေစာင့္ေယွာက္
ပါေလာ့။

အသွ်င္မင္းႀကီး။ ကၽြႏ္ုပ္႐ို႕ဆိုလီေသာစကားအတိုင္း က်င့္ေတာ္မူပါေသာ္ကား ပစၥဳပၸန္သံသရာ၊ ႏွစ္ျဖာအက်ိဳး
တက္ခါတိုးလွ်က္၊ တက္သစ္ေသာနီ၀န္း၊ ဆန္းသစ္ေသာလကဲ့သို႔ တနိတျခားက်က္သေရေတာ္ပြင့္လင္း၍
ျပည္ေထာင္မင္းအေပါင္း႐ို႕ဦးေခါင္းၫြတ္ကာ သဒၶါျပည့္ၿဖိဳး၊ သူခိုးဓါးျမ၊ မထခ်မ္းသာ၊ သာသနာလည္း၊
ေကာင္းစြာတည္ေပ။ စာရီမယွား၊ မင္းအားျပည္သူ၊ ေတာင္းဆုယူလွ်က္၊ အသက္ရာေက်ာ္၊ စံေတာ္မူရသည္
ျဖစ္စီေသာ၀္။ ယင္းသုိ႔မဟုတ္၊ အကၽြႏ္ုပ္႐ို႕၏စကားသစၥာအတိုင္းမတည္၊ မင္းေကာင္းမင္းျမတ္႐ို႕၀န္ခံအပ္ေသာ
ဘိက္သိက္သစၥာပ်က္ခပါေသာ္ ကမၻာဆူ၀ီ၊ လီမုန္တိုင္းဆင္၊ ငလွ်င္ေတာ္လဲ၊ ၿမီႀကီးကြဲ၍၊ ငရဲမီးလွ်ံ၊
အ၀ွန္ေျပာင္ေျပာင္၊ ေတာက္ေလာင္ႀကီညက္၊ သူပ်က္သူေလွာင္၊ ေထာင္ေထာင္ထားထား၊ ခိုးသားတႏၲ၊
စသည္တလီ၊ လနီတံခြန္၊ ငွက္ပ်ံငွက္ယုတ္၊ စုန္းဘုတ္တစီၦ၊ နန္းထက္နီ၍၊ ႃမြီႃမြီလန္႔ေျခာက္၊ ႃမြီေဟာက္ငန္းက်ား၊
တက္၍စားသည္ ျဖစ္စီေသာ၀္။

ဤသို႔ဆိုလတ္ၿပီးေသာ္ ျပည့္သွ်င္မင္းႀကီးကလည္း၊ သာသနာေတာ္အညစ္အေၾကးမွတပါး၊ ျပည္သူသတၱ၀ါ႐ို႕အား
အသက္ဇီ၀ိတိေႁႏၵကုိ ခြင့္ပီးေတာ္မူသည္။ ယင္းသို႔ျပဳပ်င္စီရင္ၿပီးလတ္ေသာ္ လာေတာ္မူသည့္အစီအစဥ္အတိုင္း
ၿမိဳ႕ေတာ္နန္းမသို႔ ျပန္၀င္ေတာ္မူသည္။ ဘိက္သိက္ျပဳရာမ႑ပ္သံုးေဆာင္ကုိကား အဥၥနနဒီျမစ္သုိ႔ တစမက်န္
ေမ်ာခ်လိုက္သည္။

ေလွ်ာက္ထံုးအမွတ္ (၈)

ဒသရာဇာမင္းလက္ထက္ ပလႅင္ေတာ္ ပ်ားစြဲသည့္အေၾကာင္းေလွ်ာက္ထံုး။

ဒသရာဇာမင္းသည္ ႐ွိမင္းဘီးေတာ္၊ ခမည္းေတာ္႐ို႕နည္းအတိုင္း ဘိက္သိက္ပြဲသဘင္ကို ခမ္းနားျပည့္စံုစြာ
ခင္းက်င္းခံယူေတာ္မူသည္။ ထိုသို႔ဘိက္သိက္ခံၿပီး၍ ငါးလဟိေသာအခါ ပ်ားႀကီးတအံုသည္ အေနာက္အရပ္က
ပ်ံလာ၍ ရာဇပလႅင္၌ ေျမာက္ဘက္နားကစြဲ၏။ ထိုပ်ားအရည္ရင့္လတ္ေသာ္ အရည္ကိုစုထားခလွ်က္
ေျမာက္သို႔ပ်ံသည္။ ထိုနိမိတ္ကို အမတ္ေမာက္သူဇာၿမိဳ႕စား က၀ိေက်ာ္ေလွ်ာက္ထံုးျပဳသည္ကား-

အသွ်င္မင္းျမတ္။ ဘီးေတာ္စႏၵသူရိယမင္းလက္ထက္ ဘုရားျမတ္စြာ မစၦိမာေဒသကႄကြလာေတာ္မူ၍ မဟာမုနိ
႐ုပ္႐ွင္ေတာ္ကို သြန္းလုပ္ပါသည္။ ေကာဇာသကၠရာဇ္ (၄၆၅) တြင္ ပုဂံျပည္အေလာင္းစည္သူက
ဘီးေတာ္မင္းနန္ကို နန္းတင္လာပါသည္။ နန္းတင္ရာပါေသာ ျပဴတလိုင္း႐ို႕ ပင့္ေဆာင္၍မရေသာ္ ဖိုက်င္ထိုးလီရာ
႐ုပ္႐ွင္ေတာ္ကြယ္ခရသည္။ မင္းငါးဆက္ေျမာက္ ကြယ္ေပ်ာက္လွ်က္ဟိပါသည္။ ယခုအသွ်င္မင္းျမတ္၊
ဘုန္းပညာက်က္သေရ၊ တရားသီလဂုဏ္ေတာ္ေၾကာင့္ ပ်ား႐ို႕သည္ ပန္း၀တ္၌ဟိေသာ အခ်ိဳအရသာျမတ္ကို
ေဆာင္ယူဆက္သ၍ ေျမာက္သို႔ထုိပ်ားပ်ံသည္မွာ ပ်ားၫႊန္ရာအရပ္သို႔ ႐ုပ္႐ွင္ေတာ္မဟာျမတ္မုနိဟိသည္
အမွန္ျဖစ္ပါသည္။ ဤသို႔ေလွ်ာက္လတ္ေသာ္ ျပည့္သွ်င္က အမတ္ႀကီးဆင္ကဲႏွင့္ ဒါးပိုင္ႀကီးႏွစ္ေယာက္ကို
ေစေတာ္မူ၍႐ွာစီသည္။ ႐ုပ္႐ွင္ေတာ္ကို ေျမာက္အရပ္၌ပင္တြိလတ္၍ ပင့္ေဆာင္ယူခၿပီးလွ်င္ အထက္သူရိယမင္း
ကိုးကြယ္ေတာ္မူခရင္းအရပ္ ကတၫုတေတာင္တြင္ ေကာင္းမြန္စြာ ရတနာခုႏွစ္ပါးျဖင့္ျခယ္၍ သိမ္ေတာ္
ေဆာက္လုပ္ၿပီး၊ န၀ရတ္ကိုးပါးျဖင့္စီျခယ္ေသာ ပလႅင္ေတာ္၌တင္၍ ကုိးကြယ္ေတာ္မူသည္။ အရံေက်ာင္းတရာ
ေဆာက္လုပ္ေတာ္မူသည္။ ေခါင္းဆီးေတာ္ကန္၊ လက္ဆီးေတာ္ကန္၊ မဟာရံတံတိုင္းသံုးထပ္၊ တန္းခါးေလးရပ္၊
အေစာင့္အေန၊ ဆြမ္းတင္စည္တီး၊ မ်က္ႏွာေတာ္သုတ္တံခြန္ဆြဲ၊ တံျမက္ခတ္၊ က်ီးႏွင္စာေျခာက္၊ ျပဴတေထာင္၊
တလိုင္းငါးရာ၊ ကမ္းယံငါးရာ၊ ျမံဳငါးရာ၊ ခ်င္းငါးရာ၊ လူေပါင္းေလးေထာင္ကုိ အသီးသီးၿမီနီၿမီပီးခ်ေတာ္မူ၍
ေမာ္ကြန္းေက်ာက္စာထိုးလွ်က္ ေ႐ႊကရားႏွင့္ ရီစက္သြန္းခ်ေတာ္မူသည္။

ေလွ်ာက္ထံုးအမွတ္ (၉)

ဒသရာဇာမင္းလက္ထက္ အမတ္ေတာ္ကိုယ္ရံႀကီး ေဇယ်ဗိုလ္စစ္ခ်ီစဥ္ တပ္ဦးတြင္Íေဒါင္းႀကိဳးၾကာငွက္
သားရီကုိကုိက္ခ်ီပ်ံလာရာ ဖမ္းရသည့္အေၾကာင္းေလွ်ာက္ထံုး။

ဒသရာဇာမင္းသက္ေတာ္ႏွစ္ဆယ္တြင္ အေနာက္ဘဂၤလားတဆယ့္ႏွစ္ၿမိဳ႕႐ို႕သည္ သက္ႏွင့္ေပါင္းလွ်က္
ေသာင္းက်န္းၾကသည္။ ထုိအခါ အမတ္ကိုယ္ရံႀကီးေဇယ်ဗိုလ္ကို စစ္ခ်ီတိုက္ခိုက္စီသည္။ အမတ္ေဇယ်ဗိုလ္
စစ္ခ်ီသည့္ကာလ တပ္ဦးတြင္ ဝကိးၾကာငွက္သည္ သားရီတခုကိုကိုက္ခ်ီလွ်က္၀ဲပ်ံလာရာ ငွက္ႏွင့္သားရီကို
ဖမ္းဆီးရမိသည္။ ထိုငွက္ႏွင့္သားရီကိုမင္းထံဆက္လာသည္။ ထိုနိမိတ္ကို အမတ္ပညာဟိက၀ိေက်ာ္
ေလွ်ာက္သည္ကား-

အသွ်င္မင္းျမတ္။ တပ္ဦးတြင္ျမင္ေသာ နိမိတ္အတိတ္အလိုအရ ထုိငွက္ႀကိဳးၾကာ၊ နံမွာကုလား၊
ေမွာက္မွားေရာယွက္၊ သက္ကားသားရီ၊ မိတ္ဆြီျပဳလွ်က္၊ ျခားနားခ်က္မွာ၊ တိတ္လာအညီ၊ သားရီႏွင့္ငွက္၊
ပ်ံလွ်က္မလြတ္၊ ကိုင္းၫြတ္တံုလာ၊ သြင္းဘ႑ာလည္း၊ မကြာစံုဖက္၊ ပို႕ဆက္လာျပန္၊ ထုိကၽြန္ႏွစ္ပါး၊
ကုလားႏွင့္သက္၊ ငွက္ႏွင့္သားရီ၊ အနီမယြင္း၊ ခ်က္ခ်င္းမၾကာ၊ ေအာင္ျမင္ပါမည္။ ဤသို႔ေလွ်ာက္လတ္ေသာ္
အမတ္ႀကီးသို႔ ဆင္ေပါက္တစီးဆုပီးေတာ္မူသည္။

ေလွ်ာက္ထံုးအမွတ္ (၁၀)

ဒသရာဇာမင္းလက္ထက္ မဟာမုနိဘုရားေခၽြးထြက္သည္၊ အခ်ိန္မဟုတ္မိုးႀကီး႐ြာသည္၊ မိုးႀကိဳး
နန္းမွာက်သည္နိမိတ္မ်ားေလွ်ာက္ထံုး။

ဒသရာဇာမင္း အသက္ (၃၁) ႏွစ္ေရာက္ေသာအခါ မဟာမုနိဘုရားမွာေခၽြးထြက္သည္၊ အခ်ိန္မဟုတ္ မိုးႀကီး႐ြာ၍ ျမစ္ရီႀကီးသည္။ မိုးႀကိဳးနန္းမွာက်သည္။ ယင္းသို႔တိတ္နိမိတ္ျဖစ္သည္။ ထိုသို႔ျဖစ္ျခင္းႏွင့္ပတ္သက္၍ ပုေရာဟိတ္
ပုဏၰား ရာဇဂု႐ုေလွ်ာက္ထံုးေသာ္ကား-

အသွ်င္မင္းျမတ္။ တိတ္ထံုမွတ္စု၊ ဣညဳအမွာ၊ စူဠာမုနိ၊ အသိတိက်မ္း၊ ဓါတ္ဆန္းဓါတ္ပ်က္၊ နရစက္ႏွင့္၊
ၿဂိဳဟ္ဟ္ပ်က္ဒသာ၊ ဒြါဒရာ႐ုပ္၊ ဥဳစ္ကသစ္ဆက္၊ စန္းလက္မေလွ်ာ္၊ ဇာတာေတာ္လည္း၊ နံေပၚကိန္းစု၊ ရာဟုမရဏ၊
အထြက္ကဝကံ၊ န၀င္းထံုလည္း၊ တံုသို႔အလွမ္း၊ အာယုစန္းမူ၊ ကူးသန္းနင္းျပန္၊ တဖန္ေထာင့္မွတ္၊ သမသတ္ခြင္၊
လက္တြင္နံနီ၊ ၿဂိဳဟ္သွ်စ္ထြီလည္း၊ အၿခီမလွ၊ အာကာသက၊ ျပသည့္အေၾကာင္း၊ ၿဂိဳဟ္ေျပာင္းေလးႀကိမ္၊
စည္းစိမ္ေတာ္ျမတ္၊ နန္းျပႆဒ္ႏွင့္၊ ဥပါဒ္ႀကီးဘိ၊ အနိ၀ဎုန၊ ကိန္းကအတြိ၊ မမိဝကိက္ၾကံဳ၊ နံယုန္ဆန္းတက္၊
ဆယ့္ႏွစ္ရက္တြင္၊ ၿဂိဳဟ္ဟ္ပ်က္အကူး၊ စန္းဦးအျပတ္၊ န၀ရတ္ေ႐ႊဘံု၊ ကြာကိန္းၾကဳံပါသည္။ ႐ွိပညာဟိမ်ား
ထားခေသာ ဒ႑န္ကယ္က်မ္းထြက္ဟိပါေၾကာင္းႏွင့္ ေလွ်ာက္ထားလတ္ေသာ္ ပုဏၰားေတာ္သို႔ အသျပာတေထာင္
ဆုပီးေတာ္မူသည္။

ေလွ်ာက္ထံုးအမွတ္ (၁၁)


အႏုလံု (ငႏွလံုး) မင္းလက္ထက္ ျပည္စိုးႀကီးအမတ္ဗိုလ္ဓမၨေဇယ်စစ္ခ်ီစဥ္ တပ္ဦးတြင္ က်ီးႏွင့္ဗ်ိဳင္းခြပ္သည့္
ေလွ်ာက္ထံုး။

ထိုမင္းလြန္ၿပီးေနာက္ သကၠရာဇ္ (၆၀၈) ခုေရာက္ေသာအခါ နယ္သိမ္းမင္း၏သားေတာ္ငႏွလံုးသည္
ႏွမေတာ္ေစာေ႐ႊနန္းႏွင့္ ျပည္ႀကီးစည္းစိမ္ကုိ အုပ္စိုးေတာ္မူသည္။ ထိုမင္းလက္ထက္ ကုလားႏွင့္သက္ ေပါင္းဖက္
ဆိုးသြမ္းသည္။ ထိုအခါ ျပည့္သွ်င္မင္းက ျပည္စိုးႀကီးအမတ္ကို စစ္သူရဲမက္အလံုအေလာက္ျဖင့္
ခ်ီတက္စီေတာ္မူသည္။ စစ္သူႀကီးအဂၤါေလးပါးႏွင့္ျပည့္စံုေသာ အမတ္ဆင္ကဲႀကီးလည္း လိုက္ပါခ်ီတက္ရသည္။
ထိုသို႔စစ္ခ်ီေသာကာလ တပ္ဦးတြင္ က်ီးႏွင့္ဗ်ိဳင္းခြပ္ၾကသည္။ က်ီးအေတာင္က်ိဳးလွ်င္ဖမ္းမိေသာ အေၾကာင္းကို
မင္းထံေလွ်ာက္ထားသည္။ ထိုအခါ ပညာဟိအမ်ိဳး သားၿမီးစဥ္ဆက္လာခေသာ အမတ္ပညာဟိ ၀ိလိဇ
ေလွ်ာက္ထံုးေသာ္ကား-

အသွ်င္မင္းျမတ္။ က်ီးနံကုလား၊ ဗ်ိဳင္းကားျမန္မာ၊ နံမွာအလို၊ နဂိုယာယီ၊ ကိန္းႏွစ္လီတြင္၊ ယာယီက်ီးကန္း၊
ပင္ပန္းကုလား၊ ထြားထြားႀကီညက္၊ ပ်က္မည့္အေၾကာင္း၊ လံုးေပါင္းၿပီးစီး၊ ခရီးမၾကာ၊ ေအာင္ျမင္ပါမည္။
ယင္းသို႔ေလွ်ာက္လတ္လွ်င္ အမတ္စစ္သူႀကီးလည္း မဆိုင္းခ်ီတက္၏။ ကုလား႐ို႕လည္း စစ္တေကာင္းအရပ္က
တပ္အခိုင္အခန္႔ျဖင့္ ခုခံတိုက္ခိုက္ၾကသည္။ ရခိုင္စစ္သူႀကီးလည္း ဖိစီးတိုက္ခိုက္သည္။ ငါးရက္ၾကာတိုက္ေသာအခါ
စစ္တေကာင္းၿမိဳ႕ကုိ ရခိုင္႐ို႕ရသည္။ ကုလား႐ို႕သည္ စစ္တေကာင္းမွဆုတ္ခြာကာ ဒါဂါၿမိဳ႕က ကုလားအိမ္ရွိမင္းႏွင့္
ပူေပါင္းၿပီး အခိုင္အလုံနီၾကသည္။

ရခိုင္အမတ္ႀကီးလည္း၊ ေလာက္ေခ်းပူရာအရပ္သို႔တိုင္ ခ်ီတက္လားၿပီး တပ္ခ်စြဲရပ္နီသည္။ ဒါဂါၿမိဳ႕သို႔
ဆက္လက္ခ်ီတက္တိုက္ခိုက္ၾကရာ ကုလားမင္းသားက ဗလ၀ါဟူေသာဆင္ကိုစီး၍ ခုခံတိုက္ခိုက္သည္။
ရခုိင္အမတ္စစ္သူႀကီးက နတ္ယာဥ္ပ်ံဟူေသာဆင္ကိုစီးသည္။ စစ္ၿမီျပင္၌ ဆင္ႏွစ္စီးဆံုၾကသည္။ ႏွစ္ဖက္လံုးမွ
ဆင္ကိုခၽြန္းဖြင့္ၿပီး ရင္ဆုိင္တိုက္ခိုက္ၾကသည္။ ဆင္ႏွစ္စီးလံုးသည္ စြန္ရဲထိုးသကဲ့သုိ႔ အဟုန္ႏွင့္၀င္ၾကရာ
အစြယ္ခ်င္းယွက္ၾကသည္။ ရခိုင္အမတ္ႀကီးစီးေသာနတ္ယာဥ္ပ်ံဆင္က ကုလားမင္းသားစီးေသာ ဗလ၀ါဆင္ကို
အစြယ္ျဖင့္ဦးစြာထိုးမိသည္။ ဗလ၀ါဆင္သည္ နာၾကင္ဒဏ္ျပင္းလွေသာေၾကာင့္ ေနာက္သို႕ဆုတ္ၿပီး လွည့္ထြက္ရန္
ျပဳသည္။ ထိုအခိုက္တြင္ ရခိုင္စစ္သူႀကီးသည္ ကုလားမင္းသားကို လွံျဖင့္ထိုးလိုက္သည္။ ကုလားမင္းသားလည္း
ဆင္ေပၚမွေအာက္သုိ႕ လူးက်လတ္သည္။ ရခိုင္စစ္သူႀကီးသည္ ကုလားမင္းသားကုိ ဖမ္းမိရလိုက္သည္။
ကုလားစစ္သည္႐ို႕သည္လည္း ေရာက္ရာေပါက္ရာ ထြက္ၿပီးၾကရသည္။

ေလွ်ာက္ထံုးအမွတ္ (၁၂)

မင္းထီးလက္ထက္ ႏြားခိုးမႈျဖတ္ရန္ေလွ်ာက္ထံုး။

မင္းထီးသည္ အသက္ (၇) ႏွစ္အ႐ြယ္ သကၠရာဇ္ (၆၄၅) တြင္ ေလာင္းၾကက္ၿမိဳ႕ထီးနန္း၌ ဘုရင္ျဖစ္၍

မင္းပြဲသဘင္ညီလာခံျပဳရာ၌ မယ္ေတာ္သူဘတၱာေဒ၀ီ၏ေမာင္ရင္းေတာ္သူ ဒါဂါၿမိဳ႕စားဦးရီးေတာ္ အနႏၵဘယ
ရင္ခြင္ေပၚ၌ ထုိင္ေတာ္မူလွ်က္သာခံေတာ္မူသည္။ မင္းႀကီးသည္ ရခုိင္ရာဇ၀င္၌ အလြန္ထင္ရွားေသာ
မင္းတပါးျဖစ္သည္။ ငယ္႐ြယ္စဥ္ကပင္ သူတပါး၌အက်ိဳးျပဳမႈကိုလိုလားသည္။ အက်င့္သီလဟိသည္။
အမ်က္ေစာင္းမာန္နည္းသည္။ ဘုရားပုထိုး၊ သိမ္ေက်ာင္း၊ ဇရပ္၊ ရီတြင္း၊ ရီကန္မ်ားျပဳလုပ္လႉဒါန္းေတာ္မူသည္။
အဂတိတရားမလိုက္စား၊ တရားေျဖာင့္မတ္မွန္ကန္သည္။ ဤသို႔အစစေကာင္းျမတ္သည့္ ဂုဏ္ဟိျခင္းေၾကာင့့္
အနီးအ၀ီးေက်ာ္ၾကားသည္။

မင္းထီးသည္ တိုင္းျပည္အုပ္ခ်ဳပ္ရန္ အမိန္႔ေတာ္ျပဌာန္းထားဟိသည္ကား-

“သားမေကာင္းလွ်င္အဘ၊ မယားမေကာင္းလွ်င္လင္၊ တပည့္မေကာင္းလွ်င္ဆရာ၊ ကၽြန္မေကာင္းလွ်င္သခင္၊
သမီးမေကာင္းလွ်င္အမိကို စီရင္ရမည္” ဟူ၍ မင္းအာဏာေတာ္ဥပေဒငါးရပ္ကို ထုတ္ျပန္လွ်က္
အုပ္ခ်ဳပ္ေတာ္မူသည္။

တနိေသာအခါ ေလာင္းၾကက္ၿမိဳ႕နီသူဌီးဓနဥၥယ၏ကၽြန္ႏွစ္ေယာက္သည္ ႏြားတေကာင္ကိုခိုးယူသတ္စားၾကသည္။
ႏြားခိုး႐ို႕သည္ ထိုအမႈေၾကာင့္ မင္းမႈထမ္းထံအဖမ္းခံၾကရသည္။ ထိုအခါ ကၽြန္သွ်င္သူဌီးသည္ မင္းဒဏ္သင့္မည္ကို
အလြန္ပင္စိုးရိမ္ျခင္းျဖစ္ကာ မ်ားစြာေၾကာက္႐ြံ႕လွ်က္ဟိၾကသည္။ အျပစ္မွခ်မ္းသာရစီရန္ ဦးရီးေတာ္အနႏၵဘယထံ
ခ်ဥ္းကပ္ပူဆာၾကသည္။ ေငြအသျပာတေထာင္ကုိလည္း တံစိုးလက္ေဆာင္အျဖစ္ယူပါရန္ ေတာင္းပန္ၿပီး
ပီးလတ္သည္။

ဦးရီးေတာ္အနႏၵဘယသည္လည္း တူေတာ္မင္းထီးမွာ ငယ္႐ြယ္သူျဖစ္၍ မိမိရင္ခြင္၌ပင္ထိုင္လွ်က္ ဘုရင္ျပဳသူ
ျဖစ္သည္။ မိမိကိုလည္း ဘခင္သဖြယ္ခ်စ္ခင္မွတ္ထင္႐ိုးဟိသည္။ သို႔ေၾကာင့္ ဤႏြားခိုးမႈတြင္
မိမိကၽြန္သွ်င္ခံျခင္းမွ်ျဖင့္ ရာဇဒါဏ္မင္းျပစ္ မသင့္တန္ရာဟု မွတ္လတ္သည္။ မင္းျပစ္သင့္ေတာ့မည့္
သူဌီးအားလည္း သနားျခင္းဟိသည္။ ထို႔ေၾကာင့္ ကၽြန္သွ်င္ခံပီးရန္ သေဘာတူလိုက္သည္။

အမႈကိုမင္းထီးကိုယ္တုိင္ပင္ စစ္မီးေတာ္မူသည္။ မင္းထီးက ႏြားခိုးမ်ားကိုမီး၏။ “သင္႐ို႕သည္ မည္သည္သူ၏
သားၿမီးကၽြြန္႐ို႕ေပနည္း” ႏြားခိုး႐ို႕က ကၽြြန္ေတာ္မ်ိဳး႐ို႕သည္ ဦးရီးေတာ္အနႏၵဘယ၏ေက်းကၽြြန္ရင္းမ်ား
ျဖစ္ၾကပါေၾကာင္းေလွ်ာက္ထားၾကသည္။ မင္းထီးလည္း ဦးရီးေတာ္သို႔မီးျမန္းသည္။ “ႏြားခိုးမ်ားေလွ်ာက္တင္သည္
မွန္၏ေလာ” ဦးရီးေတာ္ကလည္း မွန္ေၾကာင္းထြက္ဆိုေလွ်ာက္ထားသည္။ အမႈမွာ ဦးရီးေတာ္ႏွင့္ရာ
သက္ဆိုင္၍နီလီရကား ဘုရင္မင္းထီးသည္ ႐ွိအမတ္ပညာဟိမ်ိဳးမွျဖစ္ေသာ စစ္တေကာင္းၿမိဳ႕စား ၀ိမလအမတ္သုိ႔
မီးသည္။

“ဤသို႔အာဏာကိုဖ်က္သူအား က်မ္းဂန္အလိုအသို႔နည္း” မည္သို႔ဟိသည္ကို ဘီးေတာ္၊ ဘိုးေတာ္၊
ထီးနန္းမင္းဆက္စီရင္ ထံုးစာေဟာင္းႏွင့္ေလွ်ာက္ထားရမည္” ဟု အမိန္႔ေတာ္ဟိလတ္သည္။ ထိုေသာအခါ
ပညာဟိအမတ္္၀ိမလ ေလွ်ာက္ထံုးေသာ္ကား-

အသွ်င္မင္းျမတ္။ မင္းက်င့္၀တ္ပကတိတရားခုႏွစ္ပါးကို က်မ္းဂန္လာသည္ကား-

သာမႆာမ်ာႏုေဂါမေစၥာ ဇနပေဒါပိသဇၨေနာ၊ ဒုဂၢံဒုဂၢဂုေဏာေပတံ ဒေ႑ာ ေဒါသာႏု႐ုပေကာ။ ေတာ
ေသာအယကၡယသမၸတၱိ မိတၱဥၥဘ ယသံယုတၱံ။ သတၱပကတိေသာေဟာႏၲိ၊ ဂုတၱာန္တိ ၀ိစကၡဏာ။ ဟူ၍ရာဇနိတိ
က်မ္း၌လာပါသည္။

သာမိ- လိမၼာေတာ္ေျဖာင့္တရားေစာင္ေသာ ျပည့္သွ်င္မင္းလည္းတပါးသာ၊ မ်ာႏုေဂါ- မိမိအသွ်င္ျဖစ္ေသာ
မင္းအလိုေတာ္သို႔တရားသျဖင့္ လိုက္၍ဆံုးမေပတတ္ေသာ၊ အမေစၥာ- အမတ္ပညာဟိလည္းေကာင္း၊ ဇနပေဒါ
ဇနပုဒ္ျပည္႐ြာတိုင္းကား၌ျဖစ္ထြန္းေသာ သဇၨေနာပိ- သူေတာ္ေကာင္းျဖစ္ေသာ ပညာဟိလည္းေကာင္း၊
ဒုဂၢံဒုဂၢဂုေဏာ ေပတံ- ဖ်က္ဆီးကူးေျမာက္ျခင္းငွာခဲယဥ္းစြာေသာ ၿမိဳ႕႐ိုး၊ တံတုိင္းျပအိုး၊ တန္ေဆာင္း၊ က်ံဳး၊
ေျမာင္း၊ ရင္တားႏွင့္ျပည့္စံုေသာ ၿမိဳ႕ဟိျခင္းလည္းေကာင္း၊ ေဒါသာႏု႐ုပေတာ- အျပစ္ဟိေသာသူအား
အျပစ္အားေလွ်ာ္စြာ၊ ဒေ႑ာမ်က္ႏွာႀကီးငယ္၊ မဖယ္မ႐ြီး၊ ဒဏ္ပီးျခင္းလည္းေကာင္း၊ အကၡယသမၸတိေတာေသာ-
ျပည္သူ႐ို႕၏အခြန္ကိုမလြန္စီရ၊ ဆယ္ဘို႔တဘို႔ခံယူ၍ မကုန္ခန္းႏိုင္ေသာ က်ီက်ဘ႑ာ

သစၥာေျမာက္ျမားစြာဟိျခင္းလည္းေကာင္း၊ ဘယသံ ယုတၱံမိတၱံ- ရန္သူေရာက္လတ္ေသာအခါ
ညီညာကူပံ့ေဆာင္ရေသာ ျပည္ေထာင္ဖက္ခ်င္း မိတ္ဆြီခင္ပြန္း မင္းဟိျခင္းလည္းေကာင္း၊ ဣတိ- ဤသို႔
နီတိ၀ိစကၡဏာ ရာဇနီတိ၌ လိမၼာကုန္ေသာပညာဟိ႐ို႕သည္၊ ၀ုတၱာ- ဆုိအပ္ကုန္၏။ ဤသုိ႔က်မ္းဂန္လာေၾကာင္းႏွင့္
အမတ္ႀကီးေလွ်ာက္လီရာ ျပည့္သွ်င္မင္းအမိန္႔ေတာ္ဟိသည္ကား- ငါငယ္ေတာ္မူေသာ္လည္း ေကသရာဇာ
ျခေသၤ့မ်ိဳးသည္ ေ႐ႊဂူ၌ရာအိပ္သကဲ့သို႔ ျခေသၤ့လည္း ေ႐ႊခြက္ႏွင့္သာတည္သည္။ ဆဒၵန္ဆင္ျဖဴမ်ိဳးမွန္လွ်င္
ဆင္မဲဖြား႐ိုးမဟိ။ နီလ႐ို႕သည္ မိမိအေရာင္ကိုဖ်က္၍မထြန္း၊ သမုဒၵရာ႐ို႕မူလည္း ကမ္းကိုရီလွ်ံ႐ိုးမဟုတ္။
ငါ႐ို႕မင္းမ်ိဳး၌လည္း အနီးအ၀ီးမ႐ြီးလီရာ။ အာဏာသားနား၊ ထားေသာစကား၊ ဖ်က္႐ိုးထံုးေဟာင္းမလာ။
မင္းတည္ၾကည္မွ ျပည္သာသည္။ အႏြယ္ေတာ္ေစာင့္ေသာတရား မဖ်က္သင့္။ ငါလည္း သိေတာ္မူသည္ပင္။
အမိန္႔ေတာ္ဟိ၍ အမႈကို မွန္သည့္အတိုင္းဆံုးျဖတ္သည္။ ဦးရီးေတာ္အနႏၵဘယအား လူသတ္႐ို႕လက္သို႔
လႊဲအပ္ပီးလိုက္သည္။

ေလွ်ာက္ထံုးျပဳသူ အမတ္ႀကီး၀ိမလသုိ႔လည္း မင္းတံုးၿမိဳ႕ကိုစားေက်းပီးေတာ္မူသည္။ သက္ေတာ္ (၁၅)
ႏွစ္သို႔ေရာက္ေသာအခါ လြန္လီၿပီးေသာဦးရီးေတာ္အနႏၵဘယ၏သမီးေတာ္ျမတ္ေ႐ႊညာကို ေတာင္နန္းစံမိဖုရားအျဖစ္
ခ်ီျမႇင့္ေတာ္မူသည္။ ဘီးေတာ္၊ ဘိုးေတာ္၊ ခမည္းေတာ္႐ို႕နည္း ဘိေသကမဂၤလာကုိလည္း ခံယူေတာ္မူသည္။
မင္းထီးသည္ (၆၄၅) တြင္နန္းတက္ၿပီး၊ (၇၅၁) တြင္ နတ္႐ြာစံလြန္ေၾကာင္း ရခိုင္ရာဇ၀င္က်မ္းမ်ားမွာ ျပဆိုသည္။

ေလွ်ာက္ထံုးအမွတ္ (၁၃)

ရာဇသူ (၀ရဓမၨရာဇာ) မင္းလက္ထက္ ေတာင္နန္းမိဖုရားေျမၽာက္ရန္ ေလွ်ာက္ထံုး။

မင္းထီးလြန္ၿပီးေနာက္ သကၠရာဇ္ (၇၅၆) ေရာက္ေသာအခါ သက္ေတာ္ (၃၅) ႏွစ္ဟိ ရာဇသူသည္
ခမည္းေတာ္နန္းက်ငယ္ သိဥၥည္းမင္း၏ထီးနန္း႐ိုက္ရာကို ဆက္ခံစိုးစံေတာ္မူသည္။ မင္းျပဳေသာအခါ
၀ရဓမၼရာဇာဟူေသာအမည္ကို ခံယူေတာ္မူသည္။ တိုင္းျပည္အုပ္ခ်ဳပ္ရန္ အမိန္႔ေတာ္ျပဌာန္း
ထားဟိေတာ္မူသည္ကား-

“႐ွိဘီးေတာ္၊ ဘိုးေတာ္၊ ခမည္းေတာ္႐ုိ႕ ပီးသနားေတာ္မူခသည့္ အေဆာင္အ႐ြက္ စားေက်းၿမိဳ႕႐ြာ၊
သူႀကီးကလန္အစို႔၊ အငန္းသား႐ို႕မွာ သားၿမီးစဥ္ဆက္ စားသံုးေဆာင္႐ြက္ႀကီးစိုးၿမဲဟိသည့္အတိုင္း
ႀကီးစိုးထမ္း႐ြက္ၾကစီ”။ တုတ္ခြန္ဘ႑ာခံယူသံုးေဆာင္ ဆက္သြင္းသည္မ်ားမွာလည္း- အသည္သား႐ုိ႕မွာ
တႏွစ္လွ်င္အိမ္ႀကီးငါးသျပာ၊ အိမ္ငယ္ႏွစ္သျပာခြဲ။ အစို႔အခြန္သား႐ို႕မွာ အိမ္ႀကီးဆယ္သျပာ၊ အိမ္ငယ္ငါးသျပာ၊
အ႐ိုင္း႐ုိ႕မွာ ဓါးတစင္း၊ ယာတခင္းလွ်င္ သံုးသျပာစီရာ ေတာင္းခံၿမဲထံုးစံဟိသည့္အတိုင္း အစဥ္အလာ
ခံယူသံုးစားဆက္သြင္းစီ။ အမႈထမ္းသင္းကိုယ္ရံမွစ၍ ၀င္းသား၊ ဒိုင္းသား၊ ဟရာစီရီ႐ို႕ကို အခြန္အတုတ္
မေတာင္းမခံစီႏွင့္။ အစုိ႔ရင္းမွာသာ ထမ္း႐ြက္နီထုိင္စီ။ မင္း၊ မိဖုရား မင္းသား၊ မူးမတ္႐ို႕မွာလည္း
ရိွကအသီးသီးပီးဖြဲ႕တားခ၍ ဟိသည့္လူကိုရာသံုးစီ။ အျခားသူ႐ို႕ကို ကပ္ခိုမထမ္းစီႏွင့္။ တရားတေပါင္
လက္ေရာက္ႏႈတ္လြန္၊ ၿမီမႈ၊ ရီမႈ၊ အိမ္မႈ၊ ေငြမႈမ်ားမွာလည္း တရားေဆြေလးေယာက္။ ျပည္စိုးေလးေယာက္႐ို႕
ၿမိဳ႕ေလးမ်က္ႏွာက တရားမ႑ပ္ႏွင့္ စီရင္ၿမဲကိုစီရင္စီ။ ၿပီးျပည့္လွ်င္ အမႈႀကီးငယ္ကိုေထာက္၍ ငါးသျပာတန္သည္၊
ႏွစ္သျပာတန္သည္ကို စီရင္သူကခံယူစားသံုးစီ။ မင္းရာဇာစိုးထူးဆို၍ မကုန္မက်စီႏွင့္။ တရားေဆြျပည္စိုး႐ုိ႕
စီရင္၍မၿပီးေသာ္ အမတ္ေလးေယာက္ စံုညီစီရင္ဆံုးျဖတ္စီ။ မၿပီးမူ အမႈသည္ႏွစ္ဦးကို အတြင္းသို႔၀င္စီ။
ခိုးမႈယိုးမႈမ်ားမွာလည္း ႐ိုက္ပုတ္ေထာင္းသတ္၍ မစစ္မမီးစီႏွင့္။ ပညာျဖင့္သာေပၚေအာင္စစ္။ ခိုးသည္မွန္လွ်င္
စာထိုး၍ ဟရီအစို႔မွာျဖည့္။ အသက္သီဆံုးလွ်င္ မည္သူမဆိုသီစားသီစီ။ မႉးမတ္မယားကိုျပစ္မွားသူ႐ို႕မွာ
မ်က္ႏွာတြင္ဆီးရီး၍ ေမာင္းလည္ၿပီးလွ်င္ မိမၼေယာက်္ားႏွစ္ေယာက္ကို ရီခပ္စီရီအစို႔မွာျဖည့္။
ဘိသိက္ဆက္မဂၤလာပုဏၰား၊ မေရာစီႏွင့္။ ရဟန္းသံဃာ႐ို႕မွာလည္း ျမတ္စြာဘုရားေဟာေတာ္မူရင္းစကားကုိ
႐ွည္ၾကာထြန္းလင္းေအာင္ ၀ဋ္ဂါမဏိမင္းလက္ထက္ သီဌဘာသာအကၡရာတင္ထားခသည့္ ပိဋကတ္သံုးပံုကုိရာ
သင္ၾကားေလ့လာရမည္။ ပုထုဇဥ္႐ို႕ျပဳလုပ္ေသာက်မ္းဂန္မ်ားကို မေလ့လာသင့္။ ေနာက္ကိုလည္း
က်မ္းဂန္မလုပ္စီႏွင့္၊ ၀ိနည္းဓိုရ္ဆရာေတာ္က ႏိုင္ေအာင္တားျမစ္။ ထိုသို႔အာဏာေတာ္ ပိုင္းျဖတ္ထားေတာ္မူသည္။
ထိုမင္းသည္ နန္းတက္ၿပီး တနိေသာအခါ ျမတ္ႏိုးေတာ္မူေသာအမတ္ႀကီးမႏုဟာသမီးျမတ္ကုံးကို ေတာင္ညာႏွင္း၍
ဘိက္သိက္ခံေတာ္မူရန္ ပညာဟိအမတ္မ်ိဳး စစ္တေကာင္းစား၀ိမလကို မီးေတာ္မူသည္။ အမတ္ႀကီး
ေလွ်ာက္ထံုးမူကား-

“အသွ်င္မင္းျမတ္။ မိမၼေကာင္းလကၡဏာကို ႐ွိပညာဟိ႐ို႕ဆိုလီခသည္ကား ဣတၱိဘရိယာ၊ အဂၤါညီၫြတ္၊
မိမၼျမတ္႐ို႕၊ လင္၀တ္လင္မႈ၊ အႏုအရင့္၊ အခြင့္လိမၼာ၊ သဒၵါရက္ရက္၊ ရမၼက္နည္းပါး၊ စကားတည္ၾကည္၊
ဆိုသည္အခ်က္၊ ထြက္လည္းနာဖြယ္၊ ျပစ္ေျခာက္သြယ္မူ၊ ယူဖြယ္မဟိ၊ ဟီရိၾသတပ္၊ ေစာင့္ၾကပ္ကို၀ယ္၊
ပ်က္ရည္သြမ္းမႈ၊ မျပဳေျဖာင့္ေျဖာင့္၊ အမ်ိဳးေစာင့္၏၊ မေထာင့္လိမ့္လက္၊ အိပ္စက္၀တ္စား၊ အလားအနီ၊
အစီအသံုး၊ ႐ွိထံုးႏိႈင္းၫွိ၊ ဂတိမလိုက္၊ စ႐ိုက္႐ုန္႔ၾကမ္း၊ မိမၼသြမ္းႏွင့္၊ မႃပြမ္းေရာေႏွာ၊ သေဘာတည့္မတ္၊
သူ႕ထက္ျမတ္သည္၊ မႏၶတ္မင္းႏွင့္ထိုက္ရာေသာ၀္။ ထိုသို႕ေသာမိမၼကုိ စၾကာမႏၶတ္မင္း႐ုိ႕ေသာ္လည္း
ဘိက္သိက္ခံအပ္ေၾကာင္းကို ထံုးေကာင္းဟိပါသည္။ ေလာကီလကၡဏာ က်မ္းတြင္လည္း ရာဇေဒ၀ီမိဖုရားႀကီးသည္
သီလစာဂံ၊ အက်င့္သီလၿမဲျခင္းလည္းေကာင္း၊ ေကသမသွ်ံဆံပင္နက္၍ေကာင္းျခင္းလည္းေကာင္း၊ လကၡဏာ၀ါဒီ
ၿခီလက္ေသးသြယ္ႏူးညံ့ျခင္းလည္းေကာင္း၊ အေရးအေၾကာင္းနက္ျခင္းလည္းေကာင္း၊ သဒၵီ- အသံသာယာဖြယ္
ဟိျခင္းလည္းေကာင္း၊ မံသံအသားႏူးညံ့ျခင္းလည္းေကာင္း၊ ဗဟုတာ- မ်ားေသာ ေမာင္းမအေပါင္း႐ို႕အား
ရိပ္ေျခသိစြာ လိမၼာျခင္းလည္းေကာင္း၊ ထုိအဂၤါခုႏွစ္ပါး မိဖုရားႀကီး၌ဟိအပ္ေၾကာင္းကိုလည္း
႐ွိထံုးေကာင္းလာပါသည္။ အသွ်င္မိဖုရားျမတ္ကံုးသည္ ထိုသို႔အဂၤါ႐ို႕ႏွင့္ျပည့္စံုလွ်င္ ေတာင္ညာမိဖုရားႀကီး
ေျမႇာက္ထုိက္ပါသည္။ ဤသုိ႔ေလွ်ာက္လတ္ေသာ္ ျပည့္သွ်င္မင္းက အမတ္၀ိမလသုိ႔ သျပာတေထာင္
ဆုပီးေတာ္မူသည္။

ေလွ်ာက္ထံုးအမွတ္ (၁၄)

၀ရဓမၨရာဇာမင္းလက္ထက္ နိမိတ္မ်ား ေလွ်ာက္ထံုး။

သကၠရာဇ္ (၇၆၃) ခု၊ ထိုမင္းသက္ေတာ္ (၄၂) ႏွစ္ေရာက္သာအခါ မဟာမုနိဘုရားေရာင္ေတာ္လႊတ္သည္။
ငလွ်င္အႀကိမ္မ်ားစြာလႈပ္သည္။ ေတာ္လဲသည္။ ဥဂၢါပ်ံသည္။ နတ္အေျမႇာက္သံ အႀကိမ္မ်ားစြာၾကားရသည္။
ေတာင္ၿပဳိသည္။ နန္းသို႔မိစၦာ၀င္သည္။ နဂါးခ်ီးလႊတ္သည္။ ၾကာသပတီးၾကယ္ လကုိထြင္းသည္။
စနီအဂၤါၿဂိဳဟ္ပ်ံသည္။ ထိုသို႔တိတ္နိမိတ္မ်ားကုိ အမတ္ပညာဟိ၀ိမလေလွ်ာက္ထံုးေသာ္ကား-

အသွ်င္မင္းျမတ္။ ဘုရားပုထိုးအေရာင္လႊတ္သည္၊ ေတာင္ၿပိဳသည္မ်ားမွာ မင္း၌အေၾကာင္း ထံုးေဟာင္းရွိပါသည္။
ဥဂၢါပ်ံသည္၊ နဂါးခ်ီးလႊတ္သည္ ရပ္သွ်စ္မ်က္ႏွာ တိမ္သြီးသို႔ ျမင္သည္မ်ားမွာ မင္း၊ မိဖုရား၊ မင္းသား၊
ဥပရာဇာ႐ုိ႕အေၾကာင္း။ ငလွ်င္အႀကိမ္မ်ားစြာလႈပ္သည္။ ေတာ္လဲသည္မ်ားမွာ ျပည္သူ႐ုိ႕အေၾကာင္း။
နတ္အေျမာက္သံၾကားသည္၊ စနီအဂၤါၿဂိဳဟ္ပ်ံသည္မ်ားမွာ စစ္ခ်ီစစ္ေရာက္ရာေသာအေၾကာင္း။ ၾကာသပတီးၾကယ္
လကိုထြင္းသည္၊ ၾကာသပတီးၾကယ္ပ်ံသည္၊ လကိုထြင္းသည္မ်ားမွာ ရဟန္း၊ ပုဏၰား၊ မိႀကီး၊ ဘႀကီး၊ ဆြီႀကီး၊
မ်ိဳးႀကီး၊ မႉးႀကီး၊ မတ္ႀကီး႐ို႕အေၾကာင္း။ နန္းတြင္းသို႔မိစၦာ၀င္သည္မွာ နန္းသူ႐ို႕သိကၡာပ်က္သည့္အေၾကာင္း၊
ယင္းသို႔ ထံုးေဟာင္းေလာကီက်မ္းမ်ားဟိပါသည္။ ဤသို႔အမတ္ႀကီးေလွ်ာက္လတ္ေသာ္ ျပည့္သွ်င္မင္းက
၀ိမလအမတ္ႀကီးသည္ လူအိုျဖစ္ေခ်ျပီ။ ၀င္ထြက္လားလာရာ ေ႐ႊထမ္းစင္စီး၍လားစီဟု ဆုအခြင့္ပီးေတာ္မူသည္။

ေလွ်ာက္ထံုးအမွတ္ (၁၅)

မင္းေစာမြန္ (နရမိတ္လွ) လက္ထက္ ညီေတာ္ကုိမာန္၀င္။ သံတြဲကုိ မတိုက္သင့္ေၾကာင္းေလွ်ာက္ထံုး။

သကၠရာဇ္ (၇၆၆) ခုႏွစ္တြင္ ျပည္သူ႐ို႕ညီၫြတ္ၾကၿပီး၊ ၀ရဓမၼရာဇာ (ရာဇသူ) ၏သားေတာ္ မင္းေစာမြန္
(နရမိတ္လွ) ကို မိဖုရားေစာစစ္ႏွင့္ ထီးနန္းအပ္ႏွင္းမင္းေျမႇာက္သည္။ နရမိတ္လွမင္းသည္
ခမည္းေတာ္လက္ထက္က ေရာက္လာေသာ ျပဴမလြန္စားရာဇသူ၏သမီးေ႐ႊဆံုကို မိဖုရားအရာေျမႇာက္ၿပီး
ေယာကၡမရာဇသူကုိ ကုိယ္ရံႀကီးအမတ္အရာခန္႔ထားသည္။ မိဖုရားေ႐ႊဆံု၏ဆြီသားမ်ိဳးသားေက်းကၽြြန္႐ို႕ကုိ
အသီးသီး ေက်းစားပီး၍ထားသည္။ ထိုသူ႐ို႕သည္ ျပည္သူ႐ို႕ကို ႏိွပ္ကြက္ရက္စက္ျပဳၾကသည္။ မင္းလည္း
မိဖုရားေ႐ႊဆံုအလိုသို႔ရာ လိုက္လွ်က္ဟိသည္။ မင္းက်င့္တရားႏွင့္မညီ။ ျပဳလိုရာျပဳသည္။
အမတ္သြန္းမ်ားႏွင့္ေပါင္းဖက္ၿပီး ေပ်ာ္မႈမႈ႐ို႕ျဖင့္ရာ အခ်ိန္ကုန္လွ်က္ဟိသည္။ တိုင္းေရးျပည္မႈမ်ား၌ အားထုတ္မႈ
နည္းသည္။ ခမည္းေတာ္လက္ထက္ကဟိႏွင့္ေသာ မႉးေဟာင္း၊ မတ္ေဟာင္းအခ်ိဳ႕႐ို႕သည္ ထိုအခ်က္မ်ားကို
မၾကည့္မျမင္ႏိုင္ဟိၾကသည္။ သို႔ႏွင့္ ခမည္းေတာ္လက္ထက္က မႉးေဟာင္း၊ မတ္ေဟာင္း၊ သူႀကီးေက်းေခါင္႐ို႕သည္

ညီေတာ္သံတြဲစား (အလီခင္) ဆီ လားေရာက္ခစားေလွ်ာက္ထားၾကသည္။ အသွ်င့္သားေတာ္
ၾကာလွ်င္တုိင္းျပည္ပ်က္အံ့ေသာအေၾကာင္းျဖစ္ပါသည္။ ထီးနန္းတိုင္းျပည္ကို သိမ္းယူေတာ္မူပါ။
ဤသို႔ေလွ်ာက္တင္ၾကလတ္ေသာ္ သံတြဲစားနရႏု (အလီခင္) အမိန္႕ေတာ္ဟိသည္ကား- ငါ႐ို႕အႏြယ္ေတာ္
သာကီ၀င္မင္းဆက္ အမ်ိဳးေဖာက္၍ ၀ိလုပၸႏၷလုယက္တိုက္ဖ်က္၊ ထီးနန္းတက္႐ိုးထံုးမဟို။ အစ္ကိုမွာ
အဘအရာျဖစ္သည္။ မိစၦာမုိက္မွားမၾကံရာဟု အမိန္႔ေတာ္ဟိလတ္သည္။ ထိုအေၾကာင္းမ်ားကုိ မင္းေစာမြန္
(နရမိတ္လွ) ၾကားသိလီရာ စိတ္မာန္ျပင္းစြာ၀င္၍ သံတဲြသုိ႕ခ်ီမည္ဟိေသာအခါ ႐ွိအမတ္ပညာဟိ အသက္တရာ
၀ိမလအမတ္ေလွ်ာက္ထံုးေသာ္ကား-

အသွ်င္မင္းျမတ္။ ရွိသူေဟာင္းစကားဟိပါသည္။ ပင္လယ္ျမစ္ေၾကာင္း၊ ၀ဲခေနာင္း၌၊ တိမ္းေစာင္းမဖယ္သာ။
မာလိန္အမတ္၊ ရီေၾကာင္းလႊတ္ေသာ္၊ ကူးခတ္မေရာက္ရာ။ ျပည့္သွ်င္မင္းျမတ္၊ အက်င့္ခၽြတ္လွ်င္၊ ဥပါဒ္သတၱ၀ါ၊
ထံုးေဟာင္းဟိပါသည္။ ညီေတာ္သံတြဲစားႏွင့္မူးမတ္ျပည္သူ႐ို႕ကုိ မာန္ေတာ္မေရာက္ေကာင္းပါ။
အသွ်င္မင္းႀကီးသည္ ႐ွိဘီးေတာ္၊ ဘိုးေတာ္၊ ခမည္းေတာ္႐ို႕ႏွင့္မတူ၊ အမ်ိဳးေစာင့္ေသာတရားပ်က္ေခ်သည္။
ခမည္းေတာ္စားေက်းပီးခေသာ သံတြဲၿမိဳ႕၌ ညီေတာ္ခ်မ္းအီးသာယာျငိမ္သက္စြာ နီလတ္သည္။
ထိုသို႔ဟိသည္ျဖစ္လွ်က္ သူေလွာင္သူဖ်က္႐ို႕စကားကို ား၀င္ေတာ္မူလွ်က္ ေယာကၡမေတာ္ အမတ္ရာဇသူကုိ
ခန္႔ေတာ္မူ၍ တႏွစ္တႀကိမ္တိုက္စီသည္။ သို႔တိုက္စီေသာ္လည္း ညီေတာ္၌ ဂုဏ္သီလျမဲျခင္းေၾကာင့္လည္းေကာင္း၊
မႉးမတ္ေက်းကၽြန္ အဂၤါစံုစြာဟိသည္ျဖစ္၍လည္းေကာင္း၊ သံုးႀကိမ္ပ်က္ကာ ျပန္ခရပါသည္။
ခ်ီေတာ္မူမည္ၾကံေတာ္မမူသင့္ပါ။ ရွိက်မ္းဂန္အဆို တလိန္ကရာဇ္မင္းက အႆကမင္းကို စစ္ျပဳေသာအေၾကာင္း
နိဒါန္းေဟာင္းတြင္လည္း-

ဆဒၵန္ေျပာင္မုန္၊ ရဲဟုန္ႏွင့္ခ်ဳိး၊ ခၽြြန္ခၽြြန္ထိုးသို႔၊ အက်ိဳးဟိသင့္၊ ထိုးခြင့္မသာ၊ မဂၤလာေအာင္ၿမီ၊ အနီသင့္ရာ၊
ဗိုလ္ပါဆင္ျမင္း၊ သိမ္းသြင္းမပ်က္၊ ရဲမက္မၿပိဳ၊ ရန္ကိုႏွိပ္ႏြံ၊ အၾကံပညာ၊ သည္သာျဖစ္ခဲ၊ သူရဲမယွား၊
လက္႐ံုးအားမွာ၊ အမွားအမွန္၊ အလြန္အက်ဴး၊ သူ႐ူးအဂၤါ၊ မိစၦာအက်င့္၊ နိမ့္ျမင့္ယႈံးႏိုင္၊ အပိုင္ခဲခက္၊
လက္နက္ဗိုလ္ၿခီ၊ အသီအဆံုး၊ ထံုးမျပဳေလာက္၊ ထြင္းေဖာက္ေျမာက္ျမား၊ ဂုဏ္ကိုးပါးစံု၊ ပညာလံုမွ၊ ဗိုလ္ပံုမပန္း၊
ဥာဏ္စြမ္းနဂို၊ (----)၊ ႀကီးဘိစစ္အင္၊ ျမင္းဆင္ရထား၊ ၿခီသည္အားႏွင့္၊ ေလးပါးစံုညီ၊ ေရာက္ျငားလီလည္း၊
ဗိုလ္ၿခီစီးၿပီး၊ စစ္သူႀကီး႐ို႕၊ ထံုးမွီးလိမၼာ၊ သို႕ကိုရာလွ်င္၊ စစ္အင္ေလးမည္၊ အပ္သည္႐ွိ႐ိုး၊ ရန္ခ်ိဳးႏုိင္သည္၊
သူ႔ျပည္သာယာ၊ ၀တႎသာသို႔၊ ပမာတမွ်၊ အႆကျမင္း၊ စစ္တြင္းယႈံးမည္၊ ဆုိသည္စကား၊ သိၾကားစင္လွ်က္၊
ပ်က္သည္ထံုးစံ၊ နႏၵိေသန၊ အႆကမတ္၊ ညီၫြတ္ျပည့္စံု၊ ပညာလံု၍၊ ဗိုလ္ပံုရန္ျငိမ္၊ ကလိန္ဂရာဇ္၊
သူ႕စစ္ႏြမ္းၫိႈး၊ အက်ိဳးမဟိ၊ ပန္းႏွယ္ရိ၍၊ ကစိကစက္၊ ႀကီညက္ဘရမ္း၊ အမတ္သြန္းႏွင့္၊ မင္းၾကမ္းတသြန္၊
မာန္တံခြန္ကို၊ ကဲလြန္စတင္၊ ကိုယ္ခ်င္ကုိယ့္၀ယ္၊ အလမၸာယ္သို႔၊ အႏၲရာယ္ေရာက္၊ ၿပီးေပါက္လမ္းမွား၊
သီေပ်ာက္ျငားလည္း၊ တရားမရ၊ မင္းသုည- ဟုေလွ်ာက္စာထံုးေဟာင္းဟိပါသည္။

အသွ်င္မင္းျမတ္။ ထိုမွတံုလည္း၊ သူေလွာင္သူပ်က္၊ ေပါင္းဖက္စကား၊ မင္းႀကီးမွားမူ၊ တုိင္းကားမစည္
ပ်က္တတ္သည္။ ႐ွိထံုးေဟာင္း အလာတြင္လည္း-

ႄကြက္ႀကီးတြင္းေအာင္း၊ ႄကြက္ငယ္ေလာင္း႐ံုး၊ အေပါင္းတြင္းကုိဖ်က္လိမၼည္။ ေက်ာင္းတဆယ္ကို
သွ်င္ငယ္တေယာက္ စားလိမ့္မည္။ အက်ႌခါးတို၊ လူပ်ိဳအမတ္မ်ားလိမ့္မည္။ ပုတီးလက္စြဲ၊ လူစဥ္းလဲလည္း
မ်ားလိမ့္မည္။ ယင္းေသာအခါ မိုးမ႐ြာ၊ အစာငတ္မြတ္ယွားလိမ့္မည္။ နတ္ျမစ္ကူးတို႕၊ လူမပို႕လည္းကူးလိမ့္မည္။
ႄကြက္မင္းၿပီးရာ၊ မစၦိမာသုိ႔ေရာက္လိမ့္မည္။ ျပဴႏွင့္တလိုင္း၊ ငါးဇင္႐ိုင္းသုိ႔ျပဳလိမ့္မည္။ ႄကြက္မင္းတဖန္
တြင္းသို႔ျပန္ေသာ္၊ အၾကံတြင္းသစ္႐ွာလိမ့္မည္။ တြင္းသစ္ရခါ၊ မ်ားမၾကာ၊ ၾကမၼာအသက္ကုန္အံ့ေသာ၀္။

ထိုသို႔သုိက္ဓါတ္ေဟာင္းထြက္ဟိပါသည္။ တိုင္းျပည္ပ်က္ရာေသာ အတိတ္ႀကီး၊ နိမိတ္ႀကီးထင္ျမင္သည္မွာလည္း
ဓါတ္ေလးပါးေခ်ာက္ခ်ားေဖာက္ျပန္၍ မိုးလည္းမ႐ြာ သတၱ၀ါ႐ို႕လည္းငတ္မြတ္ပင္ပန္း၊ ညိႇဳးႏြမ္းရိပါးရွိသည့္အတြင္း
ၿမိဳ႕စား႐ြာစား၊ ကၽြန္းစားေခ်ာင္းစားပီးေတာ္မူသည္မွာလည္း တၿမိဳ႕တ႐ြာ၊ တေခ်ာင္းတစို႔မွလြတ္သည္မဟိ၊
ထိုေက်းစား႐ို႕ကလည္း တဒၶ၀၊ မေကာင္းေသာအမူအက်င့္႐ို႕ျဖင့္ တိုင္းျပည္ပ်က္ေၾကာင္းကိုရာ ျပဳၾကပါသည္။

အသွ်င္မင္းျမတ္။ ညီေတာ္၊ သားေတာ္၊ ဆြီေတာ္၊ မ်ိဳးေတာ္မွစ၍ မွဴးေကာင္းမတ္ေကာင္း႐ို႕ကုိ မႏွိပ္စက္အပ္ပါ။
ႏွိပ္စက္ခီေသာ္ ျပည္နာသည္။ ျပည္နာလတ္မူ၊ ရန္သူေပၚေပါက္၊ ျပည္လံုးေမွာက္၍၊ ပ်က္စီးျခင္းသို႔
ေရာက္တတ္ပါသည္ဟူ၍ အမတ္ႀကီးေလွ်ာက္ထားရာ၊ မင္း႐ိုးမွန္လွ်က္၊ သူမုိက္႐ို႕ႏွင့္ေပါင္းမိ၍

ပညာဟိစကားကုိမယူ ေမွာက္မွားသျဖင့္ အမတ္ႀကီး၀ိမလကုိ မာန္ေအာင္ကၽြန္းသို႔ ပို႔လိုက္သည္။ မ်ားမၾကာမီ
အင္း၀မင္းေခါင္သား မင္းရဲေက်ာ္စြာတိုက္ခိုက္၍ မင္းေစာမြန္ အေနာက္ကုလားျပည္သုိ႔ၿပီးရသည္။
တဆယ့္ကိုးႏွစ္ေက်ာ္ၾကာၿပီးမွ ထီးနန္းျပန္ရသည္။ ထိုကာလ၊ ႏွစ္ႏွစ္ဆယ္ခန္႔ကို ျမန္မာ့တလွည့္၊ မြန္တလွည့္
စစ္ျပဳအုပ္ခ်ဳပ္ၾကသည္။

ေနာက္ဆံုး ကေလးေက်းေတာင္ညိဳမင္းကို ရခိုင္သား႐ို႕တိုက္၍ ထြက္လားလီမွ ျမန္မာႏွင့္မြန္႐ို႕လည္း ေနာက္ထပ္
မလာေတာ့ေပ။

ဤေလွ်ာက္ထံုး၌ မင္းေစာမြန္သည္ တရားမေစာင့္၊ ပညာဟိစကားမနာယူ၊ မိုက္မွားမႈမ်ားေၾကာင့္ တိုင္းျပည္
ပ်က္ခရသည္ကို မွတ္သား၍ သံေ၀ဂရဘြယ္ျဖစ္ပါသည္။

ေလွ်ာက္ထံုးအမွတ္ (၁၆)

နရမိတ္လွ (မင္းေစာမြန္) လက္ထက ၿမိဳ႕မေျပာင္းသင့္ေၾကာင္းေလွ်ာက္ထံုး။

နရမိတ္လွမင္းသည္ အင္း၀မင္းရဲေက်ာ္စြာ လာေရာက္တိုက္ခိုက္သည္ေၾကာင့္ ကုလားျပည္သို႔လားေရာက္ၿပီး
ခိုလႈံနီခရာ ႏွစ္ေပါင္း (၂၂) ေက်ာ္မွ်ၾကာသည္။ ရခိုင္သား႐ို႕တိုက္ခိုက္၍ ကေလးေတာင္ၫိုမင္း၊ မိဖုရားႏွင့္
အေပါင္းပါ႐ို႕ ျမန္မာျပည္သုိ႔ျပန္လားၾကေသာအခါ နရမိတ္လွညီေတာ္သံတဲြစား နရသူ (အလီခင္) သည္
ေနာင္ေတာ္ထံလူေစလႊတ္ၿပီး ေလွ်ာက္ထားစီသည္။ ေနာင္ေတာ္လည္း ကုလားမင္းအကူအညီျဖင့္ ခ်ီလာခ၍
သကၠရာဇ္ (၇၉၁) ခု ေရာက္မွ ဒုတိယအႀကိမ္ ထီးနန္းကုိ ျပန္လည္စုိးစံရသည္။ သားေတာ္မ်ားကုိ အိမ္ရွိမပီး။
ညီေတာ္နရႏုကုိ အိမ္ရွိႏွင္းေတာ္မူသည္။

နရမိတ္လွမင္းသည္ ခမည္းေတာ္လက္ထက္က မွဴးႀကီး၊ မတ္ႀကီး၊ သားၿမီး႐ို႕ကုိ စီစစ္ေတာ္မူၿပီး၊
အသီးသီးပညာအရည္အေလွ်ာက္ အနိမ့္အျမင့္သူေကာင္းျပဳေတာ္မူသည္။ မာန္ေအာင္သို႔အပို႔ခံရသူ
အမတ္ႀကီး၀ိမလ၏သား ျမေက်ာ္ေအာင္ကိုလည္း က၀ိေက်ာ္အမည္ႏွင့္ ေလးၿမိဳ႕ေခ်ာင္းကို
စားေက်းပီးေတာ္မူသည္။ မိမိကား မင္းေစာမြန္ႀကီးအမည္ကို ခံေတာ္မူသည္။ မင္းေစာမြန္သည္ ယခင္နန္းက်စဥ္က
အေလ့အက်င့္စ႐ိုက္ဆိုးမ်ားကုိပစ္ပယ္၍ သူေတာ္ေကာင္းစ႐ိုက္ကုိ ျပန္လက္ခံက်င့္သံုးသည္။ ပညာဟိ
သူေတာ္ေကာင္း႐ို႕ႏွင့္ေပါင္းဖက္ကာ ပ်က္စီးယိုယြင္းလတ္ေသာအရာမ်ားကို ျပဳပ်င္ၿပီး၊ တိုင္းျပည္တိုးတက္
သာယာေရးကုိ ႀကိဳးပမ္းေဆာင္႐ြက္ေတာ္မူသည္။

မင္းေစာမြန္သည္ ပ်က္စီးလွ်က္ဟိေသာ ေလာင္းၾကက္ၿမိဳ႕အျဖစ္ကိုၾကည့္ၿပီး၊ မႏွစ္ၿမိဳ႕ႏိုင္ေတာ့ေခ်။ ထို႔ေၾကာင့္
ၿမိဳ႕ေျပာင္းမည့္အေၾကာင္း အမိန္႔ဟိေတာ္မူလတ္သည္။ ထိုအခါ ေလးၿမိဳ႕စားပညာဟိအမတ္ က၀ိေက်ာ္
ေလွ်ာက္ထံုးေသာ္ကား-

အသွ်င္မင္းျမတ္။ သင့္တင့္အပ္ေသာ ၿမိဳ႕ျပ၊ က်ံဳး၊ ေျမာင္းစေသာ အဂၤါခုႏွစ္ပါးႏွင့္ျပည့္စံုၿပီး၊ ပဋိ႐ူပစေသာ
စက္အဂၤါေလးပါးညီၫြတ္ ထြန္းလင္းေသာနီရာပင္ျဖစ္စီကာမူ က်န္းဂန္လာသည္မွာ-

ယတ- အၾကင္တိုင္းျပည္၌၊ ရာဇာစ- မင္းသည္လည္းေကာင္း၊ မိစၦာသေပၸါ- မွားေသာအက်င့္
အၾကံဟိသည္ျဖစ္၍၊ နိေဗၻာေဂါ- ေ၀ဖန္ခြဲျခမ္း ပီးကမ္းခ်ီျမႇင့္ျခင္းကိုမျပဳ၊ စတုဂတိဂမေနာ-
ေလးပါးေသာအဂတိသို႔ လိုက္စားေလ့ဟိ၏။ ဗာလုအေသ၀ေနာ- မိုက္ေသာသူ႐ို႕ႏွင့္ေပါင္းဖက္ယွဥ္တြဲ
မွီ၀ဲေရာေႏွာေလ့ဟိ၏၊ တံရဌံ- ထုိတိုင္းႏိုင္ငံသည္၊ ဒုကၡံ- ဆင္းရဲပ်က္စီးျခင္းသို႔ေရာက္သည္၊ ဘေ၀- ျဖစ္ရာ၏။

ဤသို႔က်မ္းဂန္လာပါသည္။ အထက္တိုင္းျပည္မပ်က္မီွ အသွ်င္မင္းျမတ္ ထီးနန္းစိုးစံေတာ္ မူေသာအခါလည္း၊
႐ွိမင္း႐ို႕နည္း ဘိက္သိက္ေတာ္ကို မခံလီခ။ ယခု ကံကုသိုလ္ပီးလာျပန္၍ ထီးနန္းတိုင္းျပည္ကို ရၿမဲရျပန္ရာ၊
ဘီးေတာ္စေသာ ခမည္းေတာ္မင္းျမတ္႐ို႕နည္း ဘိက္သိက္ခံေတာ္မူၿပီးမွ ၿမိဳ႕သစ္ေျပာင္းေတာ္မူလိုလွ်င္လည္း
ေျပာင္းေတာ္မူသင့္ပါသည္။ ႐ွိပညာဟိ႐ို႕ အမွာစာတမ္းထံုးမွာလည္း-

ရဟန္း႐ို႕မွာ၊ ကမၼ၀ါတင္၊ သိမ္၀င္သိကၡာ၊ ဓမၼာတရားျမဲသင့္ေၾကာင္း။ မင္း႐ို႕မွာလည္း၊ ဘိက္သိက္ခံရာ၊
သမၼာမင္းျမတ္ေကာင္း- ဟူ၍ ထံုးေဟာင္းလာသည့္အတိုင္း ရာဇပံုတြင္လည္း-

ရဟန္းသိကၡာ၊ မင္းမွာဘိက္သိက္၊ သူေတာ္စိတ္ကုိ၊ မဖိတ္က်င့္႐ိုး၊ ျမတ္အမ်ိဳး- ဟူ၍ ဆိုလတ္သည္။
တိုင္းျပည္သတၱ၀ါ၊ ၾကမၼာကပ္ဥပါဒ္၊ ဆိုက္ေရာက္လတ္၍၊ အႏွစ္ႏွစ္ဆယ္ေက်ာ္မွ် ျမန္မာႏွင့္မြန္႐ို႕
မင္းမူလွ်က္ဟိလတ္ရာ ဘိက္သိက္ေတာ္မဂၤလာရ ပုဏၰား႐ို႕သည္ ပန္းတင္၊ ေစာင္းတီး၊ စႏၵီ၊ ဟူးရား၊ ဟုန္းနတ္၊
ပရိတ္႐ြတ္အစို႔ ပုဏၰား႐ို႕ႏွင့္ေရာေႏွာလွ်က္ဟိလတ္သည္။ ဘိက္သိက္မဂၤလာေတာ္ရပုဏၰား႐ို႕ ႐ွိအစဥ္
က်င့္႐ိုးေသာ္ကား- အင္း၊ မႏၲာန္၊ ဆီး၊ ပေယာဂ၊ ဟူးရား၊ ေဗဒင္၊ မႏၲာန္မ်ားကိုလည္း မေလ့လာျခင္း၊ ရီမခ်ိဳးမီ
ဆီးကြမ္းထမင္းစသည္႐ို႕ကို မစားျခင္း၊ တူရသြယ္ႏွင့္စလြယ္ကို မကြာျခင္း၊ ရာသီေရာက္ေသာမိမၼ၊
မီးနီေသာမိမၼ႐ို႕ႏွင့္ မေရာမစပ္ျခင္း၊ လင္သီ၊ လင္ကြာမိမၼကို အိမ္ေထာင္ဖက္မျပဳျခင္း၊ သားငါး၊ ငါးပိမစားျခင္း၊
တိုင္သူျပည္သားတိအိမ္သို႔ လွည့္လည္လားလာ ေတာင္းစားမျပဳျခင္း။ ပိဋကတ္က်မ္းဂန္ အဘိဓာန္စေသာ
ပရိတ္မဂၤလာပီသစြာ ႐ြတ္ဖတ္တတ္ျခင္း၊ က်မ္းဂန္၌လည္း- ရာဇဘိေသကမၼေတာ သေမၼာေတာ၊ သာရျဗာဟၼ
၀ံသာႏုရကၡိတေဗၺာ- ဟူ၍ လာဟိေတာ္မူေသာေၾကာင့္ ဘိက္သိက္ေတာ္ဆက္ ပုဏၰား႐ို႕၏အဂၤါသွ်စ္ပါးႏွင့္ျပည့္စံုမွ
ဘီးေတာ္ဘိုးေတာ္စေသာ ခမည္းေတာ္မင္းျမတ္႐ို႕ကို ဘိသိက္ေတာ္ဆက္ရပါသည္။ ဘိက္သိက္သြန္း ႐ွိ႐ိုးမွန္ေအာင္
႐ြီးစစ္ေတာ္မူ၍ ဘိက္သိက္ရီသြန္းခံေတာ္မူပါ။ ဤသို႔အမတ္ပညာဟိေလးၿမိဳ႕စားက၀ိေက်ာ္ေလွ်ာက္လတ္ရာ
မင္းေစာမြန္ ကံကုန္ခ်ိန္ေရာက္လတ္၍ ဝကိက္ေတာ္မမူ။ သကၠရာဇ္ (၇၉၂) ခု၊ ေတာ္သလင္းလဆန္း (၁) ရက္
တလဂၤနီနိ၊ ကန္လက္ကန္စန္းႏွင့္ ေျမာက္ဦးၿမိဳ႕ကိုတည္ေတာ္မူသည္။ ၿမိဳ႕တည္မၿပီးမွီ ယာယီနန္းႏွင့္နီေတာ္မူစဥ္
ေ၀ဒနာကပ္ေရာက္ၿပီး နတ္႐ြာလြန္ေတာ္မူသည္။ ရခိုင္ရာဇ၀င္သစ္၌ (၇၉၅) ခုတြင္မွ လြန္ေၾကာင္းဆိုသည္။

ေလွ်ာက္ထံုးအမွတ္ (၁၇)

ေျမာက္ဦးၿမိဳ႕ နရႏု (အလီခင္) ႏွင့္ အင္း၀ၿမိဳ႕နရပတိမင္း႐ို႕ အျပန္အလွန္ျပဳၾကေသာ ရာဇသံစာသ၀ဏ္လႊာ
ႏွစ္ေစာင္။

နရမိတ္လွမင္းေစာမြန္၏ညီေတာ္အိမ္ရွိမင္းနရႏုသည္ ေနာင္ေတာ္လြန္လွ်င္ ထီးနန္းဆက္ခံစိုးစံေတာ္မူသည္။
နန္းတက္မိဖုရားကား ေစာခေမာက္ျဖစ္သည္။ နန္းတက္ေသာအခါ အလီခင္ဟူေသာ ကုလားဘြဲ႕မည္ကိုလည္း
ခံယူလတ္သည္။ ထုိမင္း အလီခင္လက္ထက္ အင္း၀ဘုရင္ထူပါ႐ံုဒါယကာ နရပတိသည္ ရခုိင္သို႔ခ်ီလာသည္။
ရခိုင္႐ိုးမဖုိးေခါင္ႏြယ္ခ်ဳိေတာင္အရပ္သို႔ေရာက္လာၿပီး တပ္ခ်ရပ္နားနီသည္။ ထိုအေၾကာင္းကို ရခိုင္ဘုရင္
အလီခင္ၾကားသိလတ္ေသာ္ တပ္အစီရင္ႏွင့္တကြခ်ီလာၿပီး “ကမာ” အရပ္တြင္ တပ္ခ်ရပ္နားသည္။ ထို႔ေနာက္
အင္း၀မင္းထံသို႔ ရာဇသံစာပီးရန္ အမတ္ဥႆလင္းကိုေစလႊတ္လိုက္သည္။ ပီးေတာ္မူလိုက္ေသာ
ရာဇသံေသာ္ကား-

ဣတိပိေသာဘဂ၀ါ၊ သြကၡေတာ၊ သုပၸဋိပေႏၷာ- စေသာ ဂုဏ္ေတာ္တရားသံုးပါးႏွင့္အညီ ပရိယတၱိ၊ ပဋိပတၱိ၊
ပဋိေ၀ဓ၊ သာသနာေတာ္ မၫိႈးမႏြမ္းစီရ၊ မူလသိကၡာ၊ မင္းသမၼာ႐ို႕ခံရာေသာဘိက္သိက္တရား ဆယ္ပါးေသာ
မင္းက်င့္၊ တဆယ့္ႏွစ္ဆင့္ေသာ အဂၤါ၊ ႀကိယာဒသ၊ သတၱက်က္သေရ၊ ေလးေတြသဂၤဟ၊ နိစၥျမဲစြာ၊ အ၀ိဇၨာႏွင့္၊
တဏွာမိတ္ေပါင္း၊ သူမေကာင္းႏွင့္၊ ကင္းေၾကာင္းလံု႔လကိုရာ၊ ပညာဗလျပဳလွ်က္၊ မင္း႐ို႕အား ငါးပါး၌ စရိမာ
ဆုတ္ယုတ္တတ္ေသာလက္႐ံုးမာနအားကိုပယ္၍ အနီးအ၀ီးမ႐ြီး ပကတိတရားခုႏွစ္ပါးႏွင့္ သတၱ၀ါ႐ို႕ကို
ေစာင့္ထိန္းလွ်က္ အုပ္ခ်ဳပ္စီရင္ေလ့ဟိေသာေျမာက္ဦးေ႐ႊၿမိဳ႕ေတာ္ႀကီးအသွ်င္ ၾကားေရာက္လိုက္သည္။ အင္း၀
ေ႐ႊၿမိဳ႕သွ်င္အၾကည္ေတာ္။

လူသတၱ၀ါ႐ို႕၏ဓမစာရိတၱသီလ၊ ၀ါရိတၱသီလ ထိုႏွစ္၀ေသာတရားကိုရာ ႐ွည္စြာစြဲျမဲက်င့္ၾကံရမည္ကို အသိပညာ
သမၼာတရား မကပ္မဟိျခင္းေၾကာင့္ ဂဂၤါ၀ါလု၊ သဲစုအမွ်၊ ႐ွိကာလ၌ ပြင့္ေတာ္မူၾကေသာ ဘုရားသွ်င္႐ို႕သည္
သင္းပင္းသို႔မ၀င္၊ သံသရာစက္ရဟတ္ကမလြတ္၊ တဏွာအိုင္၌ေပ်ာ္ပိုက္လွ်က္၊ ေကဘုမၼက၀ဋ္အလယ္၊
အျမင့္အနိမ့္၊ တြိျမဲဓမၼတာ၊ နိဗၺာန္မွဖီလာ၊ သမုဒယသစၥာကိုရာ ေလ့လာအားထုတ္ၾကသည္။ ထိုသတၱ၀ါ႐ို႕၌
တေယာက္ေသာသူအား သမၼာဥာဏ္ကပ္ေရာက္ျဖစ္ပြားဟိျပန္ေသာ္ အခ်ီတၱ၊ ဗဟိဒၡရန္မလြတ္ဟိျပန္သည္။ အတိ
ဇာတပဋိသေႏၡႏွင့္စြဲရင္းမွန္၍ နိကၡမဆိတ္ျငိမ္ရာသုိ႔ထြက္လား၍ ကာယ၀ိညတ္၊ ၀ဇီ၀ိညတ္၊ မေနာသမတ္ႏွင့္
ညီၫြတ္ျပည့္စံုစီလွ်က္ သမၼာပညာတက္မကို ေျဖာင့္မတ္စြာကိုင္၍ အလြန္ႀကီးက်ယ္စြာ ဗလ၀ါမုခ၊ သမုဒယ
၀ဲတဏွာအုိင္ျမစ္ထဲမွခြဲခြာ ကူးေျမာက္ေတာ္မူသည္။

အႏုဇာတ ပဋိသေႏၶပီးသူ႐ို႕၏ထံုးစဥ္လာကို က်င့္ၾကံျမဲစြဲလွ်က္ အသက္ထက္ဆံုးနီရသည္။ အ၀ဇာကပဋိသေႏၶ
နီေသာသားေသာ္ကား ႐ွိပညာဟိ႐ို႕ထံုးကို မယူဆိုးသြမ္းေပ်ာ္႐ႊင္၊ သဘင္ေလ့လာ၊ သီစာယစ္မ်ိဳး၊
ေသာက္စားမက္ေမာ၊ အတၱေနာမတိ၊ မိမိအႀကိဳက္ကိုရာ အဘိဇၩာမတရားသျဖင့္ သူတပါးဥစၥာကိုလိုခ်င္ျခင္း၊
ဗ်ာပါဒတရားျဖင့္ သူတပါးကို ၿငိဳျငင္ပ်က္စီးေအာင္ၾကံေဆာင္ျခင္း၊ မိစၦာဒိဌိတရားျဖင့္ အမွားအလြန္
ေဖာက္ျပန္ယြင္းခၽြြတ္ ႏွလံုးသြင္းစီျခင္း၊ တေၾကာင္းတံုလည္း သမၼာသူေတာ္ေကာင္း႐ို႕ႏွင့္ ေခတၱေပါင္းေဖာ္
ခဘူးေသာ စၾကာရမႏၶာတ္မင္းသည္ မိစၦာဥာဏ္ျဖစ္ပြား၍ သၾကားမင္းစည္းစိမ္အလံုးကို သိမ္းက်ံဳးထင္မွားေခ်၍
ဘ၀မျခား ဒိဌဓမၼပ်က္စီးရလီေၾကာင္းႏွင့္ မႏၶာကုဇာတ္က်မ္းဂန္လာေခ်သည္။ သီရိဓမၼာေသာကမင္းမူလည္း
ဇဗၺဴဒီပါတကၽြန္းလံုးကိုအစိုးရေသာ မင္းျဖစ္ေတာ္မူလွ်က္ ထိုမင္းကံစဲခ်ိန္နီးတြင္ အမွားကိုအမွန္ထင္၍ တိရိစၦာန္ဘ၀
ေရာက္ရလီေၾကာင္းႏွင့္ အဌကထာစကားရာဇ၀င္မ်ား၌ ပညာဟိ႐ို႕ သက္သီျပဆိုခၾကသည္။ ဤသည့္
က်မ္းဂန္အဌကထာမ်ားကို ႏွလံုးသြင္း၍ အၾကည္ေသာ္လည္း မင္းမည္ကာမဟုတ္၊ အလာေကာင္းလွ်က္
အျပန္မေစာင္းစီရ၊ ကိုယ္ကမကြာ၊ သမၼာသွ်စ္ထပ္၊ စစ္ကြပ္လိမၼာ၊ ပညာလက္နက္၊ ပိုးပ႐ြက္သို႔၊ စစ္တက္လာၾက၊
ေလာဘသူပုန္၊ ကုန္ေအာင္သတ္ျဖတ္၊ အခြါတတ္မွ၊ ျမတ္ရာသို႔ေရာက္ၾကမည့္အေၾကာင္း ၾကားေရာက္
လိုက္သည္- အၾကည္ေတာ္။

ဤရာဇသံစာသ၀ဏ္လႊာကို ေ႐ႊပီတြင္ရြီး၍ အမတ္ဥႆလင္းစားကို ေစလႊတ္ေတာ္မူလိုက္သည္။
ဥႆလင္းစားလည္း အင္း၀မင္းနရပတိထံသို႔ေရာက္လတ္ေသာ္ ရာဇသံသ၀ဏ္ကိုပီးဆက္သည္။ အင္း၀
မင္းကလည္း ေတာင္တြင္းစား လက္ယာစည္သူကို သံဆက္ခန႔္၍ ရခိုင္မင္းထံပီးလိုက္ေသာ ရာဇသံသ၀ဏ္မူကား-

သခၤါရ၊ ၀ိကာရ၊ လကၡဏ၊ နိဗၺန္၊ ပညက္တည္းဟူေသာ ေဥယ်ဓံတရားငါးပါး႐ို႕ကုိ မသိမျမင္စီတတ္ေသာ
အ၀ိဇၨာဖံုးလႊမ္းျခင္းေၾကာင့္ သတၱ၀ါ႐ို႕နစ္ျမဳပ္လွ်က္ဟိသည္ကို ကယ္တင္လိုေသာ သမာဓိအသိအမွန္လံု႕လ
အက်င့္အၾကံေတာ္အားထုတ္ေသာသတၱိေၾကာင့္၊ ကင္းရာျဖစ္ေသာ အသခၤတဓါတ္အျမဲတည္ရာ နိဗၺာန္ဆိပ္ဦးသို႔
ငါကူးေျမာက္ျပီ။ ပုနပုႏၷံ- တဖန္ငါ့ကုိ သင္႐ို႕ႏွိပ္စက္ျခင္းမျပဳရာျပီ။ ပထမဗုဒၡစနစကားေတာ္၊ အေနကဇာ
တိသံသာရံဂါထာကို ဥဒါန္းက်ဴးေတာ္မူၿပီးမွ လူသံုးပါး႐ို႕အား။ ကုသလာဓမၼာ အကုသလာဓမၼာ ထိုႏွစ္ပါးေသာ
တရားေတာ္ေဟာေတာ္မူသည္။ ေကာင္းက်ိဳးမေကာင္းက်ိဳးဟု လြတ္အစဥ္အားျဖင့္ ဥာဏ္နည္းသူ႐ို႕ သိလြယ္စြာ။
ထိုမွ မသူေတာ္႐ို႕ဆက္ဆံျခင္းမျပဳေသာ မစၦိမာပဋိပဒါ သူေတာ္ေကာင္းလက္နက္ျဖစ္ေသာ အဗ်ာကတ
တရားေတာ္ႏွင့္အညီ နိဗၺာန္ေရာက္ေၾကာင္း ေကာင္းေသာလံု႔လကိုရာ ႏွလံုးသြင္းလွ်က္ ေ၀ေနယ်႐ို႕အား
ေစာင့္ေလ့ဟိေသာ ရတနာပုရ၊ အင္း၀ေ႐ႊၿမိဳ႕ေတာ္ႀကီးအသွ်င္ ၾကားေရာက္လုိက္သည္ ေျမာက္ဦးေ႐ႊၿမိဳ႕ေတာ္ႀကီး
အသွ်င္အၾကည္ေတာ္။

သတၱ၀ါ႐ို႕တြင္ သမၼာဒိဌိ၊ မိစၦာဒိဌိ ႏွစ္ပါးဟိသည္၌ မိစၦာ႐ို႕ဓေလ့မွာ သံသရာမကုန္၊ စက္၀ဋ္တရား
မျပတ္ေသာအမႈမ်ားေၾကာင့္ ဇာတိျဖစ္လွ်က္၊ ရမၼက္မကြာ၊ ခႏၶာ႐ုပ္နာမ္၊ အဖန္တလဲလဲျမဲတတ္ေသာ
သတၱိခိုင္ခန္႔ျခင္း။ သမၼာပညာ- သူေတာ္ေကာင္း႐ို႕ေသာ္ကား။ တေယာဘေ၀စေသာ ၀ဋ္သံုးဘံုကိုျမင္သျဖင့္
တဒဂၤပဟာန္တရားႏွင့္ တပ္ေသာတဏွာသမုဒယသစၥာစြဲရာ ကုသုိလ္အကုသိုလ္ ထိုႏွစ္ပါးကိုကင္းစီ၍ ကာယသုခ၊
စိတၱသုခကိုရာခံစားနီေသာ ပုဂၢိဳလ္ျမတ္ထံ သန္႔ယွင္းေသာ ပစၥည္းေလးပါးပီးလႉခဘူးေသာ အက်ိဳးေထာက္ပံ့လီရာ
ေလာကိီစည္းစိမ္နီရိပ္ပမာ စင္ၾကည္လွ်က္၊ အေကာင္းထင္မွား၊ တရားလြတ္လားလီလွ်င္၊ အလာအျပန္မိစၦာဥာဏ္
မကင္း၊ အလင္းသို႔မေရာက္၊ ၀ဲေအာက္တြင္သာ၊ လူးလာပနက္၊ က်ိန္စာ႐ြတ္သို႔၊ မပ်က္ခႏၶာ၊ သံသရာ၌၊ မိစၦာသို႔
အယူျမဲေၾကာင္း၊ သူေတာ္ေကာင္းဆိုခေသာ က်မ္းဂန္ကိုသိ၍ ရကၡပူရတိုင္း ေျမာက္ဦးၿမိဳ႕ျပည္သူ႐ို႕သည္
အမ်ိဳးဇာတ္တူ၊ အယူမျခား၊ တရားညီၾကလွ်က္ မသမၼာေသာအမႈ၊ မျပဳမက်င့္အပ္ေသာအရာကို
က်င့္ၾကံၾကေၾကာင္းၾကားသိရ၍၊ သာသနာေတာ္မယြင္းမွားသင့္၊ ျပသဆံုးမမည္လာခရာ အၾကည္ေတာ္လည္း
မင္းသမၼာ႐ို႕တရားႏွင့္ျမဲျမံစြာ သတၱ၀ါအေပါင္းကိုေစာင့္ထိန္းေၾကာင္း အမတ္ဥႆလင္းစား
တင္ေလွ်ာက္ခ်က္အတိုင္း သ၀ဏ္စာတြင္လည္း သူေတာ္ေကာင္း႐ုိ႕အဂၤါျပည့္စံုစြာပါလာသည္။ တရားလိမၼာ
သာသနာေတာ္ကုိ ေစာင့္ေယွာက္တတ္ေသာမင္းခ်င္းျဖစ္၍ ဓမၼသ၀နစည္းေ၀းေျပာဆိုၾကရလွ်င္ သာသနာေတာ္
ပြင့္လင္းသတင္းအ႐ွည္ စည္ထြန္းမည္အေၾကာင္းကို ၾကားလိုက္သည္အၾကည္ေတာ္။

ဤစာကုိေ႐ႊပီတြင္ရြီး၍ ဥႆလင္းစားႏွင့္အတူ ေတာင္တြင္းစားလက္ယာစည္သူကို ထည့္လိုက္သည္။ ဤသို႔လွ်င္
ရခုိင္မင္းနရႏုအလီခင္ႏွင့္ အင္း၀မင္းနရပတိ႐ို႕သည္ အခ်င္းခ်င္းစာသ၀ဏ္ဆက္၍ မိတ္ဆြီမ်ိဳးဖြဲ႕ၾကသည္။
ႏွစ္ဖက္ေသာမင္း႐ို႕သည္ မိဖုရား၊ မႉးမတ္၊ ေမာင္မမိႆံ၊ သားမယား ႐ို႕စံုညီစြာပါၾကလွ်က္ ရခိုင္႐ိုးမ

ဖိုးေခါင္ေတာင္ထက္၌ တြိဆံုၾကသည္။ တြိဆံုၾကသည္မွာ မင္းမွာလည္းမင္းခ်င္း၊ မိဖုရားမွာလည္းမိဖုရားခ်င္း၊
သားသမီးခ်င္း၊ မႉးမတ္ခ်င္း၊ မယားကေတာ္ခ်င္း- မင္းဆြီမင္းမ်ိဳးခ်င္း၊ ေမာင္းမမိႆံအႃခြီအရံခ်င္း၊
ဤသို႔လွ်င္တူရာတူရာအခ်င္းခ်င္း တြိဆံုၾကၿပီး၊ ေပါင္းသင္းဆက္ဆံၾကသည္။ စားဘြယ္ေသာက္ဘြယ္မ်ားကို
အျပန္အလွန္ ေကၽြးမြီးစားေသာက္ၾကသည္။ မိတ္သဟာယျဖစ္ၾကၿပီး ေျပာၾကဆိုၾကျဖင့္ ဖက္လွဲတကင္း
ေပ်ာ္႐ႊင္ၾကသည္။ မင္းႏွစ္ပါးတြိဆံုေျပာဆိုၾကသည္မွာလည္း သဘာ၀တူသူေတာ္ ေကာင္းခ်င္းျဖစ္၍ သာယာေခ်ငံ-
သမၼာ၀ါစာ ေကာင္းေသာစကားကုိသာလွ်င္ေျပာဆိုၾကၿပီး မိတ္သဟာယျဖစ္ၾကသည္။ မင္းႏွစ္ပါးညီၫြတ္ၾကၿပီးလွ်င္
ရတနာသံုးပါးကုိတိုင္တည္ၿပီး မဟာမိတ္အျဖစ္ခိုင္ျမဲၾကစီရန္ ကတိသစၥာျပဳဆိုၾကသည္။ ၿပီးလွ်င္
သားၿမီးဆက္မ်ားတုိင္ေအာင္ ခ်စ္ခင္ၾကင္နာတရား ခိုင္ၿမဲပြားစီးစီရန္အေၾကာင္း မိတၱာျပဳဆုေတာင္းၾကသည္။
ဤသို႔ျပဳၾကၿပီးေသာ္ အင္း၀မင္းက အဘိုးတသိန္းထိုက္ေသာ ပတၱျမားလက္စြပ္ကို ပီးေတာ္မူသည္။
ရခိုင္အလီခင္မင္းကလည္း တန္ဘိုးတသိန္းထိုက္ေသာ ပုလဲသြယ္ပီးေတာ္မူသည္။ မိဖုရားအခ်င္းခ်င္းလည္း
လက္စြပ္လက္ေကာက္၊ အ၀တ္အ႐ံု႐ို႕ကို အျပန္အလွန္ ပီးဆက္ဖလွယ္ၾကသည္။ သားသမီး၊
မႉးမတ္အႃခြီအရံ႐ို႕လည္း အခ်င္းခ်င္းသင့္ရာကိုယ္စီ ဖလွယ္ျခင္းျပဳၾကသည္။ ဤသို႔ အခ်င္းခ်င္းဖလွယ္ျခင္း
ျပဳၾကၿပီးသည္ေနာက္ မင္းႏွစ္ပါးသည္ ညီၫြတ္စြာ ၫွိႏိႈင္းေျပာဆိုၾကၿပီး၊ ႏိုင္ငံနယ္ျပည္အပိုင္းအျခားကို သတ္မွတ္
ထားဟိၾကသည္။ ထားဟိသည္မွာ-

ဖိုးေခါင္ေတာင္႐ိုး အရွိဘက္ရီက်ကို ရတနာပူရ အင္း၀ႏိုင္ငံေတာ္ျဖစ္စီ။ ဖိုးေခါင္ေတာင္႐ိုး အေနာက္ဘက္ရီက်ကို
ဓည၀တီ ရခုိင္ႏိုင္ငံေတာ္ျဖစ္စီ- ဟု သတ္မွတ္ပိုင္းျခားေတာ္မူၾကသည္။ ဤသို႔သတ္မွတ္ပိုင္းျခားၾကၿပီးေသာ္
သစ္ပင္႐ုိ႕တိသည္ ကိုယ့္ဘက္၌ေပါက္မူ ကိုယ့္ဘက္သို႔ရာ ၫြတ္ကိုင္းၾကသည္။ အလယ္၌ေပါက္ေသာ
ျမက္၀ါးသစ္ပင္႐ို႕သည္ တည့္တည့္မတ္မတ္ေပါက္ၾကကုန္သည္။ မင္းႏွစ္ပါး႐ို႕သည္ မင္းခမ္းမင္းနား၊ မင္းသံုး
မင္းေဆာင္ပစၥည္းမ်ားကို ထီးျဖဴေတာ္မွစၿပီး အခ်င္းခ်င္းလဲလွယ္ၾကသည္။ ထိုသို႔လဲလွယ္ေတာ္မူၿပီးလွ်င္ သကၠရာဇ္
(၈၁၆) ခု၊ တန္းခူးလဆန္း (၆) ရက္ တလလၤာနိတြင္ တပ္စဥ္အတိုင္းဆုတ္ၾကလွ်က္ ေနျပည္ေတာ္သို႔
ျပန္ၾကသည္။ မင္းႏွစ္ပါးမိတ္သဟာယျဖစ္ၾကလတ္၍ ႏွစ္တုိင္းႏွစ္ျပည္နီျပည္သူအေပါင္း အီးျငိမ္းသာယာ
ဟိၾကသည္။ ေကာင္းလီစြသာလီစြ၊ သာဓုေခၚဘြယ္ ျဖစ္ခလီသတည္း။

ေလွ်ာက္ထံုးအမွတ္ (၁၈)

မင္းပါႀကီး ကုလားျပည္ကိုသိမ္းရာ အၾကံျပဳေလွ်ာက္ထံုး။

မင္းရာဇာ၏သားေတာ္ သံတြဲၿမိဳ႕စား မင္းပါႀကီးသည္သကၠရာဇ္ (၈၉၃) ခု၊ နံယုန္လဆန္းတရက္ စနီနိ၊ နိျခင္း
ႏွစ္ဗဟိုရ္ေက်ာ္ငါးနာရီတြင္ ဆင္ျဖဴသွ်င္သမီးဖြားေစာမင္းႏွင့္ ရီဆိပ္တဲနန္းေတာ္၀ယ္ ဘိသိက္ေတာ္ခံ၍
မင္းအျဖစ္သို႔ ေရာက္ေတာ္မူသည္။ မင္းအမည္အားျဖင့္ကား “သီရိသူရိယ စႏၵမဟာ ဓမၼရာဇာ” ဟူေသာအမည္ကို
ခံေတာ္မူသည္။ မင္းပါႀကီးနန္းတက္ေသာအခါ ကုလားဒီလီပဆာမင္းက အထက္ထံုးဟိခဟိသည့္အတိုင္း
လက္မွတ္တံဆိပ္ခပ္ႏွိပ္လွ်က္ “ေဇာက္ေပါက္သွ်ာ” ဟူေသာမင္းမည္ပါ တံဆိပ္စာပီးပို႔သည္။ ထိုအခါမင္းပါႀကီး
အမိန္႔ေတာ္ဟိလိုက္သည္ကား- ဘီးေတာ္မင္းေစာမြန္ကို အရွိအင္း၀မင္းေခါင္၏သားေတာ္ မင္းရဲေက်ာ္စြာ
တိုက္ဖ်က္သည္ေၾကာင့္ပ်က္စီးခရသည္။ (၂၀) ႏွစ္တုိင္မွ် သက္ျပဴတလိုင္း႐ို႕ မင္းျပဳအုပ္ခ်ဳပ္နီခသည္။
ထိုေသာကာလ မင္းေစာမြန္သည္ ကုလားျပည္ ဒီလီပဆာမင္းထံခိုလႈံနီထိုင္ခဘူးသည္။ ထိုသို႔
ေက်းဇူးဟိသည္ေၾကာင့္ အထက္က ငါ႐ို႕စဥ္ဆက္ ရခုိင္နယ္ျပည္ျဖစ္ေသာ ဘဂၤါတဆယ့္ႏွစ္ၿမိဳ႕ကို
ပီးအပ္ေက်းဇူးဆပ္ခရသည္။ ယခုေသာ္ မင္းတဆယ့္ႏွစ္ဆက္ ႏွစ္ေပါင္း (၇၀) ေက်ာ္ရွိခေပၿပီ။ က်ီေလာက္ေပၿပီ။
ရွိရခုိင္အပိုင္ ဘဂၤါတဆယ့္ႏွစ္ၿမိဳ႕အ၀င္ ေမာက္သူဇာၿမိဳ႕အထိကို ျပန္လည္သိမ္းယူေတာ္မူမည္။ စစ္မထိုးလိုေသာ္
တဆယ့္ႏွစ္ၿမိဳ႕ ကုလားေဒ၀န္းဌာနာတိကိုလႊတ္လိုက္စီ။ ထိုသို႔အမိန္႔ေတာ္ဟိလိုက္ေသာအခါ ကုလားျပည္
ေဒလီပဆာမင္းသည္ ကာတီအမည္ဟိေသာ ကုလားအမတ္တေယာက္ကိုရာ အနည္းငယ္ေသာ
လက္ေဆာင္ဘ႑ာႏွင့္ေစလႊတ္လိုက္သည္။ တဆယ့္ႏွစ္ၿမိဳ႕မွ ကုလားေဒ၀န္းဌာနာ႐ို႕ကား မလာမေရာက္ၾကေခ်။
တဆယ့္ႏွစ္ၿမိဳ႕ကိုလည္း ပီးအပ္ျခင္းမျပဳ။ မင္းပါႀကီးသည္ အေစအပါးလာေရာက္ေသာ ကုလားအမတ္ကာတီကို
တစံုတခုမျပဳ၊ ေကာင္းမြန္စြာလက္ခံဆက္ဆံၿပီး ျပန္လားစီသည္။ မင္းပါႀကီးသည္ ဘဂၤါတဆယ့္ႏွစ္ၿမိဳ႕ကို
ျပန္ရလိုရကား စစ္ထိုးစစ္ရန္မွတပါး အျခားမဟိေတာ့ၿပီကုိ ေကာင္းစြာသိဟိေတာ့သည္။ သို႔ေၾကာင့္
စစ္ထိုးရန္လိုအပ္ေသာ အစီအမံမ်ားလုပ္ေဆာင္သည္။ ထိုသို႔လုပ္ေဆာင္နီခိုက္ ျပည္သူ႐ို႕သေဘာ

မည္သို႔ဟိသည္ကုိသိလိုသည္။ ထုိ႔ေၾကာင့္ အေထာက္ေတာ္မ်ားခန္႔ထားၿပီး ေထာက္လွမ္းစနည္းနာစီသည္။
ထို႔ေၾကာင့္ ဘုရင့္အေထာက္ေတာ္မ်ားသည္ ျပည္သူ႐ုိ႕အၾကားလားေရာက္ၾကသည္။ ၾကားျမင္သိဟိသမွ်လည္း
မွတ္သားၾကသည္။ ျပည္သူ႐ို႕အေျခအနီကုိ အေထာက္ေတာ္မ်ားေကာင္းစြာသိရသည္။ ျပည္သူ႐ို႕သည္
မင္းကိုခ်စ္၏။ ႐ိုေသခန္႕ျငား၏။ အားကိုးသမႈဟိၾက၏။ မိမိ႐ို႕တိုင္းျပည္ၿမိဳ႕႐ြာ တိုးတက္သာယာေအာင္
စြမ္းေဆာင္ႏိုင္မည့္ မင္းေကာင္းမင္းျမတ္တပါးျဖစ္လိမ့္မည္ဟု အားထားယံုၾကည္ၾက၏။ ျပည္သူ႐ုိ႕သည္
႐ႊင္လန္းတက္ႄကြနီၾက၏။ ဟန္တျပင္ျပင္အားတျပဳျပဳဟိၾက၏။ အေထာက္ေတာ္မ်ားသည္ ျပည္သူ႐ို႕အေျခအနီကို
ဤသို႔ပင္တြိျမင္သိဟိရ၏။ တနိေသာအခါ ျပည္သူ႐ို႕အၾကား၀ယ္ လြတ္လပ္စြာကစားနီၾကေသာ
သူငယ္အုပ္စုတစုကုိ တြိျမင္ၾကရသည္။ ထုိသူငယ္႐ို႕အုပ္စုမွ ထြက္ေပၚလာေသာအသံတခုကို အမွတ္မထင္
ၾကားလုိက္ရသည္။ “ကုလားကုိႏိုင္လို စဖိုမွာမီးထည့္” “၀သဲးေတာင္ကို ထီးတင္” “ကုလားကုိသွ်င္ျပဳ”
သူငယ္႐ို႕သည္ ဤသုိ႕ဆိုျမည္ရင္း ကဇာတ္နီၾကသည္။ အေထာက္ေတာ္မ်ားသည္ အလြန္ပင္၀မ္းသာလားၾကသည္။
အေခ်မ်ားသီဆိုေသာစကားကုိလည္း ေကာင္းစြာမွတ္ထားလိုက္ၾကသည္။ ဤစကားစုကုိ အေထာက္ေတာ္မ်ားသည္
မ်ားစြာစိတ္၀င္တစားဟိၾကသည္။ တုိင္းေရးျပည္ရာအေၾကာင္းေပဟူ၍ကား အၾကမ္းဖ်င္းနားလည္ၾကသည္။
သို႔ေသာ္သူ႐ို႕သည္ ယွင္းလင္းေအာင္ကား အကုန္အစင္နားမလည္ႏိုင္ၾက။ စင္စစ္ ဤစကားသည္
အေခ်႐ို႕ႏႈတ္မွထြက္လာေသာ္လည္း အေခ်႐ို႕စကားမဟုတ္။ တိုင္းျပည္၏အေျခအနီကုိ အေၾကာင္းျပဳၿပီး
တတ္သိျမင္စြမ္းသူတဦးဦးက ထုတ္ေဖာ္လိုက္ေသာအရာ ျဖစ္ႏိုင္သည္။ မည္သူမည္၀ါ ျဖစ္သည္ကိုကား အသူမွ်
မသိႏိုင္။ အေထာက္ေတာ္မ်ားသည္ သူငယ္႐ို႕ဆိုၾကသည္ကိုေဆာင္ယူၾကၿပီး၊ ဘုရင့္ရွိေတာ္ေမွာက္သို႔
ေရာက္ၾကသည္။ ဘုရင့္ရွိေတာ္တြင္ အမတ္ႀကီးမ်ား ခစားလွ်က္ဟိၾကသည္။ အေထာက္ေတာ္မ်ားသည္
မိမိ႐ို႕ၾကားလာေသာ သူငယ္႐ို႕စကားကုိ ဘုရင္ႀကီးထံေလွ်ာက္တင္လုိက္ၾကသည္။

“ကုလားကိုႏိုင္လို စဖိုမွာမီးထည့္” “၀သဲးေတာင္ကုိထီးတင္” “ကုလားကုိသွ်င္ျပဳ” ဤစကားစုသံုးစုကုိ
ၾကားရေသာအခါ ဘုရင္ႀကီးသည္ အလြန္ပင္၀မ္းေျမာက္ေတာ္မူ၏။ စကား၏အလားအလာဆိုလိုသည့္
အျခင္းအရာကို ထင္႐ွားစြာသိလိုလွ၏။ သုိ႕ေၾကာင့္ ရွိေတာ္၀ယ္ခစားလွ်က္ဟိႏွင့္ေသာ အမတ္ပညာဟိ
ေကာင္းေက်ာ္ထင္စားသို႔ ယွင္းလင္းေလွ်ာက္ထားစီရန္ မိန္႔ေတာ္မူလိုက္သည္။ ထိုအခါ အမတ္ပညာဟိ
ေကာင္းေက်ာ္ထင္စားေလွ်ာက္တင္သည္ကား-

အသွ်င္မင္းျမတ္။ “ကုလားကိုႏိုင္လို စဖိုမွာမီးထည့္” အလိုေသာ္ကား သေဘၤာဆိပ္ေဘာင္းတြတ္သည္
စဖိုျဖစ္ပါသည္။ ကုလားမ်ိဳး ဆင္ပလီမုတ္ဆိတ္ကုိ အျခားအျခားမဟိစီရ။ ေပါင္းတြတ္တြင္သာ ထားရပါမည္။
“၀သဲးေတာ္ကုိ ထီးတင္” အလို ၀သဲေတာင္ထိပ္၌ နံေတာ္ဘုရားတည္ရပါမည္။ သွ်င္ျပဳအလိုမွာ ကုလား
ဟိသမွ်ကုိ ဆံပင္မထားစီရ၊ ေခါင္းတံုးရိတ္စီရပါမည္။ ႐ွိသိုက္ေဟာင္းတြင္လည္း “ကုလားပုဇြန္၊ ဆယ့္ႏွစ္တန္ကို
မလြန္ရာ” ဟူ၍ လာပါသည္။ မင္းဆယ့္ႏွစ္ဆက္လည္း အသွ်င္မင္းျမတ္တြင္စိပါသည္။ ႏိုင္ငံေတာ္
တဆယ့္ႏွစ္ၿမိဳ႕ကို အသွ်င္မင္းျမတ္လက္ထက္ေတာ္တြင္ ရျမဲရပါမည္ဟုေလွ်ာက္သည္။ ထိုအခါ ဘုရင္မင္းႀကီးက
ေကာင္းေက်ာ္ထင္စားကို ဘီးဘိုးဘီဘင္ပီးၿမဲဘဲြ႕ “၀ိမလ” ဟူေသာအမည္ကို ပီးေတာ္မူသည္။ ဘုရင္မင္းႀကီးသည္
ပညာဟိအမတ္ေလွ်ာက္တင္သည့္အမႈကိစၥ႐ို႕ကိုၿပီးစီးေအာင္ ဦးစြာပထမ စီမံေဆာင္႐ြက္ေတာ္မူသည္။ ၿပီးမွ
ကုလားျပည္သို႕ခ်ီတက္ရန္ အစီအမံျပဳေတာ္မူသည္။ ၾကည္းေၾကာင္း၊ ရီေၾကာင္း၊ တပ္ေပါင္းမ်ားစြာဖြဲ႕စည္းသည္။
ဘုရင္ႀကီးသည္ တိုင္းျပည္ကို ေနာက္ပိုင္းလံုၿခံဳေအာင္ အစီအမံျပဳၿပီး၊ မိမိကိုယ္တိုင္ အႀကီးအခ်ဳပ္ျပဳလုပ္သည္။
ျပည့္သွ်င္မင္းႀကီး မယူျမစ္ၫွာ ပဲလြန္းေခ်ာင္း ေဂၚေတာပလႅင္လမ္းမွ လွံကုိင္ဓါးစြဲသူရဲႏွစ္ေသာင္း၊ ၎င္းတြင္
႐ုိးစားခ်စ္သူတဗုိလ္၊ ရမ္းၿဗဲစားရဲေအာင္ႏုိင္တဗုိလ္၊ မယူစား ရန္ေအာင္ေဇယ်တဗုိလ္၊ သူရဲေပါင္းငါးေသာင္း႐ို႕ကုိ
အမတ္ဆင္ကဲႀကီး တပ္ေတာ္ဦးကခ်ဳပ္။ ျပည့္သွ်င္မင္း အရံေတာ္သူရဲေကာင္း ကိုယ္ရံေတာ္အမႈထမ္း ေလးေသာင္း၊
၀င္းေတာ္ေလးမ်က္ႏွာတြင္ ၀င္းသားႏွစ္ေသာင္း၊ သူရဲေျခာက္ေသာင္း႐ို႕မွာ ၀င္းမႉးေလးေယာက္တဗိုလ္၊
ကိုယ္ရံေတာ္တပ္ေတာ္ေနာက္ လွံဓါးစြဲသူရဲတေသာင္း၊ ကင္းစားသတိုးေက်ာ္တဗိုလ္၊ ကမံေလးကိုင္
သူရဲတေသာင္းမွာ မီးစားလက္ယာေက်ာ္တဗိုလ္၊ သိုင္းတပ္သူရဲတေသာင္းမွာ ပန္းတင္းစားသတိုးေအာင္တဗိုလ္၊
ရဲမက္ငါးေသာင္းကို အမတ္ဓါးပိုင္ႀကီးတပ္ေနာက္ကခ်ဳပ္။ လက္၀ဲစစ္ကဲဦးရစ္ေတာင္စားမင္းလွတင္၊
လက္ယာစစ္ကဲမယူစားမႏုဟာ႐ို႕ႏွစ္ေယာက္ကုိ တပ္မရွိေနာက္အုပ္ခန္႔ေတာ္မူသည္။ သားေတာ္မင္းတိကၡာ
အိမ္ရွိမင္းမွာ မယူျမစ္ပင္လယ္ေၾကာင္းခ်ီသည့္ရီတပ္ကုိခ်ဳပ္ရသည္။ လွံကိုင္ဓါးစြဲသူရဲေကာင္းတေသာင္းမွာ
အမ္းစားခ်စ္သူတဗိုလ္၊ ကမံလွဲကိုင္ ကာစြဲသူရဲတေသာင္းမွာ မာန္ေအာင္စားသတိုးမင္းျဖဴတဗိုလ္၊
သိုင္းတပ္သူရဲတေသာင္းမွာ စစ္ေတြစားတဗိုလ္၊ ကိုယ္ရံေတာ္သူရဲတေသာင္းမွာ သားေတာ္ကုိယ္ရံေတာ္ျဖစ္သည္။
ကစၦပနဒီျမစ္ၫွာ ပီေခ်ာင္းဖ်ား ေက်ာက္မသာေက်ာက္ဖ်ာထက္ ဆိတ္ခမႊီးေတာင္လမ္း၊ သားေတာ္သံတြဲစား
ဥပရာဇာတပ္၊ ဓါးကိုင္လွံစြဲသူရဲတေသာင္း၊ ပန္းေထာ္စားရန္မ်ိဳးေအာင္တဗိုလ္၊ ကမံေလးကိုင္သူရဲတေသာင္းမွာ

ေတာင္ကုတ္စားရာဇသူတဗိုလ္၊ သုိင္းတတ္သူရဲတေသာင္းမွာ လမူးစား ထြန္းေအာင္တဗိုလ္။ ကိုယ္ရံေတာ္
သူရဲတေသာင္းမွာသားေတာ္၊ ကိုယ္ရံေတာ္သူရဲတေသာင္၊ ရဲမက္ႏွစ္ေသာင္းမွာ ကုလားတန္စားကိုအခ်ဳပ္
ဆင္တပ္ႀကီးၾကပ္ခန္႔ေတာ္မူ၍ ျမက္ရီနီးရာ ေတာင္းကမ္းမႀကီး၊ ဆင္ေတာ္မပင္ပန္းစီရ။ စိန္တင္ေခ်ာင္းဖ်ား
ေအာ္မရလမ္းျဖင့္ ေဆာင္ယူစီသည္။

စစ္ခ်ီေတာ္မူလွ်င္ အရွိေတာင္စဥ္ေက်း႐ြာလမ္းေပါက္မ်ားတြင္ ကိုယ္ရံေတာ္ရဲမက္ႏွစ္ေသာင္းႏွင့္ အမတ္ရာဇာႀကီးကို
အခ်ဳပ္ခန္႔ေတာ္မူသည္။ ေတာင္စဥ္ေခ်ာင္းစိ၊ အသီးသီးတပ္ႏွင့္ထားေတာ္မူသည္။ ျပည္ေစာင့္
ၿမီးေတာ္စၾကာ၀ေတးႏွင့္ အမတ္ျပည္စိုးႀကီး႐ို႕အား လွံဓါးကမံဒုိင္းကာ ဒိုင္းစြဲသူရဲႏွစ္ေသာင္း၊ ကိုယ္ရံေတာ္
သူရဲတေသာင္း ပီးေတာ္မူသည္။ ခ်ီေတာ္မူရာ သံုးသြယ္လမ္းမ်ား၌ အေရးအေၾကာင္းဟိေသာ္လည္းေကာင္း၊
ၿမိဳ႕တြင္းအေရးအေၾကာင္းဟိေသာ္လည္းေကာင္း၊ ေပါက္ေရာက္ေလွ်ာက္တင္ လွ်င္ျမန္စြာသိေတာ္မူရလီေအာင္
ပိန္းႏွဲေခ်ာင္းစားေဇယ်ဗိုလ္အမတ္သုိ႔ ၿခီလွ်င္သည္တေယာက္ကို အပ္ေတာ္မူသည္။ ထိုသုိ႔ အသီးသီး၀ီခြဲစိစပ္
ရွိေနာက္လံုေအာင္ စီရင္ေတာ္မူၿပီးမွ သကၠရာဇ္ (၈၉၄) ခု၊ တန္ေဆာင္ဘုန္း လဆန္း (၉) ရက္နိ
ေအာင္တပ္ထြက္ေတာ္မူသည္။

ေလွ်ာက္ထံုးအမွတ္ (၁၉)

တပ္ေတာ္ထြက္စစ္ခ်ီစဥ္ျဖစ္ေသာ တိတ္နိမိတ္ႏွစ္ခ်က္ေလွ်ာက္ထံုး။

ဘုရင္မင္းပါႀကီးသည္ အထက္ပါအစီအစဥ္ျဖင့္ တပ္စံုခင္း၍စစ္ထြက္ခ်ီလာခသည္။ ယင္းေသာအခါ စီးေတာ္ဆင္
ဇီ၀စိုးသည္ ကန္းက်င္သစ္တပင္ကို မာန္၀င္၍ထိုးလတ္သည္။ ကန္းက်င္သစ္ပင္ အျမစ္ကၽြတ္ထြက္ၿပီးလဲသည္။
ထုိအေၾကာင္းကို ဆင္ကဲ႐ို႕ေလွ်ာက္လာသည္။ ထုိစဥ္၌ပင္ မိုးစည္းကၽြန္းသူႀကီး ေကာင္းလွေအာင္ကလည္း
ငါးကၽြဲတေကာင္ဆက္လာသည္။ ထိုတိတ္နိမိတ္ႏွစ္ခုကုိ အမတ္ပညာဟိ၀ိမလေလွ်ာက္ထံုးကား-

“ကာလာ၀က၊ ၀ေဂၤယ်ႏွင့္၊ ပ႑ာရေခၚ၊ ေပါက္ေက်ာ္တမၺ၊ ပိဂၤလဟု၊ စသည္ေက်ာ္ဟုိး၊ ဆင္ဆယ္မ်ိဳးထက္၊
တန္ခိုးအလြန္၊ ဆဒၵန္ေျပာင္ျမတ္၊ ပတ္ရပ္ညီညာ၊ လကၡဏာကား၊ သႏၲာစြယ္ေရာင္၊ အာေပါင္ေစြးေစြး၊
ေဖြးေဖြးျဖဴစင္၊ ေငြစင္အလား၊ စြယ္ဖ်ားအညီ၊ လက္ယာခ်ီ၏။ နာရီႏွစ္ဖက္၊ နား႐ြက္ႏွာႏု၊ မစုမၫြတ္၊
သရပတ္သို႔၊ မျပတ္မေစာက္၊ ေနာက္ရွိဦးကင္း၊ မစင္းမလုံး၊ ကိုယ္လံုးေက်ာ့ယွင္း၊ ရီဆင္းညာတင္၊
ေလးခြင္စက္ပန္း၊ မခၽြြန္းမပု၊ သွ်စ္ခုအစြန္း၊ လ၀န္းသ႑န္၊ မွင္ေရးခံသို႕၊ (----)၊ ရီၾကည္းႏွစ္သြယ္၊
ညာဘယ္မ႐ြီး၊ အၿပီးအလႊား၊ နဂါးဦးခ်ီ၊ ရာသီသံုးမည္၊ ငါးတည္သံုးခ်က္၊ မုန္သက္မၾကဴး၊ ထိပ္ဦးလည္တိုင္၊
ၾက့ံခိုင္စြမ္းသန္၊ ရဲမာန္တည္းတည္း၊ ၿခီသည္းနီခ်က္၊ ေက်ာက္မ်က္နီလာ၊ ပမာမျခား၊ ႏွာေမာင္းဖ်ားတြင္၊
ပတၱျမားရိပ္၊ အေရာင္ဖိတ္သို႔၊ အအိပ္သံုးလီ၊ အနီေလးပါး၊ အစားသံုးခ်က္၊ မကြက္မသန္း၊ ေတာင္ကၽြန္းဇဗၺဴ၊
ဆင္ဟူသမွ်၊ မာနမျပဳိင္၊ ဦးဆိုင္မတန္႕၊ ေၾကာက္လန္႕ေယွာင္ၿပီး၊ ျမသြီးႏွာခ်ပ္၊ ၿပီးခတ္ရာဟု၊ စကၡဳေကာက္ျမဲ၊
ပုလဲအာနီ၊ စံုညီမယြင္း၊ ဆင္မ်ားမင္းကား၊ နိခ်င္းမေလာက္၊ ေျခာက္ဆယ္ခန္႔ကြာ၊ ယူဇနာကို၊ မၾကာလွ်င္ျမန္၊
နိခ်င္းျပန္သည္။ ဆဒၵန္ေပါက္ေက်ာ္၊ ဆင္ေတာ္ျမတ္မ်ိဳး၊ ဇီ၀စိုးလွ်င္၊ ေအာင္မဂၤလာ၊ စၾကာကြန္႔ျမဴး၊
တပ္ေတာ္ဦးတြင္၊ ကန္းက်င္သစ္ႀကီး၊ က်ိဳင္းထီးတမွ်၊ ပမာဏကို၊ ငင္ခ်ထိုးလွဲ၊ ျခိမ့္သဲပဲ့တင္၊ သွ်စ္ခြင္တုန္႐ိုက္၊
တုိက္စကၠ၀ါ၊ ႏွံ႔စြာေၾကာက္မင္း၊ မာန္သြင္းအလို၊ ထိုကုလားျပည္၊ မတည္ထြားညက္၊ ပ်က္မည္မလြဲ၊
ငါးကၽြဲဆက္လာ၊ ဘဂၤါဆယ့္ႏွစ္၊ ပုဆစ္ၫြတ္တုပ္၊ လက္အုပ္ခ်ီေျမႇာက္၊ ေ႐ႊစက္ေအာက္သို႕၊ ပို႔ေရာက္လာၿပီ၊
ေဒလီဖဆာ၊ ဇာတာႏြမ္းၫိႈး၊ ခိုကိုးမည္ခ်ည္း၊ အလွံလွဲ၍၊ ကပ္ဆည္း၀င္လာ၊ ရတနာရည္၊ မိုးသို႔ေစြမွ်၊
က်က္သေရစံု၊ ေ႐ႊဘံုရိပ္ဖြား၊ ကုလားရင္သြီး၊ မင္းသမီးကို၊ အၿပီးတဖန္၊ ဆက္မည္မွန္သည္၊ လွ်င္ျမန္ၿပီးစီး၊
ဘုန္းနီမီး။

ထိုသို႕အမတ္၀ိမလေလွ်ာက္လတ္ေသာ္ ဘုရင္မင္းဗာႀကီးသည္ လြန္စြာႏွစ္သက္ေတာ္မူ၏။ စစ္တပ္ထြက္ေတာ္ကပင္
စစ္တေကာင္းၿမိဳ႕သည္ ႐ွိဘီးေတာ္၊ ဘိုးေတာ္႐ို႕လက္ထက္ အမတ္၀ိမလ႐ို႕အမ်ိဳး စား႐ိုးျဖစ္သည္။ အမိန္႔ေတာ္ဟိ၍
၀ိမလအမတ္အား စစ္တေကာင္းၿမိဳ႕ကို ၿမိဳ႕စားပီးေတာ္မူသည္။

ေလွ်ာက္ထံုးအမွတ္ (၂၀)

မင္းပါႀကီးလက္ထက္ တပင္ေ႐ႊထီးခ်ီလာရာတြင္ မဟာပညာေက်ာ္ေလွ်ာက္ထံုး။

ဘ၀သွ်င္မင္းပါႀကီးသည္ အထြတ္အျမတ္သို႔ေရာက္ေတာ္မူလွ်င္ ညီေတာ္မင္းေအာင္လွကို သံတြဲစားအရာမွႏႈတ္၍
သားေတာ္ဥပရာဇာကို ၿမီးေတာ္ႏွင့္ထိမ္းျမားေတာ္မူ၍ သံတဲြၿမိဳ႕စားပီးေတာ္မူသည္။ ညီေတာ္သံတဲြစား မင္းေအာင္လွ
မၾကည္မလင္၍ ေတာင္ငူႏွင့္ဟံသာ၀တီျပည္ကိုအစိုးရေသာ မင္းတရားေ႐ႊထီးထံ လက္ေဆာင္လက္နက္အမ်ားႏွင့္
၀င္ေရာက္ဆည္းကပ္ၿပီး စစ္ကူေတာ္မူပါဟူ၍ အသနားခံခြင့္ပန္ေလွ်ာက္ထားလတ္သည္။ ထိုအခါ
မင္းတရားေ႐ႊထီးက ေယာက္ဖေတာ္ဘုရင့္ေနာင္ေက်ာ္ထင္ေနာ္ရထာကို တပ္ဦးထားၿပီးလွ်င္ သကၠရာဇ္ (၉၀၈)
ခုတြင္ ခ်ီလာေတာ္မူသည္။

မင္းတရားေ႐ႊထီးလာေၾကာင္းၾကားသိေတာ္မူလတ္၍ စနည္းနာစီသည္။ ပထမစနည္းမွာ- “က်ီးသာ၍ဧည့္လာသည္”
ဒုတိယစနည္းမွာ လသာသည္ျပန္လီဦး အုန္းပင္သွ်င္ဖမ္းမိမည္။ တတိယစနည္းမွာ- အိပ္၍နီ လွီဦးတိုင္၊ ပဲ့တိုင္ကုိ
ခိုင္ေအာင္စိုက္၊ ေပါင္းမိုးဖ်ာကို လိပ္၍သြင္း” ဟူ၍ စနည္းသံုးရပ္ရလတ္သည္။ ထိုစနည္းသံုးရပ္အလိုကို
အမတ္ပညာဟိစစ္တေကာင္းၿမိဳ႕စား မဟာပညာေက်ာ္ေလွ်ာက္ထံုးေသာ္ကား-

အသွ်င္မင္းျမတ္။ ပထမစနည္း “က်ီးသာ၍ ဧည့္လာသည္” မွာ သံတြဲစားညီေတာ္မင္းေအာင္လွသည္
ဟံသာ၀တီျပည့္သွ်င္ ေတာင္ငူမင္းထံေလွ်ာက္လီေသာေၾကာင့္ မင္းတရားေ႐ႊထီး ဧည့္သည္ပမာသာလာေရာက္၍
ျပန္ပါလိမ့္မည္။ ဒုတိယစနည္း “လသာသည္ျပန္လီဦး၊ အုန္းပင္သွ်င္ဖမ္းမိမည္” ဆုိသည္မွာ
ဘုန္းပညာက်က္သေရႏွင့္ျပည့္စံုေသာ မင္းမ်ိဳးစိုးမိုးေတာ္မူေသာ တိုင္းျပည္သာယာဆဲျဖစ္၍ မင္းတရား
ေ႐ႊထီးရန္မူလာလွ်င္ မင္းတရားေ႐ႊထီးကိုဖမ္းရပါလိမ့္မည္။ သို႔ရာတြင္ ျပန္လီဦးဆိုေသာအဆိုေသာ္ကား-
ေနာင္ဘုန္းပညာမဟိေသာ မင္းလက္ထက္ အုန္းဟူေသာနံအရ ဤေျမာက္ဦးၿမိဳ႕ေတာ္ကုိ အရွိကျပဴ႐ို႕
ဖ်က္ဆီးပိုင္ႏိုင္လီရာေသာအေၾကာင္းမူလွ်က္ စနည္းထြက္ပါသည္။ တတိယစနည္း “အိပ္၍နီ လွီဦးတုိင္၊ ပဲ့တိုင္ကို
ခုိင္ေအာင္စိုက္” အလိုေသာ္ကား ေလာင္းလွီကုိ တုိင္ႀကိဳးထိန္းပါသည္။ ျပည္ထိန္းအမတ္ႀကီးႏွစ္ေယာက္ကုိ
လက္၀ဲလက္ယာထြက္၍ခံရပါမည္။ အသွ်င္မင္းျမတ္ ခ်ီေတာ္မမူသင့္၊ “ေပါင္းမုိးဖ်ားကုိ လိပ္၍သြင္” အလုိေတာ္မွာ-
ေတာင္ငူမင္းလာလမ္း ေတာင္ဘက္ၿမိဳ႕႐ြာတျပင္ စပါးမ်ားကို ၿမိဳ႕တြင္းသို႔သြင္း၍ထားရပါမည္။
ယင္းသို႔ေလွ်ာက္လတ္ေသာ္ ျပည့္သွ်င္မင္းပါႀကီးလည္း ႀကိဳက္ေတာ္မူသည္။ ၿမိဳ႕တြင္းတြင္ ကိုယ္ရံသူရဲေပါင္း
ငါးေသာင္း႐ို႕ကို လက္နက္အစံုႏွင့္ႀကီးၾကပ္၍ အေစာင့္အနီထားၿပီးမွ အမတ္ကိုယ္ရံႀကီး၊
ဒါးပိုင္ႀကီးႏွစ္ေယာက္႐ို႕အား သူရဲတသိန္း၊ ကိုယ္ရံငါးေသာင္းပီးေတာ္မူ၍ လက္နက္အစံုႏွင့္ မီငူကၽြန္း၊
ရေမာင္းကၽြန္းမ်ားတြင္ထားေတာ္မူသည္။ သားေတာ္စစ္စံတင္ၿမိဳ႕စား၊ ခ်စ္ေႏွာင္းမင္းဖေယာင္းကိုလည္း
ၿမိဳသက္လင္းကဲ၊ ေခ်ာင္းသားခမြီး၊ ေလးထူးေလးခြ၊ ကထူးစေသာ လူမ်ိဳးစု႐ို႕ႏွင့္ ဖိုးေခါင္ေတာင္အရွိဖက္သို႔
ခ်ီတက္ေတာ္မူသည္။ သားေတာ္အိမ္ရွိဥပရာဇာမင္းတိကၡာကိုလည္း၊ ဘဂၤါတဆယ္ႏွစ္ၿမိဳ႕က ကုလားသေဘၤာ
သံုးဆယ့္ငါးစင္းႏွင့္ ေမာ္တင္ကအေစာင့္အနီထားေတာ္မူသည္။ ယင္းသို႕အသီးသီးခန္႔ေတာ္မူၿပီးမွ
ဆင့္ဆိုေတာ္မူသည္ကား ေတာင္ငူမင္းတရားေ႐ႊထီးလာေရာက္လွ်င္ အရွိကဆီးဆို႔၍မတိုက္ႏွင့္။ ခ်ီလာ၍
ၿမိဳ႕ေတာ္နားသို႔ေရာက္မွ ေနာက္ကပိတ္ဆို႔ၿပီးလွ်င္ ရိကၡာမ႐ွာစီရ၊ တိုက္ဖ်က္ရမည္။ အမိန္႔ေတာ္ျပန္ဆိုလွ်က္
ထားေတာ္မူသည္။ ေတာင္ငူမင္းတရားေ႐ႊထီးသည္ သကၠရာဇ္ (၉၀၈) ခု၊ တပို႔တြဲလဆန္း (၂) ရက္နိ
ေလာင္းၾကက္ၿမိဳ႕ေဟာင္းတြင္ တပ္ခ်နီလာသည္။ ၎င္းလဆန္းသံုးရက္နိ ေျမာက္ဦးၿမိဳ႕ေတာ္ကုိတိုက္သည္။
ရခိုင္ဘက္မွ မီးေပါက္၊ ေျပာင္း၊ ေလးမ်ားမ်ားျဖင့္ပစ္ခတ္သျဖင့္ မင္းတရားေ႐ႊထီးဘက္မွ အသီအေပ်ာက္မ်ားသျဖင့္
ဆုတ္ခြာနီရသည္။ အမတ္ႀကီးႏွစ္ေယာက္လည္း ေနာက္ကပိတ္ဆို႔တိုက္ၾကသည္။ သားေတာ္စစ္စံတင္ၿမိဳ႕စား
ခ်စ္ေႏွာင္း (မင္းဖေလာင္း) သည္ မင္းတရားေ႐ႊထီးတပ္မွ ရိကၡာမ႐ွာႏိုင္စီရန္ အရွိေတာင္စဥ္ၿမိဳ႕ရြာမ်ားကို
၀င္ေရာက္ၿပီး အိမ္ႏွင့္ဆန္စပါးမ်ားကုိ မီးတိုက္ဖ်က္ဆီးလိုက္သည္။ ယင္းေသာအခါ မင္းတရားေ႐ႊထီးသည္
စစ္ေျပၿငိမ္းေရးအတြက္ ေယာက္ဖေတာ္ဘုရင့္ေနာင္ေက်ာ္ထင္ေနာ္ရထာကို ရခိုင္ဘုရင္မင္းပါႀကီးႏွင့္တြိဆံုရန္
ေစလႊတ္ေတာ္မူသည္။

မင္းပါႀကီးသည္ အတြိခံေတာ္မမူ၊ ျပည္စိုးႀကီးအမတ္ဓမၼေဇယ်ႏွင့္ရာ တြိဆံုၿပီးေျပာဆိုစီသည္။
တရားသဘင္ျပဳရာမ႑ပ္၌ တြိဆံုၾကသည္။ ထိုအခါ အမတ္ျပည္စိုးႀကီး ဓမၼေဇယ်က ေက်ာ္ထင္ေနာ္ရထာသို႕
မီးသည္ကား- အမတ္ႀကီး႐ို႕ျပည္တြင္ ရတနာသံုးပါး၊ ဘုရားတရားေတာ္ကိုၾကည္ၫိုပါ၏ေလာ။ ျပည့္သွ်င္မင္းလည္း
မင္းက်င့္တရားဆယ္ပါး၊ ရာဇဂုဏ္သွ်စ္ပါးၿမဲပါ၏ေလာ။ မူးမတ္႐ို႕ေကာ အဂၤါသွ်စ္ပါးျပည့္စံုၾကပါ၏ေလာ။
ဤသို႔မီးသည္။ ထိုအခါ ေတာင္ငူအမတ္ႀကီးေက်ာ္ထင္ေနာ္ရထာဆိုသည္ကား- ကၽြႏ္ုပ္႐ို႕တိုင္းျပည္တြင္
သာသနာေတာ္ထြန္းလင္း၊ မင္းလည္းဘုန္းအာဏာႀကီးက်ယ္၊ မႉးမတ္႐ို႕သည္လည္း အဂၤါစံုစြာ

ပညာဗလျပည့္၀ၾကသည္ပင္ဟုဆိုလတ္သည္။ ယင္းသို႔ဆိုလတ္ေသာ္- အမတ္ျပည္စိုးႀကီးဓမၼေဇယ်က
ဆိုျပန္သည္ကား- ဘုရားစေသာသူေတာ္ေကာင္း႐ို႕ဆံုးမေတာ္မူေသာတရား၊ က်မ္းဂန္လာသည္မွာ-
ဒုစ႐ိုက္တရားဆယ္ပါးကိုေစာင့္ထိန္းေသာအရပ္၌ သာသနာေတာ္တည္ရာသည္။ ထိုဒုစ႐ိုက္တရားဆယ္ပါး
မေစာင့္ထိန္းသိမ္းေသာအရပ္သား႐ို႕သည္ လူမိုက္ဓေလ့ဆိုးသြမ္းၾကမ္းတမ္းယုတ္ႏြမ္းေသာ အမႈႏွင့္ရာ
အသက္ထက္ဆံုးက်င့္ၾကံနီထိုင္ၾကရာသည္။ သူေတာ္ေကာင္း႐ို႕ဟိေသာအရပ္၌ ရာဇဟီနံ အက်င့္မဟိ
အမ်ိဳးမေစာင့္ေသာမင္းယုတ္သည္ အကယ္၍စိုးမိုးအံ့။ ထိုမင္းအား အမတ္ေကာင္း႐ို႕သည္ မမွားမယြင္းစီရန္
အသက္မငဲ့ေလွ်ာက္တင္ရၿမဲျဖစ္သည္။ မင္းႏွင့္အမတ္႐ို႕စံုလွ်က္ဆိုးသြမ္းလတ္ေသာ္ သံဃာေတာ္႐ို႕
က်ိဳးေၾကာင္းျပသ ေဟာေျပာဆံုးမရၿမဲျဖစ္သည္။ က်မ္းဂန္အလာ ႐ွိပညာဟိ႐ို႕စကားအမွာတြင္လည္း-

ရီၿမီဦးခိုင္၊ ႏိုင္ငံပိုင္မူ၊ တိမ္းယိုင္ရွိလမ္း၊ အက်င့္သြမ္းသည္၊ မင္းကၽြမ္း၀င္ဘိ၊ မတ္က၀ိ႐ို႕၊ ႏႈိင္းၫိွကုန္ျငား၊
မင္းပါးေလွ်ာက္သင့္၊ ႀကီးျမင့္ဂုဏ္သွ်င္၊ နားမ၀င္၍၊ မင္းပင္က်င့္ရာ၊ တူစြာစ႐ိုက္၊ မင္းလိုလိုက္၍၊ မတ္မိုက္ႏွင့္မင္း၊
သင္းပင္းညီစြာ၊ ျပဳျပန္ၾကမူ၊ ဓမၼသဘင္၊ မဂၤလာေက်ာ္၊ သံဃာေတာ္႐ို႕၊ အေဟာ၀တ၊ ႐ွိကမင္းေပါင္း၊
မႉးမတ္ေကာင္း႐ို႕၊ မေစာင္းတည့္မတ္၊ က်င့္၀တ္က်မ္းဂန္၊ မလြန္မယုတ္၊ ေဖာ္ထုတ္ျပသ၊ ဆံုးမထံုးစံ၊ လႉခံသူျမတ္၊
ရဟန္း၀တ္ႏွင့္၊ ေလွ်ာက္ပတ္သင့္စြာ၊ ေျပာဆိုရာသည္၊ စဥ္လာနိဂံုး၊ ႐ွိက်င့္ထံုး -

ဟူ၍ ႐ွိပညာဟိ႐ို႕စကား မိန္႔ၾကားက်မ္းဂန္လာဟိပါသည္။ ဤသို႔ရခိုင္အမတ္ႀကီးမွေျပာဆိုၿပီးေသာအခါ
ဘုရင့္ေနာင္ ေက်ာ္ထင္ေနာ္ရထာမွလည္း သင့္ေလွ်ာ္ေလွ်ာက္ပတ္ေသာစကားကို ျပန္လည္ေျပာဆို
ေဆြးေႏြးၾကသည္။ ထိုနိအဖို႔တြင္ ဘုရင့္ေနာင္ေက်ာ္ထင္ေနာ္ရထာသည္ ရခိုင္အမတ္ႀကီးႏွင့္ရာေျပာဆိုၿပီး
ျပန္လားရသည္။ ရခိုင္ဘုရင္ႏွင့္မတြိခရေပ။ ေနာက္တနိတြင္ ဘုရင္မင္းပါႀကီးသည္
ဘုရင့္ေနာင္ေက်ာ္ထင္ေနာ္ရထာကို ကိုယ္တိုင္အတြိခံၿပီး ေကာင္းမြန္စြာလက္ခံေျပာဆိုသည္။ ဘုရင္မင္းပါႀကီး
မိန္႔ၾကားသည္ကား- ရီမဟိေသာကန္၊ ဆန္မဟိေသာစပါး။ တရားမဟိေသာမင္း၊ ေကာင္းဆုိးမသိေသာမီး၊
ခရီးေရာက္ရာလား၍ ႄကြက္ကုိစားသည့္ၿမီ။ ဤသတၱ၀ါငါးပါး႐ို႕သည္ ပဥၥဘုတ္မည္၍၊ သူေတာ္ေကာင္း႐ို႕
မွီခိုရာမအပ္။ အက်ိဳးအျပစ္ကိုလည္းမသိ။ ထိုသတၱ၀ါ႐ို႕ဟိရာအရပ္ေဒသ၌ အ႐ွည္မထြန္းလင္းႏိုင္ရာ။
ရန္သူမ်ိဳးငါးပါးႏွင့္ဆက္ဆံရမ်ားလတ္သည္ပင္။ အစ္ကို႐ို႕ေတာင္ငူမင္းလည္း၊ လက္႐ံုးမာနအားလြန္သည္။
ပညာဟိႏွင့္နီးကပ္ေပါင္းစီဦးဟူ၍ အမိန္႔ေတာ္ဟိလတ္သည္။ အမတ္ေက်ာ္ထင္ေနာ္ရထာျပန္ေသာအခါ
ျပည့္သွ်င္မင္းသည္ စစ္တေကာင္းၿမိဳ႕စား မဟာပညာေက်ာ္အမတ္ကုိ ထည့္ေတာ္မူလိုက္သည္။

ေလွ်ာက္ထံုးအမွတ္ (၂၁)


မင္းတရားေ႐ႊထီးထံ အမတ္ႀကီးမဟာပညာေက်ာ္ေလွ်ာက္ထံုး။

အမတ္ႀကီးမဟာပညာေက်ာ္သည္ ဘုရင့္ေနာင္ေက်ာ္ထင္ေနာ္ရထာႏွင့္အတူ လိုက္လာခရာ ေလာင္းၾကက္စခန္းဟိ
မင္းတရားေ႐ႊထီးထံေရာက္ဟိၿပီး ၀င္ေရာက္ခစားသည္။ မင္းတရားေ႐ႊထီးထံ မဟာပညာေက်ာ္
ေလွ်ာက္ထံုးေသာ္ကား- အသွ်င္မင္းျမတ္။ ေလာကသံုးပါး၏အထြတ္အထိပ္ျဖစ္ေတာ္မူေသာ
ျမတ္စြာဘုရားဆံုးမေတာ္မူသည့္တရားကုိ မတည္ေသာသူ႐ို႕သည္ သံသရာ၀ဋ္ဒုကၡ ဆင္းရဲ႐ွည္ပါသည္။
႐ွိသူေတာ္ေကာင္း႐ို႕စကား၌လည္း သေဘၤာစီးလွ်က္၊ ရီ႐ိုးရီေၾကာင္းကို မသိတတ္ေသာမာလိန္။
ေတာ၀င္လတ္လွ်က္ ေတာစဥ္ကိုမသိတတ္ေသာမုဆိုး။ ျပည့္သွ်င္မင္းျဖစ္လွ်က္ မႉးမတ္အရည္အနိမ့္အျမင့္ကို
မသိတတ္ေသာမင္း။ အမတ္ျဖစ္လွ်က္ မင္းရိပ္မင္းေျခ၊ အရွည္အလွ်ား၊ စကားသင့္မသင့္ကုိ
မသိတတ္ေသာအမတ္။ “စတုဟီန အနိဌံ ဥမၼတၱတေကာ” ဤေလးဦးေသာသူယုတ္႐ို႕သည္ အလိမၼာမဟိသည္ျဖစ္၍
သီျခင္းမလွသီရေၾကာင္း ထံုးေဟာင္းဟိပါသည္။ တရားလိမၼာ၊ သံသရာအျပစ္ကုိသိေသာ
မင္းေကာင္းမင္းျမတ္႐ို႕သည္ အနီးအ၀ီး၊ သူ႕သားကိုယ့္သားမ႐ြီး၊ ဆံုးမေတာ္မူေၾကာင္း ႐ွိသူေဟာင္း႐ို႕အဆို
လာျပန္သည္မွာ-

က်င့္ေခ်ာ္ဓမၼ၊ သဇီ၀အား၊ ျပစ္မွားျပင္းဟိန္၊ ဇီ၀ိတိန္ကုိ၊ ၫိႈးပိန္လီစီ၊ ႃခြီေသာ္လည္းေကာင္း၊ တေၾကာင္းမိုက္မဲ၊
သူ႕ပစၥည္းကုိ၊ ခ်ဳပ္တည္းမဲ႔ျငား၊ ျပစ္မွားသျဖင့္၊ မသင့္ပေခ်၊ သူ႔ေဆြဇနီး၊ ခ်စ္သမီးႏွင့္၊ ေရာႏွီးဆက္ဆံ၊
သံုးပါးကံမူ၊ စီမံေလာဘ၊ နသစၥဟု၊ ယြင္းခြစကား၊ သူႏွစ္ပါးကို၊ ခိုက္ပြားရန္စစ္၊ ေဒါသျဖစ္ေအာင္၊
ေခ်ာပစ္တတန္၊ မ်က္မာန္ၾကမ္းဝကတ္၊ ဖ႐ုႆမ်ိဳး၊ အက်ိဳးမဲ့လွ်င္။ သိန္ဖ်င္း၀ါစာ၊ မိန္႔မွာစတု၊ ေဒါသခု၍၊

သူ႔ရပ္ရိပ္ျငိမ္၊ စည္းစိမ္ႃခြီရံ၊ သူေကာင္းထံကို၊ ဖိတ္ခြနဂၣိ၊ ငါ့ဟာတိဟု၊ ျဖစ္ဘိစီလို၊ အဆိုအေရး၊ မၾကံေတြးလိမ့္၊
မိုက္ေမွးတေၾကာင္း၊ ေစာင္းေျမာင္းျငဴစူ။ အယူေမွာက္လွန္၊ မိစၦာဥာဏ္ႏွင့္၊ သံုးတန္ကာယ၊ စသည္အားထုတ္၊
ကိုယ္ႏႈတ္ႏွလံုး၊ ေဆာက္တည္သံုးက၊ ပိတ္ဖံုးေလးပါး၊ ပယ္တန္းခါး-

- ဟူ၍ စပ္ဆိုဆံုးမေတာ္မူပါသည္။ ျပည့္သွ်င္မင္းသည္ ျပည္သူ႐ို႕အား သမၼာအာဇီ၀ ေကာင္းမြန္ေသာ
အသက္မြီး၀မ္းေက်ာင္းျပဳၾကစီရန္ ႀကီးေမာင္းခတ္ေဆာ္ စည္ေတာ္႐ိုက္သြင္း၍ တနိသံုးႀကိမ္ ဆံုးမေတာ္မူရာသည္။
အသွ်င္မင္းျမတ္။ လက္႐ံုးအားကိုး အလိုဟိေသာမင္းသည္ ရန္ပို၍၊ ထုိျပည္သူ႐ို႕မွာလည္း
လက္႐ံုးမာနႀကီးျခင္းေၾကာင့္ စည္းစိမ္မ႐ွည္။ ရန္သူငါးပါး၊ ဆက္ဆံမ်ားရာသည္။ ႏွလံုးအားကို အလိုဟိေသာ
မင္း၏တိုင္းသားျပည္သူသည္ အပူေသာကကင္းျခင္းေၾကာင့္ မိဘသားၿမီးစဥ္လာ သျပာေတာင္းတင္းမကုန္၊
ဆက္ဆံခံစားလွ်က္ မပ်က္စည္ထြန္း၍ ဘုရားစေသာသူေတာ္ေကာင္း႐ို႕ အခ်ီအမြမ္းခံရေၾကာင္းကို ပညာဟိမ်ား
မွာထားေတာ္မူပါသည္။

က်မ္းဂန္၌လည္း-

႐ုကၡသကသဟႆာနိ၊ ပုပၹ႐ုေကၡာ၀၊ ေသာဘတိ။ နရာသတသဟႆာနိ၊ ႐ူပ၀ေႏၲာ၀ေသာဘတိ။
႐ူပသတသဟႆာနိ၊ ပညာ၀ေႏၲာ၀ေသာဘတိ။

- ဟူ၍ လာဟိပါသည္။

႐ုကၡ သတသဟႆာနိ- သစ္ပင္တသိန္း႐ို႕တြင္၊ ပုပၹ႐ုေကၡာ၀- အပြင့္ဟိေသာ သစ္ပင္သည္သာလွ်င္
ေသာဘတိတင့္တယ္၏။ နရာသတသဟႆာနိ- လူေပါင္းတသိန္း႐ို႕တြင္၊ ႐ူပ၀ေႏၲာ-
အဆင္းလွေသာသူသာလွ်င္၊ ေသာဘတိ- တင့္တယ္၏။ ႐ူပတသသဟႆာနိ- အဆင္းလွေသာ
လူတသိန္း႐ို႕တြင္ ပည၀ေႏၲာ၀- ပညာဟိေသာသူသာလွ်င္၊ ေသာဘတိ- တင့္တယ္၏။

ဤသို႔လာေသာေၾကာင့္ ပညာအရင္းျဖစ္၍ မင္းက်င့္မကြာပညာႏွင့္ တိုင္းျပည္ကို ေစာင့္ထိန္းရာေသာအေၾကာင္း
က်မ္းေဟာင္းလာဟိပါသည္။ ထိုမွတဖန္ က်မ္းဂန္လာသည္မွာ-

ခႏၶာနိစြာ ခယေဌန၊ ဘယေဌနဒုကၡာစေတ၊ အနတၱာသရကေဌန၊ ဣတိပိေသာ ပုနပုႏၷံ။

ခႏၶာ- ခႏၶာတရား ႐ုပ္နာမ္ႏွစ္ပါး႐ို႕သည္၊ ခယေဌန- ကုန္တတ္ပ်က္စီးတတ္ေသာေၾကာင့္၊ အနိစၥာ-
အနိစၥမည္ကုန္၏။ ေတစ- ထိုခႏၶာငါးပါး႐ုပ္နာမ္တရား႐ို႕သည္ပင္လွ်င္ ဘယေဌန- ဖီးဟိသည္ျဖစ္ေသာေၾကာင့္၊
ဒုကၡာ- ဒုကၡမည္ကုန္၏။ ေတစ- ထိုခႏၶာငါးပါး ႐ုပ္နာမ္တရား႐ို႕သည္ပင္လွ်င္၊ အသာရကေဌန-
အႏွစ္သာရမဟိျခင္းေၾကာင့္၊ အနတၱာ- အနတၱမည္ကုန္၏။ ဣတိပိ- ဤသို႔လည္း၊ ေသာ- ထုိခႏၶာငါးပါး
႐ုပ္နာမ္တရားစု႐ို႕ကို၊ ပုနပုႏၷံ- အဖန္တလဲလဲ၊ ပစၥေပကၡိတေဗၺာ- ဆင္ျခင္အပ္၏။ ဤသို႔လာဟိျခင္းေၾကာင့္
႐ူပကၡႏၶာ၊ ေ၀ဒနာကၡႏၶာ၊ သညာကၡႏၶာ၊ သခၤါရကၡႏၶာ၊ ၀ိညာဏကၡႏၶာ၊ ဤငါးပါး႐ို႕ကို ဓါတ္ေလးပါး
ျပဳပ်င္စီမံအပ္သည္ျဖစ္၍ အစမထင္သံသရာ၀ဋ္၌ အနိမ့္အျမင့္ စက္ရဟတ္ပမာ၊ တြိရျမဲဓမၼတာကို၊
ငါမင္းတကားဟူ၍ ေထာင္လႊားလတ္ေသာ္ ထိုမင္းျပည္သူ႐ို႕သည္လည္း ဘုရားအဆံုးအမသာသနာေတာ္မတည္၊
မင္းအလိုဟိရာလိုက္၍ ၾကမ္းတမ္းယုတ္မာဆိုးသြမ္းေၾကာင္းကို က်မ္းဂန္ျပဆုိသည္မွာ-

ပုတိမိစၦ၊ ကုသေကၠေယာန ေရာဥပနိယွတိ။ ကုသသမၸိ ပုတိ၀ါယတိ၊ ဧ၀ံ ဗာလုပေသ၀နာ။

ေယာနေရာ- အၾကင္သူသည္၊ ပုတိမိစၦ၊ ပုတ္ေသာငါးကို၊ ကုသေဂၢန- သမန္းျမက္ႏွင့္၊ ဥပနီယွတိ- ထုပ္၏။
တႆ- ထိုသူ၏ ကုသသမၸိ- သမန္းျမက္သည္လည္း၊ ပုတိ- အပုတ္နံ႔ကို၊ ၀ါယတိ- လႈိင္၏။ ဧ၀ံ- ဤအတူ၊
ဗလု၀ေသနာ- သူမုိက္ႏွင့္ေပါင္းဖက္ေသာသူ႐ို႕ကို၊ ဒဌဗၺာ- မွတ္အပ္၏၊

- ဟူ၍ လာပါသည္။ ယင္းသို႔လာသည္ကို ပညာဟိ႐ို႕ဆိုေတာ္မူၾကျပန္သည္ကား-

မင္းလည္းမင္းၾကမ္း၊ အမတ္သြမ္းႏွင့္၊ အကၽြမ္းမိတ္၀င္၊ သို႔တည္းလွ်င္မူ၊ ျပည္သူရိပြတ္၊ မင္းတည္းျမတ္က၊

အမတ္ထုိ႔တူ၊ ျပည္သူမၫိႈး၊ စစ္ထိုးမဟိ၊ မရိသတၱ၀ါ၊ ရီစာမယွား၊ ခိုးသားမေပၚ၊ ျမင္ေျမာ္သသူ၊ ၾကည္ျဖဴျမတ္ႏိုး၊
ရီခမိုးသို႔။

- ဟူ၍ ဆိုပါသည္။ အမ်ားသာမိကအသွ်င္မင္း႐ို႕မွာ ပညာရာ အာဓိမလျဖစ္၍ ဆုိလာေသာသူအား ရည္လားတခု၊
လူမႈတရပ္၊ အမတ္ဂုဏ္ရည္၊ ဆိုသည္စကား၊ ထိုေလးပါးကို သိရာေသာအေၾကာင္း က်မ္းဂန္လာျပန္သည္ကား-

ကုေဒသဥၥဣမိတၱဥၥ၊ ကုလုလဥၥကုဗႏၶ၀ံ။ ကုဒါရဥၥ ကုဒါသဥၥ၊ ဒုရေတာပရီ၀ဇၨေယာ။

ကုေဒသဥၥ- မေကာင္းေသာအရပ္ကုိလည္းေကာင္း၊ ကုဗႏၶ၀ဥၥ- မေကာင္းေသာအဆြီအမ်ိဳးကုိလည္းေကာင္း၊
ကုဒါသဥၥ- မေကာင္းေသာကၽြန္ကိုလည္းေကာင္း၊ ဒူရေကာ- ၀ီးစြာ၊ ပရီ၀ဇၨေယ- ေယွာင္ၾကဥ္ရာ၏။

ဤသို႔ ေလာကီေလာကုတၱရာႏွစ္ျဖာေသာအေၾကာင္း ထံုးေဟာင္းက်မ္းဂန္အတြက္ႏွင့္ေလွ်ာက္လတ္ေသာ္
ေတာင္ငူမင္းတရားေ႐ႊထီးသည္ အလြန္ႀကိဳက္ေတာ္မူ၏။ သို႔ႏွင့္ အမတ္ႀကီးမဟာပညာေက်ာ္ကို ေ႐ႊသျပာတရာ၊
ေငြသျပာတေထာင္ဆုပီးေတာ္မူသည္။ ျပည့္သွ်င္မင္းသို႔ကား- ေစာရန္ႏိုင္ဟူေသာဆင္ႏွင့္ျမင္းႏွစ္စီး၊ ဆင္စီးျမင္းစီး
မင္း၀တ္တန္ဆာအစံုႏွင့္ပီးေတာ္မူ၏။ ျပည့္သွ်င္မင္းပါႀကီးကလည္း စပါးတသိန္းငါးေသာင္းပီးေတာ္မူ၏။
ေတာင္ငူမင္းတရားေ႐ႊထီးသည္ သကၠရာဇ္ (၉၀၈) ခု၊ တေပါင္းလဆန္း (၉) ရက္နိတြင္ ဓည၀တီရခိုင္ျပည္မွ
ဟံသာ၀တီေနျပည္ေတာ္သို႔ ျပန္ေတာ္မူ၏။

ေလွ်ာက္ထံုးအမွတ္ (၂၂)

မင္းဖေလာင္းလက္ထက္ ၿမိဳ႕သစ္ေျပာင္းသင့္မေျပာင္းသင့္ေလွ်ာက္ထံုး။

မင္းပါႀကီးလြန္ၿပီးေနာက္ မင္းေလးဆက္ေျမာက္၊ သကၠရာဇ္ (၉၃၃) ခုႏွစ္ေရာက္ေသာအခါ မင္းပါႀကီး၏သားေတာ္
ခ်စ္ေႏွာင္းမင္းဖေလာင္းသည္ မိဖုရားရွင္လတ္ႏွင့္အတူ ထီးမီြနန္းမြီဆက္ခံစိုးစံေတာ္မူရသည္။ ထိုေရာအခါတနိတြင္
ျပည့္သွ်င္သာကီ၀င္မင္းဖေလာင္းကို ဟူးရာျဖဴ ဟူးရားၫို႐ို႕က ေလွ်ာက္ထားၾကသည္။ “အရွင္မင္းျမတ္
ေျမာက္ဦးၿမိဳ႕သည္ ၿမိဳ႕သက္ကုန္ျပီ၊ ဓည၀တီၿမိဳ႕ေဟာင္းကိုတည္ေတာ္မူသင့္ေၾကာင္း” ေလွ်ာက္ထားသည္ကုိ
ျပည့္သွ်င္မင္းက ေျပာင္းလွ်င္မည္သို႔အက်ိဳးအျပစ္ဟိမည္ကို မႉးမတ္ကေလွ်ာက္ထားရမည္။ အမိန္႔ေတာ္
ဟိလတ္သည္။ ယင္းေသာအခါ အမတ္ႀကီးမဟာပညာေက်ာ္ေလွ်ာက္ထံုးတင္သည္ကား-

အရွင္မင္းျမတ္။ ရွိပညာဟိ႐ို႕ဆိုခေသာ ထီးနန္းစိုက္ရာ ပဋိ႐ူပက်ေသာ စက္ေလးပါးညီေသာ
ေအာင္ၿမီမဂၤလာအရပ္၌ ၿမိဳ႕တည္၍ ထီးနန္းစိုက္ရေသာ္ ျမတ္စြာဘုရားဓါတ္ေတာ္မြီေတာ္၊ ပိဋကတ္ေတာ္က်မ္းဂန္၊
သီလ၀န္၊ ဂုဏ၀န္၊ ဆရာမြန္၊ ဆရာျမတ္၊ မႉးမတ္ေကာင္းျပည့္စံု၍ သာသနာထြန္းလင္းျခင္း၊ ျပည္သွ်င္မင္းဘုန္း
က်က္သေရတိုးျခင္း၊ ကာဠာ၀က၊ ဂေဂၤယ်၊ တမၺ၊ မိဂၤလ- စေသာ ဆင္ဆယ္မ်ိဳးထက္ တန္ခိုးလြန္ေသာ
ဆဒၵန္ဆင္ျဖဴေရာက္ေတာ္မူျခင္း၊ ခုႏွစ္ျပည္ေထာင္ေသာမင္း႐ို႕ ၀ပ္စင္းၾကည္ၫို၍ သမီးရတနာ
ဆက္သေရာက္ဟိျခင္း၊ ေ႐ႊေငြေက်ာက္သံပတၱျမားပြားမ်ားျခင္း၊ ရန္သူမ်ိဳးငါးပါး႐ို႕ မဖ်က္ဆီးႏိုင္ရာ၊
ရန္မာန္တကာ႐ို႕ကိုေအာင္ျမင္ျခင္း၊ ပညာရွိ႐ို႕မွာေသာစကားထံုးပံုအရ။ “ပတ၀ိကုမၶိမဂၤလ စကုမဟာလာဘ” ဟု
က်မ္းဂန္၌လည္း ထြက္ဟိပါသည္။ ေျမာက္ဦးၿမိဳ႕တည္စကသည္ ယခုတိုင္ ရန္သူဖ်က္ဆီးႏိုင္ဘူးသည္မဟိပါ။
ထိုမဂၤလာေလးပါးျပည့္စံုစြာႏွင့္ တိုင္းျပည္သာယာ၊ သတၱ၀ါ႐ို႕ၿငိမ္းခ်မ္း၊ ဥတုရာသီေျပာင္းညီ၍
သာသနာေတာ္ထြန္းလင္းလွ်က္ပင္ျဖစ္ပါသည္။ သတၱ၀ါ႐ို႕တရားလြတ္၍ မင္းမသမာ စိုးလာေသာၿမိဳ႕႐ြာကို
ေျပာင္းသည္မူလွ်က္ သာယာျမဲမဟုတ္။ ၿမိဳ႕ေျပာင္းမ်ားလွ်င္ ျပည္သူ႐ို႕မီးသို႔ပူသည္သာ။
ရွိသူေဟာင္းအဆရွိပါသည္။ ျငိမ္းခ်မ္းသာယာစြာ ျပည္သူ႐ို႕အား ရင္ေတာ္သားကဲ့သို႔ အုပ္စိုးစံေတာ္မူပါ။

တေၾကာင္းမွာလည္း-

အာကာမုိးလတ္၊ နကၡတ္နီလ၊ န၀တာရာ၊ သွ်စ္ျဖာၿဂိဳလ္လား၊ ၿဂိဳဟ္စား၊ ၿဂိဳဟ္စု၊ ဥတုသံုးလီ၊ ရာသီသံုးရပ္၊
နီၾကပ္လပုတ္၊ ၿမီလႈပ္ေတာ္လဲ၊ နတ္ပြဲအေျမာက္၊ ပစ္ေဖာက္အသံ၊ ဥပါပ်ံႏွင့္၊ သည္းထန္မိုးေစြ၊ နီလည္းႏွစ္စင္း၊
လတြင္းၾကယ္လား၊ နဂါးစက္နတ္၊ ေတာင့္ခတ္ဖီလာ၊ ယၾတာႏွင့္၊ ဇာတာစန္းလက္၊ ၿဂိဳဟ္ပ်က္ငွက္ယုတ္၊

စုန္းဘုတ္တစၦီ၊ ဖြတ္ႃမြီပ်ားစြဲ၊ ၿမီကြဲတိမ္ခုိ၊ မိုးႀကိဳးေလာင္မီး၊ ရီစီးညာဆန္၊ ျမတ္မြန္ပုထိုး၊ အခိုးေရာင္ျခည္၊
ထြက္သည္ထံုးေဟာင္း၊ နိမိတ္ေပါင္းမွာ၊ ေလာကီသာတည္း၊ ပညာေ၀ဖန္၊ အျမင္သန္မွ၊ သုတက၀ိ၊
အသိေျမာက္ျမား၊ တရားကိုရာ၊ လိမၼာနိစၥ၊ သာမိနဇာတ္၊ ထံုးမွတ္သင့္စြ၊ သီလ၀မင္း၊ ႏွလံုးသြင္းသို႔၊
ရန္တင္းမာန္ပယ္၊ ေပ်ာက္ရေခ်သည္၊ မွန္ေပမုခ်၊ ယြင္းမခြ-

ဆိုေသာစကားဟိပါသည္။ ေလာကီမႈဆိုသမွ်၊ သူေတာ္ေကာင္းကို အျပစ္မျပဳႏိုင္ပါဟု အမတ္မဟာပညာေက်ာ္
ေလွ်ာက္လတ္ရာ ျပည္ရွင္မင္းႀကီးလည္း အလြန္ႀကိဳက္ေတာ္မူလီ၏။ အမတ္ႀကီးသို႔ စားေက်းတၿမိဳ႕ ရမ္းျဗဲငယ္ကို
ထပ္၍ပီးေတာ္မူ၏။

ေလွ်ာက္ထံုးအမွတ္ (၂၃)

ရခိုင္ဘုရင္ မင္းဖေလာင္းထံမွ ေတာင္ငူဘုရင္(ဘုရင့္ေနာင္) ေက်ာ္ထင္ေနာ္ရထာထံသို႔ စာသ၀ဏ္ပီးပို႕ျခင္း။

တပင္ေ႐ႊထီးမင္းလြန္ၿပီးေနာက္ စစ္သူႀကီးေက်ာ္ထင္ေနာ္ရထာသည္ ေတာင္ငူဟံသာ၀တီထီးနန္းကို သကၠရာဇ္
(၉၁၃-၉၄၃) ရသည္။ မင္းပါႀကီးလက္ထက္ ရခိုင္သို႔ေရာက္စဥ္ မင္းျဖစ္မည္ေဟာလိုက္ဘူးေသာ
စၾကာ၀ေတးပုဏၰားကုိဆုပီးလို၍ ေမွာ္ပိစားကုိအေခၚစီလုိက္သည္။ မင္းဖေလာင္းႀကီးသည္ ေမွာ္ပိစားႏွင့္အတူ
စၾကာ၀ေတးပုဏၰားကို ထည့္ေတာ္မူလိုက္သည္။ ထုိစၾကာ၀ေတးပုဏၰားႏွင့္အတူ ဘုရင့္ေနာင္
ေက်ာ္ထင္ေနာ္ရထာထံသို႔လည္း စာသ၀ဏ္ပီးပို႔လိုက္သည္။ သ၀ဏ္စာမွာ-

“႐ုကၡသတ သဟႆာနီ၊ ပုပၹ႐ုေကၡာ၀ေသာဘတိ။

နရသတ သဟႆာနီ၊ ႐ူပ၀ေႏၲာ၀ေသာဘတိ။

႐ူပသတႆသႆာနီ၊ ပည၀ေႏၲာ၀ေသာဘတိ။

ယင္းသုိ႔က်မ္းဂန္လာသည္ႏွင့္အညီ တဆင့္ထက္တဆင့္ ခ်မ္းသာလိုေသာႏွလံုးသြင္းလွ်က္ သတၱ၀ါ႐ို႕အား
ထိန္းအပ္ေသာတရား မင္းက်င့္မကြာ-

“ခႏၶာနိစၥ ခယေတၱန၊ ဘ ယေတၱန ဒုကၡာစေတ။

အနတၱာ အသာရကေတၱန၊ သမၸဇာေနာစပ႑ိေတာေ၀ပေသာပုနပၸဳန။

ပါဠိေတာ္အရ-

႐ူပကၡႏၶာ၊ ေ၀ဒနာကၡႏၶာ၊ သညာကၡႏၶာ၊ သခၤါရကၡႏၶာ၊ ၀ိညာဏကၡႏၶာ႐ို႕သည္ပထ၀ီ၊ အာေပါ၊ ေတေဇာ၊ ၀ါေယာ၊
ဓါတ္ေလးပါးေပါင္းစည္းလွ်က္ မပ်က္ခိုင္ခန္႔ေသာသတၱိေၾကာင့္ သံသရာသတၱ၀ါ႐ို႕ ၀ဋ္တရားကုိ
ျမင္လတ္ေသာဥာဏ္ျဖင့္ မည္သူမျခား ရင္ေတာ္သားကဲ့သို႔ သဂၤဟတရားလည္း ကိုယ္၌ျမဲလွ်က္ေသာ
သေဘာအတိုင္း အျခားျပည္ေထာင္မင္း႐ို႕မူလည္း ယင္းသို႔တရားမကြာ သာသနာေတာ္တည္ပါစီေသာ မိတၱာရီျဖင့္
ပုိ႔ေလ့ဟိေသာ ေျမာက္ဦးၿမိဳ႕ေ႐ႊနန္းေတာ္ႀကီးသွ်င္ၾကားလိုက္သည္။ ဟံသာ၀တီျပည့္သွ်င္ အၾကည္ေတာ္။

“သမၼာသတိ အသိဂုဏ္ေတာ္ေၾကာင့္ သစၥာေလးပါးတရားကို အလင္းျမင္ေတာ္မူေသာ ျမတ္စြာဘုရားသည္
ကုသလာဓမၼာ၊ အကုသလာဓမၼာ အာဏာပညတ္၊ သတၱ၀ါကြပ္ ဆံုးမေတာ္မူသည္။ ေလာကီ၌လည္း
တတိုင္းတျပည္ အစိုးရမင္းသာလွ်င္ ဆင္းရဲခ်မ္းသာ ျပည္သူသတၱ၀ါ႐ို႕ကိုျပဳႏိုင္မည္။ တေၾကာင္းမူလည္း-

မင္းေကာင္းမွ အမတ္ေကာင္းရာသည္၊ အမတ္ေကာင္းမွလည္း ျပည္သူေကာင္းရာသည္။
မင္းအမတ္ျပည္သူညီမွလည္း တိုင္းျပည္သာယာေၾကာင္း ထံုးေဟာင္းဟိသည္။ သို႔ရာတြင္ အမ်ားသာမိက မင္းသာ
မူလအရင္းျဖစ္ေခ်သည္။ အမတ္ႏွင့္ျပည္သူညီမွ်စီကာမူ မင္းသြမ္းမင္းဆိုးျငားလတ္ေသာ္ ထို႔အတူ
ျပည္သူ႐ို႕ဆိုးေၾကာင္း က်မ္းဂန္လာသည္မွာလည္း-

ပုတိမစၦံကုသေဂၢန၊ ေယာနေရာ ဥပနယွတိ။

ကုသာပိပုတႎ၀ါယႏၲိ၊ ဇ၀ံဗာလုပေသ၀နာ။

ထိုသို႔က်မ္းဂန္လာသည္ႏွင့္အညီ မင္းဆိုးမင္းသြမ္း႐ို႕အစိုးရေသာအရပ္ဌာန၌ သူေတာ္ေကာင္း႐ို႕
ေယွာင္အပ္ေသာေၾကာင့္ မႉးေကာင္းမင္းျမတ္ဟိေသာတိုင္းျပည္သို႔ ထိုသူေတာ္ေကာင္းကူးေျပာင္းသင့္ေၾကာင္း။
မင္းေကာင္းအမတ္ေကာင္း႐ို႕ထိန္းေသာႏိုင္ငံ၌ ဘုရားသာသနာေတာ္တည္ေၾကာင္းကို က်မ္းဂန္လာသည္မွာ-

ခမာဇာဂရိယုဌာနနံ၊ သံ၀ိဘာေဂါဒယိကၡနာ။

နာယကႆဂုဏာဧေတ၊ ဣစၦိတဗၺာသတံဂုေဏာ။

အသိခက္ (သိထိုက္) ေသာအေၾကာင္းဟိသည္ျဖစ္၍ ႐ွိပညာဟိ႐ို႕ဆိုျပန္ရာ၌ကား-

မင္းလည္းမင္းၾကမ္း၊ အမတ္သြမ္းႏွင့္၊ အကၽြမ္းမိတ္၀င္၊ သို႔တည္းလွ်င္မူ၊ ျပည္သူရိပြတ္၊ မင္းတည့္မတ္က၊
အမတ္ထို႔တူ၊ ျပည္သူမၫိႈး၊ စစ္ထိုးမရွိ၊ မရိသတၱ၀ါ၊ ရီစာမယွား၊ ခိုးသားမေပၚ၊ ျမင္ေျမာ္သသူ၊ ၾကည္ျဖဴျမတ္ႏိုး၊
ရီခမိုးသို႔၊ ျပည့္ၪဖိးစံုလင္၊ တိုင္းခြင္အျခား၊ မင္းတပါးလည္း၊ သနားမိတ္၀င္၊ ခ်စ္ခင္ေလးျမတ္၊ ႏွံမ့္ပတ္ညာညီ၊
ၿမိဳ႕နီျပည္သူ၊ သွ်င္လူေသာင္းေသာင္း၊ မဂ္လမ္းေၾကာင္းသို႔၊ ထံုးေဟာင္းမလပ္၊ ထံုးသစ္ထပ္လွ်က္၊ သွ်စ္ရပ္ဒိသာ၊
ပြင့္လင္းသာသည္၊ ကမၻာစဥ္ဆက္ဥဒါန္းတည္း။

- ဟူ၍ပညာဟိစကားအလာကိုေထာက္၍ အၾကည္ေတာ္လည္း မင္းမည္ကာမဟုတ္၊ မင္း႐ို႕အား
ပညာဗလဟိသူျဖစ္သည္။ သို႔ရာတြင္ သတိမလစ္စီရာဆုိေသာ ရည္ဘြားတခု၊ ျပစ္မႈတရပ္၊ အမတ္ဂုဏ္ရည္႐ို႕ကို
သိစီေသာအေၾကာင္း၌-

ကုေဒနသဥၥ၊ ကုမတၱဥၥ၊ ကုလုကဥၥ၊ ကုဗႏၶ၀ံ။

ကုဒါရဥၥ ကုဒါသဥၥ၊ ဒု႐ုေတာ ပရိ၀ဇၨေယာ။

က်မ္းလာသည္ႏွင့္အညီ မင္းေစမင္းသံုး မူးမတ္အဂၤါျပည့္စံုစြာႏွင့္- ေလာကီေလာကုတၱရာ၊ ႏွစ္ျဖာေသာ
အက်ိဳးလွစီခ်င္ေၾကာင္းကို ေရာက္ရင္းမိတၱာတြင္ထပ္ကာ ပို႔ေရာက္ေၾကာင္းၾကားလိုက္ပါသည္အၾကည္ေတာ္။

ေမွာ္ပိစားလည္းေရာက္လတ္လွ်င္ စၾကာ၀ေတးပုဏၰားႏွင့္အတူ ၀င္ခစားသည္။ ဘုရင့္ေနာင္
ေက်ာ္ထင္ေနာ္ရထာသည္ ဆိုခသည့္အတိုင္း ေငြကိုယ္ေလးခ်ိန္ႏွင့္ ေ႐ႊသျပာတရာ၊ စၾကာ၀ေတးပုဏၰားကို
ဆုပီးေတာ္မူသည္။ ေျမာက္ဦးျပည့္သွ်င္ႏွင့္တကြ ျမင္းစီးတန္ဆာႏွင့္ လက္ေဆာင္ပီးလိုက္ၿပီး၊
စၾကာ၀ေတးပုဏၰားကို ျပန္ပို႔လတ္သည္။

ေလွ်ာက္ထံုးအမွတ္ (၂၄)

မင္းဖေလာင္းလက္ထက္ ဥႆလင္းစားအေရးတြင္ မင္းအားညႊန္ျပသည့္ေလွ်ာက္ထံုး။

တရံေရာအခါ ဥႆလင္းစားငေပါင္တိုကို စိန္တင္စားအရာပီးမည္ဟိေသာ္ အမတ္ႀကီးမဟာပညာေက်ာ္
ေလွ်ာက္သည္ကား-

အသွ်င္မင္းျမတ္။ ဥႆလင္းစားငေပါင္တိုသည္ စစ္ထိုးမႈ၌အလြန္လိုသည္။ အက်ိဳးအျပစ္ကို အမွန္သိမည္မထင္ပါ။
စိန္တင္အရပ္သား႐ို႕သည္ ကိုက္တတ္ေသာခြီးပမာျဖစ္သည္။ ထိုသူႏွစ္ဦး႐ို႕ကို အတူမထားသင့္ပါ။
ေလွ်ာက္ေသာ္လည္း ငေပါင္တိုသမီးျမသြင္ၫိုသည္ မင္း၏ကိုယ္လုပ္ေတာ္ျဖစ္၍ အမတ္ႀကီးစကားကုိ
ယူေတာ္မမူဘဲ၊ ဥႆလင္းစားငေပါင္တိုကို စိန္တင္စားအရာပီးေတာ္မူသည္။ ငေပါင္တိုလည္း စိန္တင္စားအရာျဖင့္
စိန္တင္ေခ်ာင္းသို႔ ထြက္လားနီထိုင္ရာ ခုႏွစ္လဟိမွ၊ စိန္တင္ေခ်ာင္းသားအ႐ိုင္းမ်ားႏွင့္ ျခားနားလတ္သည္။
ထိုအေၾကာင္းမ်ားကို မင္းႀကီးသိေတာ္မူလတ္လွ်င္ အမတ္ပညာေက်ာ္ေလွ်ာက္သည္ကား-

အသွ်င္မင္းျမတ္။ ရာဇာမင္း႐ို႕သည္ အမစၥာနံ- အမတ္႐ို႕အား၊ အနီးအ၀ီးထားရာ၌ လည္းေကာင္း၊ ေပါသေကာ-

အမ်ားသူ႐ို႕ဆိုလာေသာ စကားကိုလည္းေကာင္း၊ နာပိကတ ံ- ဆင္ျခင္ႏႈိင္းၫိွမႈ မဟိမူလွ်က္၊ နတာတဗၺံ-
မိမိစိတ္အလိုမျပဳရာ၊ သပိခတစ- ဆင္ျခင္ႏႈိင္းၫွိၿပီးမွသာလွ်င္၊ တာတဗၺံ- ျပဳရာဆိုရာ၏။ တကာတဗၺံ-
ဆင္ျခင္ေသာ သေဘာမဟိမူကား၊ သႏၲာေပါ- မွားေသာအမႈျဖင့္ ပ်က္စီးျခင္းသုိ႔၊ ဘေ၀- ေရာက္ရ၏။

မဟာရာဇာဘ၀သွ်င္မင္းျမတ္၊ မႏုႆ၀ဂႍ- ေကာက္ေသာသေဘာဟိတတ္ေသာသူမူကား၊ အလဒၵသတၱေပါ-
အကုသုိလ္အမႈကိုအားထုတ္တတ္ေသာ လင္းကဲဒူးဗသွ်ဴးမ်ိဳးသည္လည္းေကာင္း၊ ကုလဟိႏၷကုလား၊
တ႐ုတ္မ်ိဳးမ်ားလည္းေကာင္း၊ ဧေတ၀- ထိုအမ်ိဳးသား႐ို႕သည္ မဇၨပါနံ- သီရည္သီရက္ေသာက္စားျခင္း၊
ပါဏာတိပါတာသူ၏အသက္ကို သတ္ျဖတ္စားတတ္ ရက္စက္ျခင္းျပဳေလ့ဟိေသာ ႏွလံုးစြဲသည္ျဖစ္၍ ၀ိပရိတာယ-
ေဖာက္ျပန္ေသာစိတ္ခိုင္ခန္႔ျခင္းႏွင့္သာ၊ သဗၺဒါ- အခါခပ္သိမ္းဟိလတ္သည္။ မဟာရာဇာ-
ဘုန္းသမၻာႏွင့္ျပည့္စံုေသာ အသွ်င္မင္းျမတ္၊ အနိဌိ- ယုတ္ေသာအမႈကုိအလိုအားျဖင့္ျပဳေသာ၊ ပုရိသ-
ေယာက်္ားလည္းေကာင္း၊ ဇာဂံ- သီလမဟိ သြမ္းသြပ္၀န္တိုေသာ၊ ဣတၱိ- မိမၼလည္းေကာင္း၊ မႏၲာစ-
ထိုးကြင္းဆီး၀ါးမႏၲရားကုိအလိုဟိတတ္ေသာ ဟူးရားျဖဴဟူးရားၫို႐ို႕သည္ လည္းေကာင္း၊ ၀ီႆ- သီစီတတ္ေသာ
အဆိပ္လည္းေကာင္း၊ သိဂႍ- ဦးၿဂိဳဟိေသာသတၱ၀ါလည္းေကာင္း၊ သေပၸါ- အဆိပ္ဟိေသာႃမြီလည္းေကာင္း၊
ဥမၼတၱေကာ- အ႐ူးလည္းေကာင္၊ နဒီ- ျမစ္လည္းေကာင္း၊ ပိႆေသန- ထိုသူ႐ို႕အားယံုေသာအမႈျဖင့္၊
ေနာပပဇၨေတ- မျပဳအပ္။ တသၼာ- ပဇာေၾကာင့္နည္းဟူမူကား၊ ဥဒုမၺရပေတၱာ- ရီသဖန္းသီးသည္၊ ဗာဟိရာ-
အပ၌၊ ရတၱေမ၀- အေရာင္အဆင္းဟိ၏။ အေႏၲာ- အတြင္း၌မူကား၊ ကိမိလိသမၸဳႏၷ- ပိုးေကာင္အမ်ား
စက္ဆုတ္ဖြယ္ဟိသကဲ့သို႔၊ ဒုဇၨနဟဒယ- သူယုတ္႐ို႕သညာသည္။ နအတၱိ- အက်ိဳးမဟိ၊ ဘိဇၨနံ- ပ်က္စီးတတ္၏။

ပ႑ိေတာ- ပညာဟိေသာသူ႐ို႕အသိမူကား၊ သူရိေယ- နီသည္၊ ၀ိပရိတာယ- ေဖာက္ျပန္သျဖင့္၊ ပစၦိမဘာေဂ-
အေနာက္မ်က္ႏွာက၊ ဥဒယတိ- ထြက္ေပၚရာ၏။ ေမ႐ုျမင့္မိုရ္ေတာင္သည္၊ ၀ိပရိေတန- ေဖာက္ျပန္သျဖင့္၊
နမတိ- ၫြတ္ရာ၏။ တဒိ- အကယ္မလြဲ၊ နရဂၢိ- ငရဲမီးသည္၊ သိတလိ- ခ်မ္းေျမ့ရာ၏။ ပဒုမာ- ၾကာပန္းသည္၊
ပဗၺတေဂၢ- ေတာင္ထိပ္ေပၚ၌၊ ၀ိကေႆ- ပြင့္ရာ၏။ သာဓု၀ါစာ- သူေတာ္ေကာင္း႐ို႕စကားသည္၊ ကုဒါစနံ-
တရံတဆစ္မွ်၊ န၀ိပရိေတ- မေပါက္လီ။ ေသေလ- ေတာင္မည္ကာမွ်၌၊ မဏိေက်ာက္ျမတ္သည္၊ နတၱိ- မဟိ။
၀ေဇ- ဆင္မည္ကာမွ်၊ မုတၱာဂဇံ- ဆင္ျဖဴမဟုတ္။ ၀ေန- ေတာမည္ကာမွ်၌၊ နစႏၵနဥၥ-စႏၵကူးမဟိ။ မႏုေႆ-
လူမည္ကာမွ်။ နပ႑ိေတာ- ပညာဟိမဟုတ္။ မဟာရာဇာန-အသွ်င္မင္းျမတ္။ ေလာေက- ေလာက၌၊ ဘိကၡဳ-
ရဟန္းသည္ အသႏၲဳဌာ- လိုခ်င္တတ္သာအမႈ႐ို႕ကို ျပဳသျဖင့္လည္းေကာင္း၊ ကုလဒူ သဟာ- အာပတ္၌
အသက္မြီးျခင္းလည္းေကာင္း၊ ျပဳတတ္ေသာ အၾကင္ရဟန္းသည္၊ သႏၲာေပါ- မွားေသာအျပစ္ဟိျခင္းေၾကာင့္
ပ်က္စီးရာ၏၊ ရာဇာေနပိ- မင္း႐ို႕မွာလည္း၊ နာရံနံ- မိမၼစကားကိုနားေထာင္ျခင္းေၾကာင့္လည္းေကာင္း၊
ဟီနအာမေစၥာ- မင္းမွားစီမႈျပဳတတ္ေသာအမတ္ယုတ္ႏွင့္ လိုက္သင့္ေရာေႏွာျပဳတတ္ျခင္းလည္းေကာင္း၊ အဇယံ-
မေအာင္အပ္သူအား၊ ဇယံ- ေအာင္ျခင္းအမႈကိုျပဳတတ္ျခင္းလည္းေကာင္း၊ တသာ- ထိုသို႔
သေဘာအက်င့္ဟိေသာ၊ ရာဇာ- မင္းသည္၊ သႏၲာေပါ- မွားေသာအမႈျဖင့္ ပ်က္စီးျခင္းသို႔၊ ဘေ၀- ေရာက္၏။

မာတာဟိနႆ- အမိယုတ္ေသာသားသမီး႐ို႕သည္ကား၊ သုဘာသိေတာ- ေကာင္းေသာအမႈ႐ို႕ကို၊ နပေႆာယ်-
မျပဳတတ္ၿပီ။ ပိတာဟိ ံနႆ- အဘယုတ္ေသာသားသမီး႐ို႕မူကား၊ ပဥၥကာမေကာ- ငါးပါးသီလ႐ို႕ကို၊
နပေႆယ်- မေစာင့္မက်င့္လြန္စြာသြမ္းသျဖင့္၊ အ၀ိဇၨာမႈကိုျပဳတတ္၏။ ၀ိသာ ဓုေမာ- မိဘမယုတ္၊
ပုတၱႆအတိဇာေတာ- ျမင့္ျမတ္ေသာသား႐ို႕မူကား၊ ေယာ- အၾကင္သူသည္၊ သမၺဳဒၶာနံ- ဘုရားေလာင္းပမာ
သူတကာထက္ထူးေသာအၾကံလည္းေကာင္း၊ အမႏုႆပစၥ- သူတပါး႐ို႕မျပဳႏိုင္ေသာအမႈကိုလည္းေကာင္း၊
အမႏုႆမစၥ- သူတပါးမျမင္ႏိုင္ေသာအမႈကိုလည္းေကာင္း၊ ကမၼေတာ- ေဆာင္တတ္ျမင္တတ္၏။ တာနိေ၀-
အဓြန္႔႐ွည္ေသာအမႈ႐ို႕ကို ေဆာင္တတ္ျခင္းဟိ၏။

ေယာ- အၾကင္သူျမတ္အား၊ ဗႏၶဳမိတၱံ- အဆြီခင္ပြန္းေကာင္း၊ အနာဂတံ- ေနာင္ပြင့္အပ္ေသာ ဘုရားေလာင္းသာ။
ထိုသူသည္၊ အနာလေ၀ါ- မျမင္ေသာ၊ အလေဒၶါ- စဥ္းလဲအၾကံပညာဥာဏ္လည္း သူတပါးထက္
သာလြန္တတ္ေသာ၊ တိပနံ- ဆန္းၾကယ္ေသာစကားကိုလည္းဆိုတတ္ေသာ၊ တထာဂတာ- လာျခင္းေကာင္းေသာ
သူ႐ို႕အား ပညာသ၀ိေဒၶါ- ဆင္ျခင္သိရာေသာအေၾကာင္းမူလည္း၊ ဥဒေက- ရီတိမ္ရီနက္ကို သိလိုေသာ္၊
ကုမုဒၶမာလံ- ၾကာ႐ိုးၾကာစြယ္ကုိျမင္သျဖင့္သိရာသည္။ ပထ၀ီပမာနံ- ၿမီေကာင္းမေကာင္းကုိ သိလိုေသာ္၊
တိထာမိလာကံ- ၿမီဇာျမက္ကုိျမင္သျဖင့္သိရာ၏။

ကုလဇာတံ- အမ်ိဳးျမတ္သူအားသိလိုမူ၊ ၀ိနေယ ဗဟုသုတ ပညာဗလံ။ ဗဟုသု- သူ႔ထက္လြန္၍

အက်ိဳးကိုေဆာင္႐ြက္တတ္ျခင္း။ ပညာဗလံ- ပညာအားႀကီးျခင္း။ ေယာ- အၾကင္သူသည္၊ ကုလဇာေတာ-
သူ႔ထက္ျမင့္ျမတ္ေသာသူ႐ို႕အား၊ သုရကၡိေတာ- ေကာင္းစြာေစာင့္တတ္၏။ အဒၶဳေနာ- မိမိကုိယ္၌၊ ဒုကၡိေတာ-
အကယ္၍ဆင္းရဲအံ့။ တိနိကမၼံ- ယုတ္ေသာအမႈကို၊ နဘာေဇယ- မျပဳမက်င့္မေျပာမဆိုျပီ၊ တံ- ထိုသူသည္၊
ေမဓါ၀ိ- ပညာဟိဟူ၍၊ ေညယ်- သိရာ၏။

ရာဇာေနာ- မင္း႐ို႕သည္၊ ေကာယာေမာ၀- တယံသာလွ်င္၊ ေသေယ်ာ- အိပ္စက္ရာ၏။ ၾတိတမၼံ-
သံုးယံေသာ္ကား၊ ဗဟူ- မ်ားေသာျပည္သူသတၱ၀ါ႐ို႕သာယာျခင္းကုိလည္းေကာင္း၊ သံသာရ၀ဋဒုကၡေတာ-
သံသရာ၀ဋ္ဒုကၡမွ ထြက္ေျမာက္ရာေသာတရားကိုလည္းေကာင္း၊ ၀ါယေမာ- လံု႔လထုတ္၍နီရာ၏။

အမေစၥာ- အမတ္သည္ကား၊ ေဒြယာေမ- ႏွစ္ယံသာလွ်င္၊ ေသေယ်ာ- အိပ္စက္ရာ၏။ ေဒြပရံ- ႏွစ္ယံမူကား
ဆုိခၿပီးေသာအမႈကိုလည္းေကာင္း၊ ဆိုရအံ့ေသာအမႈကိုလည္းေကာင္း၊ မိမိအက်င့္သီလျမဲစီေသာအမႈကို
လည္းေကာင္း၊ ၀ါယေမာ- လံု႔လျပဳ၍နီရာ၏။

သဗၺ- ခပ္သိမ္းေသာသူ႐ို႕မွာကား၊ တိယာေမာ- သံုးယံသာလွ်င္၊ သေယ်ာအိပ္ရာ၏။ ဧေတာ-တယံမူကား၊
သမၼာ၀ါယေမာ- ေကာင္းေသာအသက္မြီးျခင္းကိုႏွလံုးသြင္းလွ်က္ မိမိသီလျဖင့္ ၿမဲစီရာေသာလံု႔လျဖင့္နီရာ၏။
စတုအေန ကမေတာ- ေလးယံလံုးအိပ္ေသာသူမူကား၊ ဥမၼတၱေတာ၊ အ႐ူးလည္းေကာင္း၊ ယာစေကာ-
ေတာင္း၍စားတတ္ေသာ၊ ယာစကာ- လည္းေကာင္း၊ မဇၨပါနံ- ေသာက္တတ္ေသာသူသည္လည္းေကာင္း၊ ႀတိ-
ထိုသံုးမ်ိဳးေသာ္ကား၊ စတု- ေလးယံလြန္စြာအိပ္တတ္၏။

ဌာနဥၥ- အၾကင္ဌာနအရပ္၌၊ ရာဇသုည- မင္းသည္စိုးမိုးအံ့၊ သာရာဇာ- အၾကင္မင္းသည္၊ ပညာသ၀ံ-
ပညာမဟိျခင္းေၾကာင့္၊ ပေရသံ- သူတပါး႐ို႕စကားကို၊ ခေလခေလ- ယုံမွားတတ္၏။ ပုရိသကၠဳတၱိ လာဘံ။
ပုရိသံ- ေယာက်္ားလည္းေကာင္း၊ ဣတၱိ- မိမၼလည္းေကာင္း၊ ဓနံ- ဥစၥာပီးသည္ဟိေသာ္၊ လာဘံ-
လာဘ္ကိုခံယူတတ္၏။ နတထာဂေတာ- လာျခင္းမေကာင္း ထိုမင္း႐ို႕စိုးေသာအရပ္၌၊ အတိတံ- အပင္၊ ပတၱိ-
အ႐ြက္၊ ဖလံအသီး႐ို႕သည္ မဖြံ႔ၿဖိဳးအရသာမဟိရာ။ ၀သေႏၲာ- မိုးသည္လည္း၊ နကမၸတိ- မညီမၫြတ္ဟိရာ၏။
၀တၱံ- မႊီးရနံ႕႐ို႕သည္လည္းနည္းကုန္၏။

မဟာရာဇာ- အသွ်င္မင္းျမတ္။ သူေရ- သူရဲေကာင္းကိုလိုေသာ္၊ ဒသပူရိသံ- တက်ိတ္ေသာေယာက်္ား၌၊
ဧေတာ- တေယာက္ေသာသူသည္၊ သူေရာ- သူရဲေကာင္းကိုရပါအံ့။ ပ႑ိေတာ- ပညာဟိမူကား၊
သဟေႆသု- တေထာင္ေသာသူ၌႐ွာေသာ္လည္း၊ ဧေကာ- တေယာက္ေသာသူကုိ၊ ဇာယေတာ- ၾကံျခင္းငွာ၊
နတၱိ- ပဇာမွာရအံ့နည္း။ ဗာေလာ- အၾကင္သူမိုက္သည္၊ ယာ၀ဇီ၀ံ- အသက္ထက္ဆံုး၊ ပ႑ိတံ- ပညာဟိႏွင့္၊
ပတိ႐ူပသတိ- ေပါင္းဖက္မိေသာ္လည္း၊ ဗာေလာ- လူမုိက္သည္၊ ဓမၼံ- တရားကုိ၊ ကိဇာနာတိ- ပဇာမွာ
သိရအံ့နည္း။

ပ႑ိတာ- ပညာဟိ႐ို႕မူကား၊ အတၱဓနံ- ကုိယ္ဥစၥာယွားပါးျခင္းကိုလည္းေကာင္း၊ မေနာဒုကၡံ-
ႏွလံုးဆင္းရဲျခင္းကုိလည္းေကာင္း၊ အမႏုႆဇာနံ- သူမိုက္လွည့္စားေသာစကားကုိ လိုက္နာျခင္းလည္းေကာင္း။
နာရိပုတၱညာတကာနံ- သားမယားမိဘဆြီမ်ိဳး႐ို႕ဆိုးသြမ္းေသာ အမႈတိကိုလည္းေကာင္း၊ အတၱေဒါသံ-
မိမိေဒါသဟိျခင္းကုိလည္းေကာင္း၊ ပေရာ- သူတပါး႐ို႕အား၊ နဇညာ- မသိစီရာ။ ပရႆ- သူတပါး၏၊ ေဒါသံ-
ေဒါသကိုရာ၊ ဇညာ- သိစီရာ၏။ အဒႏၲံ- မယဥ္ေက်းေသာသူအား၊ ဓနံ- ဥစၥာပီးကမ္းေျမႇာက္ျမႇင့္၍
ယဥ္ေက်းစီရာ၏။ ေဒါသံ- ေဒါသအမ်က္ႀကီးေသာသူအား၊ အဥၥလီ- ခ်ီပင့္ေျပာဆိုျခင္းျဖင့္ ယဥ္ေက်းစီရာ၏။

ကာေက- က်ီးမ်ားအလယ္၌၊ သာမဂၤါ- ဟသၤာငွက္သည္၊ နေသာဘတိ- မတင့္တယ္၊ ေဂါေဏာ-
ႏြား႐ို႕အလယ္၌၊ သီဟရာဇာ- ျခေသၤ့မင္းသည္၊ နေသာဘတိ- မတင့္တယ္။ ဗာလာနံ-သူမိုက္႐ို႕အလယ္၌၊
ပ႑ိေတာ- ပညာဟိသည္၊ နေသာဘတိ- မတင့္တယ္။

အႏုဒကာ- ရီမဟိေသာ၊ နဒီ- ျမစ္သည္၊ နေသာတတိ- မတင့္တယ္။ ဣတၱိ- မိမၼ႐ို႕သည္၊ အသာမိကာ-
လင္မဟိမူ၊ နေသာဘတိ- မတင့္တယ္၊ ပုရိေသာ- ေယာက်္ားသည္၊ အဘရိယာ- မယားမဟိက၊ နေသာဘတိ-
မတင့္တယ္။ ရာဇာ- မင္း႐ို႕၌၊ နအမေစၥာဗလံ- ပညာအားဟိေသာအမတ္မဟိက၊ နေသာဘတိ- မတင့္တယ္။
အမေစၥ- အမတ္၌လည္း၊ ပညာသ၀ံ- ဆန္းက်ယ္ေသာဥာဏ္ပညာမဟိက၊ နေသာဘတိ- မတင့္တယ္။ ရာဇာနံ-

မင္း၌လည္း၊ နာရီစ- မိမၼအလိုသို႔လုိက္သျဖင့္၊ နေသာဘတိ- မတင့္တယ္။ ဣတၱိ- မိမၼ႐ို႕၌၊ ႐ူပံ-
အဆင္းဟိလွ်က္ႏွင့္၊ ဇာဂံ- အက်င့္မဟိက၊ နေသာဘတိ- မတင့္တယ္။ ဘိကၡဴ- ရေသ့ရဟန္း႐ို႕၌၊ ခမာ-
သည္းခံျခင္းမဟိေသာရဟန္းသည္၊ နေသာဘတိ- မတင့္တယ္။ ႐ုကၡာ- သစ္ပင္႐ို႕သည္၊ နပတၱိ- အ႐ြက္မဟိက၊
နေသာဘတိ- မတင့္တယ္။ မုတၱဂဇံ- ဆင္ျဖဴျဖစ္လွ်က္၊ ခရသ- ၾကမ္းတမ္းသျဖင့္၊ နေသာဘတိ- မတင့္တယ္။
နာ၀ါေလာင္းလွီ႐ို႕၌၊ နပဒံ- တက္မဟိက၊ နေသာဘတိ- မတင့္တယ္။ သႎဂၤ- ဦးၿဂိဳဟိေသာသတၱ၀ါ႐ို႕၌ နသႎဂၤ-
ဦးၿဂိဳမဟိက၊ နေသာဘတိ- မတင့္တယ္။ မဟာရာဇာ- အသွ်င္မင္းျမတ္၊ မႏုႆာနံ- လူ႐ို႕၌လည္းေကာင္း၊
ေဒ၀ါနီ- နတ္႐ို႕၌လည္းေကာင္း၊ ဗုဒၶသာသနံ- တရားၾသဇာအရသာထက္၊ ၀ရံ- ျမတ္ျခင္းသည္၊ နတၱိမဟိ။
ပညာသ၀ံ- ပညာဥာဏ္ဟိ၍ထိုးထြင္းသိျမင္တတ္ေသာသူထက္၊ ၀ရံ- ျမတ္ျခင္းသည္လည္း၊ နတၱိ- မဟိ။
စတုသစၥံ- ေလးတန္ေသာသစၥာစကားထက္၊ ၀ရံ- ျမတ္ျခင္းသည္၊ နတၱိ- မဟိ။ အတၱသမံ- ကိုယ္ထက္ယံုသင့္
ခ်စ္အပ္သင့္ေသာသူလည္း၊ နတၱိ- မဟိ။

ထိုသို႔ ထံုးသက္သီႏွင့္ အမတ္ႀကီးေလွ်ာက္လတ္ေသာ္ ျပည့္သွ်င္မင္းႀကီးအမိန္႔ေတာ္ဟိသည္ကား-

ငေပါင္တို၏အဘမွာျပဴ၊ အမိေသာ္ကားကုလား၊ ျပဴကုလားေရာေႏွာသည့္သား၊ သင္းဘီးဘိုး႐ို႕သည္လည္း
မႉးမ်ိဳးမတ္မ်ိဳးမဟုတ၊္ သင္းအဘငႏွဳိးသည္ ခမည္းေတာ္ဘုရား ကုလားျပည္ကုိသိမ္းေတာ္မူေသာကာလမွ
အမႈထမ္းလိုေၾကာင္းေလွ်ာက္ေသာ္ အျပန္တြင္ ထမ္းရည္ကိုေကာက္၍ ႐ိုးစားအရာပီးေတာ္မူသည္။
သင့္အဘအသံုးရေသာေၾကာင့္ သင္းကိုေက်း႐ြာပီးသည္။ သို႔ရာတြင္ သင္းကုိ ဇာသုိ႔ျပဳရမည္မီးေသာ္-
အမတ္ႀကီးေလွ်ာက္ျပန္သည္ကား-

အသွ်င္မင္းျမတ္။ သူမုိက္ကုိႏိုင္လိုမူ- ေျမႇာက္ျမႇင့္၊ ႐ွိသူေဟာင္း႐ို႕စကားအတိုင္းသာ ငေပါင္တိုကို
ေျမႇာက္ျမႇင့္ေတာ္မူရပါမည္။ ေလွ်ာက္လတ္လွ်င္- ျပည့္သွ်င္မင္းႀကီးကလည္း ရာဇပရိယာယ္ျဖင့္ ၿမိဳ႕သစ္စားသို႔
စာပီးေတာ္မူၿပီးမွ စိန္တင္စားငေပါင္တိုကို ၿမိဳ႕သစ္စားအရာ ေက်းႀကီး႐ြာႀကီးပီးေတာ္မူသည့္ အမိန္႔ေတာ္
အပ္ေေတာ္မူလီရာ၊ ငေပါင္တိုကားေျမႇာက္၍ အလံုးအရင္းမ်ားၿပီႀကံလွ်က္ ၿမိဳ႕သစ္ကိုသိမ္းမည္ဟု ဗိုလ္ၿခီႏွင့္
လားလီ၏။ ၿမိဳ႕သစ္စားလည္း၊ ရဲမက္ႏွစ္သင္းခြဲၿပီး၊ အသင့္ထားရာ ငေပါင္တိုကို လာလမ္းကဆီးလို႔ဖမ္း၏။
ငေပါင္တိုကို ၿမိဳ႕သစ္စားဖမ္းမိၿပီး၊ ျပည့္သွ်င္သို႔ဆက္ပို႔လွာသည္။ ယင္းေသာအခါ ငေပါင္တိုကုိ
စီရင္မည္ဟိသည္တြင္ အမတ္ႀကီးေလွ်ာက္ျပန္သည္ကား-

အသွ်င္မင္းျမတ္။ ကၽြန္ငေပါင္တိုကုိ ဆယ္ႏွစ္ေက်ာ္ ဥႆလင္းေခ်ာင္းစားပီးထားသည့္ကာလ မည္သို႔မွ်
အေၾကာင္းမဟိပါ။ တန္ရာတြင္မထား လြန္၍ထားေခ်ေသာေၾကာင့္ ငေပါင္တို မာန္ေျမာက္ျခင္းရာ ျဖစ္ပါသည္။
အနီအထား အစားေက်း႐ြာသင့္ေတာ္မွ အ႐ွည္သျဖင့္ ေက်းကၽြန္အသံုးရေတာ္မူပါမည္။ လူႏွင့္မတန္
လြန္လွ်က္ျပဳေခ်ေသာ္ ကၽြန္ကိုအသွ်င္စီရင္ရသျဖင့္ ေက်းကၽြန္ကုန္ပါမည္။ ငေပါင္တိုကို အသွ်င္မင္းျမတ္
အေျမႇာက္လြန္၍ ငေပါင္တို မာန္လြန္သည့္အမႈသာျဖစ္ပါသည္။ ေလွ်ာက္လတ္ေသာ္- ငေပါင္တိုကုိ
ခ်မ္းသာပီးေတာ္မူ၍၊ သားမယားစည္းစိမ္ႏွင့္တကြ အမတ္ႀကီးလက္သို႔ အပ္တာ္မူ၏။

ေလွ်ာက္ထံုးအမွတ္ (၂၅)

မင္းဖေလာင္းလက္ထက္ မ႐ုစားငစနီအား အျပစ္မွလြတ္စီေသာေလွ်ာက္ထံုး။

တရံေရာအခါမူလည္း ျပည့္သွ်င္မင္းႀကီးသည္ ငယ္ကၽြန္ငစနီကို မ႐ုစားအရာပီးေတာ္မူသည္။ ငစနီသည္
စားေက်းမ႐ုသို႔ထြက္လားလီေသာအခါ မင္းသံုးမင္းေဆာင္ ေ႐ႊကြမ္းခ်ပ္ကိုေဆာင္၍စားသံုးသည္။ ထိုအေၾကာင္းကုိ
မင္းႀကီးၾကားသိေတာ္မူရာ ငစနီကိုေခၚေတာ္မူသည္။ ေက်းစားအရာမွႏႈတ္ၿပီးလွ်င္၊ မင္းမပီးမူလွ်က္
မင္းသံုးမင္းေဆာင္ကိုသံုးသည္။ အျပစ္လိုက္စီရင္မည္ဟိရာ အမတ္ႀကီးမဟာပညာေက်ာ္ ေလွ်ာက္သည္ကား-

အသွ်င္မင္းျမတ္။ အနဘိကၡိ- သဘင္သည္လည္းေကာင္း၊ ကတပတာ- သတ္ပုတ္ျခင္းကိုအလိုဟိေသာ
သူလည္းေကာင္း၊ ပညာသ၀ံ- ထိုးထြင္းသိတတ္ေသာပညာမဟိ။ ဆိုမိဆိုရာႏွင့္ သူ႔အတင္းကို
ပုတ္ခ်ေျပာတတ္သူလည္းေကာင္း၊ ဗုဒၶသာသနံ- သာသနာ့၀န္ထမ္းရဟန္းျဖစ္လွ်က္ ထိုးထြင္းလက္ဖြဲ႕၊
ဆီး၀ါးမႏၲရားကိုေလ့လာေသာ ရဟန္းလည္းေကာင္း၊ အမေစၥာ- အမတ္ျဖစ္လွ်က္ မင္းသံုးမင္းေဆာင္ကို

အလိုဟိျခင္းလည္းေကာင္း၊ မဇၨပါနံ- သီရည္သီရက္ႀကိဳက္တတ္ေသာ သူလည္းေကာင္း၊ ရာဇာမင္း၏အခ်စ္ကို
ယံုေသာသူလည္းေကာင္း၊ သႎဂၤ- ဦးၿဂိဳဟိေသာသတၱ၀ါတိႏွင့္ ေရာေႏွာကၽြမ္း၀င္ျပဳတတ္ေသာသူလည္းေကာင္း၊
အဌ- ထိုသွ်စ္ေယာက္ေသာသူ႐ို႕သည္၊ ဥမၼတၱေကာ- သူ႐ူးအႏွမ္းပင္တည္း။

ရာဇာဗလံတုသမေစၥာ ေ၀ႆ၀ေတာ။

ရာဇာမင္း႐ို႕၊ ဗလံ- အားျပဳရေသာ၊ ေ၀ႆ၀ေတာ- နတ္ႏွင့္တူေသာ၊ စတု- ေလးေယာက္ေသာ
၀င္းမႉးအမတ္႐ို႕သာလွ်င္၊ သံလွ်က္လက္စြဲ၍၊ ရာဇာ- မင္းနီေသာနန္းေတာ္သို႔ ၀င္စီရာသည္။ ဗဟုသုတ
ေလာကီပညာကိုလိုေသာ္၊ ၀ိဇၨာမႏၲာန္ကုိတတ္ေသာသူထံ ဆည္းကပ္ရာသည္။ ရာဇမေစၥ- မင္းအခ်စ္ကိုလိုမူ၊
ဣစၦာဂေတာ- မင္းႀကိဳက္ေသာအမႈကို ႐ြက္ေဆာင္ရာသည္။ သေစ- သူတပါး႐ို႕မူကား၊ ေပသေန-
ေစပါးေသာအခြင့္၌၊ ဇာေနယ်- စံုစမ္းဆင္ျခင္ရာသည္။

အသွ်င္မင္းျမတ္။ အနီးထားအပ္ေသာသူ၊ အ၀ီးလႊတ္အပ္ေသာသူ၊ ထိုႏွစ္ဦး၌ အ၀ီးထားသင့္သူအား
အပါးအနီး၌ထားလတ္ေသာ္ မင္းရိပ္မင္းျခည္၊ မင္းနီမင္းလား၊ မင္းပါးမကၽြမ္း၊ ေဟာ့ရမ္းသြမ္းသြပ္ေပရာသည္။
အနီးထားသင့္သူအား အ၀ီး၌ထားလတ္ေသာ္- မင္းကၽြမ္း၀င္၍ မဆင္မျခင္ က်င့္တတ္ပါသည္။
႐ွိပညာဟိ႐ို႕စကားတြင္ မင္းကလြန္ေသာ္ မာန္ကုိသိမ္းသင့္ေၾကာင္းဆိုပါသည္- ေလွ်ာက္လတ္လွ်င္ ငစနီကို
အျပစ္မွခ်မ္းသာပီး၍ အတြင္းသံုးၿမဲသံုးေတာ္မူသည္။