ရကၡိဳင္လူမ်ဴိးရို ့၏ က်င့္ဝတ္တရား ( ၄၈ )ပါး ( ဗဟုသုတ အနီနန္ ့ ဖတ္ရွဳပါရန္ )
သာစြာဌါနီ ရကၡိဳင္ျပည္သည္ ရွိလြန္ခေရႏွစ္ေပါင္း ( ၅၀၀၀ )ေက်ာ္ပင္ ထီးနန္႔နန္းနန္႔ ၾကာ႒ါန္းနန္႔ ျမိဳ ့ျပႏိုင္ငံတည္ေထာင္ဗ်ာလ္ ဘုရင္စနစ္ျဖင့္ အုပ္ခ်ဳပ္ခကတ္ပါသည္။ ၎ကို ရကၡိဳင္သမိုင္းသုေတသီရို ့က ေခတ္ကာလမ်ား ပိုင္းျခား၍ ေအာက္ပါအတိုင္း သုေတသနျပဳ သတ္မွတ္ခကတ္ပါသည္။ ယင္းတိကိုေဖာ္ျပရေက …
၁။ ပထမဓညဝတီေခတ္
(BC ၃၃၂၅-၁၅၀၈) = ၁၈၁၇ ႏွစ္
၂။ဒုတိယဓညဝတီေခတ္
(BC ၁၅၀၈-၅၈၀) = ၉၂၅ ႏွစ္
၃။တတိယဓညဝတီေခတ္
(BC ၅၈၀-AD ၃၂၆) = ၉၀၆ ႏွစ္
၄။ေဝသာလီေခတ္
(AD ၃၂၇-၈၁၈) = ၄၉၁ ႏွစ္
၅။ေလးျမိဳ ့ေခတ္
(AD ၈၁၈-၁၄၃၀) = ၆၁၂ ႏွစ္
၆။ေျမာက္ဦးေခတ္
(AD ၁၄၃၀-၁၇၈၄) = ၃၅၄ ႏွစ္
စုစုေပါင္း = ၅၁၀၈ ႏွစ္
ရကၡိဳင္ဘုရင္ရို ့သည္ တိုင္းျပည္အုပ္ခ်ဳပ္ မင္းလုပ္ရာတြင္ မင္းက်င့္တရားဆယ္ပါးနန္႔အညီ တိုင္းျပည္ကို အုပ္ခ်ဳပ္ရျပီး ရဟန္းပညာဟိ၊ လူပညာဟိရို ့၏ အၾကံအဥာဏ္ကို ရယူလက္ခံကာ တိုင္းျပည္စည္ပင္သာယာဝျဖိဳးေအာင္ အုပ္ခ်ဳပ္ခကတ္သည္။ ရကၡိဳင္ဘုရင္သည္ ဘိသိက္သြန္းမဂၤလာ က်င္းပျပီးေနာက္ မဟာျမတ္မုနိဘုရားတြင္ ဦးခိုက္ပူေဇာ္ျပီး အဓိ႒ါန္ဥပုသ္ရည္ရွည္ေစာင့္ေသာ အစိုင္အလာတိ ဟိခကတ္ပါသည္။ ရဟန္းေတာ္တိးက သာသနာေတာ္ကို ေစာင့္ေရွာက္၍ သုခ မိန္ပညာဟိအမတ္တိးက တိုင္းျပည္ကို ထိန္္းသိမ္းကတ္သည္။ ရကၡိဳင္မင္းတိလက္ထက္ ရဟန္း၊ သံဃာေတာ္တိသည္ တိုင္း ျပည္၏အၾကီးအမွဴး၊ ၾသဝါဒစရိယတိ ျဖစ္ေၾကာင္းတိြရသည္။
ေဒဂု ေျမာက္ဦးေခတ္ ေတာင္ညိဳေက်ာင္းတိုက္ဆရာေတာ္ အဂၢမုနိမေထရ္ျမတ္၏ တိုင္းျပည္နန္႔လူမ်ဳိးအတြက္ ခ်မွတ္ပီးခေသာ က်င့္ဝတ္တရားတိကို ေလာကဓမၼ ႏွစ္ဌာနအတြက္ အသံုးျပဳၾကစီရန္ ေဖာ္ထုတ္တင္ျပလိုသည္။ ေဖာ္ျပလတၱံ ့ေသာ က်င့္ဝတ္တိကို ေျမာက္ဦးေခတ္၊ မင္းေစာမြန္(ေကာဇာ ၈၈ရ-၈၉၃)လက္ထက္တြင္လည္းေကာင္း၊ မင္းဗာၾကီး(ေကာဇာ ၈၉၃-၉၁၅) လက္ထက္ တြင္လည္းေကာင္း၊ လိုက္နာက်င့္သံုးခေၾကာင္း တိြရသည္။ ထိုရကၡိဳင္မဟာရာဇဝင္ၾကီးလာ (၄၈)ပါးေသာ ရကၡိဳင္လူမ်ဳိးရို ့၏ က်င့္ ဝတ္ကို ေဖာ္ျပရေသာ္ …
၁။ ရွီးဦးစြာ ရတနာသံုးပါးအား မမိန္႔မေလ်ာ့ဘဲ က်င့္သံုးေဆာက္တည္ ဆည္းကပ္ကိုးကြယ္ၾကရန္တစ္ပါး။
၂။ မိဘဆရာသမားရို ့၏ ဆံုးမၾသဝါဒကို ျမီဝယ္မက် မွတ္သားနာယူ က်င့္သံုးေစာင့္ေရွာက္ၾကရန္တစ္ပါး။
၃။ မိမိရို ့၌ မျငိမ္သက္ဘဲ ေသာ့သြမ္းရမ္းၾကြျခင္း၊ မေကာင္းေသာအက်င့္တိကို ပယ္ရွားေစာင့္ေရွာက္ၾကရန္ တစ္ပါး။
၄။ ပညာသိပၸ တတ္ေျမာက္စီရန္ ၾကိဳးစားအားထုတ္လ်က္ သင္အံေလ့လာၾကစီရန္ တစ္ပါး။
၅။ အသက္သိကၡာၾကီးရင့္ေသာသူရို ့နန္႔ မိဘ၊ ဆရာ၊ ရီျမီအရွင္ ဘုရင္မင္းျမတ္ရို ့အားလည္း မရိုမေသ မေလးမစား အဂါရဝျပဳလုပ္ျခင္းကို အထူးေရွာင္ၾကည္ၾကရန္ ပညတ္ျခင္းလည္းတစ္ပါး။
၆။ မိမိကိုယ္ကို ပညာနန္႔ေပါင္းယွဥ္လ်က္ ေလာဘ၊ ေဒါသ၊ ေမာဟ စေသာ မေကာင္းေသာဆႏၵတိကို ပယ္ရွားျခင္းလည္းတစ္ပါး။
ရ။ ငါးပါးသီလကို ေစာင့္ေရွာက္ျပီးလွ်င္ မိမိရို ့အားေလ်ာ္စြာ အလွဴဒါနကုသိုလ္တိကို နိညမျပတ္ စိုက္ပ်ဳိးရျခင္းတစ္ပါး။
၈။ ေလာက၌ သူတစ္ပါးရို ့အား ႏွဳတ္ျဖင့္က်ဴးလြန္ျခင္း၊ ကိုယ္ျဖင့္က်ဴးလြန္ျခင္းတည္းဟူေသာ မေကာင္းေသာတရားႏွစ္ပါးကို ဖယ္ရွားျပီး စိတ္ၾကည္လင္စြာျဖင့္ ေမတၱာတရားကို ရွိထားလ်က္ သေဘာေျဖာင့္မတ္စြာျဖင့္ နီရျခင္းတစ္ပါး။
၉။ ထို ့အျပင္ ေလာကဓမၼ ႏွစ္ဌာနတည္းဟူေသာ က်င့္ဝတ္တရားႏွစ္ပါးကို ပစၥဳပၸန္သံသရာ၌ ခ်မ္းသာျခင္းျဖင့္ သိစြမ္းေဆာင္ရြက္ႏိုင္ေသာ ပညာဟိပုဂၢိဳလ္ရို ့အား အေလးအျမတ္ျပဳျပီးလွ်င္ မိတ္ကၽြမ္းဝင္ရျခင္းတစ္ပါး။
၁၀။ ၎မိတ္ကၽြမ္းဝင္ေသာ ပုဂၢိဳလ္ရို ့၌ ပညာျဖင့္ေပါင္းျပီးလွ်င္ တရားလက္လြတ္လ်က္ က်င့္ဝတ္တရား ေမွာက္မွားေသာသူရို ့သည္ ေလာကတြင္ သတၱဝါရို ့၌လည္း အက်ဳိးစီးပြါးမဟိ၊ သံသရာ၌လည္း အက်ဳိးမဟိေသာသူမ်ားကို ဝီးစြာရန္သူကဲ့သို ့ မိမိစိတ္၌ထားျပီး ေရွာင္ၾကည္ရျခင္းတစ္ပါး။
၁၁။ သူတစ္ပါး ဥစၥာပစၥည္းမ်ားကို ခိုးယူျခင္းမွလည္းေကာင္း၊ သူတစ္ပါးရို ့၏ သားမယားရို ့ အားလြန္က်ဴးျခင္းမွ အထူး ေရွာင္ ၾကဥ္ရျခင္းတစ္ပါး။
၁၂။ မိမိအား သူတစ္ပါးရို ့သည္ လြန္က်ဴးျခင္းျဖင့္ ၾကိမ္းေမာင္းျငားေသာ္လည္း မ်က္မာန္ေဒါသတိထိန္းခ်ဳပ္လ်က္ သည္းခံျခင္း ျဖင့္ ေရွာင္ၾကဥ္ရျခင္းတစ္ပါး။
၁၃။ လူရို ့၌ အနိစၥ၊ ဒုကၡ၊ အနတၱ ဟုဆိုအပ္ေသာ လကၡဏာေရးသံုးပါးကို အေလ့အလာအားျဖင့္ အခါခါေအာက္မိျပီး မိမိခႏၶာကိုယ္ကို ပညာမ်က္စိျဖင့္ ၾကည့္ရွဳဆင္ျခင္ဆံုးမကာ တေျပာင္းျပန္ျပန္ စက္အဟန္သို ့ ျဖစ္ပ်က္နီျခင္းကို ဒုကၡတရားျဖင့္ သိျမင္ကာ ေၾကာက္ရြံ ့ထိတ္လန္ ့စီရန္ ရွာမွီးရျခင္းလည္းတစ္ပါး။
၁၄။ ထို ့အျပင္ ေလာဘ၊ ေဒါသ၊ ေမာဟ ဟုဆိုအပ္ေသာ စိတ္ဆင္ရိုင္းကို နိညမျပတ္ ယိုင္ေက်းစီျခင္းငွာ ပညာျဖင့္ ထိန္းသိမ္း ေစာင့္ေရွာက္လ်က္ ျငိမ္သက္တည္တံ့စြာျဖင့္ နီရျခင္းလည္းတစ္ပါး။
၁၅။ ထို ့ျပင္ အမင္၊ အဘာရို ့အား ခ်စ္ခင္ျမတ္ႏိုးျပီးလွ်င္ ဘုရားတစ္ဆူ၊ ဂူတစ္လံုးကဲ့သို ့ နိညမျပတ္ အရိုအေသ အေလးအ ျမတ္ ရွိခိုးဦးတင္လ်က္ ျပဳစုလုပ္ေကၽြး မီြးျမဴရျခင္းလည္းတစ္ပါး။
၁၆။ ထို ့အျပင္ မိမိရို ့ ေဆြးမ်ဳိးညာတိရို ့၌ သက္ၾကီးရြယ္အိုရို႕အား အရိုအေသ အေလးအျမတ္ျပဳ လုပ္ေဆာင္ရြက္ျခင္း လည္း တစ္ပါး။
၁၇။ ထိုမွတစ္ပါး အရပ္ေလးမ်က္ႏွာမွ ေရာက္လာကတ္ေသာ ရဟန္း၊ ပုဏၰားစသည္ရို ့တြင္ အဝတ္အစားရိကၡာ ခ်ဳိ ့တဲ့ေသာ ပုဂၢိဳလ္တိအား ေကာင္းမြန္စြာပီးကမ္းေထာက္ပံ့ျခင္းျဖင့္ ကုသိုလ္ဥစၥာထုပ္ကို သိုမွီးျပဳလုပ္ရျခင္းလည္းတစ္ပါး။
၁၈။ ထို ့အျပင္ လယ္လုပ္၊ ကုန္သြယ္၊ ကုန္ေရာင္း၊ ကုန္ဝယ္ေဖာက္ကား ျပဳလုပ္ၾကေသာသူတိ၌ မိမိ လုပ္ကိုင္လ်က္ဟိေသာ အလုပ္တိတြင္ နိညမျပတ္ အစီးအပြါးတြက္ခ်က္ျပီး မယုတ္မေလ်ာ့စီေအာင္ လုပ္ကိုင္ေဆာင္ရြက္ျခင္းတစ္ပါး။
၁၉။ ထိုသို ့လုပ္ကိုင္ျခင္းမွ ေစာင့္ေရွာက္ျပီးလွ်င္ အစာရိကၡာတိကို ျပည့္ဝွမ္းစြာ က်ီက်တိျဖင့္ သိုမွီး၍ ေဆြးမ်ဳိးရို ့အား ေထာက္ပံ့ မစားရျခင္းတစ္ပါး။
၂၀။ ထိုသို ့ထံုးနည္းတိကို ပညာဟိတိထံ ခ်ဥ္းကပ္ျပီး သူရို ့အားေထာက္ပံ့ကာ သင္ယူမွတ္သားရျခင္းလည္းတစ္ပါး။
၂၁။ ဆရာထံမွရေသာ ထံုးနည္းမ်ားကို စိတ္ထဲ၌ စြဲျမဲစြာ မွတ္သားနာယူျပီး သူ ့ေက်းဇူးကို သိရျခင္းလည္းတစ္ပါး။
၂၂။ ၎အျပင္ ဖိုး၊ ဖီး၊ စိုင္ဆက္ မိမိရို ့မ်ဳိးရိုးမွ ဆင္းသက္လာေသာ ဓမၼတာက်င့္ရိုးတိကို မေဖာက္မျပန္ က်င့္သံုးေစာင့္ေရွာက္ရျခင္းလည္းတစ္ပါး။
၂၃။ အစိုင္တရားေစာင့္ေရွာက္ျခင္းျဖင့္ အိမ္ေထာင္ျပဳရာတြင္ ရွီးသူေဟာင္း သက္ၾကီးရို ့၏ ထံုးနည္းနာတိကို ယူေဆာင္၍ ျပဳလုပ္ရျခင္းလည္းတစ္ပါး။
၂၄။ တစ္ပါးေသာ အမ်ဳိးရို ့က လွည့္ပတ္ျဖားေယာင္ေသာ္လည္း မိမိရို ့မ်ဳိးရိုးဇာတိမ်ား မေပ်ာက္ပ်က္စီရန္ ရဲဝံ့စြာ အဝီးမွ ေရွာင္ၾကဥ္ရျခင္းတစ္ပါး။
၂၅။ ႏိုင္ငံေတာ္ဝယ္ အတတ္ပညာလံုျခံဳစြာ မတတ္သူရို ့အား တစ္စံုတစ္ခုေသာ လူမွဳအိမ္ေထာင္စီးပြါးေဆာင္ရန္ ေပါင္းေဖာ္ျခင္းကို ေရွာင္ၾကဥ္ရျခင္းတစ္ပါး။
၂၆။ တစ္စံုတစ္ခုေသာ အတတ္ပညာမဟိေသာသူရို ့အား ညဥ့္ေမွာင္မသိ၊ ၾကက္မ်က္အိပ္ေသာသူရို ့ နန္႔ အလားတူဘိသကဲ့သို ့ လူမွဳစီးပြါးေဆာင္ျခင္းကို ေရွာင္ၾကဥ္ျခင္းလည္းတစ္ပါး။
၂၇။ အိမ္ေထာင္သားမီြးျပဳလုပ္ရာ၌ လူမွဳေရးကိစၥတိကို ေက်ပြန္စြာ နားလည္လိမၼာ သိတတ္ျခင္းနန္႔ ျပည့္စံုရျခင္းလည္းတစ္ပါး။
၂၈။ ထိုသို ့သိတတ္ျပီးမွ အိမ္ေထာင္သားမီြးျမဴရာဝယ္ ၾကံစည္တြက္ဆ ဇြဲလံု ့လထုတ္ကာ စီးပြါးခ်မ္းသာျခင္းနန္႔ ျပည့္စံုရျခင္း လည္းတစ္ပါး။
၂၉။ ေလာဘ၊ ေဒါသ၊ ေမာဟ၊ မာနတရားတိကို ထိန္းခ်ဳပ္လ်က္ သူတစ္ပါးက မေကာင္းေသာဆႏၵျဖင့္ ပ်က္စီးစီရန္ နည္းပီးေသာ္လည္း မိမိက ေရွာင္ၾကဥ္ရျခင္းလည္းတစ္ပါး။
၃၀။ မိဘရို ့၏ေက်းဇူးတရားတိသည္ ျမင့္မိုရ္ေတာင္နန္႔ ႏွဳိင္းဆျငားေသာ္လည္း အတိုင္းမသိ ၾကီးမားေသာ ေက်းဇူးတရားပင္ တည္းဟု ဖန္တလဲလဲ ေအာက္မိသတိရျခင္းလည္းတစ္ပါး။
၃၁။ အသင့္ေပါင္းဖက္ၾကေသာ သားမယား၊ ျမီး၊ ျမစ္၊ ေဆြးမ်ဳိး၊ ေက်းကၽြန္ စသည္မ်ားကို ေစာင့္ေရွာက္ ေထာက္ပံ့ရျခင္းလည္းတစ္ပါး။
၃၂။ လူပယ္၊ လူျပက္ရို ့က ကဲ့ရဲ ့ၾကေသာ္လည္း ဝမ္းထဲ သံေဝစိတ္ျဖင့္ေျဖလ်က္ ထိုသူရိုအား ဝီးစြာေရွာင္ၾကဥ္ရျခင္းလည္းတစ္ပါး။
၃၃။ လူေကာင္းရို ့က ခ်ီးမြမ္းျခင္းျဖစ္စီရန္ ေဆြမ်ဳိး၊ ခင္ပြန္း၊ အျခြီအရံသင္းပင္းရို႕အား ခ်စ္ပန္းျဖင့္ မပ်က္စီျခင္းငွာ ေစာင့္ေရွာက္ရျခင္းလည္းတစ္ပါး။
၃၄။ အိမ္ေထာင္စီးပြါးသိုမွီးရာတြင္ ျမီအိုး၊ ျမီခြက္မ်ားျဖင့္ တံစက္ရီကို ခံယူဘိသကဲ့သို ့ လည္းေကာင္း၊ ျခေကာင္းတိသည္ မိမိ၏ပစျဖင့္ ကိုက္ခ်ီယူလ်က္၊ ေတာင္ပို ့ျပဳလုပ္သကဲ့သို ့ လည္းေကာင္း၊ စီးပြါးဥစၥာကို စုေဆာင္းရျခင္းလည္းတစ္ပါး။
၃၅။ လူရို ့၌ ပညာ၊ ဝီရိယျဖင့္ ျမဲျမံခိုင္မာစြာ ၾကံေဆာင္ လုပ္ေဆာင္ရျခင္းလည္းတစ္ပါး။
၃၆။ ထိုသို ့လုပ္ကိုင္ရာတြင္ ေသသပ္စြာေသာ ေယာက်္ားျမတ္ရို ့လုပ္ကိုင္ျခင္းသည္ မိမိထင္မွတ္သည့္အတိုင္း ျပည့္ဝစြာ ခ်မ္းသာစီးပြါးျခင္းလည္းတစ္ပါး။
၃၇။ ထို ့ျပင္ ပညာခ်ဳိ ့တဲ့ေသာသူမ်ား၌ လံု ့လမဲ့မွဳ၊ အမ်ားသူရို ့၏ ကဲ့ရဲ ့ျပစ္တင္မွဳကို ခံရျခင္းလည္းတစ္ပါး။
၃၈။ ကိုယ္ကိုမခ်စ္၊ အက်င့္စာရိတၱပ်က္စီးျခင္းျဖင့္ လူသြမ္းရို ့က မည္ကဲ့သို ့မသိ၊ ပ်င္းရိရိနန္႔ ၾကမၼာပိုက ငါရို ့နီရာ စီးပြါးလာ အံ့ဟု ၾကမၼာကို ယိုးစြပ္လ်က္နီျခင္းကို ေရွာင္ၾကဥ္ရျခင္းတစ္ပါး။
၃၉။ ႏိုင္ငံေတာ္၌ သေဌး၊သၾကြယ္၊ ကုန္သြယ္လယ္လုပ္တိက သူတစ္ပါးရို ့မွီခိုရာျဖစ္သည့္ လကၡဏာသည္ကား အလြန္အရိပ္ အာဝါသေကာင္းေသာ ျပိဳင္ေညာင္ပင္ၾကီး၏လကၡဏာနန္႔ အလားတူ ျဖစ္စီရျခင္းလည္းတစ္ပါး။
၄၀။ ထိုျပဳိင္ေညာင္ပင္ၾကီး၏သေဘာသည္ လမ္းခရီး၌ သြားလာသူအေပါင္းရို ့ကို အရိပ္ခိုေအာင္းရာျဖစ္သကဲ့သို ့၊ ထိုနည္းတူစြာ လူသံုးပါရို ့၏ မွီခိုခ်မ္းသာစြာ နီၾကစီရန္ ေဆာင္ရြက္ျခင္းလည္းတစ္ပါး။
၄၁။ ျပဳိင္ေညာင္ပင္ၾကီး၏ အသီးအပြင့္တိကို မွီခိုလာေသာ ငွက္အေပါင္းရို ့သည္ သာယာခ်မ္းျမိ ့ စြာ စားေသာက္ရသကဲ့သို ့ ငါရို ့အမ်ဳိးေလးပါးရို ့မွီခိုလ်က္ စားေသာက္ျခင္း၌ ခ်မ္းသာသုချပည့္စံုစီရန္ ေဆာင္ရြက္ျခင္းလည္းတစ္ပါး။
၄၂။ သူဆင္းရဲရို ့သည္ သေဌး၊ သၾကြယ္ အသီးသီး ညာတိသဂၤဟမ်ားအား မွီခိုလ်က္ လုပ္ကိုင္စားေသာက္ၾကရန္လည္း တစ္ပါး။
၄၃။ မွီခိုလုပ္ကိုင္သူမ်ားအား ေစာင့္ေရွာက္သူရို ့က သြန္သင္ေျပာရာတြင္ သူတစ္ပါးရို ့ ခ်စ္ျမတ္ႏိုးစိမ့္ေသာငွာ သာသာခ်ဳိခ်ဳိေျပာ၍ ေစာင့္ေရွာက္ရျခင္းလည္း တစ္ပါး။
၄၄။ ၾကမ္းတမ္းယုတ္မာစြာ ပညာမဲ့ေစာင့္ေရွာက္ျခင္းကို ေရွာင္ၾကဥ္ရျခင္းလည္းတစ္ပါး။
၄၅။ မိမိ၌ မွီခိုသူရို ့အား ေလာကဝတ္ထိုက္သည့္အားေလ်ာ္စြာ ျပည့္ဝစီ၍ အမွဳခပ္သိမ္းမ်ားကို ေဆာင္ရြက္ထိန္းသိမ္းရျခင္းလည္း တစ္ပါး။
၄၆။ သူစိမ္းသူပ်က္ပင္ျဖစ္ေသာ္လည္း မွီခိုနီသူရို ့အား ေစာင့္ေရွာက္ရာတြင္ မိဘသဖြယ္ သာသာၾကည္ၾကည္ ေစာင့္ေရွာက္ရျခင္းလည္း တစ္ပါး။
၄၇။ မိမိရို ့၌ ေဆြရင္း၊ သားျမီး၊ ေက်းကၽြန္သင္းပင္းရို ့အား ေပ်ာ္ေပ်ာ္ပါးပါးျဖစ္စီရန္ ႏွဳတ္ခ်ဳိသာစြာဆံုးမလ်က္ အဝတ္အစား ပီးကမ္းေဆာင္ရြက္ျပီးလွ်င္ မညွဳိးမႏြမ္းစီရန္ မီြးျမဴရျခင္းလည္း တစ္ပါး။
၄၈။ ရကၡိဳင္မ်ဳိးရိုးမ်ား၌ အစိုင္ဆင္းသက္လ်က္ က်င့္သံုးေဆာက္တည္ၾကရေသာ ပညတ္တရားမ်ားကို မမိမေလ်ာ့ဘဲ ေစာင့္ေရွာက္ရျခင္းလည္းတစ္ပါး။
အထက္ေဖာ္ျပပါ ရကၡိဳင္မဟာရာဇဝင္ေတာ္လာျဖစ္သည့္ ရကၡိဳင္လူမ်ဳိးရို ့၏ က်င့္ဝတ္ (၄၈)ျဖာကို စာရွဳသူမ်ား ဖတ္ရွဳျခင္းျဖင့္ ရကၡိဳင္လူမ်ဳိးရို ့၏ ယိုင္ေက်းမွဳ၊ ဓေလ့ထံုးစံ၊ က်င့္ဝတ္မ်ားကို သိဟိကာ ေလာကီ၊ေလာကုတၱရာ ႏွစ္ျဖာေသာ ေကာင္းက်ဳိးတိ တိုးတက္ၾကီးပြါးႏိုင္ၾကပါစီလို ့ ေလ့လာမွတ္သားကာ ရီြးသားလိုက္ရပါသည္။
ပဥၥဂုဏံ အဟံဝႏၵာမိ သဗၺဒါ။
သႏ ၱာျမီ-ေမာင္ေသာ္တာ(ရီြးသားသည္)
က်မ္းကိုးစာရင္း
၁။ ကြယ္လြန္သူ ရကၡိဳင္ရာဇဝင္ဆရာၾကီး ဦးဦးသာထြန္း(ေျမာက္ဦး)၏ ေဟာေျပာခ်က္မ်ား။
၂။ ရကၡိဳင္ရွီးေဟာင္း ဂါထာမႏ ၱန္ထူးမ်ား(အသွ်င္ဝါသဝ)
Friday, July 23, 2010
ရခိုင္
ရခိုင္ဆိုသည္မွာ...
“အမ်ိဳးသီလႏွစ္ဌါနကို၊
ၿပည့္ဝမ႑ိဳင္၊
ေစာင့္စြမ္းႏိူင္သည္၊
ရခိုင္နာမ၊ ဘြဲ႔မည္လွၿဖင့္
အႏၱတၱသညားေခၚအပ္ရာတည္း။ ။”
(သွ်င္နာဂိႏၵေမာ္ကြန္း)
ရခိုင္
”ကြ်န္းတြင္ဇမၺဴ လူတြင္ရခိုင္၊
ၾကိဳင္ဘိသတင္း၊ ကင္းဘိအၿပစ္၊
ခ်စ္သည့္အမ်ိဳး၊ ၾကိဳးသည့္လံု႔လ၊
ၿမတ္စာဂနန္႔၊
ႏွစ္ဝနတ္လူ၊ ခ်စ္ၾကည္ၿဖဴသည္၊
နိဗၺဴ ဆုေတာင္း ၿပည့္အံ့တည္း။“
(ဗုဒၶဝင္အလကၤာ)
ရခိုင္
သီလာနိ ကုလာဝံသာနိ ဝါရကၡ ႏၱီတိ ရခိုင္။
သီလာနိဝါ ငါးပါးသီလ အစရွိေသာ
သီလက်င့္ဖြယ္ တို႔ကိုလည္းေကာင္း။
ကုလာဝံသာနိဝါ မိမိတို႔ မ်ိဳးရိုးမ်ိဳးႏြယ္ကိုလည္းေကာင္း။
ရကၡၶႏၶိ ေစာင့္ေရွာက္ထိန္းသိမ္းႀကကုန္တတ္၏
ဣတိတသၼာ ထိုသို႔သီလတရားမ်ားနန္႔
မ်ိဳးေစာင့္တရားမ်ားကို ေစာင့္ေရွာက္ထိန္းသိန္းတတ္ေသာ
သတၱိထူးေႀကာင္း ရခိုင္ ရခိုင္မည္၏။
ရခိုင္
”ဧ..ဧလည္း ဧတံု တစံုမက္မက္၊ ေခၚခိုက္ခတ္လ်က္၊ ဆက္ဆက္လြေလ၊ အေထြေထြတည့္၊ မရြီႏူိင္ဘဲ၊ ဝမ္းလ်င္ကြဲမွ်၊ သဲထဲပူပန္၊ ဝွန္တုန္ၾကက္သီး၊ ေဘးၾကီးေဘးလွ်င္၊ ပ်င္မွ်ၿပည့္လွိဳင္၊ အဆိုင္ဆိုင္တည့္၊ ရခိုင္မည္သာ၊ မဟာသမတ၊ ခတၳိယဧ့ ဆက္မွတသြယ္၊ အႏြယ္ကိုပ၊
နီလပံုစင္း၊ ထြန္းပလွ်င္းဟု၊ သတင္းစကား၊ နာသာမ်ားနန္႔၊ ထံပါးကေသာ္၊ သားကိုေဖ်ာ္၍၊ မယ္ေတာ္သွ်င္မ၊ က်ဴးပါကလွ်င္း”
(ရခုိင္စာဆိုပညာရွင္ ဖဒူးမင္းညိဳ)
“အမ်ိဳးသီလႏွစ္ဌါနကို၊
ၿပည့္ဝမ႑ိဳင္၊
ေစာင့္စြမ္းႏိူင္သည္၊
ရခိုင္နာမ၊ ဘြဲ႔မည္လွၿဖင့္
အႏၱတၱသညားေခၚအပ္ရာတည္း။ ။”
(သွ်င္နာဂိႏၵေမာ္ကြန္း)
ရခိုင္
”ကြ်န္းတြင္ဇမၺဴ လူတြင္ရခိုင္၊
ၾကိဳင္ဘိသတင္း၊ ကင္းဘိအၿပစ္၊
ခ်စ္သည့္အမ်ိဳး၊ ၾကိဳးသည့္လံု႔လ၊
ၿမတ္စာဂနန္႔၊
ႏွစ္ဝနတ္လူ၊ ခ်စ္ၾကည္ၿဖဴသည္၊
နိဗၺဴ ဆုေတာင္း ၿပည့္အံ့တည္း။“
(ဗုဒၶဝင္အလကၤာ)
ရခိုင္
သီလာနိ ကုလာဝံသာနိ ဝါရကၡ ႏၱီတိ ရခိုင္။
သီလာနိဝါ ငါးပါးသီလ အစရွိေသာ
သီလက်င့္ဖြယ္ တို႔ကိုလည္းေကာင္း။
ကုလာဝံသာနိဝါ မိမိတို႔ မ်ိဳးရိုးမ်ိဳးႏြယ္ကိုလည္းေကာင္း။
ရကၡၶႏၶိ ေစာင့္ေရွာက္ထိန္းသိမ္းႀကကုန္တတ္၏
ဣတိတသၼာ ထိုသို႔သီလတရားမ်ားနန္႔
မ်ိဳးေစာင့္တရားမ်ားကို ေစာင့္ေရွာက္ထိန္းသိန္းတတ္ေသာ
သတၱိထူးေႀကာင္း ရခိုင္ ရခိုင္မည္၏။
ရခိုင္
”ဧ..ဧလည္း ဧတံု တစံုမက္မက္၊ ေခၚခိုက္ခတ္လ်က္၊ ဆက္ဆက္လြေလ၊ အေထြေထြတည့္၊ မရြီႏူိင္ဘဲ၊ ဝမ္းလ်င္ကြဲမွ်၊ သဲထဲပူပန္၊ ဝွန္တုန္ၾကက္သီး၊ ေဘးၾကီးေဘးလွ်င္၊ ပ်င္မွ်ၿပည့္လွိဳင္၊ အဆိုင္ဆိုင္တည့္၊ ရခိုင္မည္သာ၊ မဟာသမတ၊ ခတၳိယဧ့ ဆက္မွတသြယ္၊ အႏြယ္ကိုပ၊
နီလပံုစင္း၊ ထြန္းပလွ်င္းဟု၊ သတင္းစကား၊ နာသာမ်ားနန္႔၊ ထံပါးကေသာ္၊ သားကိုေဖ်ာ္၍၊ မယ္ေတာ္သွ်င္မ၊ က်ဴးပါကလွ်င္း”
(ရခုိင္စာဆိုပညာရွင္ ဖဒူးမင္းညိဳ)
Tuesday, July 20, 2010
မ်ဳိးရုိးအဆက္ဆက္ ကုိးကြယ္လာခဲ႔ေသာ မဟာမုနိ
ေဂါတမဗုဒၶ သက္ေတာ္ထင္ရွားရွိစဥ္ စစ္မွန္ေသာ ဗုဒၶ၏ကုိယ္ပြားသာလွ်င္ ျဖစ္တန္ရာ၏ဟု ရခုိင္လူမ်ဳိးမ်ား အယုံအႀကည္ရွိေသာ မဟာမုနိရုပ္ရွင္ေတာ္ျမတ္ႀကီးသည္ ရခုိင္လူမ်ဳိးတုိ႔သမုိင္း မွတ္တမ္းအားလုံး၏ ကုိးကားခ်က္ျဖစ္သည္။ ထုိသမုိင္းမွတ္တမ္းမ်ားသည္ ေထရ၀ါဒဗုဒၶဘာသာရွိခဲ႔ျပီးေနာက္ မ်က္ေမွာက္ထုံးတမ္းစဥ္မ်ားကုိ ထည့္သြင္းထားရွိသည္။ သီရိလကၤာ၏ ပါဠိစာေပမွ က်ယ္က်ယ္ျပန္႔ျပန္႔ ဆင္းသက္ႀကီးထြားလာမွဳရွိျပီး ပုဂံ၏ လႊမ္းမုိးမွဳေအာက္မွာ ကုိးကြယ္မွဳ ဘာသာအယူ၀ါဒအဆင့္ဆင့္ထိ က်ယ္ျပန္႔လာပါသည္။
စႏၵသူရိယ ဘုရင္မင္းျမတ္ ရခုိင္ျပည္ကုိ အုပ္ခ်ဳပ္ခဲ႔သည္အခ်ိန္အခါက ဗုဒၶရုပ္ထုေတာ္ကုိ သြန္းလုပ္သည္ဟု ရုိးရာဓေလ့ ထုံးတမ္းစဥ္လာယုံႀကည္မွဳ ထားရွိႀကသည္။ စႏၵသူရိယဘုရင္မင္းျမတ္သည္ ဗုဒၶ၏ ေဟာႀကားျပသမွဳတုိ႔၏ သတင္းကုိ ႀကားသိရျပီး ဗုဒၶကုိရုိေသကုိးကြယ္ရန္ ဆႏၵျပင္းျပလာသည္ဟု အဆုိရွိေလသည္။ အိႏၵိယႏုိင္ငံ သာ၀တၳိျပည္တြင္ သီတင္းသုံးေနထုိင္ေတာ္မူေသာ ေဂါတမဗုဒၶသည္ ထုိအေႀကာင္းအရာကုိ သိရွိလာေသာေႀကာင့္ ဗုဒၶက သူ၏သာ၀က အာနႏၵာအား ေျပာျပေလသည္မွာ “ေႀကာက္မက္ဖြယ္ေကာင္းေသာ ေရနဂါးမ်ား အုပ္ခ်ဳပ္ထားေသာ ႀကီးမားက်ယ္ျပန္႔ေသာ ျမစ္ပင္လယ္သမုဒၵရာကုိ ျဖတ္ေက်ာ္လာရမည္ျဖစ္၍ ဤကဲ႔သုိ႔ေသာ ခက္ခဲႀကမ္းတမ္းေသာခရီးသည္ စႏၵသူရိယဘုရင္မင္းျမတ္အတြက္ အလြန္အႏၱရာယ္ရွိလိမ့္မည္။ ထုိ႔ေႀကာင့္ တပည့္ရဟႏၱာ (၅၀၀) ႏွင့္အတူ ေဂါတမဗုဒၶသည္ ေကာင္းကင္ခရီးျဖင့္ ႀကြေရာက္လာျပီး ေက်ာက္ေတာ္ျမဳိ႕၏ တဖက္ကမ္းရွိ ေမာရပဗၺတေတာင္၌ ဆင္းသက္ရပ္နားေတာ္မူခဲ႔ေလသည္။ ဤတြင္ ဗုဒၶ၏ ေရွးေရွးဘ၀ေပါင္းမ်ားစြာက က်င္လည္ေတာ္မူခဲ႔ေသာေနရာတုိ႔တြင္ ဗုဒၶ၏ ဓါတ္ေတာ္မ်ားကုိ ဌာပနာထည့္၍ ဘုရားပုထုိးမ်ားစြာတုိ႔ကုိ တုိင္းျပည္အႏွံ႔ တည္ထားကုိးကြယ္လာႀကလိမ့္မည္ဟု ႀကဳိတင္ေဟာကိန္းထုတ္ ဗ်ာဒိတ္ေတာ္ေပးေလသည္။ဤကဲ႔သုိ႔ဗုဒၶ၏ ဗ်ာဒိတ္ေပးခ်ိန္တြင္ မဟာပထ၀ီေျမႀကီးသည္ တုန္လွဳပ္ျပီး ပင္လယ္သမုဒၵရာတုိ႔သည္ ေရေႏြးအုိးဆူသကဲ့သုိ႔ ဆူပြက္ေလသည္။ စႏၵသူရိယဘုရင္မင္းျမတ္သည္ ဤနိမိတ္ေဆာင္ေသာ လကၡဏာမ်ား၏ ဆုိလုိရင္းကုိ သူ၏ေဗဒင္ဆရာ၊ ဟူးရားတတ္တုိ႔အား ေမးျမန္းစုံစမ္းလွ်က္ တုန္လွဳပ္ထိတ္လန္႔ရျခင္းျဖစ္ေလသည္။ ေဂါတမဗုဒၶ ရခုိင္ျပည္ကုိ ေရာက္ရွိလာသည့္အေႀကာင္းကုိ ဘုရင္မင္းျမတ္သိရွိေတာ္မူေသာအခါ ရာေပါင္းမ်ားစြာေသာ အေျခြအရံတုိ႔ႏွင့္အတူ သူ၏မိဖုရားေခါင္ႀကီး စႏၵရမာလာ၊ သူ၏မွဳးမတ္ တုိင္းသူျပည္သားတုိ႔ႏွင့္အတူ ပဗၺတေတာင္ေပၚသို႔ သြားေရာက္ႀကေလသည္။ ဘုရင္မင္းျမတ္သည္ ေဂါတမဗုဒၶအား အရုိအေသေပးျပီးေနာက္ ဗုဒၶက သူ႔အား ပဋိစၥသမုပၸါဒ္စက္၀ုိင္းတရားေတာ္ကုိ ေဟာႀကားသင္ျပခဲ့ေလသည္။ ယင္းျပီးေနာက္ ျမဳိ႕ေတာ္တြင္(၇) ရက္ႀကာ သီတင္းသုံးေနထုိင္မူမည္ကုိ ဗုဒၶကသေဘာတူလက္ခံေလသည္။ ျမဳိ႕ေတာ္မွ ဗုဒၶမထြက္ခြာမွီ ဗုဒၶပရိနိဗၺာန္ ျပဳေတာ္မူျပီးေနာက္ ႏွစ္ေပါင္း (၅၀၀၀)တုိင္တုိင္ ႀကည္ရုိေလးစားမွဳခံရမည္ျဖစ္ေသာ ဆံေတာ္ဓါတ္ႏွင့္ ဗုဒၶ၏ရုပ္ထုကုိယ္ပြားေတာ္တစ္ဆူထားခဲ႔မည္ဟု ဗုဒၶသေဘာတူလက္ခံေလသည္။
နန္းေတာ္ရာ၏ အေရွ႕ေျမာက္ဘက္ သီရိဂုတၱေတာင္ကုန္းေပၚတြင္ အေလးအျမတ္ထားရွိေသာ ဗုဒၶရုပ္ထုေတာ္ကုိ ေကာင္းကင္ဘုံ ဗိသုကာပညာရွင္ နတ္မ်ား၏ဘုရင္ သိႀကားမင္းႏွင့္အတူ စႏၵသူရိယဘုရင္မင္းျမတ္အပါအ၀င္ တုိင္းသူျပည္သားတုိ႔က တည္ထားကုိးကြယ္ႀကေလသည္။ ရုပ္ထုေတာ္အတြင္းပုိင္သုိ႔ ေဂါတမဗုဒၶ၏ ရင္ေငြ႔ေတာ္ဓါတ္ထည့္လုိက္ေသာအခါ ေဂါတမဗုဒၶႏွစ္ဆူရွိလာသကဲ႔သုိ႔ ျဖစ္ေပၚလာေလသည္။ အံ့ႀသႀကည္ညဳိစရာေကာင္းလွေသာ လကၡဏာရပ္မ်ား ေပၚထြက္လာေလသည္။ မဟာပထ၀ီေျမႀကီး တုန္လွဳပ္လာျပီး ရုပ္ထုေတာ္သည္ တျဖည္းျဖည္း အသက္ရွိသကဲ႔သုိ႔ သူ၏ ေနာင္ေတာ္ ေဂါတမဗုဒၶအား ႀကဳိဆုိသည့္အေနအထားႏွင့္ မတ္တပ္ထရပ္ေလသည္။ ထုိ႔ေနာက္ ေဂါတမဗုဒၶသည္ သူ၏သာ၀က ဗုဒၶရဟန္းေတာ္မ်ားႏွင့္အတူ သံတြဲဘက္သုိ႔ ေကာင္းကင္ခရီးျဖင့္ ႀကြသြားေလသည္။ ယင္းအခ်ိန္အတြင္း ဘုရင္ စႏၵသူရိယမင္းျမတ္သည္ သူ၏ မူးမတ္ေသနာပတိတုိ႔ႏွင့္အတူ အေႀကာင္းကိစၥတုိ႔ကုိ တုိင္ပင္ျပီးေနာက္ ဗုဒၶ၏စစ္မွန္ေသာ ရုပ္ထုေတာ္အား ကုိးကြယ္ဆည္းကပ္ျပီး ပြဲလမ္းသဘင္မ်ား က်င္းပေလသည္။ ရုပ္ထုေတာ္၏ ထူးျခားခ်က္မ်ားမွာ ေရာင္ျခည္ေတာ္ေျခာက္သြယ္ ထြက္ရွိေလသည္။ ရုိေသကုိင္းရွုိင္းသူမ်ားမွာ အနီးကပ္ဖူးေမွ်ာ္လာေသာအခါ ေရာင္ျခည္ေတာ္မ်ား ထြက္ရွိျပီး အယုံအႀကည္မရွိသူမ်ား ဖူးေမွ်ာ္ေသာအခါ ေရာင္ျခည္ေတာ္မ်ား ေမွးမွိန္သြားေလ့ရွိသည္ဟု အဆုိရွိေလသည္။ ရုပ္ထုေတာ္တည္ရွိေသာ ေနရာ၏ပတ္၀န္းက်င္ အရပ္ေလးမ်က္ႏွာတုိ႔တြင္ အေစာင့္အေရွာက္အျဖစ္ ေက်ာက္ရုပ္ထုမ်ားထားရွိျပီး မေကာင္းေသာ အႀကံအစည္ရည္ရြယ္ခ်က္တုိ႔ႏွင့္ ဗုဒၶရုပ္ပြားေတာ္အနီးသုိ႔ လာေရာက္သူတုိ႔အား အေ၀းသုိ႔ ေရွာင္ရွားသြားေစသည္။
ေ၀သာလီေခတ္မွ ပထမဘုရင္တုိင္ေအာင္ ဗုဒၶရုပ္ထုေတာ္အတြက္ ေက်ာက္ပလႅင္တစ္ခုတည္ေဆာက္ျပီး သိမ္ေတာ္ကုိ ျပန္လည္တည္ေဆာက္သည္ဟု အဆုိမွတပါး အျခားမည္သည့္အေႀကာင္းအရာကုိမွ မွတ္တမ္းတင္ထားျခင္း မရွိခဲ႔ေပ။ ေ၀သာလီမွ ပထမဆုံးဘုရင္၏ အရုိက္အရာကုိ ဆက္ခံသူသည္ မဟာမုနိသိမ္ေတာ္အား ျပန္လည္မြမ္းမံျပင္ဆင္မွဳ ျပဳလုပ္ေလသည္။ သီရိလကၤာႏွင့္ ပုဂံမွ ဘုန္းေတာ္ႀကီးမ်ားသည္ ရုပ္ထုေတာ္အားကုိးကြယ္ဆည္းကမ္ရန္ ေရာက္ရွိလာခဲ႔ႀကသည္။ ပ်ဴ-ဗမာႏွင့္ မြန္ဘုရင္မ်ားက မဟာမုနိ သိမ္ေတာ္ႀကီးအတြင္း အေလးအျမတ္ထားေသာ ဗုဒၶရုပ္ထုေတာ္အား ပုိင္ဆုိင္လုိေသာ ရည္ရြယ္ခ်က္မ်ားႏွင့္ ရခုိင္ျပည္ကုိက်ဴးေက်ာ္၀င္ေရာက္လာခဲ႔ႀကသည္ဟု အဆုိရွိေလသည္။ သုိ႔ေသာ္လည္း မည္သည့္ဘုရင္တစ္ပါးမွ ေအာင္ျမင္မွဳ မရွိခဲ႔ေပ။ တခ်ဳိ႕သည္ သိမ္ေတာ္ႀကီးအား ျပန္လည္ျပဳျပင္ မြမ္းမံရန္ ကတိက၀တ္ျပဳႀကေလသည္။ (၁၂) ရာစုအခ်ိန္တြင္ သိမ္ေတာ္ႏွင့္ ဗုဒၶရုပ္ထုေတာ္ ေပ်ာက္ဆုံးေလသည္။ သုိ႔ေသာ္လည္း ေလးျမဳိ႕ေခတ္မွ ဘုရင္တပါး၏ အရုိက္အရာဆက္ခံသူမ်ားသည္ ယုံႀကည္မွုကုိ ဆက္လက္ေထာက္ခံျခင္းျဖင့္ ရုပ္ထုေတာ္ႏွင့္ သိမ္ေတာ္ႀကီးတုိ႔ကုိ ျပန္လည္ရွာေဖြေတြ႔ရွိျပီး သိမ္ေတာ္အား ျပန္လည္ေတာက္ေဆာက္ခဲ႔ႀကေလသည္။
ေျမာက္ဦးမင္းဆက္ကုိ တည္ေထာင္သူ ဘုရင္မင္းေစာမြန္သည္ သူ၏ျမဳိ႕ေတာ္မွ မဟာမုနိသုိ႔ လမ္းတခုေဖာက္လုပ္တည္ေဆာက္ျပီး မင္းမ်ဳိးမင္းႏြယ္တုိ႔၏ ရုိးရာထုံးတမ္းစဥ္လာ ဘုရားဖူးခရီးတစ္ခုစတင္ခဲ့ေလသည္။ (၁၆) ရာစုတြင္ ဘုရင္းမင္းဗာသည္ ေျမာက္ဦးျမဳိ႕မွ သွ်စ္ေသာင္းဘုရားအပါအ၀င္ တုိင္းျပည္အႏွံံံ႔တြင္ တည္ရွိေနေသာ ဘုရားေက်ာင္းအေဆာက္အဦး အမ်ားအျပားတုိ႔အတြင္း မူရင္းႏွင့္ ဆင္တူျဖစ္ေသာ မေရမတြက္ႏုိင္သည့္ မဟာမုနိရုပ္ပြားေတာ္မ်ားကုိ ထုလုပ္ထားရွိရန္ အမိန္႔ေတာ္ခ်မွတ္ခဲ့ေလသည္။
၁၇၈၄-ခု တြင္ ျမန္မာဘုရင္ ဘုိးေတာင္ဘုရားသည္ ရခုိင္ျပည္ကုိ သိမ္းပုိက္ေလသည္။ ထုိ႔ေနာက္ မဟာမုနိရုပ္ရွင္ေတာ္ျမတ္အား မႏၱေလးသုိ႔ သယ္ယူသြားခဲ႔သည္။ ထုိရုပ္ရွင္ေတာ္ျမတ္ႀကီးအား ျမန္မာျပည္တြင္ ယေန႔ထိတုိင္ အေလးျမတ္ဆုံးထားေသာ ရုပ္ထုေတာ္အျဖစ္ ဆက္လက္မွတ္ယူထားႀကဆဲျဖစ္သည္။ ဆုံးရွုံးသြားေသာ အေမြအႏွစ္ေႀကာင့္ ရခုိင္ျပည္သူတုိ႔အား နက္နက္နဲနဲ စိတ္ထိခုိက္ေစခဲ႔သည္။ ဆက္လက္ျပီး မႀကာမီ ျဗိတိသွ်တုိ႔၏ အုပ္ခ်ဳပ္မွုကုိ ရခုိ္င္ျပည္သူတုိ႔ ဆက္လက္ခံရေလသည္။ (၁၈၆၇) ခုႏွစ္တြင္ မဟာမုနိသိမ္ေတာ္ရာ အနီးပတ္၀န္းက်င္မွ ေတြ႔ရွိေသာ ေက်ာက္ရုပ္ထုေတာ္တစ္ဆူအတြက္ ဘုရားသိမ္ေတာ္ကုိတည္ေဆာက္ခဲ႔ႀကသည္။
လြန္ခဲ႔ေသာ ႏွစ္(၈၀)အတြင္းက နဂုိမူရင္းအတုိင္း သိမ္ေတာ္ႀကီးကုိ ျပန္လည္ျပင္ဆင္မြမ္းမံမွဳတုိ႔ကုိ လုပ္ေဆာင္ခဲ႔သည္။ ယင္းအခ်ိန္တြင္ ေအာက္ရင္ျပင္မ်ားကုိ ျပန္လည္ထိမ္းသိမ္းေပးျပီး မႏၱေလး၌ရွိေသာ မူရင္းမဟာမုနိ ထုိင္ေတာ္မူပုံစံ ေႀကးရုပ္ထုေတာ္္အသစ္တစ္ဆူကုိ သြန္းလုပ္ခဲ႔ႀကသည္။ ယေန႔အခါမွာ မဟာမုနိဘုရားသိမ္ေတာ္ေနရာသည္ ျပည္တြင္း၊ ျပည္ပ ဘုရားဖူးတုိ႔၏ အေရးႀကီးေသာ ဗဟုိအခ်က္အခ်ာ တစ္ခုအျဖစ္ ျပန္လည္စည္ကားလာပါသည္။
မဟာမုနိသိမ္ေတာ္သည္ နန္းေတာ္ရာကုန္း၏ အေရွ႔ေျမာက္ေထာင့္၌ရွိေသာ ေတာင္ပူစာတစ္ခုကုိ လႊမ္းျခဳံျပဳလုပ္ထားေသာ ေနရာတစ္ခုျဖစ္သည္။ ေရွးႏွစ္ေပါင္း ရာစုမ်ားစြာကပင္ မဟာမုနိဘုရားသိမ္ေတာ္တြင္ ဘုရားဖူးခရီးသည္မ်ား စည္ကားသုိက္ျမဳိက္ေနေသာ ဗဟုိအခ်က္အခ်ာလည္းျဖစ္ျပီး က်ဴးေက်ာ္၀င္ေရာက္သူမ်ား လက္ေအာက္ ရခုိင္ျပည္က်ေရာက္ျပီး ရခုိင္ျပည္သူျပည္သားမ်ား ဆင္းရဲဒုကၡခံစားခဲ႔ရေလေသာအခါ ယာယီအားျဖင့္ ဘုရားဖူးခရီးသည္မ်ား နည္းပါးမွုရွိခဲ႔ေလသည္။ မူရင္းအေဆာက္အဦး၏အႀကြင္းအက်န္ လုံး၀မရွိခဲ႔ေသာ္လည္း ယင္း၏ မူရင္းပုံစံတစ္ခုျဖစ္သည္ကုိ ေကာင္းကင္ဓါတ္ပုံမ်ားတြင္ ေတြ႔ျမင္ႏုိင္သည္။ ဘုရားသိမ္ေတာ္ကုိ ေထာင့္မွန္စတုဂံနံရံႏွစ္ဆင့္က ၀ုိင္းရံထားရွိျပီး သိမ္ေတာ္၏အေရွ႔ဘက္ အေနာက္ဘက္ေတာင္ဘက္ႏွင့္ ေျမာက္ဘက္တုိ႔တြင္ ၀င္ေပါက္ေလးေပါက္ ေဖာက္ထားျပီး အေရွ႕ဘက္၀င္ေပါက္ကုိအဓိက ၀င္ေပါက္အျဖစ္ ထားရွိသည္။ ပထမဆုံး ရင္ျပင္၏ အေရွ႕ေတာင္ေထာင့္ႏွင့္ အေရွ႕ေျမာက္ေထာင့္တုိ႔တြင္ ဗုဒရုပ္ထုေတာ္ႀကီးအား ရုိးရာဓေလ့ထုံးတမ္းစဥ္လာအရ ကုိယ္လက္သန္႔စင္ရန္အတြက္ အသုံးျပဳရန္ ေရကန္ႀကီးႏွစ္ခု ထားရွိပါသည္။ အိႏၵိယအေရွ႕ေျမာက္ပုိင္း နာလႏၵ၌ရွိေသာ ထင္ရွားေက်ာ္ႀကားေသာ ဗုဒၶဘာသာ၀င္ဘုန္းေတာ္ႀကီးမ်ား စုေ၀းေနထုိင္ေသာ ေနရာတစ္ခုျဖစ္ျပီး ေရွး (၆) ရာစုမွပင္ အဆင့္ဆင့္ေျပာင္းလဲ တုိးတက္လာေသာ အဓိက ဂူဘုရားေက်ာင္းေတာ္တြင္ ယခင္မူရင္းနည္းတူ အနီးစပ္ဆုံး ပုံစံျဖစ္ေသာ ဘုရားေက်ာင္းေဆာင္ကုိ ေတြ႔ရွိႏုိင္ေလသည္။
စႏၵသူရိယ ဘုရင္မင္းျမတ္ ရခုိင္ျပည္ကုိ အုပ္ခ်ဳပ္ခဲ႔သည္အခ်ိန္အခါက ဗုဒၶရုပ္ထုေတာ္ကုိ သြန္းလုပ္သည္ဟု ရုိးရာဓေလ့ ထုံးတမ္းစဥ္လာယုံႀကည္မွဳ ထားရွိႀကသည္။ စႏၵသူရိယဘုရင္မင္းျမတ္သည္ ဗုဒၶ၏ ေဟာႀကားျပသမွဳတုိ႔၏ သတင္းကုိ ႀကားသိရျပီး ဗုဒၶကုိရုိေသကုိးကြယ္ရန္ ဆႏၵျပင္းျပလာသည္ဟု အဆုိရွိေလသည္။ အိႏၵိယႏုိင္ငံ သာ၀တၳိျပည္တြင္ သီတင္းသုံးေနထုိင္ေတာ္မူေသာ ေဂါတမဗုဒၶသည္ ထုိအေႀကာင္းအရာကုိ သိရွိလာေသာေႀကာင့္ ဗုဒၶက သူ၏သာ၀က အာနႏၵာအား ေျပာျပေလသည္မွာ “ေႀကာက္မက္ဖြယ္ေကာင္းေသာ ေရနဂါးမ်ား အုပ္ခ်ဳပ္ထားေသာ ႀကီးမားက်ယ္ျပန္႔ေသာ ျမစ္ပင္လယ္သမုဒၵရာကုိ ျဖတ္ေက်ာ္လာရမည္ျဖစ္၍ ဤကဲ႔သုိ႔ေသာ ခက္ခဲႀကမ္းတမ္းေသာခရီးသည္ စႏၵသူရိယဘုရင္မင္းျမတ္အတြက္ အလြန္အႏၱရာယ္ရွိလိမ့္မည္။ ထုိ႔ေႀကာင့္ တပည့္ရဟႏၱာ (၅၀၀) ႏွင့္အတူ ေဂါတမဗုဒၶသည္ ေကာင္းကင္ခရီးျဖင့္ ႀကြေရာက္လာျပီး ေက်ာက္ေတာ္ျမဳိ႕၏ တဖက္ကမ္းရွိ ေမာရပဗၺတေတာင္၌ ဆင္းသက္ရပ္နားေတာ္မူခဲ႔ေလသည္။ ဤတြင္ ဗုဒၶ၏ ေရွးေရွးဘ၀ေပါင္းမ်ားစြာက က်င္လည္ေတာ္မူခဲ႔ေသာေနရာတုိ႔တြင္ ဗုဒၶ၏ ဓါတ္ေတာ္မ်ားကုိ ဌာပနာထည့္၍ ဘုရားပုထုိးမ်ားစြာတုိ႔ကုိ တုိင္းျပည္အႏွံ႔ တည္ထားကုိးကြယ္လာႀကလိမ့္မည္ဟု ႀကဳိတင္ေဟာကိန္းထုတ္ ဗ်ာဒိတ္ေတာ္ေပးေလသည္။ဤကဲ႔သုိ႔ဗုဒၶ၏ ဗ်ာဒိတ္ေပးခ်ိန္တြင္ မဟာပထ၀ီေျမႀကီးသည္ တုန္လွဳပ္ျပီး ပင္လယ္သမုဒၵရာတုိ႔သည္ ေရေႏြးအုိးဆူသကဲ့သုိ႔ ဆူပြက္ေလသည္။ စႏၵသူရိယဘုရင္မင္းျမတ္သည္ ဤနိမိတ္ေဆာင္ေသာ လကၡဏာမ်ား၏ ဆုိလုိရင္းကုိ သူ၏ေဗဒင္ဆရာ၊ ဟူးရားတတ္တုိ႔အား ေမးျမန္းစုံစမ္းလွ်က္ တုန္လွဳပ္ထိတ္လန္႔ရျခင္းျဖစ္ေလသည္။ ေဂါတမဗုဒၶ ရခုိင္ျပည္ကုိ ေရာက္ရွိလာသည့္အေႀကာင္းကုိ ဘုရင္မင္းျမတ္သိရွိေတာ္မူေသာအခါ ရာေပါင္းမ်ားစြာေသာ အေျခြအရံတုိ႔ႏွင့္အတူ သူ၏မိဖုရားေခါင္ႀကီး စႏၵရမာလာ၊ သူ၏မွဳးမတ္ တုိင္းသူျပည္သားတုိ႔ႏွင့္အတူ ပဗၺတေတာင္ေပၚသို႔ သြားေရာက္ႀကေလသည္။ ဘုရင္မင္းျမတ္သည္ ေဂါတမဗုဒၶအား အရုိအေသေပးျပီးေနာက္ ဗုဒၶက သူ႔အား ပဋိစၥသမုပၸါဒ္စက္၀ုိင္းတရားေတာ္ကုိ ေဟာႀကားသင္ျပခဲ့ေလသည္။ ယင္းျပီးေနာက္ ျမဳိ႕ေတာ္တြင္(၇) ရက္ႀကာ သီတင္းသုံးေနထုိင္မူမည္ကုိ ဗုဒၶကသေဘာတူလက္ခံေလသည္။ ျမဳိ႕ေတာ္မွ ဗုဒၶမထြက္ခြာမွီ ဗုဒၶပရိနိဗၺာန္ ျပဳေတာ္မူျပီးေနာက္ ႏွစ္ေပါင္း (၅၀၀၀)တုိင္တုိင္ ႀကည္ရုိေလးစားမွဳခံရမည္ျဖစ္ေသာ ဆံေတာ္ဓါတ္ႏွင့္ ဗုဒၶ၏ရုပ္ထုကုိယ္ပြားေတာ္တစ္ဆူထားခဲ႔မည္ဟု ဗုဒၶသေဘာတူလက္ခံေလသည္။
နန္းေတာ္ရာ၏ အေရွ႕ေျမာက္ဘက္ သီရိဂုတၱေတာင္ကုန္းေပၚတြင္ အေလးအျမတ္ထားရွိေသာ ဗုဒၶရုပ္ထုေတာ္ကုိ ေကာင္းကင္ဘုံ ဗိသုကာပညာရွင္ နတ္မ်ား၏ဘုရင္ သိႀကားမင္းႏွင့္အတူ စႏၵသူရိယဘုရင္မင္းျမတ္အပါအ၀င္ တုိင္းသူျပည္သားတုိ႔က တည္ထားကုိးကြယ္ႀကေလသည္။ ရုပ္ထုေတာ္အတြင္းပုိင္သုိ႔ ေဂါတမဗုဒၶ၏ ရင္ေငြ႔ေတာ္ဓါတ္ထည့္လုိက္ေသာအခါ ေဂါတမဗုဒၶႏွစ္ဆူရွိလာသကဲ႔သုိ႔ ျဖစ္ေပၚလာေလသည္။ အံ့ႀသႀကည္ညဳိစရာေကာင္းလွေသာ လကၡဏာရပ္မ်ား ေပၚထြက္လာေလသည္။ မဟာပထ၀ီေျမႀကီး တုန္လွဳပ္လာျပီး ရုပ္ထုေတာ္သည္ တျဖည္းျဖည္း အသက္ရွိသကဲ႔သုိ႔ သူ၏ ေနာင္ေတာ္ ေဂါတမဗုဒၶအား ႀကဳိဆုိသည့္အေနအထားႏွင့္ မတ္တပ္ထရပ္ေလသည္။ ထုိ႔ေနာက္ ေဂါတမဗုဒၶသည္ သူ၏သာ၀က ဗုဒၶရဟန္းေတာ္မ်ားႏွင့္အတူ သံတြဲဘက္သုိ႔ ေကာင္းကင္ခရီးျဖင့္ ႀကြသြားေလသည္။ ယင္းအခ်ိန္အတြင္း ဘုရင္ စႏၵသူရိယမင္းျမတ္သည္ သူ၏ မူးမတ္ေသနာပတိတုိ႔ႏွင့္အတူ အေႀကာင္းကိစၥတုိ႔ကုိ တုိင္ပင္ျပီးေနာက္ ဗုဒၶ၏စစ္မွန္ေသာ ရုပ္ထုေတာ္အား ကုိးကြယ္ဆည္းကပ္ျပီး ပြဲလမ္းသဘင္မ်ား က်င္းပေလသည္။ ရုပ္ထုေတာ္၏ ထူးျခားခ်က္မ်ားမွာ ေရာင္ျခည္ေတာ္ေျခာက္သြယ္ ထြက္ရွိေလသည္။ ရုိေသကုိင္းရွုိင္းသူမ်ားမွာ အနီးကပ္ဖူးေမွ်ာ္လာေသာအခါ ေရာင္ျခည္ေတာ္မ်ား ထြက္ရွိျပီး အယုံအႀကည္မရွိသူမ်ား ဖူးေမွ်ာ္ေသာအခါ ေရာင္ျခည္ေတာ္မ်ား ေမွးမွိန္သြားေလ့ရွိသည္ဟု အဆုိရွိေလသည္။ ရုပ္ထုေတာ္တည္ရွိေသာ ေနရာ၏ပတ္၀န္းက်င္ အရပ္ေလးမ်က္ႏွာတုိ႔တြင္ အေစာင့္အေရွာက္အျဖစ္ ေက်ာက္ရုပ္ထုမ်ားထားရွိျပီး မေကာင္းေသာ အႀကံအစည္ရည္ရြယ္ခ်က္တုိ႔ႏွင့္ ဗုဒၶရုပ္ပြားေတာ္အနီးသုိ႔ လာေရာက္သူတုိ႔အား အေ၀းသုိ႔ ေရွာင္ရွားသြားေစသည္။
ေ၀သာလီေခတ္မွ ပထမဘုရင္တုိင္ေအာင္ ဗုဒၶရုပ္ထုေတာ္အတြက္ ေက်ာက္ပလႅင္တစ္ခုတည္ေဆာက္ျပီး သိမ္ေတာ္ကုိ ျပန္လည္တည္ေဆာက္သည္ဟု အဆုိမွတပါး အျခားမည္သည့္အေႀကာင္းအရာကုိမွ မွတ္တမ္းတင္ထားျခင္း မရွိခဲ႔ေပ။ ေ၀သာလီမွ ပထမဆုံးဘုရင္၏ အရုိက္အရာကုိ ဆက္ခံသူသည္ မဟာမုနိသိမ္ေတာ္အား ျပန္လည္မြမ္းမံျပင္ဆင္မွဳ ျပဳလုပ္ေလသည္။ သီရိလကၤာႏွင့္ ပုဂံမွ ဘုန္းေတာ္ႀကီးမ်ားသည္ ရုပ္ထုေတာ္အားကုိးကြယ္ဆည္းကမ္ရန္ ေရာက္ရွိလာခဲ႔ႀကသည္။ ပ်ဴ-ဗမာႏွင့္ မြန္ဘုရင္မ်ားက မဟာမုနိ သိမ္ေတာ္ႀကီးအတြင္း အေလးအျမတ္ထားေသာ ဗုဒၶရုပ္ထုေတာ္အား ပုိင္ဆုိင္လုိေသာ ရည္ရြယ္ခ်က္မ်ားႏွင့္ ရခုိင္ျပည္ကုိက်ဴးေက်ာ္၀င္ေရာက္လာခဲ႔ႀကသည္ဟု အဆုိရွိေလသည္။ သုိ႔ေသာ္လည္း မည္သည့္ဘုရင္တစ္ပါးမွ ေအာင္ျမင္မွဳ မရွိခဲ႔ေပ။ တခ်ဳိ႕သည္ သိမ္ေတာ္ႀကီးအား ျပန္လည္ျပဳျပင္ မြမ္းမံရန္ ကတိက၀တ္ျပဳႀကေလသည္။ (၁၂) ရာစုအခ်ိန္တြင္ သိမ္ေတာ္ႏွင့္ ဗုဒၶရုပ္ထုေတာ္ ေပ်ာက္ဆုံးေလသည္။ သုိ႔ေသာ္လည္း ေလးျမဳိ႕ေခတ္မွ ဘုရင္တပါး၏ အရုိက္အရာဆက္ခံသူမ်ားသည္ ယုံႀကည္မွုကုိ ဆက္လက္ေထာက္ခံျခင္းျဖင့္ ရုပ္ထုေတာ္ႏွင့္ သိမ္ေတာ္ႀကီးတုိ႔ကုိ ျပန္လည္ရွာေဖြေတြ႔ရွိျပီး သိမ္ေတာ္အား ျပန္လည္ေတာက္ေဆာက္ခဲ႔ႀကေလသည္။
ေျမာက္ဦးမင္းဆက္ကုိ တည္ေထာင္သူ ဘုရင္မင္းေစာမြန္သည္ သူ၏ျမဳိ႕ေတာ္မွ မဟာမုနိသုိ႔ လမ္းတခုေဖာက္လုပ္တည္ေဆာက္ျပီး မင္းမ်ဳိးမင္းႏြယ္တုိ႔၏ ရုိးရာထုံးတမ္းစဥ္လာ ဘုရားဖူးခရီးတစ္ခုစတင္ခဲ့ေလသည္။ (၁၆) ရာစုတြင္ ဘုရင္းမင္းဗာသည္ ေျမာက္ဦးျမဳိ႕မွ သွ်စ္ေသာင္းဘုရားအပါအ၀င္ တုိင္းျပည္အႏွံံံ႔တြင္ တည္ရွိေနေသာ ဘုရားေက်ာင္းအေဆာက္အဦး အမ်ားအျပားတုိ႔အတြင္း မူရင္းႏွင့္ ဆင္တူျဖစ္ေသာ မေရမတြက္ႏုိင္သည့္ မဟာမုနိရုပ္ပြားေတာ္မ်ားကုိ ထုလုပ္ထားရွိရန္ အမိန္႔ေတာ္ခ်မွတ္ခဲ့ေလသည္။
၁၇၈၄-ခု တြင္ ျမန္မာဘုရင္ ဘုိးေတာင္ဘုရားသည္ ရခုိင္ျပည္ကုိ သိမ္းပုိက္ေလသည္။ ထုိ႔ေနာက္ မဟာမုနိရုပ္ရွင္ေတာ္ျမတ္အား မႏၱေလးသုိ႔ သယ္ယူသြားခဲ႔သည္။ ထုိရုပ္ရွင္ေတာ္ျမတ္ႀကီးအား ျမန္မာျပည္တြင္ ယေန႔ထိတုိင္ အေလးျမတ္ဆုံးထားေသာ ရုပ္ထုေတာ္အျဖစ္ ဆက္လက္မွတ္ယူထားႀကဆဲျဖစ္သည္။ ဆုံးရွုံးသြားေသာ အေမြအႏွစ္ေႀကာင့္ ရခုိင္ျပည္သူတုိ႔အား နက္နက္နဲနဲ စိတ္ထိခုိက္ေစခဲ႔သည္။ ဆက္လက္ျပီး မႀကာမီ ျဗိတိသွ်တုိ႔၏ အုပ္ခ်ဳပ္မွုကုိ ရခုိ္င္ျပည္သူတုိ႔ ဆက္လက္ခံရေလသည္။ (၁၈၆၇) ခုႏွစ္တြင္ မဟာမုနိသိမ္ေတာ္ရာ အနီးပတ္၀န္းက်င္မွ ေတြ႔ရွိေသာ ေက်ာက္ရုပ္ထုေတာ္တစ္ဆူအတြက္ ဘုရားသိမ္ေတာ္ကုိတည္ေဆာက္ခဲ႔ႀကသည္။
လြန္ခဲ႔ေသာ ႏွစ္(၈၀)အတြင္းက နဂုိမူရင္းအတုိင္း သိမ္ေတာ္ႀကီးကုိ ျပန္လည္ျပင္ဆင္မြမ္းမံမွဳတုိ႔ကုိ လုပ္ေဆာင္ခဲ႔သည္။ ယင္းအခ်ိန္တြင္ ေအာက္ရင္ျပင္မ်ားကုိ ျပန္လည္ထိမ္းသိမ္းေပးျပီး မႏၱေလး၌ရွိေသာ မူရင္းမဟာမုနိ ထုိင္ေတာ္မူပုံစံ ေႀကးရုပ္ထုေတာ္္အသစ္တစ္ဆူကုိ သြန္းလုပ္ခဲ႔ႀကသည္။ ယေန႔အခါမွာ မဟာမုနိဘုရားသိမ္ေတာ္ေနရာသည္ ျပည္တြင္း၊ ျပည္ပ ဘုရားဖူးတုိ႔၏ အေရးႀကီးေသာ ဗဟုိအခ်က္အခ်ာ တစ္ခုအျဖစ္ ျပန္လည္စည္ကားလာပါသည္။
မဟာမုနိသိမ္ေတာ္သည္ နန္းေတာ္ရာကုန္း၏ အေရွ႔ေျမာက္ေထာင့္၌ရွိေသာ ေတာင္ပူစာတစ္ခုကုိ လႊမ္းျခဳံျပဳလုပ္ထားေသာ ေနရာတစ္ခုျဖစ္သည္။ ေရွးႏွစ္ေပါင္း ရာစုမ်ားစြာကပင္ မဟာမုနိဘုရားသိမ္ေတာ္တြင္ ဘုရားဖူးခရီးသည္မ်ား စည္ကားသုိက္ျမဳိက္ေနေသာ ဗဟုိအခ်က္အခ်ာလည္းျဖစ္ျပီး က်ဴးေက်ာ္၀င္ေရာက္သူမ်ား လက္ေအာက္ ရခုိင္ျပည္က်ေရာက္ျပီး ရခုိင္ျပည္သူျပည္သားမ်ား ဆင္းရဲဒုကၡခံစားခဲ႔ရေလေသာအခါ ယာယီအားျဖင့္ ဘုရားဖူးခရီးသည္မ်ား နည္းပါးမွုရွိခဲ႔ေလသည္။ မူရင္းအေဆာက္အဦး၏အႀကြင္းအက်န္ လုံး၀မရွိခဲ႔ေသာ္လည္း ယင္း၏ မူရင္းပုံစံတစ္ခုျဖစ္သည္ကုိ ေကာင္းကင္ဓါတ္ပုံမ်ားတြင္ ေတြ႔ျမင္ႏုိင္သည္။ ဘုရားသိမ္ေတာ္ကုိ ေထာင့္မွန္စတုဂံနံရံႏွစ္ဆင့္က ၀ုိင္းရံထားရွိျပီး သိမ္ေတာ္၏အေရွ႔ဘက္ အေနာက္ဘက္ေတာင္ဘက္ႏွင့္ ေျမာက္ဘက္တုိ႔တြင္ ၀င္ေပါက္ေလးေပါက္ ေဖာက္ထားျပီး အေရွ႕ဘက္၀င္ေပါက္ကုိအဓိက ၀င္ေပါက္အျဖစ္ ထားရွိသည္။ ပထမဆုံး ရင္ျပင္၏ အေရွ႕ေတာင္ေထာင့္ႏွင့္ အေရွ႕ေျမာက္ေထာင့္တုိ႔တြင္ ဗုဒရုပ္ထုေတာ္ႀကီးအား ရုိးရာဓေလ့ထုံးတမ္းစဥ္လာအရ ကုိယ္လက္သန္႔စင္ရန္အတြက္ အသုံးျပဳရန္ ေရကန္ႀကီးႏွစ္ခု ထားရွိပါသည္။ အိႏၵိယအေရွ႕ေျမာက္ပုိင္း နာလႏၵ၌ရွိေသာ ထင္ရွားေက်ာ္ႀကားေသာ ဗုဒၶဘာသာ၀င္ဘုန္းေတာ္ႀကီးမ်ား စုေ၀းေနထုိင္ေသာ ေနရာတစ္ခုျဖစ္ျပီး ေရွး (၆) ရာစုမွပင္ အဆင့္ဆင့္ေျပာင္းလဲ တုိးတက္လာေသာ အဓိက ဂူဘုရားေက်ာင္းေတာ္တြင္ ယခင္မူရင္းနည္းတူ အနီးစပ္ဆုံး ပုံစံျဖစ္ေသာ ဘုရားေက်ာင္းေဆာင္ကုိ ေတြ႔ရွိႏုိင္ေလသည္။
သႀကၤန္လ ရခိုင္ၿပိဳင္ေလာင္းပဲြ
ရခိုင္ျပည္တြင္ သႀကၤန္လ၌ ေရေလာင္းပြဲကိုလည္းေကာင္း၊ က်င္ပြဲ (ေခၚ) လက္ပန္းလံုးပြဲကိုလည္းေကာင္း၊ လွီၿပိဳင္ပဲြ (ေခၚ) ၿပိဳင္ေလာင္းၿပိဳင္ပြဲကိုလည္းေကာင္း ရာသီပြဲမ်ားအျဖစ္က်င္းပေလ့ရွိသည္။ ဤေဆာင္းပါး၌ ၿပိဳင္ေလာင္းပြဲသဘင္ ဆင္ယင္က်င္းပပံုကို တင္ျပလိုပါသည္။
ယခုေဆာင္းပါးတြင္ အဓိပၸါယ္ မေပါ့ေစရန္အတြက္ အခ်ဳိ႔ေသာ ရခုိင္စကားမ်ားအား ဤ အတုိင္းေဖၚျပေပးလုိက္ပါသည္။
ေလာင္း = ေလွ
ရီ = ေရ
ၿပိဳင္ေလာင္းပြဲကို သႀကၤန္လတြင္က်င္းပေႀကာင္း စာဆိုဥကၠာပ်ံ ရႊန္းလိုက္ရတု၌
"ရကၡမွန္ဖူး၊ ေျမာက္ဦးရႊီျပည္သာ၌
မ်ားစြာသည္ ရႊီလီွေပါင္း
သိဂၤနဒီ နန္းေတာင္ဆီဝယ္
ရႊီလွီမင္းဆိပ္ေခ်ာင္း၌
တေသာင္းေသာင္းေပ်ာ္စဥ္တြင္
တူစံုရွုၾကည့္ခ်င္သည္ သႀကၤန္အခါတည္းေလ"
ဟု ေရးဖြဲ႕ထားသည္ကို ေတြ႔ရသည္သာမက တန္းခိုးဆရာထြန္းႀကီးကလည္း -
"လွီပြဲသဘင္၊ ရီထဲတြင္၌ ၊ ေပ်ာ္ရႊင္ျမဴးထူး၊ မင္းလြင္က်ဴးလွ်က္၊ တန္ခူးခါမွီ၊ လရာသီဝယ္၊ ေလာကီဘာသာ၊ ဓမၼတာျဖင္႔၊ နာဝါခ်င္းယွဥ္၊ ေလာင္းခ်င္းၿပိဳင္လွ်က္၊ ငါႏိုင္သူယႈံး၊ တျပံဳးျပံဳးႏွင့္၊ ဖက္ႏႈန္းလွီေလွာ္၊ ရီအေပၚ၌၊ ရႊင္ကာေပ်ာ္မြိ၊ လုပ္ႀကံမိေအာင္၊ လွီဖြဲ႕သံခ်ိဳ၊ ဆိုသူတျဖာ၊ ေလွာ္သူတဝ၊ ကသူအေပါင္း၊ တေသာင္းေသာင္းႏွင့္၊ ေမာင္းတဟီးဟီး၊ ခတ္တီးမညံ၊ ေအာင္လံဝီဝီ၊ ၿပိဳင္လွီၿပိဳင္ေလာင္း၊ ရီေခ်ာင္းမလပ္၊ ပရိသတ္မ်ား၊ ပြဲၾကည့္သားရို႕"
ဟူ၍ စပ္ဆိုထားခဲ့သည္။
ၿပိဳင္ေလာင္းၿပိဳင္ပြဲကို သႀကၤန္ (သို႔မဟုတ္) သႀကၤန္လြန္၍ ကဆုန္ေညာင္ေရ မသြန္းမီွကာလအတြင္း က်င္းပရျခင္း၏ အေႀကာင္းမွာ လူထုပြဲလမ္းသဘင္အားျဖင့္ လူထုအားလပ္ခ်ိန္ကို ေရြးခ်ယ္ရျခင္းျဖစ္သည္။ လူထုဆိုသည္မွာလည္း ေတာင္သူလယ္သမားမ်ား သာလွ်င္ျဖစ္သျဖင့္ လယ္သမားအဖို႔ တလင္းပြဲစပါးေရာင္းၿပီးခ်ိန္ အားလပ္ခ်ိန္ျဖစ္သည္။ ဤၿပိဳင္ေလာင္းၿပိဳင္ပြဲသည္ ဆင္းရဲသားမ်ား၏ ပြဲလမ္းသဘင္ျဖစ္ၿပီး အမ်ားစုေပါင္း၍ အားႀကိဳးမာန္တက္လုပ္ေဆာင္ရသည့္ အားကစား ေပ်ာ္ပြဲရႊင္ပြဲတရပ္လည္း ျဖစ္သည္။ စုေပါင္းညီညာ၊ ေအာင္ေၾကာင္းျဖာဆိုသည့္ေဆာင္ပုဒ္အတိုင္း ညီညြတ္ေရးကိုေရွးရွုေသာ ပြဲလမ္းသဘင္ျဖစ္ေပသည္။
ၿပိဳင္ေလာင္းလ်ာ
ၿပိဳင္ေလာင္းၿပိဳင္ပြဲ ကိုက်င္းပႏိုင္ရန္အတြက္ "ၿပိဳင္လီွ၊ ၿပိဳင္ေလာင္း" ေခၚသည့္ ၿပိဳင္ပြဲဝင္မည့္ ေလာင္းေကာင္းရရွိေရးမွာ ပထမအေရးအႀကီးဆံုး ျဖစ္သကဲ့သို႔ ေလာင္းေကာင္းရေရးကို ေရွးရွု၍ သစ္ပင္ခုတ္လွဲရန္ တရပ္လံုးတရြာလံုး အားေပး ပါဝင္ေလ့ရွိသည္။ သန္သန္မာမာရွိေသာ ေယာက္်ားမ်ားကဦးေဆာင္ၿပီး ေတာသံုးေတာင္ ကုန္ေအာင္သြားကာ သစ္ေကာင္းရွာရသည္။ သစ္ရွွာမထြက္မွီကပင္ ဓေလ႔အတိုင္း ေဗဒင္ဆရာႏွင့္ ရြာေက်ာင္းဆရာေတာ္တုိ႔၏ ၾသဝါဒကိုိခံယူၿပီး ရက္ေကာင္းေန႔သာ ေရြးခ်ယ္၍ သစ္ခုတ္ရသည္။
လိုက္ပါရသည့္သူမ်ားအထဲတြင္ ကိုယ္အဂၤါခ်ိဳ႕တဲ့ေသာ၊ မသန္စြမ္းသူမ်ား မပါဝင္ရ။ အမ်ားအားျဖင့္ ဆယ့္ေျခာက္လံရွိသည့္ ၿပိဳင္ေလာင္းမ်ားကို ၿပိဳင္ပြဲ၌ အသံုးခ်ေလ့ရွိသျဖင္႔ အဆမတန္ အသက္ႀကီးသည့္သစ္ပင္မ်ားကို ေတြ႔ေအာင္ရွာရသည္။ သစ္အေၾကာင္း ေကာင္းစြာနားလည္သည့္ ဆရာမ်ားႏွင့္ တိုင္ပင္ၿပီး အနာအဆာမပါေသာ သစ္ကိုခုတ္ယူရသည္။ သစ္ပင္ခုတ္ကတည္းက သစ္ပင္လဲပံုကို နိမိတ္ေကာင္းယူေလ့ရွိသည္။ သစ္ပင္သည္ သစ္ငုတ္ႏွင့္ အနီးကပ္ဆံုးလဲလွ်င္ ေလာင္းေလွာ္၍လားမည့္ ေလာင္းမျဖစ္ဟု ယူဆသည္။ သစ္ငုတ္ႏွင့္ ေ၀းရာ သို႔က်သည့္ သစ္ကိုမွ ပိုၿပီးႏွစ္သက္သည္။ တခ်ိဳ႕ရြာမ်ားမွ ၿပိဳင္ေလာင္းမ်ားမွာဆိုလွ်င္ ေတာင္တလံုး၊ ႏွစ္လံုးကိုပင္ ေက်ာ္၍လွဲသည္ဟု အဆိုရွိသည္။ ထို႔ေၾကာင့္ ၿပိဳင္ေလာင္းရွာထြက္ကတည္းက -
"သံုးေတာင္ေက်ာ္လို႔ လဲလတ္ေတ
ထူးကဲလွေရ ထိုနိမိတ္ေၾကာင့္
ေမာင္ရို႕ၿပိဳင္ေလာင္း ေလွာ္ေရခါ
လွ်င္ျမန္ရာမွာအတုမဟိ
နီလရထားပံုပမာ
ယုဇနာတာ လြန္ေျမာက္ေအာင္
တမဟုတ္ခ်င္း ေရာက္ႏိုင္ေရ
အမွန္ေျပာမည္ ျမင္းသိေႏၶာ
တိမ္ညြန္႔စားႏွင့္ႏိႈင္းစရာ
သံုးလူ႔ဆရာ ေလာင္းသိဒၶတ္က
ေလွးေတာ္တင္လို႔ ပစ္လႊတ္ရာ
ျမႇားတံပမာ အဟုန္ျပင္း
ဂဠဳန္မင္းလည္း မတုႏိုင္
ၿပိဳင္ဖို႔လာေရ လွီေတာ္သားရို႕
ဝီးကေယွာင္ယွားပါကတ္လီ
ဇာမထီ ဇာနီၿပိဳင္ေလာင္း"
ဟူ၍ မိမိတူိ႔ ၿပိဳင္ေလာင္းသည္ သစ္ခြတ္ကတည္းက ေတာင္သံုးလံုးေက်ာ္၍လဲသည့္ သစ္ေလာင္းလ်ာကို ျပဳလုပ္ထားေသာ ေလာင္းျဖစ္သျဖင့္ နီလာရထားကဲ့သို႔ လွ်င္ျမန္လွသည္ဟု ၿပိဳင္ေလာင္းဂုဏ္ပုဒ္ကိုေဖာ္က်ဴးၿပီး တဘက္သားမခံခ်င္ေအာင္ သံခ်ပ္ႀကီး ထိုးထားျခင္းျဖစ္သည္။
ၿပိဳင္ေလာင္းပံုသ႑ာန္
ရခိုင္ျပည္တြင္ ေရလမ္းခရီးမ်ားလွသျဖင့္ ေလာင္းေလွကို အသံုးမ်ားသကဲ့သို႔ ေရွးရခိုင္ဘုရင္မ်ားလက္ထက္က ေလွအမ်ိဳးမ်ိဳး ရွိခဲ့သည္။ ဘားမဲ့၊ သကၠဒါန္၊ ဂၽြတ္၊ ကရဝိတ္၊ ရိေတာ္စပ္တင္၊ ေလွာ္ကား ၊ လြန္းၾကင္၊ ျပာႆဒ္၊ ေဖာင္လွီ၊ ရႊီေလာင္း၊ ရႊီမီးေက်ာင္း၊ ရႊီၾကက္၊ ရႊီက်ီ၊ ရႊီစာမရီ စသည္ျဖင့္ျဖစ္သည္။
ယခုအမ်ားသံုးေလာင္းေလွတုိ႔မွာ "ထြင္းေလာင္း၊ စပ္ေလာင္း" ဟူ၍ႏွစ္မ်ိဳးရွိသည္။ ယင္းတုိ႔ကိုို အသံုးခ်သည့္အတိုင္း ၿပိဳင္ေလာင္း၊ စီေလာင္း၊ ေလာင္းႀကီးလွီႀကီးဟူ၍ အမ်ိဳးမ်ိဳးေခၚသည္။ ၿပိဳင္ေလာင္းမွာ ထြင္းေလာင္းမ်ိဳးျဖစ္သည္။ ၿပိဳင္ေလာင္းမွာ (၆) လံမွ (၁၆) လံထိ အရွည္ရွိသည္။ ဦး၊ ပဲ႔၊ ရီစားဟူ၍ အစိတ္အပိုင္းမ်ားကို စနစ္က်ေအာင္၊ အခ်ိဳးက်ေအာင္ လုပ္ရသည္။ ေလာင္းထြင္းၿပီးေသာအခါ မီးပြတ္တိုက္၊ ဆီေခ်ာတိုက္၊ မိုဟင္းေခါင္းႏွင့္တိုက္ အစရွိသည့္ တန္ဆာဆင္ျခင္းမ်ား ျပဳလုပ္ရသည္။ (၁၆) လံရွည္ ၿပိဳင္ေလာင္းမွာ ဦးႏွင့္ပဲ့ကို တလံေလာက္စီ အရွည္ထားရသည္။ ဦးက သေျပအိုးအျပင္ နဂါးရုပ္၊ ကိႏၷရာရုပ္၊ နယားရုပ္၊ ဟသၤာရုပ္၊ ပန္းကႏုတ္မ်ားကို ထုဆစ္တပ္ဆင္ထားသည္။ ေဆးျခယ္သပၸါယ္ထားသည္မွာ ၾကည့္၍အလြန္လွသည္။ ပဲ့ဆိုလွ်င္ "ျမာဒင္" ေခၚ တက္မခံုကို က်ီး၊ က်ား၊ ငွက္ရုပ္၊ ၾကာပန္းရုပ္မ်ားျဖင့္ မြမ္းမံထားသည္။ တက္မဆိုလွ်င္ "ျမာတံရွည္" ဟုေခၚေသာ တက္မကို အသံုးျပဳသည္။ ေလာင္းဝမ္းမွာဆိုလွ်င္ ေလာင္းေလွာ္သားမ်ားထိုင္ရန္ "ဒဂံု" တပ္ၿပီး "ပင္္းကန္'' မ်ားကို (၂) လံေလာက္တြင္ (၃) ခုေလာက္ တပ္ဆင္ထားရသည္။ ေလာင္းကို လူအမ်ားက ထမ္းခ်ထမ္းတင္ျပဳလုပ္ရသည္။ အမ်ိဳးသမီးမ်ားေက်ာ္မတက္ရန္ စည္းကမ္းသတ္မွတ္ထားသည္။
ေလာင္းေလွာ္သားမ်ား
ဆယ့္ရွစ္ေယာက္စီးရသည့္ (၆) လံ ၿပိဳင္ေလာင္းမွာဆိုလွ်င္ ေနာက္ဆံုးက တက္မကိုတဦး၊ တက္မကိုင္ရွိက ပဲ့ေထာင္ႏွစ္ဦး၊ ရွိတြင္ ဦးစီဦးေပါက္ေခၚသည့္ ပန္းဆြဲတဦး၊ ဦးစီးေနာက္က "လိုင္ဆစ္ေတာင္ဖ်ံ" ေခၚသည့္ ဦးေထာင္စီးႏွစ္ဦး၊ က်န္ဆယ့္ႏွစ္ဦးမွာ တပင္းကန္ႏွစ္ေယာက္တတြဲစီ အေလွာ္သမား (၆) ဆိုင္းထိုင္ရသည္။ (၁၆) လံ ၿပိဳင္ေလာင္မွာဆိုလွ်င္ လူေလးဆယ္ေယာက္ တက္စီးရသည္။ ေလာင္းေလွွာ္သားမ်ားမွာ အဝတ္ဆင္တူ၊ ေဂါင္းေပါင္းစြန္ေထာင္၊ ရင္စည္း၊ စလြယ္သိုင္း၊ ရင္သိုင္းအမ်ိဳးမ်ိဳး ဝတ္ဆင္ရသည္။ ေလာင္းေလွာ္သူမ်ားသည္ ဦးစီးတက္ခ်သည္ကိုၾကည့္၍ တက္ညီေအာင္လိုက္ေလွာ္ရသည္။ ဦးစီးလုပ္သူက တက္ေလွာ္သည္ကို ႀကီးၾကပ္ရသကဲ့သို႔ ပဲ့ကိုင္ကလည္း ေလာင္းတည့္တည့္သြားေစရန္ တာဝန္ယူရသည္။
ဦးစီးလုပ္သူမွာ အလြန္ေတာ္ဖို႔လိုသည္။ ကိုယ့္ေလာင္းအသြားအလာကိုၾကည့္ၿပီး တက္ခ်ရသည္။ ျပဳိင္ေလာင္းတာအထြက္ တက္ကိုရီျမႇဳပ္ၿပီး အရွည္ဆြဲေလွာ္ခတ္ကာ ပန္းအဝင္ တက္ကို သြက္သြက္ေလွာ္ရသည္။ တနည္းဆိုလွ်င္ ၿပိဳင္ေလာင္းျမန္ဖို႔ အင္အားမွာ ဦးစီး၏လႈပ္ရွားမႈအေပၚ၌ တည္သည္။ ၿပိဳင္ေလာင္းအရွိန္ယူ၍ တာထြက္လာသည့္အခါ မတိမ္းမေစာင္းရန္ အေရးႀကီးသည္။ တာအထြက္တြင္ ေလာင္းဦးစီးလုပ္သူက ေစာင္းလိုက္မည္ဆိုလွ်င္ ျပန္၍တည့္ေအာင္လုပ္ရသျဖင့္ အခ်ိန္ၾကာတတ္ၿပီး ေနာက္က်က်န္ရစ္မည္ကို စိုးရိမ္ရသည္။
ၿပိဳင္ေလာင္းေလွာ္၍ အရွိန္ရလာသည့္အခါ အေျပးျမန္၍မွန္လာသည့္အခါ တက္မကိုင္လုပ္သူက တက္မကို ေရထဲနစ္ရုံေလာက္သာ ခ်ထားေလ့ရွိသည္။ ေတာ္သည့္ကၽြမ္းသည့္ တက္မကိုင္မ်ားဆိုလွ်င္ တက္မကိုေရေပၚေဖာ္၍ ယူလာတတ္သည္။
ထို႔ေၾကာင့္
"ကိုးစိပ္ကိုးလံ၊ ကိုးပင္းကန္
က်င္သန္တိရာ တက္ပ်ာစီးလို႔
မဟာေလာင္းႀကီးထြက္လို႔လာ
ဇမၺဴဒီပါ လက္ယာကၽြန္းမွာ
ထြန္းေရနီလ ပံုပမာ
သတင္းေၾကညာ နာမည္ႀကီး
ၿပိဳင္ေလာင္းဦးစီး "ဆရာေအာင္"
သူကရိွေဆာင္ လမ္းညႊန္ျပလို႔
ၿပိဳင္ေလာင္းဝမ္းမ ပင္းကန္မွာ
ရိွေနာက္ဘယ္ညာ နီရာစိေအာင္
လူစိတက္စိ ထိုင္ၿပီးသကာ
ဦးစီးဆရာ ခ်ေရတက္ႏွင့္
မပ်က္မကြက္ ညီညီညာ
ရီပန္းဖြားေအာင္ တက္ကိုစြဲလို႔
တဟုန္တည္းႏွင့္ ထြက္လီခါ
ၿပိဳင္ေလာင္းပဲ့မွာ "ဆရာထြန္း"က
ရပ္ေစာက္ထလို႔ ရိွကိုေမွ်ာ္
သူ႔လက္စြဲေတာ္ ထိုတက္မကို
ျမာဒင္ထက္က ေနာင္းေနာင္းကိုင္
မယိမ္းမယိုင္ လွီမေစာင္းေအာင္
ေျဖာင့္ေျဖာင့္တန္းတန္း ကိုင္လို႔လာ
ဇာသူတခါ ၿပိဳင္ဝ႔ံဖို႔လဲ
အပဲြပဲြ ႏႊဲလို႔လာ ယံႈးေရဆိုစြာ သူရို႕မသိ”
ဟူ၍ "က်င္သန္" ေခၚလူသန္မ်ားစီးေသာ မဟာေလာင္းႀကီးမွာ နာမည္ႀကီးသည့္ ဆရာေအာင္က ေလာင္းဦးစီး၊ ပဲ့ကိုင္မွာ နာမည္ေက်ာ္ဆရာထြန္းျဖစ္သည့္အေၾကာင္း၊ လူေစ့တက္ေစ့ေလွာ္လာသည့္ ဤမဟာေလာင္းႀကီးကို မည္သူၿပိဳင္ဝံ့ပါမည္နည္းဟု သံခ်ပ္ထိုးထားျခင္းျဖစ္သည္။
ေလာင္းၿပိဳင္ပြဲ က်င္းပပံု
ၿပိဳင္ေလာင္းပြဲကို ရပ္ရြာအခ်င္းခ်င္း (သို႔မဟုတ္) ၿမိဳ႕နယ္ခရိုင္အလိုက္ က်င္းပေလ့ရွိသည္။ ရာသီပြဲအျဖစ္သာမက ဘုရားပြဲ၊ မင္းပြဲစိုးပြဲမ်ားႏွင့္တြဲဖက္၍လည္း က်င္းပသည္။ ၿပိဳင္ပြဲဝင္မည္ဆိုလ်ွင္ မၿပိဳင္ခင္ကပင္ ရြာရွင္မ၊ ေခ်ာင္းရွင္မမ်ားကုိ ေလာင္းဦးခိုက္ၿပီး အတီးအမႈတ္၊ အဆိုအကမ်ားျဖင့္ ပ,သပူေဇာ္ေလ့ရွိသည္။ ေလာင္းၿပိဳင္ပြဲကို ေခ်ာင္းမ်ား၌ က်င္းပေလ့ရွိၿပီး ေရခမ္း၍ ကမ္းနဖူးျပည့္ေနေသာ လဆန္းစ၊ လဆုတ္စအခါမ်ား၌ က်င္းပသည္။
ေလာင္းၿပိဳင္ပြဲကို ျဖားတလတ္ေထာက္တက္ေသာ မနက္ပုိင္း (၁၀) နာရီ၊ (၁၁) နာရီေလာက္မွ အစျပဳၿပီး ေရက်ခ်ိန္ ညေန (၃-၄) နာရီခန္႔ေလာက္တြင္ အဆံုးသတ္သည္။ ပြဲကို (၃) ရက္အထိ က်င္းပသည္။ ႏိုင္သူအား ေနာက္ဆံုးေန႔မွာ ေရႊေလာင္းႏွင့္ ေအာင္္ဆုေအာင္လံကို ခ်ီးျမွင့္သည္။ ရပ္ရြာလူႀကီးမ်ားကို ဒိုင္လူႀကီးမ်ားအျဖစ္ ေရြးခ်ယ္တင္ေျမွာက္ေလ့ ရွိသည္။ အျငင္းမပြားရေအာင္ အရပ္ရပ္ကၿပိဳင္လာသည့္ ေလာင္းဦးစီးမ်ားစုေပါင္းေဆြးေႏြးၿပီး စီစဥ္ရသည္။ ဆံုးျဖတ္ရသည္။
ၿပိဳင္ေလာင္းၿပိဳင္ပြဲအတြက္ တာအထြက္အစကကပင္ အဆံုးပန္းဖူးတိုင္အကြာအေ၀းကိုိ သတ္မွတ္ထားရသည္။ ၿပိဳင္သည့္အခါ ရိုးရာဓေလ့အတိုင္းဆိုလွ်င္ တာအညီထြက္ႏိုင္ရန္ သံတံုးကို စင္ျမင့္က ႀကိဳးႏွင့္ဆြဲၿပီး ေရကိုခ်၍ အခ်က္ေပးရသည္။ ယခုအခါ ေခတ္အေလွ်ာက္ ေသနတ္ပစ္ေဖာက္သည္။ ပန္းဖူးအဝင္မွာလည္း အႏိုင္အရွုံးကို စက္ျဖတ္ပန္းဆြဲနည္းျဖင္႔ ဆံုးျဖတ္ေလ့ရွိသည္။
စက္ျဖတ္နည္းမွာ ေလာင္းဦးကဓားကိုစိုက္ထားလွ်က္ ပန္းဖူးက တားထားသည့္ႀကိဳးကို အလိုအေလ်ာက္ျဖတ္သြားသည္ႏွင့္ တၿပိဳင္နက္ ပန္းဖူးမွာ ညြတ္က်လာပါသည္။ ပန္းဆြဲမွာ ဝါးလံုးကိုေဖာက္ၿပီး ႀကိမ္ႏြယ္တခုခုထိုးသြင္းထားသည္။ ယင္းကို ဦးစီးပန္းဆြဲအစ ေလာင္းသမားတုိ႔အထိ ဆြဲယူရပါသည္။ ဤသို႔ ပန္းဖူးကိုစီစဥ္ထားၿပီး အႏိုင္အရွုံးကုိ ဆံုးျဖတ္သည္။
ၿပိဳင္ေလာင္းသံက်ပ္ႀကီး
-------------------------------
ၿပိဳင္ေလာင္းေန႔တြင္ ေခ်ာင္းကမ္းပါးတဘက္တခ်က္တြင္ ရပ္ရြာအလိုက္ မ႑ပ္မ်ားထိုးၿပီး ဧည့္ခံေကၽြးေမြးသည္။ ကမ္းေထာင္းအျပည့္ ပရိသတ္ စည္ကားလွသည္။ မိမိတုိ႔ရပ္ရြာ၌ ရိွသမွ်ေလာင္းေလွမ်ားႏွင့္ ေခ်ာင္းရိုးတေလွ်ာက္ ျပည္႔က်ပ္ေနေအာင္ ပြဲၾကည့္ပရိသတ္ မ်ားျပားလွသည္။ တခ်ိဳ႕မွာ ငွက္ေပ်ာပင္မ်ားကို ေဖာင္လုပ္၍ ၾကည့္တတ္သည္။
ေလာင္းၿပိဳင္ပြဲမစမီွ ကိုယ့္ရြာကိုယ့္ေလာင္းဂုဏ္ပုဒ္ကိုေဖာ္ထုတ္၍ သံခ်ပ္ႀကီးမ်ား ထိုးေလ့ရွိသည္။ အိုးစည္ဗံုေမာင္းတီးမႈတ္ၿပီး သံခ်ပ္ႀကီးမ်ားထိုးသည္မွာ အလြန္သာယာနာေပ်ာ္ဖြယ္ ေကာင္းသည္။ သံခ်ပ္ႀကီးမ်ားကို "ၿပိဳင္ေလာင္း သံက်ပ္ႀကီးမ်ား" ဟု ေခၚတြင္လာလတ္သည္။ ၿပိဳင္ေလာင္းပဲြမ်ားမွာ သံက်ပ္ႀကီးမ်ားေပၚေပါက္လာသည့္ ေအာက္ေျခေရေသာက္ျမစ္မ်ား ျဖစ္သည္ဟု ယူဆရသည္။
ၿပိဳင္ေလာင္းမၿပိဳင္မီွ "လွီစိုင္း" လည္းျပဳသည္။ ျမင္းစိုင္းသည့္သေဘာ ကမ္းေထာင္းတေလွ်ာက္ သံခ်ပ္ႀကီးမ်ားထိုးကာ အသာအညင္ လူးလာေခါက္ျပန္ ကခုန္တီးမႈတ္ ေလွာ္ခတ္သြားႀကသည္မွာ ေပ်ာ္စရာပကတိျဖစ္သည္။ နားေထာင္၍ စိတ္တက္ႀကြေစသည္။ ေလာင္းသမားအခ်င္းခ်င္း မိမိဂုဏ္ပုဒ္ေဖာ္၍ သံခ်ပ္ထိုးသည္မ်ားကို အနည္းငယ္ေဖာ္ျပၿပီးျဖစ္သည္။ သံက်ပ္ကို ၿပိဳင္ေလာင္းသမားအခ်င္းခ်င္း ထိုးသည္သာမဟုတ္၊ ပြဲၾကည့္ပရိသတ္ကိုပါ ေစာင္းခ်ိတ္ထိုးေလ့ရွိသည္။
''ေဂါင္းေပါင္းထီထီး ဘႀကီးေလ
က်န္းခန္႔သာ မာပါယင့္လား
မိတၱာဟိလို႔ မီးစြာရာ
စိတ္ဆိုးမာန္ပါ မဟိပါကဲ႔။
ႏွခြမ္းဗက္လန္ ကန္ေတာ္ႀကီးႏွင့္
ၿပိဳင္ေလာင္းၾကည့္ဖို႔ လာလတ္ေတ
ေမာင္ရို႕ေလွာ္မည္ အားမငယ္ကဲ့။
ၿပိဳင္ေလာင္းေလွာ္လို႔ လက္ေမာင္းနာ
တခ်က္ဖ်စ္ပါ အိုမမရို႕။
မကၠလာကို ေဂါင္းမွာေဆာင္း
ကမ္းေထာင္းထက္က အရီးေလ
သမက္ေလာင္းေခ် ႏုိင္္စီေၾကာင္းကို
ဆုမြန္ေတာင္းဖို႔ ေကာင္းပါေရ။
ကညာပ်ိဳေခ် အုိမမရို႕
ကမ္းေထာင္းထက္က လူးက်မည္
ေစတနာႏွင့္ ေျပာခပါယင့္။ ” စသည္ျဖင့္ျဖစ္သည္။
လက္လံအလိုက္ ယွဥ္ၿပိဳင္ေရးအစီအစဥ္မ်ားကို လူႀကီးမ်ားက စီစဥ္ေပးရသည္။ အႏိုင္ရသည့္ ၿပိဳင္ေလာင္းမ်ားကို ေနာက္ဆံုးနိ၌ ေရႊေမာင္းေငြေမာင္းမ်ားႏွင့္ ေအာင္ဆုေအာင္လံ ခ်ီးျမွင့္သည္။ ေနာက္ဆံုး ဆုရသည့္ၿပိဳင္ေလာင္းဦးစီးက ေရႊေမာင္းကိုဆြဲ၍ ေလွေတာ္သားမ်ားက ေအာင္လံကိုင္ၿပီး ေခ်ာင္းရိုးတေလွ်ာက္ စံုဆန္စိုင္းလွ်က္ ကခုန္တီးမႈတ္သီဆိုကာ ပရိသတ္အားႏႈတ္ဆက္ေလ့ရွိသည္။
လူထုပြဲလမ္းသဘင္ လယ္သမားလုပ္သားမ်ား၏ ပြဲလမ္းသဘင္၊ စုေပါင္းညီညြတ္လုပ္ေဆာင္မွ ေအာင္သည့္ ပြဲလမ္းသဘင္ျဖစ္သည္။ ရခိုင္ၿပိဳင္ေလာင္းၿပိဳင္ပြဲကို ရိုးရာမပ်က္ အစဥ္အၿမဲက်င္းပႏိုင္စီရန္ ေတာင့္တေမွ်ာ္လင့္ကာျဖင့္ နိဂံုးခ်ဳပ္လိုက္ပါသည္။
(အစံေမာင္)
ယခုေဆာင္းပါးတြင္ အဓိပၸါယ္ မေပါ့ေစရန္အတြက္ အခ်ဳိ႔ေသာ ရခုိင္စကားမ်ားအား ဤ အတုိင္းေဖၚျပေပးလုိက္ပါသည္။
ေလာင္း = ေလွ
ရီ = ေရ
ၿပိဳင္ေလာင္းပြဲကို သႀကၤန္လတြင္က်င္းပေႀကာင္း စာဆိုဥကၠာပ်ံ ရႊန္းလိုက္ရတု၌
"ရကၡမွန္ဖူး၊ ေျမာက္ဦးရႊီျပည္သာ၌
မ်ားစြာသည္ ရႊီလီွေပါင္း
သိဂၤနဒီ နန္းေတာင္ဆီဝယ္
ရႊီလွီမင္းဆိပ္ေခ်ာင္း၌
တေသာင္းေသာင္းေပ်ာ္စဥ္တြင္
တူစံုရွုၾကည့္ခ်င္သည္ သႀကၤန္အခါတည္းေလ"
ဟု ေရးဖြဲ႕ထားသည္ကို ေတြ႔ရသည္သာမက တန္းခိုးဆရာထြန္းႀကီးကလည္း -
"လွီပြဲသဘင္၊ ရီထဲတြင္၌ ၊ ေပ်ာ္ရႊင္ျမဴးထူး၊ မင္းလြင္က်ဴးလွ်က္၊ တန္ခူးခါမွီ၊ လရာသီဝယ္၊ ေလာကီဘာသာ၊ ဓမၼတာျဖင္႔၊ နာဝါခ်င္းယွဥ္၊ ေလာင္းခ်င္းၿပိဳင္လွ်က္၊ ငါႏိုင္သူယႈံး၊ တျပံဳးျပံဳးႏွင့္၊ ဖက္ႏႈန္းလွီေလွာ္၊ ရီအေပၚ၌၊ ရႊင္ကာေပ်ာ္မြိ၊ လုပ္ႀကံမိေအာင္၊ လွီဖြဲ႕သံခ်ိဳ၊ ဆိုသူတျဖာ၊ ေလွာ္သူတဝ၊ ကသူအေပါင္း၊ တေသာင္းေသာင္းႏွင့္၊ ေမာင္းတဟီးဟီး၊ ခတ္တီးမညံ၊ ေအာင္လံဝီဝီ၊ ၿပိဳင္လွီၿပိဳင္ေလာင္း၊ ရီေခ်ာင္းမလပ္၊ ပရိသတ္မ်ား၊ ပြဲၾကည့္သားရို႕"
ဟူ၍ စပ္ဆိုထားခဲ့သည္။
ၿပိဳင္ေလာင္းၿပိဳင္ပြဲကို သႀကၤန္ (သို႔မဟုတ္) သႀကၤန္လြန္၍ ကဆုန္ေညာင္ေရ မသြန္းမီွကာလအတြင္း က်င္းပရျခင္း၏ အေႀကာင္းမွာ လူထုပြဲလမ္းသဘင္အားျဖင့္ လူထုအားလပ္ခ်ိန္ကို ေရြးခ်ယ္ရျခင္းျဖစ္သည္။ လူထုဆိုသည္မွာလည္း ေတာင္သူလယ္သမားမ်ား သာလွ်င္ျဖစ္သျဖင့္ လယ္သမားအဖို႔ တလင္းပြဲစပါးေရာင္းၿပီးခ်ိန္ အားလပ္ခ်ိန္ျဖစ္သည္။ ဤၿပိဳင္ေလာင္းၿပိဳင္ပြဲသည္ ဆင္းရဲသားမ်ား၏ ပြဲလမ္းသဘင္ျဖစ္ၿပီး အမ်ားစုေပါင္း၍ အားႀကိဳးမာန္တက္လုပ္ေဆာင္ရသည့္ အားကစား ေပ်ာ္ပြဲရႊင္ပြဲတရပ္လည္း ျဖစ္သည္။ စုေပါင္းညီညာ၊ ေအာင္ေၾကာင္းျဖာဆိုသည့္ေဆာင္ပုဒ္အတိုင္း ညီညြတ္ေရးကိုေရွးရွုေသာ ပြဲလမ္းသဘင္ျဖစ္ေပသည္။
ၿပိဳင္ေလာင္းလ်ာ
ၿပိဳင္ေလာင္းၿပိဳင္ပြဲ ကိုက်င္းပႏိုင္ရန္အတြက္ "ၿပိဳင္လီွ၊ ၿပိဳင္ေလာင္း" ေခၚသည့္ ၿပိဳင္ပြဲဝင္မည့္ ေလာင္းေကာင္းရရွိေရးမွာ ပထမအေရးအႀကီးဆံုး ျဖစ္သကဲ့သို႔ ေလာင္းေကာင္းရေရးကို ေရွးရွု၍ သစ္ပင္ခုတ္လွဲရန္ တရပ္လံုးတရြာလံုး အားေပး ပါဝင္ေလ့ရွိသည္။ သန္သန္မာမာရွိေသာ ေယာက္်ားမ်ားကဦးေဆာင္ၿပီး ေတာသံုးေတာင္ ကုန္ေအာင္သြားကာ သစ္ေကာင္းရွာရသည္။ သစ္ရွွာမထြက္မွီကပင္ ဓေလ႔အတိုင္း ေဗဒင္ဆရာႏွင့္ ရြာေက်ာင္းဆရာေတာ္တုိ႔၏ ၾသဝါဒကိုိခံယူၿပီး ရက္ေကာင္းေန႔သာ ေရြးခ်ယ္၍ သစ္ခုတ္ရသည္။
လိုက္ပါရသည့္သူမ်ားအထဲတြင္ ကိုယ္အဂၤါခ်ိဳ႕တဲ့ေသာ၊ မသန္စြမ္းသူမ်ား မပါဝင္ရ။ အမ်ားအားျဖင့္ ဆယ့္ေျခာက္လံရွိသည့္ ၿပိဳင္ေလာင္းမ်ားကို ၿပိဳင္ပြဲ၌ အသံုးခ်ေလ့ရွိသျဖင္႔ အဆမတန္ အသက္ႀကီးသည့္သစ္ပင္မ်ားကို ေတြ႔ေအာင္ရွာရသည္။ သစ္အေၾကာင္း ေကာင္းစြာနားလည္သည့္ ဆရာမ်ားႏွင့္ တိုင္ပင္ၿပီး အနာအဆာမပါေသာ သစ္ကိုခုတ္ယူရသည္။ သစ္ပင္ခုတ္ကတည္းက သစ္ပင္လဲပံုကို နိမိတ္ေကာင္းယူေလ့ရွိသည္။ သစ္ပင္သည္ သစ္ငုတ္ႏွင့္ အနီးကပ္ဆံုးလဲလွ်င္ ေလာင္းေလွာ္၍လားမည့္ ေလာင္းမျဖစ္ဟု ယူဆသည္။ သစ္ငုတ္ႏွင့္ ေ၀းရာ သို႔က်သည့္ သစ္ကိုမွ ပိုၿပီးႏွစ္သက္သည္။ တခ်ိဳ႕ရြာမ်ားမွ ၿပိဳင္ေလာင္းမ်ားမွာဆိုလွ်င္ ေတာင္တလံုး၊ ႏွစ္လံုးကိုပင္ ေက်ာ္၍လွဲသည္ဟု အဆိုရွိသည္။ ထို႔ေၾကာင့္ ၿပိဳင္ေလာင္းရွာထြက္ကတည္းက -
"သံုးေတာင္ေက်ာ္လို႔ လဲလတ္ေတ
ထူးကဲလွေရ ထိုနိမိတ္ေၾကာင့္
ေမာင္ရို႕ၿပိဳင္ေလာင္း ေလွာ္ေရခါ
လွ်င္ျမန္ရာမွာအတုမဟိ
နီလရထားပံုပမာ
ယုဇနာတာ လြန္ေျမာက္ေအာင္
တမဟုတ္ခ်င္း ေရာက္ႏိုင္ေရ
အမွန္ေျပာမည္ ျမင္းသိေႏၶာ
တိမ္ညြန္႔စားႏွင့္ႏိႈင္းစရာ
သံုးလူ႔ဆရာ ေလာင္းသိဒၶတ္က
ေလွးေတာ္တင္လို႔ ပစ္လႊတ္ရာ
ျမႇားတံပမာ အဟုန္ျပင္း
ဂဠဳန္မင္းလည္း မတုႏိုင္
ၿပိဳင္ဖို႔လာေရ လွီေတာ္သားရို႕
ဝီးကေယွာင္ယွားပါကတ္လီ
ဇာမထီ ဇာနီၿပိဳင္ေလာင္း"
ဟူ၍ မိမိတူိ႔ ၿပိဳင္ေလာင္းသည္ သစ္ခြတ္ကတည္းက ေတာင္သံုးလံုးေက်ာ္၍လဲသည့္ သစ္ေလာင္းလ်ာကို ျပဳလုပ္ထားေသာ ေလာင္းျဖစ္သျဖင့္ နီလာရထားကဲ့သို႔ လွ်င္ျမန္လွသည္ဟု ၿပိဳင္ေလာင္းဂုဏ္ပုဒ္ကိုေဖာ္က်ဴးၿပီး တဘက္သားမခံခ်င္ေအာင္ သံခ်ပ္ႀကီး ထိုးထားျခင္းျဖစ္သည္။
ၿပိဳင္ေလာင္းပံုသ႑ာန္
ရခိုင္ျပည္တြင္ ေရလမ္းခရီးမ်ားလွသျဖင့္ ေလာင္းေလွကို အသံုးမ်ားသကဲ့သို႔ ေရွးရခိုင္ဘုရင္မ်ားလက္ထက္က ေလွအမ်ိဳးမ်ိဳး ရွိခဲ့သည္။ ဘားမဲ့၊ သကၠဒါန္၊ ဂၽြတ္၊ ကရဝိတ္၊ ရိေတာ္စပ္တင္၊ ေလွာ္ကား ၊ လြန္းၾကင္၊ ျပာႆဒ္၊ ေဖာင္လွီ၊ ရႊီေလာင္း၊ ရႊီမီးေက်ာင္း၊ ရႊီၾကက္၊ ရႊီက်ီ၊ ရႊီစာမရီ စသည္ျဖင့္ျဖစ္သည္။
ယခုအမ်ားသံုးေလာင္းေလွတုိ႔မွာ "ထြင္းေလာင္း၊ စပ္ေလာင္း" ဟူ၍ႏွစ္မ်ိဳးရွိသည္။ ယင္းတုိ႔ကိုို အသံုးခ်သည့္အတိုင္း ၿပိဳင္ေလာင္း၊ စီေလာင္း၊ ေလာင္းႀကီးလွီႀကီးဟူ၍ အမ်ိဳးမ်ိဳးေခၚသည္။ ၿပိဳင္ေလာင္းမွာ ထြင္းေလာင္းမ်ိဳးျဖစ္သည္။ ၿပိဳင္ေလာင္းမွာ (၆) လံမွ (၁၆) လံထိ အရွည္ရွိသည္။ ဦး၊ ပဲ႔၊ ရီစားဟူ၍ အစိတ္အပိုင္းမ်ားကို စနစ္က်ေအာင္၊ အခ်ိဳးက်ေအာင္ လုပ္ရသည္။ ေလာင္းထြင္းၿပီးေသာအခါ မီးပြတ္တိုက္၊ ဆီေခ်ာတိုက္၊ မိုဟင္းေခါင္းႏွင့္တိုက္ အစရွိသည့္ တန္ဆာဆင္ျခင္းမ်ား ျပဳလုပ္ရသည္။ (၁၆) လံရွည္ ၿပိဳင္ေလာင္းမွာ ဦးႏွင့္ပဲ့ကို တလံေလာက္စီ အရွည္ထားရသည္။ ဦးက သေျပအိုးအျပင္ နဂါးရုပ္၊ ကိႏၷရာရုပ္၊ နယားရုပ္၊ ဟသၤာရုပ္၊ ပန္းကႏုတ္မ်ားကို ထုဆစ္တပ္ဆင္ထားသည္။ ေဆးျခယ္သပၸါယ္ထားသည္မွာ ၾကည့္၍အလြန္လွသည္။ ပဲ့ဆိုလွ်င္ "ျမာဒင္" ေခၚ တက္မခံုကို က်ီး၊ က်ား၊ ငွက္ရုပ္၊ ၾကာပန္းရုပ္မ်ားျဖင့္ မြမ္းမံထားသည္။ တက္မဆိုလွ်င္ "ျမာတံရွည္" ဟုေခၚေသာ တက္မကို အသံုးျပဳသည္။ ေလာင္းဝမ္းမွာဆိုလွ်င္ ေလာင္းေလွာ္သားမ်ားထိုင္ရန္ "ဒဂံု" တပ္ၿပီး "ပင္္းကန္'' မ်ားကို (၂) လံေလာက္တြင္ (၃) ခုေလာက္ တပ္ဆင္ထားရသည္။ ေလာင္းကို လူအမ်ားက ထမ္းခ်ထမ္းတင္ျပဳလုပ္ရသည္။ အမ်ိဳးသမီးမ်ားေက်ာ္မတက္ရန္ စည္းကမ္းသတ္မွတ္ထားသည္။
ေလာင္းေလွာ္သားမ်ား
ဆယ့္ရွစ္ေယာက္စီးရသည့္ (၆) လံ ၿပိဳင္ေလာင္းမွာဆိုလွ်င္ ေနာက္ဆံုးက တက္မကိုတဦး၊ တက္မကိုင္ရွိက ပဲ့ေထာင္ႏွစ္ဦး၊ ရွိတြင္ ဦးစီဦးေပါက္ေခၚသည့္ ပန္းဆြဲတဦး၊ ဦးစီးေနာက္က "လိုင္ဆစ္ေတာင္ဖ်ံ" ေခၚသည့္ ဦးေထာင္စီးႏွစ္ဦး၊ က်န္ဆယ့္ႏွစ္ဦးမွာ တပင္းကန္ႏွစ္ေယာက္တတြဲစီ အေလွာ္သမား (၆) ဆိုင္းထိုင္ရသည္။ (၁၆) လံ ၿပိဳင္ေလာင္မွာဆိုလွ်င္ လူေလးဆယ္ေယာက္ တက္စီးရသည္။ ေလာင္းေလွွာ္သားမ်ားမွာ အဝတ္ဆင္တူ၊ ေဂါင္းေပါင္းစြန္ေထာင္၊ ရင္စည္း၊ စလြယ္သိုင္း၊ ရင္သိုင္းအမ်ိဳးမ်ိဳး ဝတ္ဆင္ရသည္။ ေလာင္းေလွာ္သူမ်ားသည္ ဦးစီးတက္ခ်သည္ကိုၾကည့္၍ တက္ညီေအာင္လိုက္ေလွာ္ရသည္။ ဦးစီးလုပ္သူက တက္ေလွာ္သည္ကို ႀကီးၾကပ္ရသကဲ့သို႔ ပဲ့ကိုင္ကလည္း ေလာင္းတည့္တည့္သြားေစရန္ တာဝန္ယူရသည္။
ဦးစီးလုပ္သူမွာ အလြန္ေတာ္ဖို႔လိုသည္။ ကိုယ့္ေလာင္းအသြားအလာကိုၾကည့္ၿပီး တက္ခ်ရသည္။ ျပဳိင္ေလာင္းတာအထြက္ တက္ကိုရီျမႇဳပ္ၿပီး အရွည္ဆြဲေလွာ္ခတ္ကာ ပန္းအဝင္ တက္ကို သြက္သြက္ေလွာ္ရသည္။ တနည္းဆိုလွ်င္ ၿပိဳင္ေလာင္းျမန္ဖို႔ အင္အားမွာ ဦးစီး၏လႈပ္ရွားမႈအေပၚ၌ တည္သည္။ ၿပိဳင္ေလာင္းအရွိန္ယူ၍ တာထြက္လာသည့္အခါ မတိမ္းမေစာင္းရန္ အေရးႀကီးသည္။ တာအထြက္တြင္ ေလာင္းဦးစီးလုပ္သူက ေစာင္းလိုက္မည္ဆိုလွ်င္ ျပန္၍တည့္ေအာင္လုပ္ရသျဖင့္ အခ်ိန္ၾကာတတ္ၿပီး ေနာက္က်က်န္ရစ္မည္ကို စိုးရိမ္ရသည္။
ၿပိဳင္ေလာင္းေလွာ္၍ အရွိန္ရလာသည့္အခါ အေျပးျမန္၍မွန္လာသည့္အခါ တက္မကိုင္လုပ္သူက တက္မကို ေရထဲနစ္ရုံေလာက္သာ ခ်ထားေလ့ရွိသည္။ ေတာ္သည့္ကၽြမ္းသည့္ တက္မကိုင္မ်ားဆိုလွ်င္ တက္မကိုေရေပၚေဖာ္၍ ယူလာတတ္သည္။
ထို႔ေၾကာင့္
"ကိုးစိပ္ကိုးလံ၊ ကိုးပင္းကန္
က်င္သန္တိရာ တက္ပ်ာစီးလို႔
မဟာေလာင္းႀကီးထြက္လို႔လာ
ဇမၺဴဒီပါ လက္ယာကၽြန္းမွာ
ထြန္းေရနီလ ပံုပမာ
သတင္းေၾကညာ နာမည္ႀကီး
ၿပိဳင္ေလာင္းဦးစီး "ဆရာေအာင္"
သူကရိွေဆာင္ လမ္းညႊန္ျပလို႔
ၿပိဳင္ေလာင္းဝမ္းမ ပင္းကန္မွာ
ရိွေနာက္ဘယ္ညာ နီရာစိေအာင္
လူစိတက္စိ ထိုင္ၿပီးသကာ
ဦးစီးဆရာ ခ်ေရတက္ႏွင့္
မပ်က္မကြက္ ညီညီညာ
ရီပန္းဖြားေအာင္ တက္ကိုစြဲလို႔
တဟုန္တည္းႏွင့္ ထြက္လီခါ
ၿပိဳင္ေလာင္းပဲ့မွာ "ဆရာထြန္း"က
ရပ္ေစာက္ထလို႔ ရိွကိုေမွ်ာ္
သူ႔လက္စြဲေတာ္ ထိုတက္မကို
ျမာဒင္ထက္က ေနာင္းေနာင္းကိုင္
မယိမ္းမယိုင္ လွီမေစာင္းေအာင္
ေျဖာင့္ေျဖာင့္တန္းတန္း ကိုင္လို႔လာ
ဇာသူတခါ ၿပိဳင္ဝ႔ံဖို႔လဲ
အပဲြပဲြ ႏႊဲလို႔လာ ယံႈးေရဆိုစြာ သူရို႕မသိ”
ဟူ၍ "က်င္သန္" ေခၚလူသန္မ်ားစီးေသာ မဟာေလာင္းႀကီးမွာ နာမည္ႀကီးသည့္ ဆရာေအာင္က ေလာင္းဦးစီး၊ ပဲ့ကိုင္မွာ နာမည္ေက်ာ္ဆရာထြန္းျဖစ္သည့္အေၾကာင္း၊ လူေစ့တက္ေစ့ေလွာ္လာသည့္ ဤမဟာေလာင္းႀကီးကို မည္သူၿပိဳင္ဝံ့ပါမည္နည္းဟု သံခ်ပ္ထိုးထားျခင္းျဖစ္သည္။
ေလာင္းၿပိဳင္ပြဲ က်င္းပပံု
ၿပိဳင္ေလာင္းပြဲကို ရပ္ရြာအခ်င္းခ်င္း (သို႔မဟုတ္) ၿမိဳ႕နယ္ခရိုင္အလိုက္ က်င္းပေလ့ရွိသည္။ ရာသီပြဲအျဖစ္သာမက ဘုရားပြဲ၊ မင္းပြဲစိုးပြဲမ်ားႏွင့္တြဲဖက္၍လည္း က်င္းပသည္။ ၿပိဳင္ပြဲဝင္မည္ဆိုလ်ွင္ မၿပိဳင္ခင္ကပင္ ရြာရွင္မ၊ ေခ်ာင္းရွင္မမ်ားကုိ ေလာင္းဦးခိုက္ၿပီး အတီးအမႈတ္၊ အဆိုအကမ်ားျဖင့္ ပ,သပူေဇာ္ေလ့ရွိသည္။ ေလာင္းၿပိဳင္ပြဲကို ေခ်ာင္းမ်ား၌ က်င္းပေလ့ရွိၿပီး ေရခမ္း၍ ကမ္းနဖူးျပည့္ေနေသာ လဆန္းစ၊ လဆုတ္စအခါမ်ား၌ က်င္းပသည္။
ေလာင္းၿပိဳင္ပြဲကို ျဖားတလတ္ေထာက္တက္ေသာ မနက္ပုိင္း (၁၀) နာရီ၊ (၁၁) နာရီေလာက္မွ အစျပဳၿပီး ေရက်ခ်ိန္ ညေန (၃-၄) နာရီခန္႔ေလာက္တြင္ အဆံုးသတ္သည္။ ပြဲကို (၃) ရက္အထိ က်င္းပသည္။ ႏိုင္သူအား ေနာက္ဆံုးေန႔မွာ ေရႊေလာင္းႏွင့္ ေအာင္္ဆုေအာင္လံကို ခ်ီးျမွင့္သည္။ ရပ္ရြာလူႀကီးမ်ားကို ဒိုင္လူႀကီးမ်ားအျဖစ္ ေရြးခ်ယ္တင္ေျမွာက္ေလ့ ရွိသည္။ အျငင္းမပြားရေအာင္ အရပ္ရပ္ကၿပိဳင္လာသည့္ ေလာင္းဦးစီးမ်ားစုေပါင္းေဆြးေႏြးၿပီး စီစဥ္ရသည္။ ဆံုးျဖတ္ရသည္။
ၿပိဳင္ေလာင္းၿပိဳင္ပြဲအတြက္ တာအထြက္အစကကပင္ အဆံုးပန္းဖူးတိုင္အကြာအေ၀းကိုိ သတ္မွတ္ထားရသည္။ ၿပိဳင္သည့္အခါ ရိုးရာဓေလ့အတိုင္းဆိုလွ်င္ တာအညီထြက္ႏိုင္ရန္ သံတံုးကို စင္ျမင့္က ႀကိဳးႏွင့္ဆြဲၿပီး ေရကိုခ်၍ အခ်က္ေပးရသည္။ ယခုအခါ ေခတ္အေလွ်ာက္ ေသနတ္ပစ္ေဖာက္သည္။ ပန္းဖူးအဝင္မွာလည္း အႏိုင္အရွုံးကို စက္ျဖတ္ပန္းဆြဲနည္းျဖင္႔ ဆံုးျဖတ္ေလ့ရွိသည္။
စက္ျဖတ္နည္းမွာ ေလာင္းဦးကဓားကိုစိုက္ထားလွ်က္ ပန္းဖူးက တားထားသည့္ႀကိဳးကို အလိုအေလ်ာက္ျဖတ္သြားသည္ႏွင့္ တၿပိဳင္နက္ ပန္းဖူးမွာ ညြတ္က်လာပါသည္။ ပန္းဆြဲမွာ ဝါးလံုးကိုေဖာက္ၿပီး ႀကိမ္ႏြယ္တခုခုထိုးသြင္းထားသည္။ ယင္းကို ဦးစီးပန္းဆြဲအစ ေလာင္းသမားတုိ႔အထိ ဆြဲယူရပါသည္။ ဤသို႔ ပန္းဖူးကိုစီစဥ္ထားၿပီး အႏိုင္အရွုံးကုိ ဆံုးျဖတ္သည္။
ၿပိဳင္ေလာင္းသံက်ပ္ႀကီး
-------------------------------
ၿပိဳင္ေလာင္းေန႔တြင္ ေခ်ာင္းကမ္းပါးတဘက္တခ်က္တြင္ ရပ္ရြာအလိုက္ မ႑ပ္မ်ားထိုးၿပီး ဧည့္ခံေကၽြးေမြးသည္။ ကမ္းေထာင္းအျပည့္ ပရိသတ္ စည္ကားလွသည္။ မိမိတုိ႔ရပ္ရြာ၌ ရိွသမွ်ေလာင္းေလွမ်ားႏွင့္ ေခ်ာင္းရိုးတေလွ်ာက္ ျပည္႔က်ပ္ေနေအာင္ ပြဲၾကည့္ပရိသတ္ မ်ားျပားလွသည္။ တခ်ိဳ႕မွာ ငွက္ေပ်ာပင္မ်ားကို ေဖာင္လုပ္၍ ၾကည့္တတ္သည္။
ေလာင္းၿပိဳင္ပြဲမစမီွ ကိုယ့္ရြာကိုယ့္ေလာင္းဂုဏ္ပုဒ္ကိုေဖာ္ထုတ္၍ သံခ်ပ္ႀကီးမ်ား ထိုးေလ့ရွိသည္။ အိုးစည္ဗံုေမာင္းတီးမႈတ္ၿပီး သံခ်ပ္ႀကီးမ်ားထိုးသည္မွာ အလြန္သာယာနာေပ်ာ္ဖြယ္ ေကာင္းသည္။ သံခ်ပ္ႀကီးမ်ားကို "ၿပိဳင္ေလာင္း သံက်ပ္ႀကီးမ်ား" ဟု ေခၚတြင္လာလတ္သည္။ ၿပိဳင္ေလာင္းပဲြမ်ားမွာ သံက်ပ္ႀကီးမ်ားေပၚေပါက္လာသည့္ ေအာက္ေျခေရေသာက္ျမစ္မ်ား ျဖစ္သည္ဟု ယူဆရသည္။
ၿပိဳင္ေလာင္းမၿပိဳင္မီွ "လွီစိုင္း" လည္းျပဳသည္။ ျမင္းစိုင္းသည့္သေဘာ ကမ္းေထာင္းတေလွ်ာက္ သံခ်ပ္ႀကီးမ်ားထိုးကာ အသာအညင္ လူးလာေခါက္ျပန္ ကခုန္တီးမႈတ္ ေလွာ္ခတ္သြားႀကသည္မွာ ေပ်ာ္စရာပကတိျဖစ္သည္။ နားေထာင္၍ စိတ္တက္ႀကြေစသည္။ ေလာင္းသမားအခ်င္းခ်င္း မိမိဂုဏ္ပုဒ္ေဖာ္၍ သံခ်ပ္ထိုးသည္မ်ားကို အနည္းငယ္ေဖာ္ျပၿပီးျဖစ္သည္။ သံက်ပ္ကို ၿပိဳင္ေလာင္းသမားအခ်င္းခ်င္း ထိုးသည္သာမဟုတ္၊ ပြဲၾကည့္ပရိသတ္ကိုပါ ေစာင္းခ်ိတ္ထိုးေလ့ရွိသည္။
''ေဂါင္းေပါင္းထီထီး ဘႀကီးေလ
က်န္းခန္႔သာ မာပါယင့္လား
မိတၱာဟိလို႔ မီးစြာရာ
စိတ္ဆိုးမာန္ပါ မဟိပါကဲ႔။
ႏွခြမ္းဗက္လန္ ကန္ေတာ္ႀကီးႏွင့္
ၿပိဳင္ေလာင္းၾကည့္ဖို႔ လာလတ္ေတ
ေမာင္ရို႕ေလွာ္မည္ အားမငယ္ကဲ့။
ၿပိဳင္ေလာင္းေလွာ္လို႔ လက္ေမာင္းနာ
တခ်က္ဖ်စ္ပါ အိုမမရို႕။
မကၠလာကို ေဂါင္းမွာေဆာင္း
ကမ္းေထာင္းထက္က အရီးေလ
သမက္ေလာင္းေခ် ႏုိင္္စီေၾကာင္းကို
ဆုမြန္ေတာင္းဖို႔ ေကာင္းပါေရ။
ကညာပ်ိဳေခ် အုိမမရို႕
ကမ္းေထာင္းထက္က လူးက်မည္
ေစတနာႏွင့္ ေျပာခပါယင့္။ ” စသည္ျဖင့္ျဖစ္သည္။
လက္လံအလိုက္ ယွဥ္ၿပိဳင္ေရးအစီအစဥ္မ်ားကို လူႀကီးမ်ားက စီစဥ္ေပးရသည္။ အႏိုင္ရသည့္ ၿပိဳင္ေလာင္းမ်ားကို ေနာက္ဆံုးနိ၌ ေရႊေမာင္းေငြေမာင္းမ်ားႏွင့္ ေအာင္ဆုေအာင္လံ ခ်ီးျမွင့္သည္။ ေနာက္ဆံုး ဆုရသည့္ၿပိဳင္ေလာင္းဦးစီးက ေရႊေမာင္းကိုဆြဲ၍ ေလွေတာ္သားမ်ားက ေအာင္လံကိုင္ၿပီး ေခ်ာင္းရိုးတေလွ်ာက္ စံုဆန္စိုင္းလွ်က္ ကခုန္တီးမႈတ္သီဆိုကာ ပရိသတ္အားႏႈတ္ဆက္ေလ့ရွိသည္။
လူထုပြဲလမ္းသဘင္ လယ္သမားလုပ္သားမ်ား၏ ပြဲလမ္းသဘင္၊ စုေပါင္းညီညြတ္လုပ္ေဆာင္မွ ေအာင္သည့္ ပြဲလမ္းသဘင္ျဖစ္သည္။ ရခိုင္ၿပိဳင္ေလာင္းၿပိဳင္ပြဲကို ရိုးရာမပ်က္ အစဥ္အၿမဲက်င္းပႏိုင္စီရန္ ေတာင့္တေမွ်ာ္လင့္ကာျဖင့္ နိဂံုးခ်ဳပ္လိုက္ပါသည္။
(အစံေမာင္)
ေျမာက္ဦးနန္းေတာ္ကုန္:
ေျမာက္ဦးၿမိဳ႕ေတာ္ နန္းေတာ္ကုန္းကို မင္းေစာမြန္ တည္ေဆာက္ခဲ့သည္မွာကား မူလနဂိုရ္အားျဖင့္ ကုကၠားေတာင္ႏွင့္ ေတာင္ညိဳေတာင္ႏွစ္ခုကို တူးၿဖိဳညိႇလွ်က္တည္ခဲ့ေသာ ေက်ာက္ေဆာင္ေက်ာက္သားေျမခံေျမမ်ားျဖစ္သည္။ နန္းေတာ္ကုန္းပတ္လည္ စတုရန္းပံုသ႑ာန္ကို ေက်ာက္အုတ္မ်ားျဖင့္တံတိုင္းျပဳကာ အမာခံလွ်က္ ေကဇာသကၠရာဇ္ (၇၉၂) ခု ေတာ္သလင္းလဆန္း (၁) ရက္ တနဂၤေႏြေန႔၊ ခရစ္သကၠရာဇ္ (၁၄၃၀) ခုႏွစ္တြင္ ေျမာက္ဦးေခတ္ထီးနန္းကို စတင္တည္ေထာင္သည္။
ပထမဆံုးေျမာက္ဦးေခတ္ထီးနန္းေတာ္ကို မင္းေစာမြန္မင္းမ်ားလက္ထက္ အုတ္တံတိုင္းမ်ားျဖင့္သာ ေအာက္ေျခခ်လွ်က္ တည္ေဆာက္ခဲ့ျခင္း ျဖစ္သည္။ ေျမာက္ဦးဒုတိယေခတ္ မင္းဗာဘုရင္လက္ထက္ေရာက္ေသာအခါ၌ကား ေက်ာက္အမာခံ တံတိုင္းမ်ားျဖင့္ ထပ္မံၿပီးေသာ္ ခိုင္ခံ့ႀကီးက်ယ္စြာ တည္ေဆာက္သည္။
သို႔ျဖစ္ပါ၍ ရခိုင္မဟာရာဇဝင္ေတာ္ႀကီးလကၤာတြင္ (ေစာမြန္ပ်င္ျပဳ၊ မင္းဗာတည္ေက၊ ေရႊေျမာက္ဦး) ဟုလည္းေကာင္း။ (ေျမာက္ဦးမည္သာ၊ ၿမိဳ႕ေအာင္ခ်ာကို၊ တည္လွာျပဳလစ္၊ သကၠရာဇ္ကား၊ ေဒြးျဖစ္နဝါ၊ သတၱသာတည္း) ဟူ၍လည္းေကာင္း ေတြ႔ရသည္။
နန္းေတာ္ကုန္း၏အဆင့္မွာ သံုးဆင့္ျဖစ္သည္။ ထိပ္ဆံုးအျမင့္မွ ေအာက္ဆံုးအဆင့္ထိေပေပါင္း (၅၀) ျမင့္သည္။ တတိယအဆင့္၏ ေတာင္မွေျမာက္သို႔ ေပေပါင္း (၁၆၀၆) ေပရွိသည္။ အေရွ႔မွ အေနာက္သို႔ ေပေပါင္း (၁၇၄၀) ေပ ရွိသည္။ တံတိုင္းမ်ားေအာက္ေျခတြင္ ေက်ာက္သား (၇) ေပထုထည္ရွိသည္။ တံတိုင္းမ်ား၏အထက္ပိုင္းထုထည္မွာ (၄) ေပျဖစ္သည္။ ပထမႏွင့္ ဒုတိယတံတိုင္းအကြာအေ၀းမွာ ေပေပါင္း (၂၃၇) ေပ ရွည္သည္။ အေပၚဆံုးအထက္ နန္းရင္ျပင္၏အက်ယ္အဝန္းမွာ (၆၅၆) ေပက်ယ္ဝန္းသည္။ အရွိဘက္အဆင့္တန္းခါးမွ ဒုတိယအဆင့္တန္းခါးသို႔ ေပေပါင္း (၂၃၃) ေပရွိသည္။ ၎မွ တတိယအဆင့္တန္းခါးသို႔ (၁၆၆) ေပရွိသည္။
အေပၚဆံုးအထက္နန္းရင္ျပင္၏ ေျမာက္မွေတာင္သို႔ အလ်ားေပေပါင္း (၆၇၉) ေပ က်ယ္သည္။ ေတာင္ဘက္ တတိယအဆင့္တန္းခါးမွ ဒုတိယအဆင့္တန္းခါးသို႔ ေပေပါင္း (၁၃၈) ေပရွိသည္။ ၎မွ ပထမအဆင့္တန္းခါးသို႔ ေပေပါင္း (၄၅၀) ကြာေ၀းသည္။ တန္းခါးမ်ား၏ဝင္ေပါက္မွာ (၁၀) ေပစီက်ယ္ဝန္းသည္။ တံခါးတဘက္တခ်က္စီ၏ တန္းခါးေဘာင္မ်ားမွာ (ဂ) ေပစီ ရွိသို႔ထိုးထြက္လွ်က္ တည္ရွိသည္။ တံတိုင္းမ်ားထုထည္အထူမွာ (၇) ေပ (၆) လက္မစီဟိၿပီး (၁၂) ေပစီ ျမင့္သည္။ တန္းခါးမ်ား၏အတြင္းဘက္နံရံမ်ား၌ ေျမႀကီးသည္ တေပခန္႔အကြာ ေက်ာက္တံုးႀကီးမ်ားႏွင့္ (၈) ေပအျမင့္ရွိေသာ ေက်ာက္တံုးႀကီးတြင္ (၅)လက္မရွိေသာ အေပါက္တေပါက္စီကို ထြင္းလုပ္ျပဳျပင္တပ္ဆင္ထားသည္။
ထိုတန္းခါးေပါက္မ်ားကို ပိတ္ဖြင့္ႏိုင္ရန္အတြက္ အရွင္တံခါးတပ္ဆင္ထားျခင္းျဖစ္သည္။ နန္းေတာ္၏အေနာက္ဘက္ ဒုတိယႏွင့္ တတိယတံတိုင္းအၾကားတြင္္ က်ဳံးမ်ားရွိသည္။ အေရွ႔ေတာင္ဘက္တြင္ ဗဟိုရ္စည္ေတာ္ထားရွိေသာ စည္ေတာ္ကိုအခ်ိန္မွန္ယြန္းေသာ(ယြန္းေထာင္) ေခၚ (ရြန္းေတာင္) တည္ရွိသည္။ ေတာင္ဘက္တြင္ (ဝယိုင္သာ) ေခၚ (ဥယ်ာဥ္ေတာ္) ရွိသည္။
နန္းေတာ္၏အေရွ႔ဘက္ ဒုတိယအဆင့္တြင္ နန္းတြင္းသူနန္းတြင္းသားမ်ား ေသာက္သံုးကုန္ေသာ ေသာက္ရီကန္ (နန္းသားကန္) တည္ရွိသည္။ ယခုအခါ ထိုကန္ကို (နံသာကန္) ဟုေခၚဆိုသည္။ ယခုနန္းေတာ္ကုန္း၏အရွိဘက္ဆင္းလမ္း (နန္းေက်ာက္ေလွကား) ႏွင့္ အေနာက္ဘက္ နန္းကုန္းအဆင္းေလွကားတုိ႔မွာ ၿဗိတိသွ်အဂၤလိပ္အုပ္ခ်ဳပ္စဥ္ကာလ (ေျမာက္ဦးနန္းေတာ္ကုန္းအားေဖာက္ၿပီးေသာ္ ေရွ႕ေနာက္ေတာက္ေလွ်ာက္ပိုင္းၿပီး လမ္းလုပ္ရန္စီစဥ္ခဲ့သည္။ တၿမိဳ႕လံုးကကန္႔ကြက္ဆႏၵျပသျဖင့္ လမ္းမေဖာက္လုပ္ဘဲရပ္တန္႔ကာ ယခင္မင္းဆင္းလမ္းေလွကားကိုပတ္၍ အေရွ႔အေနာက္တေျဖာင့္တည္း ေက်ာက္ေလွကား (၂) ခုကို တပ္ဆင္ထားခဲ့ျခင္းျဖစ္သည္။
ရခိုင္မင္းမ်ားလက္ထက္ နန္းေတာ္ကုန္းသို႔အဆင္းအတက္ေက်ာက္ေလွကား အစစ္အမွန္ေနရာမ်ားသည္ကား အေနာက္ဘက္၌ ယခုပါတီယူနစ္ရုံးေဟာင္းအေရွ႔ဘက္ ေက်ာက္ေလွကားဆင္းလမ္းတခု၊ ၎ႏွင့္ အေရွ႔ဘက္သို႔တေျဖာင့္တည္း နန္းသားကန္ေတာ္ဘက္သို႔ဆင္းလမ္း ေက်ာက္ေလွကားတခုျဖစ္သည္။
ေရွးမင္းမ်ားသည္ ဤနန္းေတာ္ကုန္းသို႔ အရပ္ေလးမ်က္ႏွာမွ ဆင္းတက္ႏိုင္ေစရန္အတြက္ အရပ္ေလးမ်က္ႏွာတြင္ ေက်ာက္ေလွကားတံခါးေပါက္ (၄) ခုကို ေတြျမင္ႀကရမည္ျဖစ္သည္။ သို႔ျဖစ္ပါ၍ ရခိုင္ၿမိဳ႕တည္ ဗိသုကာက်မ္း၌ေဖာ္ျပထားသည္မွာ-
(ခုနစ္ရာကိုးဆယ္၊ စြန္းဝယ္ႏွစ္ေဖာ္၊ လေတာ္သလင္း၊ လွ်ံဝင္းထြန္းညီး၊ ထြက္ၿပီးနီတက္၊ ဆန္းတရက္၌၊ ေျမာက္ဦးၿမိဳ႕သာ၊ တည္ျခင္းရာကား၊ ေတာင္ညိဳကုကၠား၊ ႏွစ္ပါးတူညီ၊ ဘုမၼိနက္သန္၊ ၿမီၾကန္သင့္ရာ၊ ယင္းသည္မွာလည္း၊ အကာအင္းသီး၊ ထားတံုၿပီးမွ၊ တည္ထၿမိဳ႕နန္း၊ ကန္စန္းကန္လဂ္၊ တေထာင္ဘက္ကို၊ မပ်က္ထိုေရာ္၊ ဆက္တက္ေသာ္ကား၊ အရာေထာင္ေသာင္း၊ က်ိန္းခန္းေအာင္း၏) ဟူ၍ပင္လွ်င္ ပါရွိသည္။ ဤေျမာက္ဦးၿမိဳ႕နန္းေတာ္ကုန္းကို တံတိုင္းသံုးတန္ ဝိုင္းကာရံလွ်က္ ထိုတံတိုင္းမ်ားအၾကားတြင္လည္း က်ံဳးေတာ္မ်ားထားရွိသည္။
ၿမိဳ႕တံတိုင္းမ်ားအထက္ဝယ္လည္း ျမင္းစီးသူရဲဗိုလ္ပါမ်ားစီးနင္းလားလာလႈပ္ရွားႏိုင္ေအာင္ စီမံျပဳလုပ္ထားသည္။ ၿမိဳ႕ေက်ာက္တန္းခါးမ်ားကိုလည္း ခိုင္လံုစြာျဖင့္ ခမ္းနားႀကီးက်ယ္စြာ တည္ေဆာက္စီမံထားခဲ့သည္။ ထို႔ေၾကာင့္ ေျမာက္ဦးၿမိဳ႕ေတာ္ႀကီးသည္ ထိုအခ်ိန္ထိုအခါက အိမ္ေျခေပါင္းမ်ားစြာႏွင့္ ၾကက္ပ်ံမက်စည္ကားခဲ့သည္။ သို႔ျဖစ္ပါ၍ ခရစ္ေအဒီ (၁၅) ရာစုမွ (၁၆) ရာစုထိကာလအတြင္း အလြန္ခ်မ္းသာႄကြယ္ဝေသာ ကမၻာ့အဆင့္မီွ သမိုင္းတြင္ထင္ရွားေသာ (The City Of MraukK Oo) ၿမိဳ႕ႀကီးတၿမိဳ႕ျဖစ္ေပေတာ့သည္။
ဓညဝတီဦးေအာင္ေဇယ်
(သမိုင္းသုေတသီ)
အၿငိမ္းစားေက်ာင္းဆရာႀကီး
ေျမာက္ဦးၿမိဳ႕
ပထမဆံုးေျမာက္ဦးေခတ္ထီးနန္းေတာ္ကို မင္းေစာမြန္မင္းမ်ားလက္ထက္ အုတ္တံတိုင္းမ်ားျဖင့္သာ ေအာက္ေျခခ်လွ်က္ တည္ေဆာက္ခဲ့ျခင္း ျဖစ္သည္။ ေျမာက္ဦးဒုတိယေခတ္ မင္းဗာဘုရင္လက္ထက္ေရာက္ေသာအခါ၌ကား ေက်ာက္အမာခံ တံတိုင္းမ်ားျဖင့္ ထပ္မံၿပီးေသာ္ ခိုင္ခံ့ႀကီးက်ယ္စြာ တည္ေဆာက္သည္။
သို႔ျဖစ္ပါ၍ ရခိုင္မဟာရာဇဝင္ေတာ္ႀကီးလကၤာတြင္ (ေစာမြန္ပ်င္ျပဳ၊ မင္းဗာတည္ေက၊ ေရႊေျမာက္ဦး) ဟုလည္းေကာင္း။ (ေျမာက္ဦးမည္သာ၊ ၿမိဳ႕ေအာင္ခ်ာကို၊ တည္လွာျပဳလစ္၊ သကၠရာဇ္ကား၊ ေဒြးျဖစ္နဝါ၊ သတၱသာတည္း) ဟူ၍လည္းေကာင္း ေတြ႔ရသည္။
နန္းေတာ္ကုန္း၏အဆင့္မွာ သံုးဆင့္ျဖစ္သည္။ ထိပ္ဆံုးအျမင့္မွ ေအာက္ဆံုးအဆင့္ထိေပေပါင္း (၅၀) ျမင့္သည္။ တတိယအဆင့္၏ ေတာင္မွေျမာက္သို႔ ေပေပါင္း (၁၆၀၆) ေပရွိသည္။ အေရွ႔မွ အေနာက္သို႔ ေပေပါင္း (၁၇၄၀) ေပ ရွိသည္။ တံတိုင္းမ်ားေအာက္ေျခတြင္ ေက်ာက္သား (၇) ေပထုထည္ရွိသည္။ တံတိုင္းမ်ား၏အထက္ပိုင္းထုထည္မွာ (၄) ေပျဖစ္သည္။ ပထမႏွင့္ ဒုတိယတံတိုင္းအကြာအေ၀းမွာ ေပေပါင္း (၂၃၇) ေပ ရွည္သည္။ အေပၚဆံုးအထက္ နန္းရင္ျပင္၏အက်ယ္အဝန္းမွာ (၆၅၆) ေပက်ယ္ဝန္းသည္။ အရွိဘက္အဆင့္တန္းခါးမွ ဒုတိယအဆင့္တန္းခါးသို႔ ေပေပါင္း (၂၃၃) ေပရွိသည္။ ၎မွ တတိယအဆင့္တန္းခါးသို႔ (၁၆၆) ေပရွိသည္။
အေပၚဆံုးအထက္နန္းရင္ျပင္၏ ေျမာက္မွေတာင္သို႔ အလ်ားေပေပါင္း (၆၇၉) ေပ က်ယ္သည္။ ေတာင္ဘက္ တတိယအဆင့္တန္းခါးမွ ဒုတိယအဆင့္တန္းခါးသို႔ ေပေပါင္း (၁၃၈) ေပရွိသည္။ ၎မွ ပထမအဆင့္တန္းခါးသို႔ ေပေပါင္း (၄၅၀) ကြာေ၀းသည္။ တန္းခါးမ်ား၏ဝင္ေပါက္မွာ (၁၀) ေပစီက်ယ္ဝန္းသည္။ တံခါးတဘက္တခ်က္စီ၏ တန္းခါးေဘာင္မ်ားမွာ (ဂ) ေပစီ ရွိသို႔ထိုးထြက္လွ်က္ တည္ရွိသည္။ တံတိုင္းမ်ားထုထည္အထူမွာ (၇) ေပ (၆) လက္မစီဟိၿပီး (၁၂) ေပစီ ျမင့္သည္။ တန္းခါးမ်ား၏အတြင္းဘက္နံရံမ်ား၌ ေျမႀကီးသည္ တေပခန္႔အကြာ ေက်ာက္တံုးႀကီးမ်ားႏွင့္ (၈) ေပအျမင့္ရွိေသာ ေက်ာက္တံုးႀကီးတြင္ (၅)လက္မရွိေသာ အေပါက္တေပါက္စီကို ထြင္းလုပ္ျပဳျပင္တပ္ဆင္ထားသည္။
ထိုတန္းခါးေပါက္မ်ားကို ပိတ္ဖြင့္ႏိုင္ရန္အတြက္ အရွင္တံခါးတပ္ဆင္ထားျခင္းျဖစ္သည္။ နန္းေတာ္၏အေနာက္ဘက္ ဒုတိယႏွင့္ တတိယတံတိုင္းအၾကားတြင္္ က်ဳံးမ်ားရွိသည္။ အေရွ႔ေတာင္ဘက္တြင္ ဗဟိုရ္စည္ေတာ္ထားရွိေသာ စည္ေတာ္ကိုအခ်ိန္မွန္ယြန္းေသာ(ယြန္းေထာင္) ေခၚ (ရြန္းေတာင္) တည္ရွိသည္။ ေတာင္ဘက္တြင္ (ဝယိုင္သာ) ေခၚ (ဥယ်ာဥ္ေတာ္) ရွိသည္။
နန္းေတာ္၏အေရွ႔ဘက္ ဒုတိယအဆင့္တြင္ နန္းတြင္းသူနန္းတြင္းသားမ်ား ေသာက္သံုးကုန္ေသာ ေသာက္ရီကန္ (နန္းသားကန္) တည္ရွိသည္။ ယခုအခါ ထိုကန္ကို (နံသာကန္) ဟုေခၚဆိုသည္။ ယခုနန္းေတာ္ကုန္း၏အရွိဘက္ဆင္းလမ္း (နန္းေက်ာက္ေလွကား) ႏွင့္ အေနာက္ဘက္ နန္းကုန္းအဆင္းေလွကားတုိ႔မွာ ၿဗိတိသွ်အဂၤလိပ္အုပ္ခ်ဳပ္စဥ္ကာလ (ေျမာက္ဦးနန္းေတာ္ကုန္းအားေဖာက္ၿပီးေသာ္ ေရွ႕ေနာက္ေတာက္ေလွ်ာက္ပိုင္းၿပီး လမ္းလုပ္ရန္စီစဥ္ခဲ့သည္။ တၿမိဳ႕လံုးကကန္႔ကြက္ဆႏၵျပသျဖင့္ လမ္းမေဖာက္လုပ္ဘဲရပ္တန္႔ကာ ယခင္မင္းဆင္းလမ္းေလွကားကိုပတ္၍ အေရွ႔အေနာက္တေျဖာင့္တည္း ေက်ာက္ေလွကား (၂) ခုကို တပ္ဆင္ထားခဲ့ျခင္းျဖစ္သည္။
ရခိုင္မင္းမ်ားလက္ထက္ နန္းေတာ္ကုန္းသို႔အဆင္းအတက္ေက်ာက္ေလွကား အစစ္အမွန္ေနရာမ်ားသည္ကား အေနာက္ဘက္၌ ယခုပါတီယူနစ္ရုံးေဟာင္းအေရွ႔ဘက္ ေက်ာက္ေလွကားဆင္းလမ္းတခု၊ ၎ႏွင့္ အေရွ႔ဘက္သို႔တေျဖာင့္တည္း နန္းသားကန္ေတာ္ဘက္သို႔ဆင္းလမ္း ေက်ာက္ေလွကားတခုျဖစ္သည္။
ေရွးမင္းမ်ားသည္ ဤနန္းေတာ္ကုန္းသို႔ အရပ္ေလးမ်က္ႏွာမွ ဆင္းတက္ႏိုင္ေစရန္အတြက္ အရပ္ေလးမ်က္ႏွာတြင္ ေက်ာက္ေလွကားတံခါးေပါက္ (၄) ခုကို ေတြျမင္ႀကရမည္ျဖစ္သည္။ သို႔ျဖစ္ပါ၍ ရခိုင္ၿမိဳ႕တည္ ဗိသုကာက်မ္း၌ေဖာ္ျပထားသည္မွာ-
(ခုနစ္ရာကိုးဆယ္၊ စြန္းဝယ္ႏွစ္ေဖာ္၊ လေတာ္သလင္း၊ လွ်ံဝင္းထြန္းညီး၊ ထြက္ၿပီးနီတက္၊ ဆန္းတရက္၌၊ ေျမာက္ဦးၿမိဳ႕သာ၊ တည္ျခင္းရာကား၊ ေတာင္ညိဳကုကၠား၊ ႏွစ္ပါးတူညီ၊ ဘုမၼိနက္သန္၊ ၿမီၾကန္သင့္ရာ၊ ယင္းသည္မွာလည္း၊ အကာအင္းသီး၊ ထားတံုၿပီးမွ၊ တည္ထၿမိဳ႕နန္း၊ ကန္စန္းကန္လဂ္၊ တေထာင္ဘက္ကို၊ မပ်က္ထိုေရာ္၊ ဆက္တက္ေသာ္ကား၊ အရာေထာင္ေသာင္း၊ က်ိန္းခန္းေအာင္း၏) ဟူ၍ပင္လွ်င္ ပါရွိသည္။ ဤေျမာက္ဦးၿမိဳ႕နန္းေတာ္ကုန္းကို တံတိုင္းသံုးတန္ ဝိုင္းကာရံလွ်က္ ထိုတံတိုင္းမ်ားအၾကားတြင္လည္း က်ံဳးေတာ္မ်ားထားရွိသည္။
ၿမိဳ႕တံတိုင္းမ်ားအထက္ဝယ္လည္း ျမင္းစီးသူရဲဗိုလ္ပါမ်ားစီးနင္းလားလာလႈပ္ရွားႏိုင္ေအာင္ စီမံျပဳလုပ္ထားသည္။ ၿမိဳ႕ေက်ာက္တန္းခါးမ်ားကိုလည္း ခိုင္လံုစြာျဖင့္ ခမ္းနားႀကီးက်ယ္စြာ တည္ေဆာက္စီမံထားခဲ့သည္။ ထို႔ေၾကာင့္ ေျမာက္ဦးၿမိဳ႕ေတာ္ႀကီးသည္ ထိုအခ်ိန္ထိုအခါက အိမ္ေျခေပါင္းမ်ားစြာႏွင့္ ၾကက္ပ်ံမက်စည္ကားခဲ့သည္။ သို႔ျဖစ္ပါ၍ ခရစ္ေအဒီ (၁၅) ရာစုမွ (၁၆) ရာစုထိကာလအတြင္း အလြန္ခ်မ္းသာႄကြယ္ဝေသာ ကမၻာ့အဆင့္မီွ သမိုင္းတြင္ထင္ရွားေသာ (The City Of MraukK Oo) ၿမိဳ႕ႀကီးတၿမိဳ႕ျဖစ္ေပေတာ့သည္။
ဓညဝတီဦးေအာင္ေဇယ်
(သမိုင္းသုေတသီ)
အၿငိမ္းစားေက်ာင္းဆရာႀကီး
ေျမာက္ဦးၿမိဳ႕
ရခုိင့္ ရာဇ၀င္ထဲက သွ်င္ျမ၀ါ
ေျမာက္ဦးနန္းစံ၊ ဘုရင္မင္းဗာဘုရင္ႀကီးသည္ မင္းဆရာျဖစ္ေသာ သွ်င္ျမဝါအား ရည္မွန္းလွ်က္ ထိုဆရာျမတ္၏ အရိုးကို ေျမေအာက္ ဌာပနာထားေတာ္မူလွ်က္ ေတာင္ထြဋ္တခုေပၚ၌ ႀကီးစြာေသာ ေစတီႀကီးတဆူကို တည္ထားေတာ္မူသည္။ ထိုဆရာႀကီးဦးျမဝါ၏ က်န္ရစ္ေသာပစၥည္းမ်ားႏွင့္ ေရႊေငြရတနာမ်ားကို ဌာပနာထည့္ကာ တည္ထားခဲ့သျဖင့္ ထိုေတာင္ကို ယေန႔ထိတိုင္ ျမဝါေတာင္ဟုလည္းေကာင္း၊ ျမဝါေစတီဟုလည္းေကာင္း ေခၚတြင္သည္။ ဆရာႀကီးသွ်င္ျမဝါမွာ ရေသ့ေယာဂီတဦး ျဖစ္သည္။ ရခိုင္ရာဇဝင္သမိုင္းတြင္ ထင္ရွားေသာ မင္းမ်ိဳးမင္းႏြယ္မွ ပုဂၢိဳလ္တစ္ဦးျဖစ္သည္။ မဇိၩမေဒသ၌ ေလာကီပညာအမ်ိဳးစံုကို ဗာရဏသီၿမိဳ႔ေတာ္၌ လည္းေကာင္း၊ မိဂတာဝုန္ေတာရွိ ဆရာဗိႆႏိုးထံတြင္ လည္းေကာင္း၊ ႏွစ္ေပါင္း(၂၀) တိုင္ေအာင္ ေလာကီပညာရပ္မ်ားကို တတ္ေျမာက္ၿပီးေသာ္ မိမိရခိုင္ျပည္ႀကီးသို႔ ျပန္လာကာ ေျမာက္ဦးၿမိဳ႔၏ ေျမာက္ဘက္ ေတာင္ညိဳေက်ာင္းတိုက္ဝယ္ (နမႏၲာ ဓားက်မ္း) ႀကီးကို ျပဳစုေရးသားခဲ့ေသာ ပုဂိၢဳလ္ထူးတစ္ဦးျဖစ္သည္။
သွ်င္ျမဝါ၏ဖခင္မွာ စိုင္းတင္ၿမိဳ႔စား (မဟာနႏၵသႀကၤန္) ျဖစ္သည္။ မယ္ေတာ္မွာ (ဆင္ကဲႀကီး ဦးေအာင္ထင္ႏွင့္ ေစာသႏၲာ) တုိ႔၏သမီးေတာ္ (ေဇယ်ေခမာ) ပင္ျဖစ္သည္။ သွ်င္ျမ၀ါ၏ေမြးဖြားခဲ႔ေသာသကၠရာဇ္မွာ (၈၅၄) ခု၊ ဝါေခါင္လျပည့္ ၾကသားပတီးေန႔၊ မိုးေသာက္ အခ်ိန္ (၄) ဗဟိုရ္တြင္ ဖြားျမင္ေတာ္မူသည္။ ငယ္စဥ္အခါက (ေမာင္ျမဝါ) ဟုေခၚတြင္သည္။ မယ္ေတာ္ႀကီး ေဇယ်ေခမာ၏အစ္မေတာ္ (ေစနႏၵီ) ႏွင့္ (မင္းရာဇာ) တုိ႔မွ သကၠရာဇ္ (၈၅၄) ခုႏွစ္ ဝါေခါင္လျပည့္ေက်ာ္ (၃) ရက္ စေနေန႔တြင္ (မင္းဗာဘုရင္) ကိုဖြားျမင္ေတာ္မူသည္။ ထို႔ေႀကာင့္ (သွ်င္ျမဝါ) ႏွင္႔ (မင္းဗာ) ဘုရင္မွာ ညီအစ္ကို ေတာ္စပ္သည္။
မဟာပညာေက်ာ္အမတ္၏ ငယ္နာမည္မွာကား (ျမတ္သာထြန္း) ျဖစ္သည္။ ၎ကို သကၠရာဇ္ (၈၅၀) ခုႏွစ္တြင္ ဖြားျမင္သည္။ သို႔ေႀကာင့္ သွ်င္ျမဝါ၊ မင္းဗာႀကီး၊ မဟာပညာေက်ာ္တုိ႔သည္ ငယ္သူငယ္ခ်င္းမ်ားျဖစ္သည္။ ထိုသံုးဦးစလံုးသည္ ငယ္စဥ္အခါက ေျမာက္ဦးၿမိဳ႔ေတာ္ ေတာင္ညိဳေက်ာင္းတိုက္ (အဂၢစိေႏၲယ်) ဆရာေတာ္ထံတြင္ ပညာသင္ႀကားၿပီးေနာက္ အသက္ (၁၆) ႏွစ္လြန္ေသာအခါ မဇိၩမေဒသသို႔ သြားေရာက္ၿပီး (ဗာရာဏသီ) ၿမိဳ႔တြင္ ပညာအတူသင္ၾကားသည္။ မင္းဗာႀကီးႏွင့္ မဟာပညာေက်ာ္တုိ႔မွာကား ပညာသင္ႀကားႀကၿပီးေနာက္ ရခိုင္ျပည္ေျမာက္ဦးၿမိဳ႔ေတာ္သို႔ ျပန္လာႀကသည္။
သွ်င္ျမဝါမွာမူကား မျပန္ႏိုင္ေသးပဲ ဗာရာဏသီၿမိဳ႔ေတာ္မွတဆင့္ မိဂတာဝုန္ေတာရွိ သီရိဗိႆႏိုးရေသ့ႀကီးထံတြင္ ရေသ႔ဘဝအျဖစ္ ဝင္ေရာက္ကာ ထပ္မံလွ်က္ ပညာသင္ႀကားေနေလသည္။ သွ်င္ျမဝါမွာ အင္းအိုင္မႏၲာန္ႏွင့္ အမ်ိဳးမ်ိဳးေသာ ေလာကီပညာရပ္မ်ားကို တတ္ေျမာက္ကာ ရေသ့အဝတ္ျဖင့္ ရခိုင္ျပည္ ေျမာက္ဦးၿမိဳ႕ေတာ္သို႔ ျပန္ေရာက္လာသည္။
ၿမိဳ႕ေတာ္သို႔ ျပန္ေရာက္ၿပီးသည့္ေနာက္ တေန႔ေသာအခါ နန္းေတာ္ညီလာခံသို႔ဝင္ေလၿပီးေသာ္ မင္းဗာဘုရင္အား လက္ကိုင္တုတ္ေတာ္ျဖင့္ ခ်ိန္ရြယ္လွ်က္ (သင္မင္းႀကီး ေယာက်္ားေလာ၊ မိန္းမေလာ၊ ငါကားအမွန္ မိန္းမျမင္သည္) ဟုသံုးႀကိမ္ဆိုကာ နန္းေတာ္မွ ထြက္ခြာသြားသည္။ ဘုရင္မင္းျမတ္သည္လည္း အရွက္ရ၍ အမတ္အေပါင္းႏွင့္ တိုင္ပင္လတ္ေသာ္ မဟာပညာေက်ာ္အမတ္ႀကီးက ေလွ်ာက္ထားသည္မွာ သွ်င္ျမဝါ၏ဆိုလိုရင္းစကား အေႀကာင္းရင္းကား ေယာက်္ားပီပီ ေဘးေလာင္းေတာ္မ်ားလက္ထက္က သူရတန္မင္းအား ေပးအပ္ခဲ့ရသည့္ ဘဂၤလားနယ္ကို ျပည္လည္ တိုက္ခိုက္သိမ္းယူထိုက္ေႀကာင္း မဟာပညာေက်ာ္အမတ္ႀကီးက ေလွ်ာက္တင္ေလေသာ္ မင္းႀကီးလည္း အားရေတာ္မူ၍ မဟာပညာေက်ာ္အား စစ္အဂၤါရပ္မ်ားကိုစီမံေစကာ ကုန္းတပ္၊ ေရတပ္ခိုင္စြာဖြဲ႔လွ်က္ ေျမာက္ဦးၿမိဳ႔ေတာ္ႀကီးကိုလည္း တံတိုင္း၊ က်ံဳး၊ ေျမာင္း ခိုင္စြာတည္ေဆာက္ၿပီးစီးျပီးေသာ္ ေရတပ္ဗိုလ္္ခ်ဳပ္အျဖစ္ သားေတာ္မင္းဖေလာင္းအား ခန္႔အပ္လွ်က္ မယံုျခံဳစား ဝိမလပညာရွိအား ႀကည္းတပ္ႏွင့္တကြ စစ္ခ်ီထြက္ဦးစီးေတာ္မူသည္။
ထိုအခါ သွ်င္ျမဝါလည္း ဝမ္းေျမာက္စြာျဖင့္ ေသနဂၤဗ်ဴဟာခင္းေစကာ စီမံေပးေလသျဖင့္ လူတဦးတေယာက္မွ် မေသကုန္ဘဲ ကုလား၏စစ္ကို အလြယ္တကူ ေအာင္ႏိုင္ေတာ္မူသည္။ ထိုကဲ့သို႔ စစ္ေအာင္ျမင္ၿပီးေနာက္ ကုလားမင္း၏သမီးေတာ္ (ပဲသီတာ) အားဆက္သေလသျဖင္႔ အေနာက္မိဖုရားအျဖစ္ ေျမွာက္စားေတာ္မူကာ စစ္ကိုတန္႔ထားရာေဒသျဖစ္ေသာ (စစ္တန္႔ေကာင္း) ယခုအခါ (စစ္တေကာင္း) ၌ ထီးနန္းေဆာက္ကာ စိုးစံေတာ္မူသည္။ သက္ေတာ္ (၄၁) ႏွစ္တြင္ မင္းဗာဘုရင္လည္း ဗုဒၶဂယာ၌ ဗုဒၶရုပ္ပြားေတာ္ပတ္လည္ (၄၁) ဆူျဖင့္ (သက္ေတာ္ေစ့ဘုရား) ေစတီေတာ္တဆူ တည္ေတာ္မူသည္ဟူ၏။
မင္းဗာဘုရင္မင္းျမတ္သည္ မဇိၩမေဒသတြင္ ေစတီပုထိုးအက်ိဳး၊ အပ်က္အစီးမ်ားမွ ရရိွေသာ ဘုရားရဟႏၲာတုိ႔၏ ဓာတ္ေတာ္သွ်စ္ေသာင္းကို ေရႊ၊ ေငြ၊ ပတၱျမားစီေသာ ရတနာႀကဳတ္ကို မဂၤလာအုတ္ေတာ္၌ထည့္လွ်က္ ရခိုင္ျပည္ ေျမာက္ဦးနန္းေတာ္သို႔ ေဆာင္ယူလာၿပီးလွ်င္ နန္းေတာ္အတြင္း ဘုရားနန္းျပႆဒ္ေဆာင္ျဖင့္ ကိုးကြယ္ထားရွိသည္။ မႀကာမွီ ဓာတ္ေတာ္မ်ား ကြန္႔ျမဴး၍ နန္းမီးေလာင္သကဲ့သို႔ လူမ်ားစြာတုိ႔သည္ အေ၀းကျမင္ႀကရ၍ ဟိုးဟိုးေက်ာ္ေက်ာ္ ျဖစ္ကုန္သည္။ သို႔ႏွင့္ ဆရာႀကီးသွ်င္ျမဝါ၏ အစီအမံျဖင့္ နန္းေတာ္ေျမာက္ဘက္ ဖိုးေခါင္ေတာင္ကလပ္ဝယ္ သွ်စ္ေသာင္းေသာ ဓာတ္ေမြေတာ္တုိ႔အား ဌာပနာ၍ ႀကီးစြာေသာပုထိုးေတာ္ႀကီးတဆူ တည္ေတာ္မူ၍ ရန္ေအာင္ေဇယ် (ေခၚ) သွ်စ္ေသာင္းပုထိုးေတာ္ႀကီးဟု ေခၚတြင္သည္။
ဆရာႀကီးသွ်င္ျမဝါသည္ ေျမာက္ဦးၿမိဳ႔သက္ကို အႏွစ္ (၁၀၀၀) ရွည္စီျခင္းငွာ ရည္ရြယ္လွ်က္ အတိတ္နိမိတ္ခန္းတုိ႔အား တြက္ခ်က္၍ ဓာတ္လား ဓာတ္လာသင့္ေစၿပီးေသာ္ အင္းအိုင္မႏၲရားစီမံလွ်က္ ၿပီးစီးေသာအခါ ၾကသားပေတးနံတစ္ခု လတ္တေလာလိုေနသျဖင့္ ရွာေဖြလွ်င္ ႀကန္႔ႀကာမည္ျဖစ္ေသာေႀကာင့္ ငါပင္လွ်င္ (ၾကသပေတးသားတည္း) ဟုဆိုကာ မိမိရင္အံုေတာ္အား ဓားႏွင့္ခြဲကာ အူကိုထုတ္လွ်က္ ၿမိဳ႔ကြန္ခ်ာတုိင္တြင္ ရစ္ပတ္ေစၿပီးေသာ္ ငါ႔အား (ေသဆံုးသည့္ေနရာ၌ပင္ ျမွပ္ကုန္ေလာ့) ဟု မိန္႔မွာလွ်က္ ေသဆံုးသြားသည္။
ဘုရင္မင္းဗာႀကီးသည္ ထိုစကားကိုနားမေထာင္ဘဲ ငါ၏ဆရာကို ေခြး၊ ဝက္ကဲ႔သို႔ မျမွဳပ္ႏိုင္၊ ပြဲသဘင္က်င္းပၿပီး ရထားပန္းယာဥ္ဆြဲလွ်က္ သျဂဳ္လ္ေသာေႀကာင့္ ရခိုင္ျပည္သည္ ယိမ္းယိုင္ပ်က္စီးျခင္းသို႔ေရာက္ရသည္ဟု ဆိုစမွတ္ျပဳေလသည္။
ဆရာႀကီးသွ်င္ျမဝါ ေသဆံုးသြားေသာေနရာမွာ (ၿမိဳ႔ကြန္ခ်ာတိုင္ စိုက္ထူရာ ျမင့္ျမတ္ေသာေျမ၊ ယခုအခါ ေရႊဂူေတာင္ရြာထဲတြင္ရွိသည္။ ထိုေနရာတြင္ သွ်င္ျမဝါစီမံထားေသာ အင္းတခ်ပ္ထားရွိသည္။ ၎အျပင္ သွ်င္ျမဝါ၏ ရုပ္ထုကိုလည္း ထုေဖာ္ထားရွိသည္။
ထိုေနရာ၏ ေျမာက္ဘက္ေတာင္ထိပ္တြင္ သွ်င္ျမဝါေစတီေတာ္ျမတ္ႀကီးကို တည္ထားကိုးကြယ္သည္။
သွ်င္ျမဝါ၏ဖခင္မွာ စိုင္းတင္ၿမိဳ႔စား (မဟာနႏၵသႀကၤန္) ျဖစ္သည္။ မယ္ေတာ္မွာ (ဆင္ကဲႀကီး ဦးေအာင္ထင္ႏွင့္ ေစာသႏၲာ) တုိ႔၏သမီးေတာ္ (ေဇယ်ေခမာ) ပင္ျဖစ္သည္။ သွ်င္ျမ၀ါ၏ေမြးဖြားခဲ႔ေသာသကၠရာဇ္မွာ (၈၅၄) ခု၊ ဝါေခါင္လျပည့္ ၾကသားပတီးေန႔၊ မိုးေသာက္ အခ်ိန္ (၄) ဗဟိုရ္တြင္ ဖြားျမင္ေတာ္မူသည္။ ငယ္စဥ္အခါက (ေမာင္ျမဝါ) ဟုေခၚတြင္သည္။ မယ္ေတာ္ႀကီး ေဇယ်ေခမာ၏အစ္မေတာ္ (ေစနႏၵီ) ႏွင့္ (မင္းရာဇာ) တုိ႔မွ သကၠရာဇ္ (၈၅၄) ခုႏွစ္ ဝါေခါင္လျပည့္ေက်ာ္ (၃) ရက္ စေနေန႔တြင္ (မင္းဗာဘုရင္) ကိုဖြားျမင္ေတာ္မူသည္။ ထို႔ေႀကာင့္ (သွ်င္ျမဝါ) ႏွင္႔ (မင္းဗာ) ဘုရင္မွာ ညီအစ္ကို ေတာ္စပ္သည္။
မဟာပညာေက်ာ္အမတ္၏ ငယ္နာမည္မွာကား (ျမတ္သာထြန္း) ျဖစ္သည္။ ၎ကို သကၠရာဇ္ (၈၅၀) ခုႏွစ္တြင္ ဖြားျမင္သည္။ သို႔ေႀကာင့္ သွ်င္ျမဝါ၊ မင္းဗာႀကီး၊ မဟာပညာေက်ာ္တုိ႔သည္ ငယ္သူငယ္ခ်င္းမ်ားျဖစ္သည္။ ထိုသံုးဦးစလံုးသည္ ငယ္စဥ္အခါက ေျမာက္ဦးၿမိဳ႔ေတာ္ ေတာင္ညိဳေက်ာင္းတိုက္ (အဂၢစိေႏၲယ်) ဆရာေတာ္ထံတြင္ ပညာသင္ႀကားၿပီးေနာက္ အသက္ (၁၆) ႏွစ္လြန္ေသာအခါ မဇိၩမေဒသသို႔ သြားေရာက္ၿပီး (ဗာရာဏသီ) ၿမိဳ႔တြင္ ပညာအတူသင္ၾကားသည္။ မင္းဗာႀကီးႏွင့္ မဟာပညာေက်ာ္တုိ႔မွာကား ပညာသင္ႀကားႀကၿပီးေနာက္ ရခိုင္ျပည္ေျမာက္ဦးၿမိဳ႔ေတာ္သို႔ ျပန္လာႀကသည္။
သွ်င္ျမဝါမွာမူကား မျပန္ႏိုင္ေသးပဲ ဗာရာဏသီၿမိဳ႔ေတာ္မွတဆင့္ မိဂတာဝုန္ေတာရွိ သီရိဗိႆႏိုးရေသ့ႀကီးထံတြင္ ရေသ႔ဘဝအျဖစ္ ဝင္ေရာက္ကာ ထပ္မံလွ်က္ ပညာသင္ႀကားေနေလသည္။ သွ်င္ျမဝါမွာ အင္းအိုင္မႏၲာန္ႏွင့္ အမ်ိဳးမ်ိဳးေသာ ေလာကီပညာရပ္မ်ားကို တတ္ေျမာက္ကာ ရေသ့အဝတ္ျဖင့္ ရခိုင္ျပည္ ေျမာက္ဦးၿမိဳ႕ေတာ္သို႔ ျပန္ေရာက္လာသည္။
ၿမိဳ႕ေတာ္သို႔ ျပန္ေရာက္ၿပီးသည့္ေနာက္ တေန႔ေသာအခါ နန္းေတာ္ညီလာခံသို႔ဝင္ေလၿပီးေသာ္ မင္းဗာဘုရင္အား လက္ကိုင္တုတ္ေတာ္ျဖင့္ ခ်ိန္ရြယ္လွ်က္ (သင္မင္းႀကီး ေယာက်္ားေလာ၊ မိန္းမေလာ၊ ငါကားအမွန္ မိန္းမျမင္သည္) ဟုသံုးႀကိမ္ဆိုကာ နန္းေတာ္မွ ထြက္ခြာသြားသည္။ ဘုရင္မင္းျမတ္သည္လည္း အရွက္ရ၍ အမတ္အေပါင္းႏွင့္ တိုင္ပင္လတ္ေသာ္ မဟာပညာေက်ာ္အမတ္ႀကီးက ေလွ်ာက္ထားသည္မွာ သွ်င္ျမဝါ၏ဆိုလိုရင္းစကား အေႀကာင္းရင္းကား ေယာက်္ားပီပီ ေဘးေလာင္းေတာ္မ်ားလက္ထက္က သူရတန္မင္းအား ေပးအပ္ခဲ့ရသည့္ ဘဂၤလားနယ္ကို ျပည္လည္ တိုက္ခိုက္သိမ္းယူထိုက္ေႀကာင္း မဟာပညာေက်ာ္အမတ္ႀကီးက ေလွ်ာက္တင္ေလေသာ္ မင္းႀကီးလည္း အားရေတာ္မူ၍ မဟာပညာေက်ာ္အား စစ္အဂၤါရပ္မ်ားကိုစီမံေစကာ ကုန္းတပ္၊ ေရတပ္ခိုင္စြာဖြဲ႔လွ်က္ ေျမာက္ဦးၿမိဳ႔ေတာ္ႀကီးကိုလည္း တံတိုင္း၊ က်ံဳး၊ ေျမာင္း ခိုင္စြာတည္ေဆာက္ၿပီးစီးျပီးေသာ္ ေရတပ္ဗိုလ္္ခ်ဳပ္အျဖစ္ သားေတာ္မင္းဖေလာင္းအား ခန္႔အပ္လွ်က္ မယံုျခံဳစား ဝိမလပညာရွိအား ႀကည္းတပ္ႏွင့္တကြ စစ္ခ်ီထြက္ဦးစီးေတာ္မူသည္။
ထိုအခါ သွ်င္ျမဝါလည္း ဝမ္းေျမာက္စြာျဖင့္ ေသနဂၤဗ်ဴဟာခင္းေစကာ စီမံေပးေလသျဖင့္ လူတဦးတေယာက္မွ် မေသကုန္ဘဲ ကုလား၏စစ္ကို အလြယ္တကူ ေအာင္ႏိုင္ေတာ္မူသည္။ ထိုကဲ့သို႔ စစ္ေအာင္ျမင္ၿပီးေနာက္ ကုလားမင္း၏သမီးေတာ္ (ပဲသီတာ) အားဆက္သေလသျဖင္႔ အေနာက္မိဖုရားအျဖစ္ ေျမွာက္စားေတာ္မူကာ စစ္ကိုတန္႔ထားရာေဒသျဖစ္ေသာ (စစ္တန္႔ေကာင္း) ယခုအခါ (စစ္တေကာင္း) ၌ ထီးနန္းေဆာက္ကာ စိုးစံေတာ္မူသည္။ သက္ေတာ္ (၄၁) ႏွစ္တြင္ မင္းဗာဘုရင္လည္း ဗုဒၶဂယာ၌ ဗုဒၶရုပ္ပြားေတာ္ပတ္လည္ (၄၁) ဆူျဖင့္ (သက္ေတာ္ေစ့ဘုရား) ေစတီေတာ္တဆူ တည္ေတာ္မူသည္ဟူ၏။
မင္းဗာဘုရင္မင္းျမတ္သည္ မဇိၩမေဒသတြင္ ေစတီပုထိုးအက်ိဳး၊ အပ်က္အစီးမ်ားမွ ရရိွေသာ ဘုရားရဟႏၲာတုိ႔၏ ဓာတ္ေတာ္သွ်စ္ေသာင္းကို ေရႊ၊ ေငြ၊ ပတၱျမားစီေသာ ရတနာႀကဳတ္ကို မဂၤလာအုတ္ေတာ္၌ထည့္လွ်က္ ရခိုင္ျပည္ ေျမာက္ဦးနန္းေတာ္သို႔ ေဆာင္ယူလာၿပီးလွ်င္ နန္းေတာ္အတြင္း ဘုရားနန္းျပႆဒ္ေဆာင္ျဖင့္ ကိုးကြယ္ထားရွိသည္။ မႀကာမွီ ဓာတ္ေတာ္မ်ား ကြန္႔ျမဴး၍ နန္းမီးေလာင္သကဲ့သို႔ လူမ်ားစြာတုိ႔သည္ အေ၀းကျမင္ႀကရ၍ ဟိုးဟိုးေက်ာ္ေက်ာ္ ျဖစ္ကုန္သည္။ သို႔ႏွင့္ ဆရာႀကီးသွ်င္ျမဝါ၏ အစီအမံျဖင့္ နန္းေတာ္ေျမာက္ဘက္ ဖိုးေခါင္ေတာင္ကလပ္ဝယ္ သွ်စ္ေသာင္းေသာ ဓာတ္ေမြေတာ္တုိ႔အား ဌာပနာ၍ ႀကီးစြာေသာပုထိုးေတာ္ႀကီးတဆူ တည္ေတာ္မူ၍ ရန္ေအာင္ေဇယ် (ေခၚ) သွ်စ္ေသာင္းပုထိုးေတာ္ႀကီးဟု ေခၚတြင္သည္။
ဆရာႀကီးသွ်င္ျမဝါသည္ ေျမာက္ဦးၿမိဳ႔သက္ကို အႏွစ္ (၁၀၀၀) ရွည္စီျခင္းငွာ ရည္ရြယ္လွ်က္ အတိတ္နိမိတ္ခန္းတုိ႔အား တြက္ခ်က္၍ ဓာတ္လား ဓာတ္လာသင့္ေစၿပီးေသာ္ အင္းအိုင္မႏၲရားစီမံလွ်က္ ၿပီးစီးေသာအခါ ၾကသားပေတးနံတစ္ခု လတ္တေလာလိုေနသျဖင့္ ရွာေဖြလွ်င္ ႀကန္႔ႀကာမည္ျဖစ္ေသာေႀကာင့္ ငါပင္လွ်င္ (ၾကသပေတးသားတည္း) ဟုဆိုကာ မိမိရင္အံုေတာ္အား ဓားႏွင့္ခြဲကာ အူကိုထုတ္လွ်က္ ၿမိဳ႔ကြန္ခ်ာတုိင္တြင္ ရစ္ပတ္ေစၿပီးေသာ္ ငါ႔အား (ေသဆံုးသည့္ေနရာ၌ပင္ ျမွပ္ကုန္ေလာ့) ဟု မိန္႔မွာလွ်က္ ေသဆံုးသြားသည္။
ဘုရင္မင္းဗာႀကီးသည္ ထိုစကားကိုနားမေထာင္ဘဲ ငါ၏ဆရာကို ေခြး၊ ဝက္ကဲ႔သို႔ မျမွဳပ္ႏိုင္၊ ပြဲသဘင္က်င္းပၿပီး ရထားပန္းယာဥ္ဆြဲလွ်က္ သျဂဳ္လ္ေသာေႀကာင့္ ရခိုင္ျပည္သည္ ယိမ္းယိုင္ပ်က္စီးျခင္းသို႔ေရာက္ရသည္ဟု ဆိုစမွတ္ျပဳေလသည္။
ဆရာႀကီးသွ်င္ျမဝါ ေသဆံုးသြားေသာေနရာမွာ (ၿမိဳ႔ကြန္ခ်ာတိုင္ စိုက္ထူရာ ျမင့္ျမတ္ေသာေျမ၊ ယခုအခါ ေရႊဂူေတာင္ရြာထဲတြင္ရွိသည္။ ထိုေနရာတြင္ သွ်င္ျမဝါစီမံထားေသာ အင္းတခ်ပ္ထားရွိသည္။ ၎အျပင္ သွ်င္ျမဝါ၏ ရုပ္ထုကိုလည္း ထုေဖာ္ထားရွိသည္။
ထိုေနရာ၏ ေျမာက္ဘက္ေတာင္ထိပ္တြင္ သွ်င္ျမဝါေစတီေတာ္ျမတ္ႀကီးကို တည္ထားကိုးကြယ္သည္။
Thursday, July 15, 2010
မေရာင္.ရဲႏိူင္ႀကသူမ်ား
ေလာကထဲမွာ လိုတာမရ ရတာမလို ႀကသူေတြ အမ်ားႀကီးရွိသလို ၊ ဘယ္ေလာက္ဘဲရရ မေရာင္.ရဲႏိူင္ႀကသူေတြလည္းရွိ ႀကပါတယ္။
အဲ.ဒီလို မ်ားစြာရွိတဲ. အထဲမွာ အခ်ိဳ.ကိုတင္ျပပါရေစ။
ေလာကနီတိထဲမွာ
၁။ရွင္ဘုရင္သည္ ပစၥည္းဥစၥာ ၌ မေရာင္.ရဲတတ္ ၊
၂။ ပညာရွိသည္ စကားေကာင္းဆိုျခင္း ၌ မေရာင္.ရဲတတ္ ၊
၃။ပင္လယ္ႀကီးသည္ ေရ၌ မေရာင္.ရဲတတ္ ၊
၄။ မ်က္စိသည္ ခ်စ္ခင္ေသာ အရာကို ျမင္ရျခင္း ၌ မေရာင္.ရဲတတ္
အဂုၤတၱိရ္ ပါဠိ ေတာ္ မွာ
အမ်ိဳးသမီးမ်ား မေရာင္.ရဲ ႏိူင္တဲ. အရာ သံုးမ်ိဳးရွိေႀကာင္း ျမတ္စြာဘုရား ေဟာႀကားထားပါေသးတယ္။အဲ.ဒီသံုးမ်ိဳးကေတာ.
၁။ ေမထုန္မွီ၀ဲျခင္း
၂။ သားဖြားရျခင္း
၃။ အလွအပ တန္ဆာဆင္ရျခင္း၌ မေရာင္.ရဲႏူိင္ျခင္းတုိ.ဘဲ ျဖစ္ပါတယ္။
မေရာင္.ရဲ ႏူိင္ႀကသူ (၃) ဦးရွိပါေသးတယ္။
၁။ မီးပံုႀကီး ၊
၂။ မဟာသမုဒၵရာႀကီး
၃။ ေလာဘႀကီးသူတို.ဘဲျဖစ္ပါတယ္။
မီးပံုႀကီး ဟာေလာင္စာဘယ္ေလာက္ဘဲထည္.ထည္. ေတာ္ျပီ တန္ျပီ ဆိုျပီး အလိုျပည္. သြားတယ္လုိ.မရွိပါဘူး။
မဟာသမုဒၵရာႀကီးဟာလည္း ျမစ္ေခ်ာင္း ၊အင္းအိုင္ ေတြက ေရေတြ ဒလေဟာ စီးဆင္းေနေပမယ္. အလိုျပည္.သြားတယ္ လို.မရွိပါဘူး။
ေလာဘ ဆိုတဲ. အလိုရမၼက္ ဟာလည္း ဒီအတိုင္းပါဘဲ။ ရစရာပစၥည္း ၀တၱဳ ေတြ အေပၚမွာ ၊ ကာမဂုဏ္တရားေတြ အေပၚမွာ ဘယ္ေတာ.မွ အလိုျပည္.သြားတယ္လုိ. မရွိပါဘူး။
အလုိမျပည္.တဲ.ေလာဘ ကို အလုိျပည္.သြားေအာင္ တစ္ခု တည္းေသာ စြမ္းေဆာင္နည္းကေတာ. ေရာင္.ရဲျခင္း ဘဲျဖစ္ပါတယ္။
ေလာဘကို ႏူတ္ခမ္းသတ္ ေရာင္.ရဲ တင္းတိမ္ႏိူင္သူဟာပစၥည္းဥစၥာ
ျပည္.စံုႀကြယ္၀တဲ.သူေဌးလည္းျဖစ္ ၊စိတ္ခ်မ္းသာတဲ. လူခ်မ္းသာလည္းျဖစ္ပါတယ္ ဆိုတဲ.အေႀကာင္း ေလာဘကို
သတ္ႏိူင္ဖို.နည္းလမ္းေလးကိုေဖာ္ျပေပးလိုက္ပါတယ္။
အဲ.ဒီလို မ်ားစြာရွိတဲ. အထဲမွာ အခ်ိဳ.ကိုတင္ျပပါရေစ။
ေလာကနီတိထဲမွာ
၁။ရွင္ဘုရင္သည္ ပစၥည္းဥစၥာ ၌ မေရာင္.ရဲတတ္ ၊
၂။ ပညာရွိသည္ စကားေကာင္းဆိုျခင္း ၌ မေရာင္.ရဲတတ္ ၊
၃။ပင္လယ္ႀကီးသည္ ေရ၌ မေရာင္.ရဲတတ္ ၊
၄။ မ်က္စိသည္ ခ်စ္ခင္ေသာ အရာကို ျမင္ရျခင္း ၌ မေရာင္.ရဲတတ္
အဂုၤတၱိရ္ ပါဠိ ေတာ္ မွာ
အမ်ိဳးသမီးမ်ား မေရာင္.ရဲ ႏိူင္တဲ. အရာ သံုးမ်ိဳးရွိေႀကာင္း ျမတ္စြာဘုရား ေဟာႀကားထားပါေသးတယ္။အဲ.ဒီသံုးမ်ိဳးကေတာ.
၁။ ေမထုန္မွီ၀ဲျခင္း
၂။ သားဖြားရျခင္း
၃။ အလွအပ တန္ဆာဆင္ရျခင္း၌ မေရာင္.ရဲႏူိင္ျခင္းတုိ.ဘဲ ျဖစ္ပါတယ္။
မေရာင္.ရဲ ႏူိင္ႀကသူ (၃) ဦးရွိပါေသးတယ္။
၁။ မီးပံုႀကီး ၊
၂။ မဟာသမုဒၵရာႀကီး
၃။ ေလာဘႀကီးသူတို.ဘဲျဖစ္ပါတယ္။
မီးပံုႀကီး ဟာေလာင္စာဘယ္ေလာက္ဘဲထည္.ထည္. ေတာ္ျပီ တန္ျပီ ဆိုျပီး အလိုျပည္. သြားတယ္လုိ.မရွိပါဘူး။
မဟာသမုဒၵရာႀကီးဟာလည္း ျမစ္ေခ်ာင္း ၊အင္းအိုင္ ေတြက ေရေတြ ဒလေဟာ စီးဆင္းေနေပမယ္. အလိုျပည္.သြားတယ္ လို.မရွိပါဘူး။
ေလာဘ ဆိုတဲ. အလိုရမၼက္ ဟာလည္း ဒီအတိုင္းပါဘဲ။ ရစရာပစၥည္း ၀တၱဳ ေတြ အေပၚမွာ ၊ ကာမဂုဏ္တရားေတြ အေပၚမွာ ဘယ္ေတာ.မွ အလိုျပည္.သြားတယ္လုိ. မရွိပါဘူး။
အလုိမျပည္.တဲ.ေလာဘ ကို အလုိျပည္.သြားေအာင္ တစ္ခု တည္းေသာ စြမ္းေဆာင္နည္းကေတာ. ေရာင္.ရဲျခင္း ဘဲျဖစ္ပါတယ္။
ေလာဘကို ႏူတ္ခမ္းသတ္ ေရာင္.ရဲ တင္းတိမ္ႏိူင္သူဟာပစၥည္းဥစၥာ
ျပည္.စံုႀကြယ္၀တဲ.သူေဌးလည္းျဖစ္ ၊စိတ္ခ်မ္းသာတဲ. လူခ်မ္းသာလည္းျဖစ္ပါတယ္ ဆိုတဲ.အေႀကာင္း ေလာဘကို
သတ္ႏိူင္ဖို.နည္းလမ္းေလးကိုေဖာ္ျပေပးလိုက္ပါတယ္။
ဓနဥပေဒသ ငါးရပ္
၁။ဓနဥစၥာ ဟူသည္ မိမိရရွိေသာ ၀င္ေငြ၏ ဆယ္ပံုတစ္ပံုထက္မနည္းေသာေငြကို မိမိ ႏွင္.မိမိ မိသားစုအတြက္ ခ်န္လွပ္သိမ္းဆည္း တတ္သူထံသို.သာ ၀မ္းေျမာက္ပ်ဴဌာစြာ ေရာက္ရွိလာတတ္စျမဲ ျဖစ္သည္။
၂။ဓနဥစၥာ ဟူသည္ ယင္းအားအက်ိဳးျဖစ္ေအာင္ ခိုင္းေစ တတ္ေသာ သူအတြက္ က်ိဳးႏြံေက်နပ္စြာ အားထုတ္လုပ္ကိုင္ေပးတတ္စျမဲျဖစ္၍ထိုသူ၏ လက္မွာ သိုးအုပ္ ႏြားအုပ္သဖြယ္ မ်ားျပားလာတတ္ေသာ သေဘာရွိေပသည္။
၃။ဓနဥစၥာ ဟူသည္ ယင္းအားဂရုတစိုက္ ရင္းႏွီးျမဳပ္ႏွံမွဳျပဳသူ ၊ကြ်မ္းက်င္လိမၼာ သူတို.၏ အႀကံဥာဏ္ကို ရယူလုပ္ကိုင္ သူမ်ားထံသို.သာတြယ္ကပ္ ခိုလွဳံႀကသည္။
၄။ဓနဥစၥာ ဟူသည္ မိမိလည္းမကြ်မ္းက်င္ ၊ကြ်မ္းက်င္သူတို.လည္းအားမေပးေသာ အလုပ္ မ်ားတြင္ ရင္းႏွီးျမဳပ္ႏွံ မွဳျပဳသူမ်ားထံမွ ေလ်ာက်ေပ်ာက္ကြယ္ သြားတတ္စ ျမဲျဖစ္သည္။
၅။ဓနဥစၥာ ဟူသည္ ယင္းမွ လြန္ကဲေသာ အျမတ္အစြန္းကို ေမ်ာ္လင္.သူမ်ား
၊လူလိမ္မ်ား ႏွင္. မဆင္မျခင္ ရင္းႏွီး ျမဳပ္ ႏွံ မွဳ ျပဳသူမ်ားမွေရွာင္ခြာထြက္ေျပးသြားတတ္စျမဲျဖစ္သည္။
၂။ဓနဥစၥာ ဟူသည္ ယင္းအားအက်ိဳးျဖစ္ေအာင္ ခိုင္းေစ တတ္ေသာ သူအတြက္ က်ိဳးႏြံေက်နပ္စြာ အားထုတ္လုပ္ကိုင္ေပးတတ္စျမဲျဖစ္၍ထိုသူ၏ လက္မွာ သိုးအုပ္ ႏြားအုပ္သဖြယ္ မ်ားျပားလာတတ္ေသာ သေဘာရွိေပသည္။
၃။ဓနဥစၥာ ဟူသည္ ယင္းအားဂရုတစိုက္ ရင္းႏွီးျမဳပ္ႏွံမွဳျပဳသူ ၊ကြ်မ္းက်င္လိမၼာ သူတို.၏ အႀကံဥာဏ္ကို ရယူလုပ္ကိုင္ သူမ်ားထံသို.သာတြယ္ကပ္ ခိုလွဳံႀကသည္။
၄။ဓနဥစၥာ ဟူသည္ မိမိလည္းမကြ်မ္းက်င္ ၊ကြ်မ္းက်င္သူတို.လည္းအားမေပးေသာ အလုပ္ မ်ားတြင္ ရင္းႏွီးျမဳပ္ႏွံ မွဳျပဳသူမ်ားထံမွ ေလ်ာက်ေပ်ာက္ကြယ္ သြားတတ္စ ျမဲျဖစ္သည္။
၅။ဓနဥစၥာ ဟူသည္ ယင္းမွ လြန္ကဲေသာ အျမတ္အစြန္းကို ေမ်ာ္လင္.သူမ်ား
၊လူလိမ္မ်ား ႏွင္. မဆင္မျခင္ ရင္းႏွီး ျမဳပ္ ႏွံ မွဳ ျပဳသူမ်ားမွေရွာင္ခြာထြက္ေျပးသြားတတ္စျမဲျဖစ္သည္။
Tuesday, July 6, 2010
ရႀစ္ေလးလံုး အေရးေတာ္ပံု ဴဖစ္ရပ္မဵား ဴပကၡဒိန္ ၁၉၈၇ - ၁၉၈၈
Outrage - Burma's Struggle for Democracy by Bertil Lintner စာအုပ္ကို စံဝင္းေမာင္ႎႀင့္ မင္းမဵႂိးႎိုင္ တိုႚက ဴမန္မာဴပန္ကာ 1st Burmese edition published in the UK in 1990 by Peacock Press, Edinburgh, Scotland က ထုတ္ေဝခဲ့တဲ့ ဘာတီလင္တနာရဲႚ 'ေဒၝမာန္ဟုန္ - ဗမာဴပည္ ဒီမိုကေရစီ တိုက္ပၾဲ'၊ စာအုပ္က "ရႀစ္ေလးလံုး အေရးေတာ္ပံု ဴဖစ္ရပ္မဵား ဴပကၡဒိန္" ကို ခုႎႀစ္ အလိုက္ ဴပန္လည္ ကူးယူ ေဖာ္ဴပ လိုက္တာ ဴဖစ္ပၝတယ္။
ရႀစ္ေလးလံုး အေရးေတာ္ပံု ဴဖစ္ရပ္မဵား ဴပကၡဒိန္ ၁၉၈၇ - ၁၉၈၈
ဒီဇိုင္း - ငုရင္ဴပင္ ကၾန္ရက္ စာမဵက္ႎႀာ။
ရႀစ္ေလးလံုး အေရးေတာ္ပံု ဴဖစ္ရပ္မဵား ဴပကၡဒိန္ ၁၉၈၇ - ၁၉၈၈
၁၉၈၇ ခုႎႀစ္။
ဳသဂုတ္လ ၁၀ ရက္။ ဦးေနဝင္းက ေရဒီယိုႎႀင့္ ႟ုပ္ဴမင္ သံဳကားမႀ မိမိ ၂၅ ႎႀစ္ဳကာ အုပ္ခဵႂပ္ ခဲ့စဥ္ ကာလ အတၾင္း အမႀားမဵား ဴပႂလုပ္ ခဲ့ေဳကာင္း၊ အခဵိန္ အခၝႎႀင့္ ေလဵာ္ညီစၾာ ဴပႂဴပင္ ေဴပာင္းလဲမႁမဵား ဴပႂလုပ္ရမည္ ဴဖစ္ေဳကာင္း ၉ မိနစ္ခၾဲဳကာ ေဴပာဳကားေသာ မိန္ႚခၾန္းတၾင္ ဝန္ခံ လိုက္သည္။
စက္တင္ဘာလ ၁ ရက္။ ၁၉၆၆ ခုႎႀစ္ ကတည္းက အစိုးရ ခဵႂပ္ကိုင္ ခဲ့သည့္ ဆန္၊ ေဴပာင္းႎႀင့္ ပဲ အမဵႂိးမဵႂိး ေရာင္းဝယ္ ေဖာက္ကားမႁမဵား အေပၞ ကင္းလၾတ္ခၾင့္ ဴပႂလုိက္သည္။
စက္တင္ဘာလ ၅ ရက္။ ကဵပ္ေငၾ ၂၅၊ ၃၅ ႎႀင့္ ၇၅ ကဵပ္တန္ မဵားကို သံုးစၾဲရန္ တရား မဝင္ေတာ့ေဳကာင္း ႎိုင္ငံေတာ္ ေကာင္စီ အတၾင္းေရးမႀႃး ဦးစိန္လၾင္ လက္မႀတ္ ေရးထိုး ခဲ့သည့္အမိန္ႚကို ထုတ္ဴပန္သည္။ တိုင္းဴပည္၏ ေငၾေဳကး လည္ပတ္မႁ ၈၉ ရာခိုင္ႎႁန္းမႀာ ေပဵာက္ကၾယ္ သၾား႓ပီး ဴပည္သူမဵားအား သံုးစၾဲခၾင့္ ရပ္စဲ လိုက္သည့္ ေငၾစကၠႃမဵား အတၾက္ ေလဵာ္ေဳကး မေပးေပ။
စက္တင္ဘာလ ၆ ရက္။ အစိုးရက တကၠသုိလ္ႎႀင့္ ေကာလိပ္ အားလံုးကို ပိတ္လိုက္သည္။ ဴမန္မာႎိုင္ငံ အထက္ပိုင္းမႀ ရန္ကုန္တၾင္ လာေရာက္ ပညာ သင္ဳကား ေနေသာ ေကဵာင္းသားမဵားကို ေနရပ္သိုႚ ဴပန္ပိုႚ လိုက္သည္။
စက္တင္ဘာလ ၇ ရက္။ အခၾန္ေကာက္ ဥပေဒ အမဵားအဴပားကို ဴပန္လည္ ဴပင္ဆင္ လိုက္သည္။ လယ္သမားမဵား ေငၾအစား ကုန္ပစၤည္း မဵားဴဖင့္ အခၾန္ ေပးရန္ ဥပေဒကို ခဵမႀတ္ခဲ့ရာ ေကဵးလက္ ေဒသမဵားတၾင္ မေကဵနပ္မႁမဵား ေပၞေပၝက္ လာသည္။
ေအာက္တိုဘာလ ၉ ရက္။ ဦးေနဝင္းက ထိုေနႚ မဆလ ပၝတီ အစည္းအေဝး တရပ္တၾင္ "က႗န္ေတာ္တိုႚ အေနနဲႚ ႎိုင္ငံသားတိုင္း ဘယ္သူမဆို ပုဂၢလိက လုပ္ငန္းမဵားကို မႀတ္ပံုတင္႓ပီး လုပ္ကိုင္ႎိုင္တဲ့ အေဳကာင္း ပၾင့္ပၾင့္လင္းလင္း ေဳကညာခဲ့႓ပီး ဴဖစ္ပၝတယ္" ဟူ၍ ေဴပာဳကားသည္။
ေအာက္တိုဘာလ ၁၄ ရက္။ ဴပည္သူႚ လၿတ္ေတာ္က စက္တင္ဘာလ ၅ ရက္ေနႚတၾင္ ေငၾစကၠႃ တန္ဖိုး ခဵခဲ့မႁကို သေဘာတူေဳကာင္း အတည္ ဴပႂလိုက္သည္။ အသံုး မဴပႂ ႎိုင္ေတာ့သည့္ ၂၅၊ ၃၅ ႎႀင့္ ၇၅ ကဵပ္တန္ ေငၾစကၠႃမဵား အစား ၄၅ ကဵပ္တန္ႎႀင့္ ၉၀ ကဵပ္တန္ ေငၾစကၠႃ မဵားဴဖင့္ အစား ထိုးလိုက္သည္။
ေအာက္တိုဘာလ ၂၈ ရက္။ နံနက္ ၄ နာရီ ခၾဲခန္ႚတၾင္ ရန္ကုန္ ႓မိႂႚလယ္ရႀိ သမၳတ ႟ုပ္ရႀင္႟ံု၌ ဗံုးေပၝက္ကၾဲမႁ ဴဖစ္ပၾားသည္။ တစံုတေယာက္မႀ ထိခိုက္မႁ မရႀိေပ။
ေအာက္တိုဘာလ ၂၉ ရက္။ ကုလ သမဂၢ စီးပၾားေရးႎႀင့္ လူမႁေရး ေကာင္စီက ဴမန္မာဴပည္သည္ ဖၾံႚ႓ဖိႂး တိုးတက္မႁ အနည္းဆံုး ႎိုင္ငံ အဆင့္အတန္းတၾင္ ပၝဝင္ေဳကာင္း လက္ခံလိုက္သည္။
ႎိုဝင္ဘာလ ၂-၃ ရက္။ ရခိုင္ဴပည္နယ္ စစ္ေတၾ ေဒသ ေကာလိပ္မႀ ေကဵာင္းသားမဵား အစိုးရ ဆန္ႚကဵင္ေရး ေ႔ကးေဳကာ္သံ မဵားဴဖင့္ ဆႎၬ ဴပဳကသည္။
ႎိုဝင္ဘာလ ၇ ရက္။ မႎၩေလးတိုင္း ေရဆင္း စိုက္ပဵိႂးေရး တကၠသုိလ္ႎႀင့္ ပဵဥ္းမနား တိရစာၥန္ ေမၾးဴမႃေရးႎႀင့္ ေဆးကုသေရး တကၠသုိလ္မႀ ေကဵာင္းသားမဵားက ဦးေနဝင္း ႟ုပ္ပံုမဵားကို မီး႟ိႁႚ၍ ဆႎၬ ဴပဳကသည္။
ဒီဇင္ဘာလ ၁၁ ရက္။ ကုလ သမဂၢ အေထၾေထၾ ညီလာခံက ဴမန္မာႎိုင္ငံသည္ ဖၾံ႓ဖိႂး တိုးတက္မႁ အနည္းဆံုး ႎိုင္ငံမဵား စာရင္းတၾင္ ပၝဝင္ေဳကာင္း သေဘာတူ အတည္ ဴပႂလိုက္သည္။ ကမာၲႚ ေငၾေဳကး ရံပံုေငၾ အဖၾဲႚအစည္း ကိန္းဂဏန္း အရ ဴမန္မာ့ ႎိုင္ငံဴခား ေငၾသည္ အေမရိကန္ ေဒၞလာ ၂၈ သန္း အထိ ကဵဆင္း သၾားသည္။
ဒီဇင္ဘာလ။ ရန္ကုန္ စက္မႁ တကၠသုိလ္မႀ ႒ကိႂးဳကား ႒ကိႂးဳကား သတင္းမဵား ဳကားရသည္။ မႎၩေလးရႀိ ရဲအဖၾဲႚသိုႚ ေဴမေအာက္ ေကဵာင္းသား အဖၾဲႚက ႓ခိမ္ေခဵာက္ စာမဵား ေပးပိုႚသည္။
၁၉၈၈ ခုႎႀစ္။
ေဖေဖာ္ဝၝရီလ ၂ ရက္။ ဴမန္မာ အသံမႀ အဖၾဲႚအစည္း အေနဴဖင့္ ေသာ္လည္းေကာင္း၊ တသီး ပုဂၢလ အေနဴဖင့္ ေသာ္လည္းေကာင္း ဆန္ႎႀင့္ ဆန္ကၾဲ မဵားကို ႎိုင္ငံဴခားသိုႚ တင္ပိုႚ ေရာင္းခဵခၾင့္ ေပးမည္ ဴဖစ္ေဳကာင္း ေဳကညာသည္။
ေဖေဖာ္ဝၝရီလ ၁၂ ရက္။ ဆိုရႀယ္လစ္ စီပၾားေရး စနစ္ ပန္းတိုင္သည္ သစ္လၾင္႓ပီး ႓ငိမ္းခဵမ္းေသာ လူမႁ အဖၾဲႚအစည္း တည္ေဆာက္ရန္ ဴဖစ္သည္။ ဤတာဝန္မဵား ထမ္းေဆာင္ရန္ အတၾက္ ပၝတီ၊ ႎိုင္ငံေတာ္ အုပ္ခဵႂပ္ေရး ယႎၩရား အားလံုးႎႀင့္ လူထု လူတန္းစား အဖၾဲႚအစည္း မဵားသည္ တိုင္းရင္းသား မဵား၏ ပူးေပၝင္း ေဆာင္႟ၾက္မႁ ရရႀိေအာင္ ႒ကိႂးစား ဳကရမည္ ဟူ၍ ဦးစန္းယုက ဴပည္ေထာင္စုေနႚ မိန္းခၾန္းတၾင္ ေဴပာဳကားသည္။
မတ္လ ၇ ရက္။ ည ၉ နာရီ ခၾဲခန္ႚတၾင္ ဴပည္လမ္းေပၞရႀိ ခဵက္သံ႟ံုး အဴပင္ဘက္တၾင္ ဗံုးေပၝက္ကၾဲမႁ ဴဖစ္ပၾားသည္။ ဗိုလ္မႀႃးခဵႂပ္ေဟာင္း ဦးေအာင္႒ကီးက ဦးေနဝင္း ထံသိုႚ အိပ္ဖၾင့္ ေပးစာတၾင္ စီးပၾားေရး ဴပႂဴပင္ ေဴပာင္းလဲရန္ႎႀင့္ အစိုးသစ္ ဖၾဲႚစည္းရန္ အဳကံ ဴပႂလိုက္သည္။
မတ္လ ၁၂ ရက္။ ရန္ကုန္ ဆင္ေဴခဖံုး ႒ကိႂႚကုန္း အေနာက္ပိုင္းရႀိ စႎၬာဝင္း လက္ဖက္ရည္ဆိုင္တၾင္ စက္မႁ တကၠသုိလ္ ေကဵာင္းသား တခဵႂိႚႎႀင့္ အရပ္သားမဵား ခိုက္ရန္ ဴဖစ္ပၾားသည္။ စက္မႁ တကၠသုိလ္ ေကဵာင္းသား တဦး ထိခိုက္ ဒဏ္ရာရခဲ့႓ပီး တရားခံ မဵားကို သက္ဆိုင္ရာက ဖမ္းဆီး လိုက္သည္။
မတ္လ ၁၃ ၇က္။ တရားခံအား ဆိုင္ရာက လၿတ္ေပး ခဲ့သဴဖင့္ ေကဵာင္းသား ၂၀၀ ခန္ႚ ရပ္ကၾက္ ဴပည္သူႚ ေကာင္စီ႟ံုးကို သၾားဝိုင္းကာ ကန္ႚကၾက္ ဳကသည္။ လံုထိန္း မဵားႎႀင့္ ေကဵာင္းသား အုပ္စု အဓိက႟ုဏ္း ဴဖစ္ပၾားသည္။ လံုထိန္းမဵား၏ ပစ္ခတ္မႁေဳကာင့္ ေကဵာင္းသား ေမာင္ဖုန္းေမာ္ ေသဆံုးရ႓ပီး ရက္အနည္းငယ္ အဳကာတၾင္ ေကဵာင္းသား ၆ ေယာက္မႀ ၇ ေယာက္ထိ ေသနတ္ ဒဏ္ရာဴဖင့္ ေသဆံုး သၾားဳကသည္။
မတ္လ ၁၄ ရက္။ စက္မႁ တကၠသုိလ္ ေကဵာင္းသား မဵားသည္ ရန္ကုန္ရႀိ အဴခား တကၠသုိလ္ မဵားတၾင္ လက္ကမ္း စာေစာင္မဵား ဴဖန္ႚေဝ ဳကသည္။ လံုထိန္းမဵား၏ ရက္စက္စၾာ သတ္ဴဖတ္မႁႎႀင့္ စက္တင္ဘာလ ၅ ရက္ေနႚက ေငၾစကၠႃမဵား ဖဵက္သိမ္းဴခင္းကို ႟ႁတ္ခဵ ထားေသာ လက္ကမ္း စာေစာင္မဵား ဴဖစ္သည္။
မတ္လ ၁၅ ရက္။ အာအိုင္တီ ေကဵာင္းဝင္း အတၾင္းသိုႚ စစ္တပ္မႀ ဝင္စီး လိုက္သည္။ အစိုးရ၏ ထုတ္ဴပန္ ေဳကညာခဵက္တၾင္ ေကဵာင္းသား မဵားကို အဴပစ္ပံု ခဵထား႓ပီး၊ အာအိုင္တီ ေကဵာင္းသားမဵား အဖမ္း ခံရသည္။
မတ္လ ၁၆ ရက္။ ရန္ကုန္ တကၠသုိလ္ (ပင္မ) မႀ ေကဵာင္းသားမဵား လိႁင္ေဒသ ေကာလိပ္ႎႀင့္ စက္မႁ တကၠသုိလ္သိုႚ ဴပည္လမ္းမ အတိုင္း ခဵီတက္ ဳကသည္။ သူတိုႚအား အင္းလဵားကန္ အနီး လံုထိန္း တပ္ဖၾဲႚႎႀင့္ စစ္တပ္က ပိတ္ဆိုႚ ခဲ့သည္။ ေကဵာင္းသား မဵားစၾာ ပစ္သတ္ ခံရသည္။ ရန္ကုန္ တကၠသုိလ္ (ပင္မ) ဝင္းထဲသိုႚ လံုထိန္းမဵား ဝင္ေရာက္ လာသည္။
မတ္လ ၁၇ ရက္။ ေမာင္ဖုန္းေမာ္ အသုဘသိုႚ ေနာက္ဆံုး အ႒ကိမ္ ဂၝဝရ ဴပႂရန္ ေထာင္ေပၝင္း မဵားစၾာေသာ လူထုက ကဵန္ေတာ သခဵႇႂင္း အဴပင္ ဘက္တၾင္ စုေဝး ဳကသည္။ သိုႚေသာ္ ေမာင္ဖုန္းေမာ္ ႟ုပ္အေလာင္းကို တေနရာတၾင္ တိတ္တဆိတ္ မီးသ႓ဂႇႂဟ္ ခဲ့႓ပီး ဴဖစ္ေဳကာင္း သိလုိုက္ ရသည္။ ေမာင္ဖုန္းေမာ္ ေသဆံုး ရသည့္ ကိစၤကို စံုစမ္းရန္ စံုစမ္း စစ္ေဆးေရး ေကာင္မရႀင္ တရပ္ ဖၾဲႚစည္း လိုက္ေဳကာင္း အစိုးရက ေဳကညာသည္။ သိုႚေသာ္လည္း အဴခား သူမဵား ထိခိုက္ ေသဆံုးရဴခင္း အတၾက္ စံုစမ္းရန္ ေဖာ္ဴပဴခင္း မရႀိေပ။ ပင္မ တကၠသုိလ္ ေကဵာင္းဝင္း အတၾင္း ဴပႂလုပ္ေသာ အစည္းအေဝး တခုတၾင္ ရန္ကုန္ တကၠသုိလ္ ေကဵာင္းသားမဵား သမဂၢကို ဖၾဲႚစည္း လိုက္သည္။ ေကဵာင္းသား တေထာင္ခန္ႚကို ဖမ္းဆီး၍ ရန္ကုန္႓မိႂႚ ေဴမာက္ပိုင္းရႀိ အင္းစိန္ ေထာင္သိုႚ ပိုႚလိုက္သည္။
မတ္လ ၁၈ ရက္။ ေထာင္ေပၝင္း မဵားစၾာေသာ ေကဵာင္းသားမဵား ရန္ကုန္ ႓မိႂႚလယ္ရႀိ ဆူးေလ ဘုရားသိုႚ ခဵီတက္ လာဳက႓ပီး တဴခား ေကဵာင္းသား မဵားႎႀင့္ ပူးေပၝင္း ဳကသည္။ အစိုးရက တပ္မ ၂၂၊ ၆၆ႎႀင့္ ၇၇ တိုႚကို ေခၞယူ လိုက္သည္။ ေထာင္ေပၝင္း မဵားစၾာေသာ ကန္ႚကၾက္ ဆႎၬဴပသူ မဵားကို ဖမ္းဆီး ဳကသည္။ "ေသၾးစၾန္းေသာ ေသာဳကာေနႚ" အဴဖစ္ လူသိ မဵားေသာ ထိုေနႚတၾင္ လံုထိန္းတိုႚ၏ တပ္မႀႃး ဦးစိန္လၾင္ မႀာလည္း "ရန္ကုန္႓မိႂႚ၏ လူသတ္သမား" ဟု အမည္ စတၾင္ ခဲ့သည္။ ေကဵာင္းမဵားႎႀင့္ တကၠသုိလ္မဵား ပိတ္လိုက္သည္။
မတ္လ ၂၇ ရက္။ ဦးေနဝင္းႎႀင့္ အဖၾဲႚသည္ အေနာက္ ဂဵာမဏီ ႎႀင့္ ဆၾစ္ဇာလန္သိုႚ ထၾက္ခၾာ သၾားသည္။
ဧ႓ပီလ ၉ ရက္။ အစိုးရက ဖၾဲႚစည္း ထားေသာ စံုစမ္း စစ္ေဆးေရး ေကာ္မရႀင္က မတ္လ အဓိက႟ုဏ္းတၾင္ ေကဵာင္းသား ၃ ေယာက္ ေသဆံုး႓ပီး၊ ၆၂၅ ေယာက္ အဖမ္း ခံရကာ ၁၄၁ ေယာက္ကို ဆက္လက္ ထိန္းသိမ္း ထားသည္ဟု ေဳကညာသည္။ စာမဵက္ႎႀာ ၄၀ ပၝေသာ အိပ္ဖၾင့္ ေပးစာကို ဦးေအာင္႒ကီးက ဦးေနဝင္းထံ ေရးသား ေပးပိုႚ ခဲ့သည္။ ထိုစာ၌ စီးပၾားေရး ဴပႂဴပင္ ေဴပာင္းလဲမႁ လိုအပ္ေဳကာင္း ေရးသား ထားသည္။
ေမလ ၁၀ ရက္။ အဴပည္ဴပည္ ဆိုင္ရာ လၾတ္႓ငိမ္း ခဵမ္းသာခၾင့္ အဖၾဲႚက ထုတ္ေဝ ခဲ့ေသာ စာမဵက္ႎႀာ ၇၁ မဵက္ႎႀာ ရႀိသည့္ ထုတ္ဴပန္ခဵက္တၾင္ ဴမန္မာ့ တပ္မေတာ္သည္ ဖမ္းဆီး သတ္ဴဖတ္မႁမဵား၊ နယ္စပ္ ေဒသ မဵားတၾင္ ညၟဥ္းပမ္းမႁ၊ အမဵႂိးသမီး မဵားကို အဓမၳ ဴပႂကဵင့္မႁ မဵားႎႀင့္ ႟ၾာသား မဵားကို ေပၝတာ အဴဖစ္ အတင္း ေစခိုင္းကာ လူမဵႂိးစု သူပုန္ မဵားကို တိုက္ခိုက္ရာတၾင္ "လူသား မိုင္းရႀင္း ကရိယာ" အဴဖစ္ တပ္ဖၾဲႚ ေရႀႚမႀ သၾားေစဴခင္းတိုႚ အတၾက္ တာဝန္ ရႀိေဳကာင္း ပၝရႀိသည္။
ေမလ ၂၆ ရက္။ ဥေရာပသိုႚ ခရီး ထၾက္ခဲ့သူ ဦးေနဝင္း ရန္ကုန္သိုႚ ဴပန္ေရာက္ လာသည္။
ေမလ ၃၀ ရက္။ ေကဵာင္းမဵားႎႀင့္ တကၠသုိလ္မဵား ဴပန္လည္ ဖၾင့္လႀစ္ လိုက္ေသာ္လည္း ေကဵာင္းဴပန္ တက္သည့္ ေကဵာင္းသား ဦးေရမႀာ ၃၀ ရာခိုင္ႎႁန္းသာ ရႀိသည္။ တကၠသုိလ္ ေကဵာင္းဝင္း မဵား၌ အစိုးရ ဆန္ႚကဵင္ေရး စာ႟ၾက္ စာတမ္းမဵား ဴပန္လည္ ထၾက္ေပၞ လာသည္။ အင္းစိန္ ေထာင္မႀ ဴပန္လၿတ္ ခဲ့ေသာ ေကဵာင္းသားမဵား ႎႀင့္အတူ ေထာင္တၾင္း အေတၾႚအဳကံႂမဵား ပၝလာသည္။ ၎တိုႚမႀာ ညၟဥ္းပမ္း ႎႀိပ္စက္ ခံရဴခင္း၊ အ႟ိုက္အႎႀက္ ခံရဴခင္းႎႀင့္ လ႖ပ္စစ္ ဓာတ္ဴဖင့္ တိုႚဴခင္းတိုႚ ဴဖစ္သည္။ အကဵဥ္းကဵ ခံေနရသည့္ အတၾင္း လံုထိန္းမဵားက ေကဵာင္းသူမဵားကို အဓမၳ ကဵင့္ခဲ့သည့္ သတင္း မဵားလည္း ထၾက္ေပၞ လာသည္။
ဇၾန္လ ၈ ရက္။ ဦးေအာင္႒ကီးက ဦးေနဝင္း ထံသိုႚအိပ္ဖၾင့္ ေပးစာ ေနာက္ထပ္ တေစာင္ ေရးသား ဴပန္သည္။ ဤ တ႒ကိမ္တၾင္ စီးပၾားေရးႎႀင့္ ႎိုင္ငံေရး ဴပႍနာရပ္ မဵားကို မီးေမာင္း ထိုးဴပ႓ပီး မတ္လတၾင္ ဴဖစ္ပၾား ခဲ့ေသာ လူႚအခၾင့္အေရး ခဵႂိးေဖာက္မႁ ကိစၤမဵားကို ေဖာ္ဴပ ထားသည္။
ဇၾန္လ ၁၃ ရက္။ မတ္လတၾင္ အသတ္ ခံရသူမဵား အတၾက္ ေအာင္းေမ့ဖၾယ္ အခမ္းအနား ကဵင္းပရန္ စီစဥ္ ဳကသည္။ သိုႚေသာ္ အေကာင္အထည္ မေပၞခဲ့။ အခဵႂိႚ ေကဵာင္းသားမဵားက မတ္လ အတၾင္း ဴဖစ္ရပ္မဵားကို ဂ႗န္လ ၁၇ ရက္ေနႚ ေနာက္ဆံုး ထား႓ပီး တိကဵ မႀန္ကန္စၾာ မထုတ္ဴပန္ ေပးပၝက ဴပႍနာမဵား ပိုမို ႒ကီးထၾား လာလိမ့္မည္ဟု ရာဇသံ ေပးခဲ့သည္။
ဇၾန္လ ၁၅ ရက္။ ဆႎၬဴပပၾဲမဵားႎႀင့္ စည္းေဝးပၾဲမဵား အဓိက အားဴဖင့္ ရန္ကုန္ တကၠသုိလ္ (ပင္မ) ၌ စတင္၍ ေပၞလာ ဴပန္သည္။
ဇၾန္လ ၁၆ ရက္။ ရန္ကုန္ရႀိ တကၠသိုလ္ ေကဵာင္းဝင္း မဵားတၾင္ ဆႎၬဴပမႁမဵား ထပ္မံ ဴဖစ္ပၾားသည္။ ေမာင္ေမာင္ေကဵာ္၊ မိုးသီးဇၾန္တိုႚ ေဟာေဴပာ ဳကသည္။
ဇၾန္လ ၁၇ ရက္။ တကၠသုိလ္ ေကဵာင္းဝင္း မဵားတၾင္ ဆႎၬဴပပၾဲမဵား ဆက္လက္ ဴဖစ္ပၾားသည္။ ရန္ကုန္ တကၠသုိလ္ (ပင္မ) မႀ သင္တန္း ရပ္စဲ လိုက္သည္။ ဆႎၬဴပပၾဲ မဵားႎႀင့္ ေဆၾးေႎၾးပၾဲမဵား ဴပည္လမ္း ေဆးတကၠသုိလ္ (၁) သိုႚ ေ႟ၾႚေဴပာင္း သၾားသည္။
ဇၾန္လ ၂၀ ရက္။ ရန္ကုန္႓မိႂႚတၾင္ ေကဵာင္းသား ၅၀၀၀ မႀ ၆၀၀၀ အထိႎႀင့္ အဴခား ဴပည္သူမဵား ႓ငိမ္းခဵမ္းစၾာ ဆႎၬ ဴပဳကသည္။ ရန္ကုန္ တကၠသိုလ္ (ပင္မ) တၾင္ ဴပႂလုပ္ေသာ လူထု အစည္းအေဝးပၾဲ မဵားသိုႚ သံဃာေတာ္မဵား တက္ေရာက္ သည္ကို ေတၾႚရ၏။ ေတာင္းဆိုခဵက္ မဵားမႀာ ေကဵာင္းထုတ္ ခံရေသာ ေကဵာင္းသား မဵားကို ေကဵာင္းဴပန္ တက္ခၾင့္ ေပးရန္ႎႀင့္ မတ္လ အတၾင္း သတ္ဴဖတ္မႁ မဵားကို ကဵႃးလၾန္ ခဲ့သူတိုႚအား အဴပစ္ ေပးရန္တိုႚ ဴဖစ္သည္။ ဦးေနဝင္းကို ထိုးႎႀက္ တိုက္ခိုက္ေသာ ပိုစတာမဵား ထၾက္ေပၞ လာသည္။ ဦးေနဝင္း၏ ဆၾစ္ဇာလန္ ဘဏ္တၾင္ ထားရႀိေသာ ေငၾစာရင္းမဵား အေဳကာင္း ကိုလည္း ေဖာ္ဴပ ဳကသည္။ ေကဵာင္းသား မဵားကို စာနာ၍ ရန္ကုန္ တကၠသုိလ္ (လိႁင္နယ္ေဴမ) အနီးရႀိ အထည္အလိပ္ စက္႟ုံ အလုပ္သမားမဵား ဆႎၬ ဴပဳကသည္။ တကၠသုိလ္ နယ္ေဴမကို ရဲႎႀင့္ စစ္တပ္က ညေန ၆ နာရီတၾင္ ဝိုင္းရံ ပိတ္ဆိုႚ လိုက္၏။
ဇၾန္လ ၂၁ ရက္။ ဴပည္လမ္းရႀိ ေဆးတကၠသုိလ္ (၁) မႀ ေထာင္ေပၝင္း မဵားစၾာေသာ ေကဵာင္းသား မဵားသည္ ရန္ကုန္ ႓မိႂႚလယ္သိုႚ ေ႔ကးေဳကာ္သံ မဵားဴဖင့္ ခဵီတက္ ဆႎၬ ဴပဳကသည္။ ဟံသာဝတီ လမ္းဆံုတၾင္ ေကဵာင္းသား မဵားကို လံုထိမ္း မဵားက တားဆီးကာ မဵက္ရည္ယို ဗံုးမဵား၊ ႟ိုင္ဖယ္ ေသနတ္ မဵားဴဖင့္ ပစ္ခတ္ ဳကသည္။ ေကဵာင္းသား အုပ္စုက ဂဵင္ဂလိ မဵားဴဖင့္ ဴပန္လည္ ပစ္ခတ္ ဳက၍ လံုထိန္းမဵား ထၾက္ေဴပး သၾားဳက၏။ ရဲႎႀင့္ ဴပည္သူမဵား အဓိက႟ုဏ္း တေနႚလံုး ဆက္ဴဖစ္ ပၾားသည္။ ဴပည္သူ ၈၀ ႎႀင့္ လံုထိန္း ၂၀ ခန္ႚ ေသဆံုး သၾားသည္။ အာဏာပိုင္ မဵားက လူစု ေဝးဴခင္းကို ရက္ေပၝင္း ၆၀ မ႖ မဴပႂ လုပ္ရန္ ေဳကညာ ခဲ့သည္။ ရန္ကုန္႓မိႂႚ၌ ဂ႗န္လ ၂၁ ရက္မႀ ဳသဂုတ္လ ၁၉ ရက္ေနႚ အထိ ညေန ၆ နာရီမႀ နံနက္ ၆ နာရီ အတၾင္း အဴပင္ မထၾက္ရ အမိန္ႚကို အာဏာပိုင္ မဵားက ထုတ္ဴပန္သည္။ ေဆးတကၠသုိလ္ (၁) ႎႀင့္ သၾားဘက္ဆိုင္ရာ ေဆးတကၠသုိလ္ မဵားမႀ သင္တန္း အားလံုး ရပ္စဲ လိုက္သည္။
ဇၾန္လ ၂၂ ရက္။ ေဆးတကၠသုိလ္ (၂) မႀ သင္တန္း အားလုံး ရပ္စဲ လိုက္သည္။ ေကဵာင္းသား မဵားစၾာ တိုႚသည္ သမိုင္းဝင္ ေ႟ၿတိဂံု ဘုရားသိုႚ ေနရာ ေ႟ၿႚေဴပာင္း လိုက္ဳကသည္။
ဇၾန္လ ၂၃ ရက္။ ေကဵာင္းသား မဵားသည္ လူစုေဝးဴခင္း မဴပႂရ ဟူေသာ ပိတ္ပင္ တားဴမစ္မႁကို ဆန္ႚကဵင္၍ ေ႟ၿတိဂံု ေစတီေတာ္၌ သပိတ္ စခန္း ဖၾင့္လိုက္သည္။ လူထု မ႓ငိမ္သက္မႁသည္ ရန္ကုန္ႎႀင့္ ကီလိုမီတာ ၅၀ ကၾာေဝးေသာ ပဲခူး အထိ ဴပန္ႚႎႀံႚ သၾားသည္။ ပဲခူး၌ အနည္းဆံုး လူ ၇၀ ပစ္သတ္ ခံရသည္။ ေမာ္လ႓မိႂင္ႎႀင့္ ဴပည္႓မိႂႚ တၾင္လည္း ဆႎၬဴပမႁမဵား ဴဖစ္ပၾားသည္။ မႎၩေလး ေဆးတကၠသုိလ္ သင္တန္း အားလံုး ရပ္ပစ္ လိုက္သည္။
ဇူလိုင္လ ၁ ရက္။ အဴပင္ မထၾက္ရ အမိန္ႚကို ည ၈ နာရီမႀ နံနက္ ၄ နာရီသိုႚ ေလဵာ့ေပၝ့ ေပးလိုက္သည္။ ထိုကန္ႚသတ္ခဵိန္၌ အဴပင္ဘက္ ထၾက္ခဲ့သူ အေတာ္ မဵားမဵားကို ရဲႎႀင့္ စစ္တပ္က ပစ္သတ္ ခဲ့သည္။
ဇူလိုင္လ ၃ ရက္။ ကုန္သည္ မဵားကို ကုန္ေစဵးႎႁန္း မကစားရန္ အစိုးရက သတိ ေပးလိုက္သည္။ အဴပင္ မထၾက္ရ အမိန္ႚေဳကာင္း လည္းေကာင္း၊ ေငၾစကၠႃမဵား တရား မဝင္ေတာ့ေဳကာင္း ေနာက္ထပ္ ေဳကညာ ဦးမည္ ဟူေသာ ေကာလာဟလ မဵားေဳကာင့္ လည္းေကာင္း ကုန္ေစဵးႎႁန္း ႒ကီးဴမင့္ လာသည္။
ဇူလိုင္လ ၇ ရက္။ မဆလ ပၝတီက အေရးေပၞ ညီလာခံကို ဇူလိုင္လ ၂၃ ရက္ေနႚတၾင္ ဴပႂလုပ္မည္ဟု ေဳကညာ ခဲ့သည္။ ဴမန္မာ့ အသံမႀ မတ္လ အတၾင္း ဖမ္းဆီး ခဲ့ေသာ ေကဵာင္းသား အားလံုးကို ဴပန္လၿတ္ ေပးမည္ဟု ေဳကညာသည္။
ဇူလိုင္လ ၉ ရက္။ ညမထၾက္ရ အမိန္ႚကို ရန္ကုန္တၾင္ ဴပန္လည္ ႟ုပ္သိမ္း လိုက္သည္။ ပဲခူး၊ ဴပည္ႎႀင့္ ေမာ္လ႓မိႂင္ တိုႚတၾင္လည္း အလားတူ ပိတ္ပင္ တားဴမစ္ခဵက္ မဵားကို ဴပန္လည္ ႟ုပ္သိမ္း ေပးသည္။ ေကဵာင္းထုတ္ ခံရေသာ ေကဵာင္းသားမဵား အေနႎႀင့္ သူတိုႚ၏ တကၠသုိလ္ မဵားတၾင္ ေကဵာင္းဴပန္ တက္ခၾင့္ ဴပန္လည္ ေလ႖ာက္ထား ႎိုင္ေဳကာင္း ေဳကညာ ခဲ့သည္။
ဇူလိုင္လ ၁၂ ရက္။ ဗုဒၭဘာသာႎႀင့္ မူဆလင္ ဘာသာဝင္မဵား လူမဵႂိးေရး ပဋိပကၡ ဴဖစ္ပၾား ခဲ့႓ပီးေနာက္ ရႀမ္းဴပည္နယ္ ေတာင္႒ကီး ႓မိႂႚတၾင္ အေရးေပၞ အမိန္ႚ ထုတ္ဴပန္ လိုက္သည္။ ပဋိပကၡ မဵားမႀာ လက္ရႀိ ေတၾႚဳကံႂ ေနရေသာ ဴပႍနာ မဵားကို အာ႟ံု ေဴပာင္းပစ္ရန္ အာဏာပိုင္ မဵားက လႁံႚေဆာ္ ဖန္တီးခဲ့ဴခင္း ဴဖစ္ေဳကာင္း ေကဵာင္းသား မဵားက ဆိုသည္။
ဇူလိုင္လ ၁၆ ရက္။ အလားတူ ပဋိပကၡမဵိႂး ဴပည္႓မိႂႚတၾင္ ဴဖစ္ပၾား႓ပီး ေနာက္တေနႚတၾင္ လူသူ စုေဝးဴခင္း ကိုလည္း ပိတ္ပင္ တားဴမစ္ လိုက္သည္။
ဇူလိုင္လ ၁၈ ရက္။ ဴပည္ထဲေရးႎႀင့္ သာသနာေရး ဝန္႒ကီး ဦးမင္းေဂၝင္အား ႎႁတ္ထၾက္ခၾင့္ ဴပႂလိုက္သည္။ မတ္လ အတၾင္း အင္းစိန္ေထာင္ အဴပင္ ဘက္၌ ဖမ္းဆီး ခံရသူ ဆႎၬဴပသူ ၄၁ ဦး ေထာင္ကား ေပၞ၌ အသက္႟ႁ ဳကပ္ကာ ေသဆံုး ခဲ့မႁတၾင္ သူ တာဝန္ ရႀိေဳကာင္း ဝန္ခံသည္။ အာဏာပိုင္ မဵားက မတ္လအတၾင္း လူႎႀစ္ဦးထက္ ပို၍ ေသဆံုး ခဲ့ေဳကာင္း ဝန္ခံသည္မႀာ ပထမဆံုး အ႒ကိမ္ ဴဖစ္သည္။
ဇူလိုင္လ ၁၉ - ၂၀ ရက္။ ဴပည္႓မိႂႚ အေရႀႚဘက္ရႀိ ဦးေနဝင္း၏ ဇာတိ ေပၝင္းတလည္ ႓မိႂႚတၾင္လည္း အဓိက႟ုဏ္းမဵား ဴဖစ္ေပၞ သည္ဟု သတင္းမဵား ထၾက္လာသည္။
ဇူလိုင္လ ၂၁ ရက္။ ရန္ကုန္ ဴပည္သူႚ ရဲတပ္ဖၾဲႚမႀ ႌၿန္ဳကားေရးမႀႃးခဵႂပ္ ဦးသိန္းေအာင္ကို အ႓ငိမ္းစား ယူခၾင့္ ဴပႂခဲ့႓ပီး ဴပည္သူႚ ရဲတပ္ဖၾဲႚ ရဲခဵႂပ္ ဦးေဖဳကည္ကို ရာထူးမႀ ခဵကာ စစ္တပ္သိုႚ ေဴပာင္းေ႟ၿႚ တာဝန္ ထမ္းေဆာင္ ေစသည္။
ဇူလိုင္လ ၂၂ ရက္။ ဴပည္႓မိႂႚတၾင္ အေရးေပၞ အေဴခအေန ေဳကညာ႓ပီး အုပ္ခဵႂပ္ေရး တာဝန္ အားလံုးကို တပ္မေတာ္သိုႚ လၿဲအပ္ ေပးလိုက္သည္။
ဇူလိုင္လ ၂၃ ရက္။ မဆလ ပၝတီ အေရးေပၞ ညီလာခံ စတင္ ဴပႂလုပ္သည္။ ဦးေနဝင္းက မိန္ႚခၾန္း ေဴပာဳကားကာ သူႎႀင့္ အတူ မဆလ ပၝတီ ဒုဥကၠႉ ဦးစန္းယု၊ အေထၾေထၾ အတၾင္းေရးမႀႃး ဦးေအးကို၊ တၾဲဖက္ အေထၾေထၾ အတၾင္းေရးမႀႃး ဦးစိန္လၾင္၊ ဗဟုိ ေကာ္မတီ အလုပ္အမႁေဆာင္ အဖၾဲႚဝင္မဵား ဴဖစ္ဳကသည့္ ဦးေကဵာ္ထင္ႎႀင့္ ဦးထၾန္းတင္တိုႚ အနား ယူေတာ့ မည္ဟု ေဴပာဳကားသည္။ စီးပၾားေရး ဴပႂဴပင္ ေဴပာင္းလဲမႁမဵား ဴပႂလုပ္ရန္ႎႀင့္ တပၝတီ စနစ္ႎႀင့္ သိုႚမဟုတ္ ပၝတီစံု စနစ္ ကဵင့္သံုးရန္ ကိစၤ အတၾက္ ဴပည္သူႚ ဆႎၬ ခံယူပၾဲ ကဵင္းပရန္ အဆို တင္သၾင္း လိုက္သည္။
ဇူလိုင္လ ၂၄ ရက္။ ကိုယ္စားလည္ မဵားက ဦးေနဝင္းအား ရာထူး၌ ဆက္လက္ ေနရန္ တိုက္တၾန္း ဳက႓ပီး စီးပၾားေရး ဴပႂဴပင္ ေဴပာင္းလဲမႁ အစီအစဥ္ကို ထိခိုက္ ႎိုင္သည္ ဟူေသာ အေဳကာင္း ဴပခဵက္ဴဖင့္ ပၝတီစံု စနစ္ ကဵင့္သံုးေရး အတၾက္ ဴပည္သူႚ ဆႎၬ ခံယူရန္ အဆိုကို ကန္ႚကၾက္ ဳကသည္။
ဇူလိုင္လ ၂၅ ရက္။ စီးပၾားေရး ဴပႂဴပင္ ေဴပာင္းလဲမႁကို အရႀိန္အဟုန္ ဴမၟင့္ရန္ႎႀင့္ ညီလာခံက ဴပည္သူႚ ဆႎၬ ခံယူပၾဲကို သေဘာ မတူေဳကာင္း ဦးေအးကိုက အဆို တင္သၾင္းသည္။ ညီလာခံက ေနာက္ဆံုးတၾင္ ဦးေနဝင္းအား ပၝတီ ဥကၠႉ အဴဖစ္မႀ အနားယူမႁ ကိုသာ ခၾင့္ဴပႂခဲ့ကာ ဴပည္သူႚ ဆႎၬ ခံယူပၾဲ မဴပႂလုပ္ရန္ သေဘာတူ ဆံုးဴဖတ္ ခဲ့သည္။
ဇူလိုင္လ ၂၆ ရက္။ မဆလ ပၝတီ ဗဟုိ ေကာ္မတီ အစည္းအေဝး ကဵင္းပ၍ ဦးစိန္လၾင္ကို ပၝတီ ဥကၠႉသစ္ အဴဖစ္ ေ႟ၾးခဵယ္ ခဲ့သည္။ ဦးစန္းယုအား ႎႁတ္ထၾက္ခၾင့္ ဴပႂေသာ္လည္း ဦေကဵာ္ထင္၊ ဦးေအးကိုႎႀင့္ ဦးထၾန္းတင္ တိုႚကို ဴပန္လည္ ေ႟ၾးေကာက္ တင္ေဴမၟာက္ ဳကသည္။ ႎိုင္ငံေတာ္ ဴပည္သူႚ ဥပေဒ အကဵႂိးေဆာင္ အဖၾဲႚ ဥကၠႉ ဦးဴမင့္ေမာင္ႎႀင့္ အတူ ဝန္႒ကီးခဵႂပ္ ဦးေမာင္ေမာင္ခ တိုႚကို ရာထူးမႀ ထုတ္ပယ္ လိုက္သည္။
ဇူလိုင္လ ၂၇ ရက္။ ဴပည္သူႚ လၿတ္ေတာ္ အစည္းအေဝး ကဵင္းပသည္။ ဦးစိန္လၾင္ကို ႎိုင္ငံေတာ္ ေကာင္စီ ဥကၠႉ (ႎိုင္ငံေတာ္ သမၳတ) အဴဖစ္ ေ႟ၾးခဵယ္ တင္ေဴမၟာက္ လိုက္သည္။ ဦးေကဵာ္ထင္အား ႎိုင္ငံေတာ္ ေကာင္စီ အတၾင္းေရးမႀႃး၊ ဦးထၾန္းတင္အား ဝန္႒ကီးခဵႂပ္ႎႀင့္ ေဒၝက္တာ ေမာင္ေမာင္အား ႎိုင္ငံေတာ္ ဴပည္သူႚ ဥပေဒ အကဵႂိးေဆာင္ အဖၾဲႚ ဥကၠႉ အဴဖစ္ အသီးသီး ေရၾးေကာက္ တင္ေဴမၟာက္လိုက္ဳကသည္။
ဇူလိုင္လ ၂၈ ရက္ (ဝၝဆိုလဴပည့္ေနႚ)။ အဓိက႟ုဏ္း ဴဖစ္ေပၞ ခဲ့႓ပီးေနာက္ ရန္ကုန္႓မိႂႚႎႀင့္ ၃၅၄ ကီလိုမီတာ အကၾာရႀိ ေဴမထဲ႓မိႂႚ (အလံ႓မိႂႚ) တၾင္ ညမထၾက္ရ အမိန္ႚ ထုတ္ဴပန္သည္။ ေ႟ၿတိဂံု ဘုရားတၾင္ ေကဵာင္းသားႎႀင့္ အစိုးရ ဆန္ႚကဵင္ ဆႎၬဴပသူမဵား စု႟ံုးဳကသည္။
ဂဵႃလိုင္ ၂၉ ရက္။ ေ႟ၿတိဂံု အဴပင္ဘက္တၾင္ ေကဵာင္းသားမဵား ဆႎၬ ဴပဳကသည္။ ထိုေနႚ ညေႎႀာင္းပိုင္း အခဵိန္၌ ဦးေအာင္႒ကီး၊ ေအပီ သတင္းေထာက္ ဦးစိန္ဝင္းႎႀင့္ တဴခား အ႓ငိမ္းစား စစ္ဘက္ အရာရႀိ ၉ ဦး အဖမ္း ခံရသည္။
ဳသဂုတ္လ ၁ ရက္။ ဴမန္မာ ႎိုင္ငံလံုး ဆိုင္ရာ ေကဵာင္းသားမဵား သမဂၢ အဖၾဲႚခဵႂပ္က ဳသဂုတ္လ ၈ ရက္ေနႚတၾင္ တဴပည္လံုး အႎႀံႚ အေထၾေထၾ သပိတ္႒ကီး ဆင္ႎၿဲရန္ ေဆာ္ဳသသည့္ စာ႟ၾက္ စာတမ္းမဵား ဴဖန္ႚေဝ ဳကသည္။
ဳသဂုတ္လ ၂ ရက္။ ဦးစိန္လၾင္ႎႀင့္ တဴခား ပၝတီ ေခၝင္းေဆာင္မဵားက ပဵက္သုန္း သၾားသည့္ စီးပၾားေရး ဴပန္လည္ ရႀင္သန္ရန္ အစီအစဥ္ မဵားကို ေဆၾးေႎၾး ဳကသည္။ ေ႟ၿတိဂံု ဘုရား အဴပင္ ဘက္၌ ေကဵာင္းသားမဵား အစည္းအေဝး ကဵင္းပကာ ေဟာေဴပာ ဳကသည္။
ဳသဂုတ္လ ၃ ရက္။ ညေန ၆ နာရီတၾင္ ရန္ကုန္႓မိႂႚ၌ စစ္ဥပေဒ အမိန္ႚ ထုတ္ဴပန္သည္။ ဆႎၬဴပသူ တေသာင္းက အမိန္ႚကို ဖီဆန္၍ ႓မိႂႚတၾင္းသိုႚ လႀည့္လည္ ဆႎၬ ဴပဳကသည္။
ဳသဂုတ္လ ၅ ရက္။စစ္ဥပေဒကို ဖီဆန္မႁဴဖင့္ ရာေပၝင္း မဵားစၾာေသာ ဴပည္သူ တိုႚကို ဖမ္းဆီး လိုက္သည္။ သိုႚေသာ္ ဆႎၬ ဴပပၾဲမဵား ဆက္လက္ ဴဖစ္ပၾားလဵက္ ရႀိသည္။
ဳသဂုတ္လ ၆ ရက္။ တရားဝင္ နယ္စပ္ ကုန္သၾယ္ေရး ဖၾင့္လႀစ္ရန္ သေဘာ တူညီမႁကို တ႟ုတ္ဴပည္ ယူနန္နယ္ရႀိ ထုတ္ကုန္ သၾင္းကုန္ ေကာ္ပိုေရးရႀင္းႎႀင့္ ဴမန္မာ့ ကုန္သၾယ္ေရး ဝန္႒ကီး ဌာန တိုႚက လက္မႀတ္ ေရးထိုး ဳကသည္။ အထက္ ဴမန္မာႎိုင္ငံတၾင္ ဆႎၬဴပမႁမဵား ဆက္လက္ ဴဖစ္ပၾားကာ ေရနံေခဵာင္း၊ သနပၯင္ႎႀင့္ ပဲခူး႓မိႂႚ တိုႚတၾင္ ညမထၾက္ရ အမိန္ႚ ထုတ္ဴပန္ လိုက္သည္။
ဳသဂုတ္လ ၈ ရက္။ ရန္ကုန္႓မိႂႚ လမ္းေပၞတၾင္ ဆႎၬဴပပၾဲမဵား အမဵားအဴပား ဴပႂလုပ္ဴခင္းဴဖင့္ အေထၾေထၾ သပိတ္႒ကီးကို စတင္ ဳကသည္။ ေထာင္ေပၝင္း မဵားစၾာေသာ ဆႎၬဴပ လူထုက ဒီမိုကေရစီႎႀင့္ လူႚအခၾင့္အေရး ရရႀိရန္၊ မဆလ ပၝတီ ႎႁတ္ထၾက္ ေပးရန္ႎႀင့္ ဆိုရႀယ္လစ္ စီးပၾားေရး စနစ္ အဆံုး သတ္ရန္ ေတာင္းဆို ဳကသည္။ တႎိုင္ငံလံုးရႀိ အဓိက ႓မိႂႚမဵားႎႀင့္ အဴခား ႓မိႂႚ႟ၾာ မဵားတၾင္ အလားတူ ဆႎၬဴပပၾဲမဵား တ႓ပိႂင္နက္ ကဵင္းပ ဴပႂလုပ္ ဳကသည္။ အစတၾင္ စစ္တပ္က ေနာက္ကၾယ္၌ ေန႓ပီး ည ၁၁ နာရီ ၄၅ မိနစ္တၾင္ တပ္သားမဵားက ႓မိႂႚေတာ္ခန္းမ အဴပင္ဘက္ရႀိ ဆႎၬဴပ ေနဳကသူ လူအုပ္ ထဲသိုႚ ေမာင္းဴပန္ ေသနတ္မဵားဴဖင့္ ပစ္ခတ္ ဳကသည္။
ဳသဂုတ္လ ၉ ရက္။ လူထု ဆႎၬဴပပၾဲမဵား တႎိုင္ငံ လံုးရႀိ ေနရာေပၝင္း ၄၀ အထိ ဴပန္ႚႎႀံႚ သၾားသည္။ ရန္ကုန္႓မိႂႚတၾင္ တပ္မ ၂၂ မႀ တပ္ဖၾဲႚ မဵားက ဆႎၬ ဴပသူမဵားကို ပစ္ခတ္ ဳကသည္။ အစိုးရက ၅ ဦးသာ ေသဆံုး ခဲ့သည္ဟု ေဴပာဆို ေသာ္လည္း တဴခား သတင္း ရပ္ကၾက္မဵား အဆိုအရ ရာေပၝင္း မဵားစၾာ ေသဆံုး ခဲ့ရသည္ဟု သိရႀိ ရသည္။ ေထာင္ေပၝင္း မဵားစၾာ အဖမ္း ခံရသည္။ သိုႚေသာ္ ဆႎၬဴပမႁမဵား ဆက္လက္ ဴဖစ္ပၾား ေနသည္။ ေကဵာင္းမဵား အားလံုး ပိတ္လိုက္သည္။ စစ္ကိုင္း႓မိႂႚတၾင္ ရဲႎႀင့္ စစ္တပ္က ဆႎၬ ဴပေနေသာ လူထုကို ပစ္ခတ္ ခဲ့သဴဖင့္ ရာေပၝင္းမဵားစၾာ ေသဆံုး ဳကရသည္။
ဳသဂုတ္လ ၁၀ ရက္။ ရန္ကုန္႓မိႂႚ၌ ဘရင္း ကယ္ရီယာမဵား ေပၞမႀ စစ္သားမဵား၏ ပစ္ခတ္မႁေဳကာင့္ ဆႎၬဴပသူ အေဴမာက္အမဵား ေသဆံုး သၾားဳကရသည္။ ဆႎၬ ဴပသူမဵားက စစ္သား မဵားအား ဓာတ္ဆီဗံုး၊ ဂဵင္ဂလိ၊ ဓားရႀည္ႎႀင့္ လႀံမဵား အသံုးဴပႂကာ ဴပန္လည္ တိုက္ခိုက္ ဳကသည္။ ရန္ကုန္ ေဆး႟ံု႒ကီး၌ စစ္တပ္က ေဆး႟ံု အမႁထမ္း မဵားကို ပစ္ခတ္သည္။ ေဴမာက္ဥကၠလာပတၾင္ ေဒၝသ ထၾက္ေနေသာ လူအုပ္႒ကီးက ရဲတပ္သား တခဵႂိႚအား ပထမဆံုး အ႒ကိမ္ ေခၝင္းဴဖတ္ သတ္လိုက္ ဳကသည္။
ဳသဂုတ္လ ၁၁ ရက္။ အေထၾေထၾ သပိတ္ေဳကာင့္ အစိုးရ ယႎၩရားမဵား ရပ္ဆိုင္း သၾားသည္။ စစ္တပ္ဖၾဲႚမဵား သၾားလာမႁကို ဟန္ႚတားရန္ တားဆီး ပိတ္ဆိုႚမႁမဵား ခဵထား ဳကသည္။ ရန္ကုန္ တ႓မိႂႚ တည္း၌ ေသဆံုး ခဲ့ေသာ ဆႎၬ ဴပသူမဵား အနည္းဆံုး တေထာင္ ရႀိမည္ဟု အေနာက္တိုင္း သံတမန္ မဵားက ခန္ႚမႀန္း ဳကသည္။ စစ္ကိုင္း႓မိႂႚ ေဴမာက္ဘက္တၾင္ ရဲတပ္သားႎႀင့္ စစ္သား မဵားက ဆႎၬ ဴပသူမဵားကို ပစ္ခတ္ဳကရာ အနည္းဆံုး လူ ၁၀၀ ေသဆံုး ရသည္။ အေမရိကန္ ဆီးနိတ္ လၿတ္ေတာ္က မဆလ အစိုးရႎႀင့္ ဴမန္မာဴပည္မႀ လူသတ္မႁ မဵားအား ႟ႁတ္ခဵသည့္ အဆိုကို တညီ တႌၾတ္တည္း အတည္ ဴပႂလိုက္သည္။
ဳသဂုတ္လ ၁၂ ရက္။ သက္တမ္း ၁၈ ရက္သာ ခံသည့္ ဦးစိန္လၾင္သည္ သမၳတ ရာထူးမႀ ဆင္းေပး ရသည္။ ရန္ကုန္ ႓မိႂႚလယ္ လမ္းမဵား ေပၞ၌ ဴပည္သူမဵားက ေပဵာ္႟ၿင္စၾာ ကခုန္ ဳကသည္။ ရန္ကုန္ ေဆး႟ံု႒ကီး၌ ေသနတ္ ဒဏ္ရာ ရထားသည့္ လူနာ မဵားဴဖင့္ ဴပည့္ဳကပ္လဵက္ ရႀိ၏။ ဴပည္သူမဵားက ေပဵာ္႟ၿင္ ဴမႃးေနသည့္ တိုင္ေအာင္ စိတ္သက္သာ စရာ မဟုတ္ေသာ ႓ငိမ္သက္ဴခင္းက လၿမ္းမိုးလဵက္ ရႀိသည္။
ဳသဂုတ္လ ၁၅ ရက္။ ဳသဂုတ္လ ၉ ရက္ေနႚမႀ စ၍ ရန္ကုန္၊ စစ္ကိုင္းႎႀင့္ အဴခား ႓မိႂႚမဵားတၾင္ လံုဴခံႂေရး တပ္ဖၾဲႚက ကေလးမဵား၊ ေကဵာင္းသား မဵားႎႀင့္ ဴပည္သူ မဵားကို ေသနတ္ဴဖင့္ ပစ္ခတ္ဴခင္းႎႀင့္ လႀံစၾပ္ဴဖင့္ ထိုးသတ္ဴခင္း တိုႚမႀာ ဖၾဲႚစည္း အုပ္ခဵႂပ္ပံု အေဴခခံ ဥပေဒႎႀင့္ ႎိုင္ငံတကာ လူႚအခၾင့္အေရး ဥပေဒ မဵားကို လံုးဝ ဆန္ႚကဵင္ရာ ေရာက္ေဳကာင္း ရန္ကုန္ ေရႀႚေနမဵား ေကာင္စီက ထုတ္ဴပန္ ေဳကညာသည္။ ေဒၞေအာင္ဆန္းစုဳကည္က ေကဵာင္းသားႎႀင့္ အစိုးရ ဳကားတၾင္ ဝင္ေရာက္ ေစ့စပ္ ေပးႎိုင္ရန္ အတၾက္ ဴပည္သူႚ အတိုင္ပင္ခံ ေကာ္မတီ တရပ္ ဖၾဲႚစည္းေပးရန္ အဆို ဴပႂလိုက္သည္။ ဦးႎု၊ ဦးဝင္းေမာင္ အဴပင္ ၁၉၆၂ ခုႎႀစ္ မတိုင္မီက ႎိုင္ငံ ေခၝင္းေဆာင္ တခဵႂိႚ မႀာလည္း သူမ အဆိုကို ေထာက္ခံ ဳကသည္။
ဳသဂုတ္လ ၁၆ ရက္။ ဴမန္မာႎိုင္ငံ ဆရာဝန္ အသင္းက ရန္ကုန္႓မိႂႚတၾင္ အစုလိုက္ အဴပံႂလိုက္ သတ္ဴဖတ္ဴခင္းကို ကန္ႚကၾက္ လိုက္သည္။ ထိုကန္ႚကၾက္ ခဲ့သည့္ ေဳကညာခဵက္မႀာ အစစ္အမႀန္ မဟုတ္ေဳကာင္း အာဏာပိုင္ မဵားက ေဴပာဆိုသည္။ ဳသစေဳတးလဵ၊ ဂဵပန္ႎႀင့္ စကႆာပူမႀ ကုမၯဏီ မဵားႎႀင့္ ပူးေပၝင္း၍ ကမႝာလႀည့္ ခရီးသည္မဵား အတၾက္ ရန္ကုန္၊ မႎၩေလးႎႀင့္ ပုဂံ တိုႚတၾင္ ဟိုတယ္မဵား တည္ေဆာက္ မည္ဟု အစိုးရက ေဳကညာသည္။
ဳသဂုတ္လ ၁၇ ရက္။ ရန္ကုန္ ေဆး႟ံု႒ကီး အဴပင္ဘက္၌ လူ ၃၀၀၀ ခန္ႚ စု႟ံုး မိဳကသည္။ ဘရင္း ကယ္ရီယာ မဵားႎႀင့္ တပ္ဖၾဲႚ မဵားက ဆႎၬ ဴပသူမဵားကို ဝန္းရံ ထားလိုက္သည္။ မႎၩေလး တခၾင္ ဆႎၬဴပပၾဲမဵား ထပ္မံ ဴဖစ္ပၾား ခဲ့ေဳကာင္း သတင္းမဵား ေပၞလာသည္။ ရန္ကုန္ ေဆး႟ံု႒ကီးမႀ ဆရာဝန္ႎႀင့္ သူနာဴပႂ မဵားက သတ္ဴဖတ္မႁ မဵားကို ထပ္မံ ကန္ႚကၾက္ ဳကသည္။
ဳသဂုတ္လ ၁၉ ရက္။ မဆလ ပၝတီ ဥကၠႉသစ္ အဴဖစ္ ေဒၝက္တာ ေမာင္ေမာင္အား ခန္ႚထား လိုက္သည္။ ဴပည္သူႚ တရားသူ႒ကီး အဖၾဲႚ ဥကၠႉ ဦးတင္ေအာင္ဟိန္း ဦးေဆာင္သည့္ ဴပည္သူႚ ဆႎၬ ေလ့လာေရး ေကာ္မရႀင္ကို ဴပည္သူႚ လၿတ္ေတာ္က ဖၾဲႚစည္း ေပးလိုက္သည္။
ဳသဂုတ္လ ၂၀ ရက္။ ဆႎၬ ဴပသူမဵားက ေဒၝက္တာ ေမာင္ေမာင္ ရာထူးမႀ ႎႁတ္ထၾက္ ေပးရန္ႎႀင့္ အေထၾေထၾ ေ႟ၾးေကာက္ပၾဲ မဵားကို ဴပင္ဆင္ရန္ အတၾက္ ဳကားဴဖတ္ အစိုးရ ဖၾဲႚေပးရန္ ေတာင္းဆို ဳကသည္။
ဳသဂုတ္လ ၂၂ ရက္။ ဴပည္သူေပၝင္း မဵားစၾာ လမ္းေပၞ ထၾက္၍ ဆႎၬ ဴပဳကသည္။ အေထၾေထၾ သပိတ္႒ကီးက အစိုးရ ႎႁတ္ထၾက္ ေပးရန္ ေတာင္းဆိုသည္။ မႎၩေလး၊ ဟသႆာတ၊ မေကၾး၊ မံု႟ၾာ၊ ေရဦးႎႀင့္ အထက္ ဴမန္မာဴပည္ ႓မိႂႚမဵားတၾင္ ေနႚစဥ္ ဆႎၬဴပပၾဲမဵား ဴဖစ္ေပၞ ခဲ့သည္။
ဳသဂုတ္လ ၂၃ ရက္။ ဆႎၬ ဴပပၾဲမဵားတၾင္ လူထု ေဴခာက္သိန္း ပၝဝင္ ဆႎၬ ဴပဳကသည္ဟု ခန္ႚမႀန္း ရသည္။ ေအဒီ လမ္းရႀိ ဦးေနဝင္း အိမ္တၾင္ အေရးေပၞ အစည္းအေဝး တခု ဴပႂလုပ္ ခဲ့ေဳကာင္း သတင္း ထၾက္ေပၞ လာသည္။ ထို အစည္းအေဝးတၾင္ လူထု မ႓ငိမ္သက္မႁကို ႓ဖိႂခၾင္းရန္ ေသနဂႆဗဵႃဟာ အသစ္ ေရးဆၾဲ ဳကသည္။
ဳသဂုတ္လ ၂၄ ရက္။ မာရႀယ္ေလာ (စစ္ဥပေဒ) ႟ုပ္သိမ္း လိုက္သည္။ ရန္ကုန္မႀ တပ္မဵား ဴပန္လည္ ႟ုပ္သိမ္း သၾားသည္။ ေဒၝက္တာ ေမာင္ေမာင္က တပၝတီ စနစ္ သိုႚမဟုတ္ ပၝတီစံု စနစ္ ကဵင့္သံုးရန္ ကိစၤ အတၾက္ ဴပည္သူႚ ဆႎၬခံယူပၾဲ ဴပႂလုပ္ေပးရန္ ကတိ ဴပႂလိုက္သည္။
ဳသဂုတ္လ ၂၅ ရက္။ ဇူလိုင္လ ၂၉ ရက္ေနႚက ဖမ္းဆီး ခဲ့သည့္ ဦးေအာင္႒ကီး၊ ဦးစိန္ဝင္းႎႀင့္ အဴခား သူမဵားကို ဴပန္လၿတ္ ေပးလိုက္သည္။ ရန္ကုန္႓မိႂႚ စမ္းေခဵာင္း ႓မိႂႚနယ္၌ ဦးေအာင္႒ကီး မိန္ႚခၾန္း ေဴပာရာ ပရိသတ္ ၃၀,၀၀၀ ေကဵာ္ တက္ေရာက္သည္။ တႎိုင္ငံလံုး၌ ဆႎၬဴပပၾဲႎႀင့္ လူထု စည္းေဝးပၾဲမဵား ေနႚစဥ္ ဴပႂလုပ္သည္။ ညဘက္တၾင္ လက္နက္ကိုင္ စစ္သားမဵားက ဴမန္မာ ႎိုင္ငံဴခား ကုန္သၾယ္မႁ ဘဏ္မႀ ကဵပ္သိန္း ၆၀၀ သယ္ယူ သၾားသည္။ ရန္ကုန္တၾင္ တပ္စၾဲ ထားေသာ တပ္ဖၾဲႚ အားလံုးကို ႒ကိႂတင္၍ လစာေငၾ ေဴခာက္လစာ ထုတ္ေပး လိုက္သည္။ ထိုကိစၤကို အသစ္ ဖၾဲႚစည္း လိုက္ေသာ ဘဏ္ အလုပ္သမား သမဂၢက ကန္ႚကၾက္ လိုက္သည္။
ဳသဂုတ္လ ၂၆ ရက္။ အေထၾေထၾ သပိတ္က ေလေဳကာင္းႎႀင့္ မီးရထား သယ္ယူ ပိုႚေဆာင္ေရး လုပ္ငန္း မဵားကို ရပ္ဆိုင္း လိုက္သည္။ ေ႟ၿတိဂံု ေစတီ အဴပင္ဘက္၌ ေထာင္ေပၝင္း မဵားစၾာေသာ လူထုအား ေဒၞေအာင္ဆန္းစုဳကည္က မိန္ႚခၾန္း ေဴပာဳကားသည္။
ဳသဂုတ္လ ၂၆ - ၂၈ ရက္။ အင္းစိန္ေထာင္ အတၾင္း အဓိက႟ုဏ္း စတင္ ဴဖစ္ေပၞ လာသည္။ ႎိုင္ငံ အဝန္းရႀိ ႓မိႂႚေပၝင္း ၉ ႓မိႂႚမႀ ေထာင္မဵား တၾင္လည္း အဓိက႟ုဏ္းမဵား တ႓ပိႂက္နက္ ဴဖစ္ေပၞ လာသည္။ အကဵဥ္းသား ၉၀၀၀ နီးပၝး ထၾက္ေဴပး ဳကသည္ (သိုႚမဟုတ္) လၿတ္ေပး လိုက္သည္။
ဳသဂုတ္လ ၂၇ ရက္။ ကာကၾယ္ေရး ဝန္႒ကီးႎႀင့္ စစ္ဦးစီးခဵႂပ္ေဟာင္း ဦးတင္ဦး ရန္ကုန္ ေဆး႟ံု႒ကီး ေရႀႚတၾင္ မိန္ႚခၾန္း ေဴပာဳကားသည္။
ဳသဂုတ္လ ၂၈ ရက္။ ရန္ကုန္႓မိႂႚတၾင္ ဗမာႎိုင္ငံလံုး ဆိုင္ရာ ေကဵာင္းသား သမဂၢမဵား အဖၾဲႚခဵႂပ္ (ဗကသ) ကို ဖၾဲႚစည္း တည္ေထာင္ လိုက္သည္။ မင္းကိုႎိုင္အား ဥကၠႉ အဴဖစ္ ေရၾးခဵယ္ တင္ေဴမၟာက္ ဳကသည္။ ဦးႎုက ဒီမိုကေရစီႎႀင့္ ႓ငိမ္ခဵမ္းေရး အဖၾဲႚခဵႂပ္ (ယာယီ) ကို တည္ေထာင္သည္။ ယင္း အဖၾဲႚတၾင္ ဦးတင္ဦးက အေထၾေထၾ အတၾင္းေရးမႀႃး ဴဖစ္လာသည္။
ဳသဂုတ္လ ၂၉ ရက္။ ေရႀႚေနမဵား၊ စာေရး ဆရာမဵား၊ ႟ုပ္ရႀင္ သ႟ုပ္ေဆာင္ႎႀင့္ အဆိုေတာ္မဵား ဆႎၬ ဴပပၾဲမဵားတၾင္ ပၝဝင္ လာဳကသည္။
ဳသဂုတ္လ ၃၀ ရက္။ လူထု ဆႎၬဴပပၾဲ အမဵားအဴပား ဴဖစ္လာ႓ပီး မဆလ ပၝတီဝင္ ေထာင္ေပၝင္း မဵားစၾာ ပၝတီမႀ ႎႁတ္ထၾက္ ခဲ့ဳကသည္။
ဳသဂုတ္လ ၃၁ ရက္။ အစိုးရက လမ္းေပၞသိုႚ ထၾက္၍ ဆႎၬဴပဴခင္းႎႀင့္ စည္းေဝးပၾဲမဵား ဴပႂလုပ္ခၾင့္ ေပးခဲ့သည္။ အေနာက္ ဂဵာမဏီက ရန္ကုန္မႀ သတ္ဴဖတ္မႁ မဵားကို သေဘာ မတူေဳကာင္း ဴပသရန္ ဒိၾႂက္ခဵ္မာခ္(DM) ေငၾ ၆၅ သန္း ေထာက္ပံ့ ကူညီမႁကို ရပ္စဲ လိုက္သည္။
စက္တင္ဘာလ ၂ ရက္။ ဴမန္မာ ေရႀႚေနမဵားက ၁၉၇၄ ခုႎႀစ္ ဖၾဲႚစည္း အုပ္ခဵႂပ္ပံု အေဴခခံ ဥပေဒကို ဖဵက္သိမ္း ေပးရန္ ေတာင္းဆို ဳကသည္။ ၁၉၆၂ ခုႎႀစ္ အာဏာ သိမ္းမႁမႀာ ၁၉၄၇ ခုႎႀစ္ ဖၾဲႚစည္း အုပ္ခဵႂပ္ပံု ဥပေဒကို ခဵႂိးေဖာက္ခဲ့ဴခင္း ဴဖစ္ေဳကာင္း ေဴပာဳကား လိုက္သည္။ ဆႎၬ ဴပပၾဲမဵား ဆက္လက္ ဴဖစ္ပၾားဆဲ ဴဖစ္သည္။ ႓မိႂႚ႒ကီး ႓မိႂႚငယ္ စုစုေပၝင္း ၅၀ ခန္ႚမႀာ ဆႎၬ ဴပသူမဵား လက္ထဲ ကဵေရာက္ သၾားသည္။ ဗုဒၭဘာသာ ဘုန္း႒ကီးမဵားက အဓိက ႓မိႂႚမဵား၌ တရား႟ံုးမဵား ဖၾင့္လႀစ္ကာ ေနႚစဥ္ ဴပႍနာ မဵားကို ေဴဖရႀင္း ေပးဳကသည္။
စက္တင္ဘာလ ၃ - ၄ ရက္။ အေမရိကန္ လၿတ္ေတာ္ အမတ္ စတီဗင္ ေဂဵ ဆိုလာဇ္ (Stephen J Solarz) ရန္ကုန္႓မိႂႚသိုႚ ေရာက္ရႀိ ေနသည္။
စက္တင္ဘာလ ၅ ရက္။ အတိုက္အခံ မဵား၏ ေတာင္းဆိုမႁကို လိုက္ေလဵာရန္၊ သိုႚမဟုတ္ ပၝက အဆံုး မသတ္ ႎိုင္သည့္ ကန္ႚကၾက္ ဆႎၬဴပပၾဲ မဵားကို ရင္ဆိုင္ရန္ ဴပည္သူမဵားက အစိုးရအား ရာဇသံ ေပးလိုက္သည္။ အလုပ္သမား မဵားႎႀင့္ အစိုးရ ဝန္ထမ္း မဵားက လၾတ္လပ္ေသာ အလုပ္သမား သမဂၢ မဵားကို ဖၾဲႚစည္း ဳကသည္။
စက္တင္ဘာလ ၆ ရက္။ ရဲေဘာ္ သံုးကဵိပ္ဝင္ ၉ ဦးက လူထု အံု႔ကမႁကို ေထာက္ခံရန္ စစ္တပ္အား ေတာင္းဆို လိုက္သည္။ ခဵက္ကိုစလိုဗက္ကီးယား သံ႟ံုး အဴပင္ ဘက္တၾင္ ဆႎၬဴပသူ မဵားက ေဒၝက္တာ ေမာင္ေမာင္ အစိုးရထံ သဝဏ္လၿာ ေပးပိုႚမႁကို ကန္ႚကၾက္ ဆႎၬ ဴပဳကသည္။
စက္တင္ဘာလ ၇ ရက္။ အစိုးရ အဖၾဲႚ ႎႁတ္ထၾက္လ႖င္ ႎႁတ္ထၾက္ သိုႚမဟုတ္ပၝက ဆႎၬဴပမႁ မဵားကို ရင္ဆိုင္ရန္ ဆႎၬဴပ သူမဵား၏ ရာဇသံကို အစိုးရက လစ္လဵႃ ႟ႁလိုက္သည္။
စက္တင္ဘာ ၉ ရက္။ ဦးႎုက မိမိ ဝန္႒ကီးခဵႂပ္ အဴဖစ္ႎႀင့္ ဦးတင္ဦး ကာကၾယ္ေရး ဝန္႒ကီး အဴဖစ္ ပၝဝင္ေသာ စင္႓ပိႂင္ အစိုးရ ဖၾဲႚစည္း လိုက္ေဳကာင္း ေဳကညာသည္။ တပ္မေတာ္ (ေလ) မႀ စစ္သည္ စုစုေပၝင္း ၂၀၀ ခန္ႚ လူထု ဆႎၬဴပပၾဲ မဵားတၾင္ ပူးေပၝင္း ပၝဝင္ လာဳကသည္။
စက္တင္ဘာလ ၁၀ ရက္။ မဆလ ပၝတီ ဒုတိယ အ႒ကိမ္ အေရးေပၞ ညီလာခံ ကဵင္းပ႓ပီး ပၝတီစံု စနစ္ ေအာက္တၾင္ အေထၾေထၾ ေ႟ၾးေကာက္ပၾဲမဵား ဴပႂလုပ္ရန္ အဆို တင္သၾင္း ခဲ့႓ပီး အဳကံ ဴပႂခဲ့ေသာ ဴပည္သူႚ ဆႎၬခံယူပၾဲ အဆိုကို ပယ္ဖဵက္ လိုက္သည္။ တပ္မႀႃးေဟာင္း ၃ ဦး ဴဖစ္ဳကသည့္ ဦးတင္ဦး၊ ဦးေအာင္ေ႟ၿႎႀင့္ ဦးေစာဴမင့္တိုႚ ဒီမိုကေရစီႎႀင့္ ႓ငိမ္ခဵမ္းေရး ပၝတီ (ယာယီ) မႀ ႎႁတ္ထၾက္ ဳကသည္။
စက္တင္ဘာလ ၁၁ ရက္။ ဴပည္သူႚ လၿတ္ေတာ္ အေရးေပၞ အစည္းအေဝးက အေထၾေထၾ ေ႟ၾးေကာက္ပၾဲမဵား ဴပႂလုပ္ရန္ ဆံုးဴဖတ္ခဵက္ ခဵလိုက္သည္။ ရန္ကုန္႓မိႂႚ ဆႎၬဴပပၾဲ မဵားတၾင္ ဴပည္သူႚ ရဲတပ္ဖၾဲႚဝင္မဵား ပၝဝင္ လာဳကသည္။ ဴပည္သူ လူထု ေထာင္ေပၝင္း မဵားစၾာ ပၝဝင္သည့္ လူထု အံု႔ကမႁ႒ကီး မဵားႎႀင့္ အစာငတ္ခံ ဆႎၬဴပပၾဲ မဵားက၊ ဒီမိုကေရစီႎႀင့္ ဳကားဴဖတ္ အစိုးရ ေတာင္ဆိုမႁ အေပၞ ဖိအား ေပးဳကသည္။ ဴပည္သူတိုႚက အစိုးရ၏ အဆိုဴပႂခဵက္ကို ပယ္ခဵ လိုက္သည္။
စက္တင္ဘာလ ၁၂ ရက္။ ေဒၞေအာင္ဆန္းစုဳကည္၊ ဦးတင္ဦးႎႀင့္ ဦးေအာင္႒ကီးတိုႚ ပူးတၾဲ၍ ဳကားဴဖတ္ အစိုးရ ဖၾဲႚစည္းရန္ ေထာက္ခံေဳကာင္း ေဳကညာခဵက္ ထုတ္ဴပန္သည္။
စက္တင္ဘာလ ၁၃ ရက္။ ဂဵပန္က ဴမန္မာဴပည္သိုႚ မိမိ ကူညီ ေထာက္ပံ့ ေနမႁကို တိုင္းဴပည္ အေဴခအေန မေအးမခဵင္း ရပ္စဲ ထားမည္ဟု ေဳကညာ လိုက္သည္။ ဆႎၬ ဴပပၾဲမဵား ဆက္လက္ ဴဖစ္ပၾားသည္။
စက္တင္ဘာလ ၁၆ ရက္။ စုစုေပၝင္း အင္အား တသိန္း ရႀစ္ေသာင္း ရႀိေသာ စစ္တပ္ကို မဆလ ပၝတီမႀ ႎႁတ္ထၾက္ခၾင့္ ဴပႂေဳကာင္း အစိုးရက ေဳကညာသည္။ ကာကၾယ္ေရး ဝန္႒ကီး ဌာန အဴပင္ ဘက္တၾင္ ဆႎၬ ဴပသူမဵားႎႀင့္ စစ္သားမဵား ထိပ္တိုက္ ရင္ဆိုင္မႁ ဴဖစ္ပၾားသည္။ ဦးေအာင္႒ကီးႎႀင့္ အဴခား ပုဂၢိႂလ္မဵားက အေဴခအေနကို ထိန္း၍ လူစုခၾဲ ေပးလိုက္သည္။ စစ္သားမဵား ဴပန္႟ုပ္ သၾားဳကသည္။
စက္တင္ဘာလ ၁၇ ရက္။ ကုန္သၾယ္ေရး ဝန္႒ကီး ဌာန အေပၞမႀ ေသနတ္ဴဖင့္ ပစ္ခတ္ ခဲ့ေသာ စစ္သား ႎႀစ္ဆယ့္ေလးဦး စလံုးမႀာ ေနာက္ဆံုးတၾင္ လက္နက္ ခဵလိုက္သည္။ အစိုးရက ႎႁတ္ထၾက္ ေပးရန္ႎႀင့္ ဳကားဴဖတ္ အစိုးရ ဖၾဲႚစည္း ေပးရန္ ဴငင္းဆန္ ခဲ့သဴဖင့္ ဆႎၬဴပမႁမဵား ပို၍ ဴပင္းထန္ လာသည္။ ေကဵာင္းသား အခဵိႂႚမႀာ လူမဵႂိးစု သူပုန္မဵား ထံမႀ စစ္သင္တန္းမဵား တက္ေရာက္ ႎိုင္ရန္ႎႀင့္ လက္နက္မဵား ရရႀိရန္ အတၾက္ ထိုင္းနယ္စပ္ ေဒသ မဵားသိုႚ စတင္၍ ထၾက္ခၾာ သၾားဳကသည္။
စက္တင္ဘာလ ၁၈ ရက္။ ဆႎၬဴပပၾဲမဵား ဆက္လက္ ဴဖစ္ပၾားသည္။ ညေန ၄ နာရီတၾင္ ဗိုလ္ခဵႂပ္႒ကီး ေစာေမာင္က စစ္တပ္မႀ အာဏာကို လၿဲေဴပာင္း ယူလိုက္႓ပီး ႎိုင္ငံေတာ္ ႓ငိမ္ဝပ္ ပိဴပားမႁ တည္ေဆာက္ေရး အဖၾဲႚကို ဖၾဲႚစည္း လိုက္ေဳကာင္း ေရဒီယိုမႀ ေဳကညာသည္။ ညဘက္တၾင္ ဴပည္သူမဵားက တားဆီး ပိတ္ဆိုႚမႁမဵား ခဵထား လိုက္႓ပီး လ႖ပ္စစ္ ဝၝယာ ႒ကိႂးမဵားကို ဴဖတ္ေတာက္ကာ လမ္းမီးေမႀာင္ ခဵထားဴခင္းဴဖင့္ အဴပင္ မထၾက္ရ အမိန္ႚကို ဆန္ႚကဵင္ ဳကသည္။ စစ္တပ္က ဆႎၬ ဴပသူမဵားအား ပစ္ခတ္သည္။ လူ ၄ ဦးထက္ ပို၍ စုေဝးဴခင္း မဴပႂရန္ အမိန္ႚထုတ္ တားဴမစ္ လိုက္သည္။
စက္တင္ဘာလ ၁၉ ရက္။ လမ္းမဵား ေပၞတၾင္ စစ္တပ္ႎႀင့္ ဆႎၬ ဴပသူမဵား၏ တိုက္ခိုက္ပၾဲမဵား ဆက္လက္ ဴဖစ္ပၾားလဵက္ ရႀိသည္။ ရာေပၝင္း မဵားစၾာေသာ ဴပည္သူမဵား လံုဴခံႂေရး တပ္ဖၾဲႚဝင္ မဵား၏ ပစ္ခတ္ဴခင္း ခံရသည္။ ႓မိႂႚေပၞေဴပာက္ကဵား မဵားက ရန္ကုန္ ႓မိႂႚလယ္ရႀိ မိုက္က႟ိုေဝ့ဗ္ (microwave antenna) ေဳကးနန္း တိုင္ကို ဒံုးကဵည္ဴဖင့္ ပစ္ခတ္သည္။ ႎိုင္ငံေတာ္ ႓ငိမ္/ပိက ဴပည္သူႚ လၿတ္ေတာ္၊ ႎိုင္ငံေတာ္ ေကာင္စီႎႀင့္ အဴခား အာဏာပိုင္ အဖၾဲႚအစည္း မဵားကို ဖဵက္သိမ္း လိုက္သည္။
စက္တင္ဘာလ ၂၀ ရက္။ ဗိုလ္ခဵႂပ္ ေစာေမာင္၏ ႓ငိမ္/ပိ အဖၾဲႚက ကိုယ္ပိုင္ အစိုးရ ဖၾဲႚလိုက္သည္။ ဗိုလ္ခဵႂပ္ ေစာေမာင္သည္ ဝန္႒ကီးခဵႂပ္၊ ႎိုင္ငံဴခားေရး ဝန္႒ကီးႎႀင့္ ကာကၾယ္ေရး ဝန္႒ကီး ဴဖစ္လာသည္။
စက္တင္ဘာလ ၂၃ ရက္။ အစုလိုက္ အဴပံႂလိုက္ သတ္ဴဖတ္မႁ မဵားကို ကန္ႚကၾက္သည့္ အေနဴဖင့္ အေမရိကန္ ဴပည္ေထာင္စုက ကူညီ ေထာက္ပံ့မႁ မဵားကို ဴဖတ္ေတာက္ လိုက္သည္။ ထိုင္းနယ္စပ္ အနီး KNU သူပုန္ စခန္း မဵားတၾင္ ေကဵာင္းသား အခဵႂိႚ စစ္သင္တန္း စတင္ တက္ေရာက္ ဳကသည္။
စက္တင္ဘာလ ၂၄ ရက္။ ဦးေအာင္႒ကီး၊ ဦးတင္ဦးႎႀင့္ ေဒၞေအာင္ဆန္းစုဳကည္ တိုႚက အမဵႂိးသား ဒီမိုကေရစီ အဖၾဲႚခဵႂပ္ကို ဖၾဲႚစည္း လိုက္သည္။ ဒီမိုကေရစီ လုိလားသည့္ ဆႎၬဴပသူ မဵားကို အစုလိုက္ ဖမ္းဆီးဴခင္းႎႀင့္ လ႖ႂိႚဝႀက္စၾာ ညၟဥ္းပမ္း သတ္ဴဖတ္မႁမဵား ႎိုင္ငံအႎႀံႚ ဴပႂလုပ္ လာသည္။ ထိုင္း ေလေဳကာင္း ကုမၯဏီမႀ ရန္ကုန္သိုႚ ပဵံသန္းမႁကို ဴပန္လည္ စတင္ လိုက္သည္။ ကၾန္ဴမႃနစ္ သူပုန္မဵားက တ႟ုတ္ နယ္စပ္ အနီးရႀိ မိုင္းယန္း႓မိႂႚကို သိမ္းပိုက္ လိုက္႓ပီး ရက္အနည္းငယ္ဳကာ ထိန္းထား ႎိုင္ခဲ့သည္။ ဴပင္းထန္ေသာ တိုက္ပၾဲမဵား အဆိုပၝ ေနရာ တဝိုက္၌ ရက္သတၨပတ္ေပၝင္း မဵားစၾာ ဴဖစ္ပၾား ခဲ့သည္။
စက္တင္ဘာလ ၂၆ ရက္။ မဆလ ပၝတီသည္ တိုင္းရင္းသား စည္းလံုး ညီႌၾတ္ေရး ပၝတီ ဴဖစ္လာသည္။ ဥေရာပ ဘံုေစဵး အဖၾဲႚ (European Community) က သတ္ဴဖတ္မႁမဵား ရပ္တန္ႚကာ ဒီမိုကေရစီ တည္ေဆာက္ရန္ ဴမန္မာ အစိုးရအား ေတာင္းဆို လိုက္သည္။
စက္တင္ဘာလ ၂၇ ရက္။ အမဵႂိးသား ဒီမိုကေရစီ အဖၾဲႚခဵႂပ္က ႎိုင္ငံေရး ပၝတီ အဴဖစ္ မႀတ္ပံု တင္လိုက္သည္။
စက္တင္ဘာလ ၂၈ ရက္။ ႓ဗိတိသ႖ ႎိုင္ငံဴခားေရး ဝန္႒ကီး ဆာဂဵက္ဖရီ ေဟာင္း (Sir Geoffrey Howe) က ကုလ သမဂၢတၾင္ မိန္ႚခၾန္း ေဴပာဳကား ခဲ့ရာ၌ ဴမန္မာဴပည္မႀ လူမဆန္စၾာ သတ္ဴဖတ္မႁမဵား အေပၞ စိုးရိမ္မိေဳကာင္း ဴပင္းထန္ေသာ စကားလုံးမဵား သံုး၍ ေဴပာဳကားသည္။
ေအာက္တိုဘာလ ၁ ရက္။ ယူနီဆက္ (UNICEF) ႎႀင့္ ႎိုင္ငံ တကာ ဳကက္ေဴခနီ အဖၾဲႚ႒ကီးက ဴမန္မာဴပည္သိုႚ ေလေဳကာင္းဴဖင့္ ေဆးဝၝးမဵား တင္ပိုႚ ေပးသည္။ ေကဵာင္းသား တေသာင္း ခန္ႚႎႀင့္ အဴခား ဒီမိုကေရစီ လိုလားေသာ ဆႎၬ ဴပသူမဵားသည္ ထိုင္း၊ တ႟ုတ္၊ အႎိၬယႎႀင့္ ဘဂႆလားေဒ့ရႀ္ နယ္စပ္ ေဒသ မဵားသိုႚ ထၾက္ေဴပး လာဳကသည္။
ေအာက္တိုဘာလ ၃ ရက္။ အေထၾေထၾ သပိတ္ ႓ပိႂကၾဲ သၾားသည္။ အစိုးရက ဝန္ထမ္းမဵား အလုပ္ခၾင္သိုႚ ဝင္ေရာက္ရန္ႎႀင့္ မလိုက္နာ ပၝက အလုပ္မႀ ထုတ္ပယ္မည္ (သိုႚမဟုတ္) အဴခား အဴပစ္ ေပးမည္ဟု ႓ခိမ္းေဴခာက္၍ အလုပ္ခၾင္သိုႚ ဴပန္လည္ ဝင္ေရာက္ ေစသည္။
ေအာက္တိုဘာလ ၆ ရက္။ စစ္တပ္ အတၾက္ လက္နက္ ခဲယမ္းမဵား သေဘာႆဴဖင့္ စကႆာပူမႀ ေရာက္လာသည္။ စစ္တပ္က ရန္ကုန္႓မိႂႚမႀ ဴပည္သူ မဵားအား လူမဵႂိးစု သူပုန္မဵားကို တိုက္ခိုက္ရာတၾင္ ေပၞတာ အဴဖစ္ အတင္းအဳကပ္ ေစခိုင္းမႁ စတင္ ဴပႂလုပ္သည္။ အာဏာသိမ္း အ႓ပီး၌ နယ္စပ္သိုႚ ထၾက္ေဴပး သၾားခဲ့သူမဵား အညံ့ခံ၍ ဴပန္လည္ ဝင္ေရာက္ လာႎိုင္ရန္ နယ္စပ္ ေဒသ မဵားတၾင္ ႒ကိႂဆိုေရး စခန္း ၂၇ ခုကို ဖၾင့္လႀစ္ လိုက္သည္။ စစ္တပ္က ေကဵာင္းသားမဵား ႎိုဝင္ဘာလ ၁၈ ရက္ေနႚ ေနာက္ဆံုး ထား၍ ႒ကိႂဆိုေရး စခန္း မဵားသိုႚ ေရာက္မလာ ဳကလ႖င္ ၎တိုႚအား သူပုန္ အဴဖစ္ သတ္မႀတ္ မည္ဟု ေဴပာဳကား လိုက္သည္။
ေအာက္တိုဘာလ ၇ ရက္။ ဂဵပန္က ယူနီဆက္မႀ တဆင့္ ဴမန္မာဴပည္သိုႚ အေရးေပၞ ကူညီ ေထာက္ပံ့မႁကို ေပးအပ္ သၾားမည္ဟု ေဳကညာသည္။ ဴမန္မာႎိုင္ငံ ကုလ သမဂၢ အ႓မဲတမ္း ကိုယ္စားလႀယ္ ေမာင္ေမာင္႒ကီးက လၾတ္လပ္႓ပီး တရားမ႖တေသာ ေ႟ၾးေကာက္ပၾဲ ဴပႂလုပ္ ေပးမည္ဟု ကတိ ဴပႂခဲ့သည္။ ဒီမိုကေရစီ လိုလားေသာ ဆႎၬဴပသူ မဵားကို ဖမ္းဆီးဴခင္းႎႀင့္ တိတ္တဆိတ္ ညၟဥ္းပမ္း သတ္ဴဖတ္မႁမဵား ဆက္လက္ ဴဖစ္ပၾား ေနသည္။ စစ္တပ္က ဳသဂုတ္လႎႀင့္ စက္တင္ဘာလ အတၾင္းက ဴဖစ္ပၾား ခဲ့ေသာ ဆႎၬဴပပၾဲ မဵားတၾင္ ပၝဝင္ ခဲ့သည့္ ရာေပၝင္း မဵားစၾာေသာ ဝန္ထမ္း မဵားကို အလုပ္မႀ ဴဖႂတ္ပစ္ လိုက္သည္။
ေအာက္တိုဘာလ ၁၂ ရက္။ ေကအန္ယူ သူပုန္မဵားက ၁၉၈၄ ခုႎႀစ္ ဇန္နဝၝရီလတၾင္ စစ္တပ္က သိမ္းပိုက္ ခဲ့ေသာ ထိုင္းနယ္စပ္ အနီးရႀိ သူတိုႚ၏ စခန္းေဟာင္း မယ္သေဝၝကို ဴပန္လည္ သိမ္းပိုက္ လိုက္သည္။
ေအာက္တိုဘာလ ၁၇ ရက္။ ဳသဂုတ္လ ကတည္းက ပိတ္ခဲ့ေသာ ရန္ကုန္႓မိႂႚမႀ ဘဏ္တိုက္ မဵားကို ဴပန္လည္ ဖၾင့္လႀစ္ လိုက္သည္။
ေအာက္တိုဘာလ ၂၆ ရက္။ ေ႟ၿတိဂံု ဘုရား အဴပင္ ဘက္တၾင္ ေကဵာင္းသားမဵား စု႟ံုး ဳက႓ပီး အစိုးရ ဆန္ႚကဵင္သည့္ ေ႔ကးေဳကာ္သံ မဵားကို ေအာ္ဟစ္ ဳကသည္။ စစ္တပ္ ေရာက္လာသည့္ အခၝ ေကဵာင္းသား မဵားက လူစု ခၾဲလိုက္ ဳကသည္။
ေအာက္တိုဘာလ ၃၀ ရက္။ လံုဴခံႂေရး တပ္သား မဵားက သူတိုႚ ေပဵာက္သၾားသည့္ ေသနတ္ မဵားကို သရက္ေတာ ေကဵာင္းတိုက္ အတၾင္းမႀ ဴပန္လည္ ေတၾႚရႀိ႓ပီ ဴဖစ္ေဳကာင္း ဴမန္မာ့ အသံမႀ ေဳကညာသည္။
ေအာက္တိုဘာလ ၃၀ ရက္ - ႎိုဝင္ဘာလ ၁၀ ရက္။ ေဒၞေအာင္ဆန္းစုဳကည္က ရႀမ္းဴပည္နယ္၊ ပဲခူး၊ မေကၾး၊ မႎၩေလးႎႀင့္ စစ္ကိုုင္းတိုင္း တိုႚရႀိ ႓မိႂႚ/႟ၾာ ၅၀ ေကဵာ္ တိုႚကို လႀည့္လည္၍ စည္း႟ံုးေရး ဆင္းရာ ေထာင္ေပၝင္း မဵားစၾာေသာ လူထု ပရိသတ္ မဵားက ေသာင္းေသာင္းဖဵဖဵ ႒ကိႂဆို ဳကသည္။
ေအာက္တိုဘာလ ၃၁ ရက္။ စစ္အစိုးရ အဖၾဲႚမႀ ဗိုလ္မႀႃး႒ကီး ေအဘယ္လ္က ဴမန္မာဴပည္ အေနႎႀင့္ ၂၆ ႎႀစ္ တာမ႖ ကုန္သၾယ္ေရး ခဵႂပ္ကိုင္မႁကို အဆံုး သတ္လိုက္ေဳကာင္း ေဳကညာသည္။ ဗိုလ္မႀႃး႒ကီး ေအဘယ္လ္က ႎိုင္ငံဴခားမႀ ရင္းႎႀီး ဴမၟႂပ္ႎႀံမႁ ကိုလည္း ႒ကိႂဆိုေဳကာင္း ထုတ္ေဖာ္ ေဴပာဆို လိုက္သည္။
ႎိုဝင္ဘာလ ၁ ရက္။ ႎိုင္ငံဴခားတၾင္ အမႁထမ္း ေနသူမဵားကို ဖယ္ရႀားဴခင္းမဵား စတင္သည္။ ႎိုင္ငံဴခားမႀ သံတမန္မဵား ကိုလည္း ဴပန္လည္ ေခၞယူ လိုက္သည္။
ႎိုဝင္ဘာလ ၂ ရက္။ မႀတ္ပုံတင္ ထားသည့္ ႎိုင္ငံေရး ပၝတီေပၝင္း ၄၃ ခုက နယ္စပ္ ေဒသမဵားမႀ ဴပန္လည္ ေရာက္ရႀိ လာေသာ ေကဵာင္းသား မဵားအား ဖမ္းဆီးဴခင္းႎႀင့္ ေႎႀာင့္ယႀက္ဴခင္း မဵားကို ကန္ႚကၾက္ လိုက္သည္။
ႎိုဝင္ဘာလ ၄ ရက္။ ႓ဗိတိန္ ႎိုင္ငံက ဴမန္မာ ႎိုင္ငံသိုႚ ေပးအပ္ ေနေသာ အကူအညီ မဵားကို ရပ္စဲ လိုက္သည္။
ႎိုဝင္ဘာလ ၅ ရက္။ ထိုင္းနယ္စပ္ ေဒသ တဝိုက္ရႀိ ေကဵာင္းသား မဵားက ကရင္ သူပုန္ စစ္စခန္းတၾင္ ဴပႂလုပ္ ခဲ့ေသာ အစည္းအေဝး တရပ္၌ ဴမန္မာႎိုင္ငံလံုး ဆိုင္ရာ ေကဵာင္းသားမဵား ဒီမိုကရက္တစ္ တပ္ဦး (မကဒတ) ေခၞ All Burma Students' Democratic Font (ABSDF) ကို ဖၾဲႚစည္း လိုက္သည္။
ႎိုဝင္ဘာလ ၈ ရက္။ ကင္ဘရာ႓မိႂႚရႀိ ဴမန္မာ သံ႟ံုးမႀ သံတမန္ ၃ ဦး ဳသစေဳတးလဵ ႎိုင္ငံ၌ ႎိုင္ငံေရး ခိုလံႁခၾင့္ ေတာင္းခံသည္။ အလုပ္ ဴဖႂတ္ဴခင္း၊ ဖမ္းဆီးဴခင္းႎႀင့္ ေခၞယူ စစ္ေဆး သုတ္သင္ဴခင္းမဵား ဆက္လက္ ဴပႂလုပ္လဵက္ ရႀိသည္။
ႎိုဝင္ဘာလ ၉ ရက္။ ရန္ကုန္႓မိႂႚတၾင္ ရဟန္းရႀင္မဵား ဦးစီး ကဵင္းပသည့္ ဆႎၬဴပပၾဲကို တားဆီးဴခင္း ခံရသည္။
ႎုိဝင္ဘာလ ၁၂ ရက္။ ထိုင္း အစိုးရက ထိုင္း ေကဵာင္းသားႎႀင့္ လူႚအခၾင့္အေရး အဖၾဲႚအစည္း မဵား၏ ေဝဖန္ ဴပစ္တင္မႁေဳကာင့္ ထိုင္း ဒုတိယ ႎိုင္ငံဴခားေရး ဝန္႒ကီး ပရာပတ္စ္လင္ပၝဖန္ ဴမန္မာ ႎိုင္ငံသိုႚ အလည္အပတ္ သၾားမည့္ ခရီးစဥ္ကို ဖဵက္လိုက္သည္။
ႎိုဝင္ဘာလ ၁၅ ရက္။ အေမရိကန္ လၿတ္ေတာ္မႀ ဒၝနာ႟ိုရာဗက္ခဵာ (Dana Rohrabacher) ထိုင္း နယ္စပ္ရႀိ ေသေဘာဘိုး စခန္းသိုႚ သၾား႓ပီး စိတ္ဓာတ္ အရ လည္းေကာင္း၊ ႎိုင္ငံေရး အရ လည္းေကာင္း ကူညီ အားေပးရန္ ကတိ ေပးလိုက္သည္။
ႎိုဝင္ဘာလ ၁၆ ရက္။ နယ္စပ္သိုႚ ထၾက္ေဴပး သၾားေသာ ေကဵာင္းသား မဵားကို ဴပန္လက္ခံရန္ သတ္မႀတ္ရက္ အခဵိန္ ကာလကို ႎႀစ္ကုန္သည္ အထိ တိုးဴမၟင့္ ေပးလိုက္သည္။
ႎုိဝင္ဘာလ ၁၉ ရက္။ အမဵႂိးသား ဒီမိုကေရစီ တပ္ေပၝင္းစုမႀ လူမဵိႂးစု သူပုန္၁၀ ဖၾဲႚ၊ ေဴမေအာက္ ေကဵာင္းသား အဖၾဲႚ ၁၂ ဖၾဲႚႎႀင့္ အတိုက္အခံ ပၝတီ အဖၾဲႚအစည္း မဵားသည္ ထိုင္းနယ္စပ္ အနီးရႀိ ကလယ္ေဒး စခန္းတၾင္ ေတၾႚဆံု ေဆၾးေႎၾး ဳက႓ပီး ဴမန္မာႎိုင္ငံ ဒီမိုကရက္တစ္ မဟာမိတ္ အဖၾဲႚ (Democratic Alliance of Burma, DAB) ကို ဖၾဲႚစည္း လိုက္သည္။ ဥကၠႉ အဴဖစ္ ေကအန္ယူ ေခၝင္းေဆာင္ ဗိုလ္ဴမ၊ ဒုဥကၠႉ အဴဖစ္ ကခဵင္ သူပုန္ ေခၝင္းေဆာင္ ဘရမ္ဆိုင္း တိုႚအား ေ႟ၾးခဵယ္ တင္ေဴမၟာက္ ဳကသည္။
ႎိုဝင္ဘာလ ၂၂ ရက္။ ထိုင္း အစိုးရက ေစာေမာင္ အာဏာ သိမ္း႓ပီးေနာက္ ထၾက္ေဴပး ခဲ့ေသာ ေကဵာင္းသား မဵားကို ထိုင္းႎိုင္ငံ၌ ယာယီ ခိုလံႁခၾင့္ ေပးလိုက္သည္။
ႎိုဝင္ဘာလ ၂၄ ရက္။ မေလးရႀား ႎိုင္ငံ သံအမတ္သည္ သူ၏ သံတမန္ ခန္ႚအပ္လၿာကို ဗိုလ္ခဵႂပ္ ေစာေမာင္ အစိုးရအား ေပးအပ္ ခဲ့သဴဖင့္ စစ္အစိုးရႎႀင့္ ပထမဦးဆံုး ဆက္သၾယ္ေသာ ႎိုင္ငံ ဴဖစ္လာသည္။
ႎိုဝင္ဘာလ ၃၀ ရက္။ စစ္အစိုးရသည္ ႎိုင္ငံဴခားေငၾ ရရႀိႎိုင္ရန္ ၎၏ ႎိုင္ငံဴခား ရင္းႎႀီးဴမၟႂပ္ႎႀံမႁ ဥပေဒကို ေဳကညာ ခဲ့သည္။
ဒီဇင္ဘာလ ၃ ရက္။ ဦးေအာင္႒ကီးသည္ အမဵႂိးသား ဒီမိုကေရစီ အဖၾဲႚခဵႂပ္က ကၾန္ဴမႃနစ္ဟု စၾပ္စၾဲဴခင္း ခံရေသာ သူ ၈ ဦးကို ထုတ္ပယ္ရန္ ဴငင္းဆန္ ခဲ့သဴဖင့္ ထို အဖၾဲႚခဵႂပ္မႀ ႎႁတ္ထၾက္ လိုက္သည္။
ဒီဇင္ဘာလ ၁၀ ရက္။ အမဵႂိးသား ဒီမိုကေရစီ အဖၾဲႚခဵႂပ္ ဥကၠႉ အဴဖစ္ ဦးတင္ဦးအား ေ႟ၾးခဵယ္ တင္ေဴမၟာက္ လိုက္သည္။
ဒီဇင္ဘာလ ၁၄ ရက္။ ထိုင္းႎိုင္ငံ စစ္ဦးစီးခဵႂပ္ ဗိုလ္ခဵႂပ္႒ကီး ခဵာဗာလစ္ ေယာင္ခဵာယၾတ္ ဴမန္မာဴပည္သိုႚ သၾားေရာက္႓ပီး ထိုင္း - ဴမန္မာ နယ္စပ္ မဵားတၾင္ ေနထိုင္လဵက္ ရႀိသည့္ အစိုးရ ဆန္ႚကဵင္ေရး ေကဵာင္းသား မဵားကို ဴပန္လည္ ပိုႚေဆာင္ ေပးရန္ အတၾက္ အဴပန္အလႀန္ သေဘာဴဖင့္ ရရႀိခဲ့သည့္ ဴမန္မာ အစိုးရ၏ ရက္ေရာ လႀေသာ သစ္ခုတ္ခၾင့္ႎႀင့္ ငၝးဖမ္းခၾင့္မဵား ပိုက္၍ ထိုင္း ႎိုင္ငံသိုႚ ဴပန္လည္ ေရာက္ရႀိ လာသည္
ဒီဇင္ဘာလ ၁၆ ရက္။ ဦးေအာင္႒ကီးက ဴပည္ေထာင္စု အမဵႂိးသား ဒီမိုကေရစီ ပၝတီကို ထူေထာင္ လိုက္သည္။
ဒီဇင္ဘာလ ၁၈ ရက္။ ေဒၞေအာင္ဆန္းစုဳကည္ ဴမန္မာဴပည္ အေရႀႚေတာင္ပိုင္း ခရီးမႀ ရန္ကုန္သိုႚ ဴပန္ေရာက္ လာသည္။ ထိုေဒသ တၾင္လည္း ေဒသခံ ဴပည္သူ လူထု အမဵားစု၏ ေထာက္ခံ ႒ကိႂဆိုမႁ ရလာ ခဲ့သည္။
ဒီဇင္ဘာလ ၁၉ ရက္။ လုပ္သား ဴပည္သူႚ ေနႚစဥ္ သတင္းစာ ေခၝင္း႒ကီးပိုင္းတၾင္ ႎိုင္ငံေရး ပၝတီမဵား အေနႎႀင့္ လိုက္နာရမည့္ စည္းကမ္း၊ တရား ဥပေဒႎႀင့္ အစိုးရ အမိန္ႚ ထုတ္ဴပန္ ေဳကညာခဵက္ မဵားကို လိုက္နာ ဳကရန္ ဴဖစ္႓ပီး ဴပည္သူ မဵားကို ေသၾးထိုး လႁံႚေဆာ္ရန္ အခဵိန္ မဟုတ္ ေတာ့ေဳကာင္း ေရးသား လိုက္သည္။ ေဒၞေအာင္ဆန္းစုဳကည္က "သန္ႚရႀင္း႓ပီး တရား မ႖တတဲ့ ေ႟ၾးေကာက္ပၾဲ ဴဖစ္ႎိုင္ မဴဖစ္ႎိုင္ က႗န္မတိုႚ ေမးဳက ရပၝမယ္။ က႗န္မတိုႚက ဒၝကို ဆန္ႚကဵင္ ေနတာ ဴဖစ္ပၝတယ္" ဟု ဴပန္လည္ ေဴဖဳကားသည္။
ဒီဇင္ဘာလ ၂၁ ရက္။ ရန္ကုန္႓မိႂႚတၾင္ ဒီဇင္ဘာလ ၁၄ ရက္ေနႚက ဗိုလ္ခဵႂပ္႒ကီး ေစာေမာင္ႎႀင့္ ဗိုလ္ခဵႂပ္႒ကီး ခဵာဗာလစ္ ေယာင္ခဵာယၾတ္တိုႚ ရခဲ့သည့္ သေဘာ တူညီမႁ၏ တစိတ္ တေဒသ အဴဖစ္ ထိုင္း နယ္စပ္မႀ ေကဵာင္းသား မဵားအား ဴမန္မာဴပည္ ဴပန္ပိုႚရန္ အတၾက္ ထိုင္းႎိုင္ငံ တာ့ခ္ေလဆိပ္ အနီး၌ ႒ကိႂဆိုေရး စခန္း တခု ဖၾင့္လႀစ္ လိုက္သည္။ အစိုးရ စစ္တပ္မႀ မယ္သေဝၝ ကရင္ သူပုန္ စခန္းကို ဴပန္လည္ သိမ္းပိုက္ လိုက္သည္။
ဒီဇင္ဘာလ ၂၆ ရက္။ ပထမ အသုတ္ ဴဖစ္ေသာ ဴမန္မာ ေကဵာင္းသား ၈၀ ကို ထိုင္းႎိုင္ငံ တာ့ခ္႓မိႂႚမႀ ရန္ကုန္႓မိႂႚသိုႚ ေလေဳကာင္းဴဖင့္ ပိုႚေဆာင္ ေပးလိုက္သည္။
ဒီဇင္ဘာလ ၂၇ ရက္။ ဗိုလ္ခဵႂပ္ ေအာင္ဆန္း၏ ဇနီးႎႀင့္ ေဒၞေအာင္ဆန္းစုဳကည္၏ မိခင္ ဴဖစ္သူ ေဒၞခင္ဳကည္ (အသက္- ၇၆ ႎႀစ္) ရန္ကုန္႓မိႂႚ၌ ကၾယ္လၾန္သည္။ ထိုင္း အစိုးရက ဴမန္မာ အစိုးရအား ထိုင္းေလေဳကာင္း ပိုက္နက္ ထဲတၾင္ ေလယာဥ္ပဵံဴဖင့္ နယ္စပ္ ေဒသ မဵားကို ေကာင္းကင္ ဓာတ္ပံု ႟ိုက္ႎိုင္ရန္ ၁၉၈၉ ခုႎႀစ္ မတ္လ ၃၁ ရက္ေနႚထိ ခၾင့္ဴပႂ လိုက္သည္။
ရႀစ္ေလးလံုး အေရးေတာ္ပံု ဴဖစ္ရပ္မဵား ဴပကၡဒိန္ ၁၉၈၇ - ၁၉၈၈
ဒီဇိုင္း - ငုရင္ဴပင္ ကၾန္ရက္ စာမဵက္ႎႀာ။
ရႀစ္ေလးလံုး အေရးေတာ္ပံု ဴဖစ္ရပ္မဵား ဴပကၡဒိန္ ၁၉၈၇ - ၁၉၈၈
၁၉၈၇ ခုႎႀစ္။
ဳသဂုတ္လ ၁၀ ရက္။ ဦးေနဝင္းက ေရဒီယိုႎႀင့္ ႟ုပ္ဴမင္ သံဳကားမႀ မိမိ ၂၅ ႎႀစ္ဳကာ အုပ္ခဵႂပ္ ခဲ့စဥ္ ကာလ အတၾင္း အမႀားမဵား ဴပႂလုပ္ ခဲ့ေဳကာင္း၊ အခဵိန္ အခၝႎႀင့္ ေလဵာ္ညီစၾာ ဴပႂဴပင္ ေဴပာင္းလဲမႁမဵား ဴပႂလုပ္ရမည္ ဴဖစ္ေဳကာင္း ၉ မိနစ္ခၾဲဳကာ ေဴပာဳကားေသာ မိန္ႚခၾန္းတၾင္ ဝန္ခံ လိုက္သည္။
စက္တင္ဘာလ ၁ ရက္။ ၁၉၆၆ ခုႎႀစ္ ကတည္းက အစိုးရ ခဵႂပ္ကိုင္ ခဲ့သည့္ ဆန္၊ ေဴပာင္းႎႀင့္ ပဲ အမဵႂိးမဵႂိး ေရာင္းဝယ္ ေဖာက္ကားမႁမဵား အေပၞ ကင္းလၾတ္ခၾင့္ ဴပႂလုိက္သည္။
စက္တင္ဘာလ ၅ ရက္။ ကဵပ္ေငၾ ၂၅၊ ၃၅ ႎႀင့္ ၇၅ ကဵပ္တန္ မဵားကို သံုးစၾဲရန္ တရား မဝင္ေတာ့ေဳကာင္း ႎိုင္ငံေတာ္ ေကာင္စီ အတၾင္းေရးမႀႃး ဦးစိန္လၾင္ လက္မႀတ္ ေရးထိုး ခဲ့သည့္အမိန္ႚကို ထုတ္ဴပန္သည္။ တိုင္းဴပည္၏ ေငၾေဳကး လည္ပတ္မႁ ၈၉ ရာခိုင္ႎႁန္းမႀာ ေပဵာက္ကၾယ္ သၾား႓ပီး ဴပည္သူမဵားအား သံုးစၾဲခၾင့္ ရပ္စဲ လိုက္သည့္ ေငၾစကၠႃမဵား အတၾက္ ေလဵာ္ေဳကး မေပးေပ။
စက္တင္ဘာလ ၆ ရက္။ အစိုးရက တကၠသုိလ္ႎႀင့္ ေကာလိပ္ အားလံုးကို ပိတ္လိုက္သည္။ ဴမန္မာႎိုင္ငံ အထက္ပိုင္းမႀ ရန္ကုန္တၾင္ လာေရာက္ ပညာ သင္ဳကား ေနေသာ ေကဵာင္းသားမဵားကို ေနရပ္သိုႚ ဴပန္ပိုႚ လိုက္သည္။
စက္တင္ဘာလ ၇ ရက္။ အခၾန္ေကာက္ ဥပေဒ အမဵားအဴပားကို ဴပန္လည္ ဴပင္ဆင္ လိုက္သည္။ လယ္သမားမဵား ေငၾအစား ကုန္ပစၤည္း မဵားဴဖင့္ အခၾန္ ေပးရန္ ဥပေဒကို ခဵမႀတ္ခဲ့ရာ ေကဵးလက္ ေဒသမဵားတၾင္ မေကဵနပ္မႁမဵား ေပၞေပၝက္ လာသည္။
ေအာက္တိုဘာလ ၉ ရက္။ ဦးေနဝင္းက ထိုေနႚ မဆလ ပၝတီ အစည္းအေဝး တရပ္တၾင္ "က႗န္ေတာ္တိုႚ အေနနဲႚ ႎိုင္ငံသားတိုင္း ဘယ္သူမဆို ပုဂၢလိက လုပ္ငန္းမဵားကို မႀတ္ပံုတင္႓ပီး လုပ္ကိုင္ႎိုင္တဲ့ အေဳကာင္း ပၾင့္ပၾင့္လင္းလင္း ေဳကညာခဲ့႓ပီး ဴဖစ္ပၝတယ္" ဟူ၍ ေဴပာဳကားသည္။
ေအာက္တိုဘာလ ၁၄ ရက္။ ဴပည္သူႚ လၿတ္ေတာ္က စက္တင္ဘာလ ၅ ရက္ေနႚတၾင္ ေငၾစကၠႃ တန္ဖိုး ခဵခဲ့မႁကို သေဘာတူေဳကာင္း အတည္ ဴပႂလိုက္သည္။ အသံုး မဴပႂ ႎိုင္ေတာ့သည့္ ၂၅၊ ၃၅ ႎႀင့္ ၇၅ ကဵပ္တန္ ေငၾစကၠႃမဵား အစား ၄၅ ကဵပ္တန္ႎႀင့္ ၉၀ ကဵပ္တန္ ေငၾစကၠႃ မဵားဴဖင့္ အစား ထိုးလိုက္သည္။
ေအာက္တိုဘာလ ၂၈ ရက္။ နံနက္ ၄ နာရီ ခၾဲခန္ႚတၾင္ ရန္ကုန္ ႓မိႂႚလယ္ရႀိ သမၳတ ႟ုပ္ရႀင္႟ံု၌ ဗံုးေပၝက္ကၾဲမႁ ဴဖစ္ပၾားသည္။ တစံုတေယာက္မႀ ထိခိုက္မႁ မရႀိေပ။
ေအာက္တိုဘာလ ၂၉ ရက္။ ကုလ သမဂၢ စီးပၾားေရးႎႀင့္ လူမႁေရး ေကာင္စီက ဴမန္မာဴပည္သည္ ဖၾံႚ႓ဖိႂး တိုးတက္မႁ အနည္းဆံုး ႎိုင္ငံ အဆင့္အတန္းတၾင္ ပၝဝင္ေဳကာင္း လက္ခံလိုက္သည္။
ႎိုဝင္ဘာလ ၂-၃ ရက္။ ရခိုင္ဴပည္နယ္ စစ္ေတၾ ေဒသ ေကာလိပ္မႀ ေကဵာင္းသားမဵား အစိုးရ ဆန္ႚကဵင္ေရး ေ႔ကးေဳကာ္သံ မဵားဴဖင့္ ဆႎၬ ဴပဳကသည္။
ႎိုဝင္ဘာလ ၇ ရက္။ မႎၩေလးတိုင္း ေရဆင္း စိုက္ပဵိႂးေရး တကၠသုိလ္ႎႀင့္ ပဵဥ္းမနား တိရစာၥန္ ေမၾးဴမႃေရးႎႀင့္ ေဆးကုသေရး တကၠသုိလ္မႀ ေကဵာင္းသားမဵားက ဦးေနဝင္း ႟ုပ္ပံုမဵားကို မီး႟ိႁႚ၍ ဆႎၬ ဴပဳကသည္။
ဒီဇင္ဘာလ ၁၁ ရက္။ ကုလ သမဂၢ အေထၾေထၾ ညီလာခံက ဴမန္မာႎိုင္ငံသည္ ဖၾံ႓ဖိႂး တိုးတက္မႁ အနည္းဆံုး ႎိုင္ငံမဵား စာရင္းတၾင္ ပၝဝင္ေဳကာင္း သေဘာတူ အတည္ ဴပႂလိုက္သည္။ ကမာၲႚ ေငၾေဳကး ရံပံုေငၾ အဖၾဲႚအစည္း ကိန္းဂဏန္း အရ ဴမန္မာ့ ႎိုင္ငံဴခား ေငၾသည္ အေမရိကန္ ေဒၞလာ ၂၈ သန္း အထိ ကဵဆင္း သၾားသည္။
ဒီဇင္ဘာလ။ ရန္ကုန္ စက္မႁ တကၠသုိလ္မႀ ႒ကိႂးဳကား ႒ကိႂးဳကား သတင္းမဵား ဳကားရသည္။ မႎၩေလးရႀိ ရဲအဖၾဲႚသိုႚ ေဴမေအာက္ ေကဵာင္းသား အဖၾဲႚက ႓ခိမ္ေခဵာက္ စာမဵား ေပးပိုႚသည္။
၁၉၈၈ ခုႎႀစ္။
ေဖေဖာ္ဝၝရီလ ၂ ရက္။ ဴမန္မာ အသံမႀ အဖၾဲႚအစည္း အေနဴဖင့္ ေသာ္လည္းေကာင္း၊ တသီး ပုဂၢလ အေနဴဖင့္ ေသာ္လည္းေကာင္း ဆန္ႎႀင့္ ဆန္ကၾဲ မဵားကို ႎိုင္ငံဴခားသိုႚ တင္ပိုႚ ေရာင္းခဵခၾင့္ ေပးမည္ ဴဖစ္ေဳကာင္း ေဳကညာသည္။
ေဖေဖာ္ဝၝရီလ ၁၂ ရက္။ ဆိုရႀယ္လစ္ စီပၾားေရး စနစ္ ပန္းတိုင္သည္ သစ္လၾင္႓ပီး ႓ငိမ္းခဵမ္းေသာ လူမႁ အဖၾဲႚအစည္း တည္ေဆာက္ရန္ ဴဖစ္သည္။ ဤတာဝန္မဵား ထမ္းေဆာင္ရန္ အတၾက္ ပၝတီ၊ ႎိုင္ငံေတာ္ အုပ္ခဵႂပ္ေရး ယႎၩရား အားလံုးႎႀင့္ လူထု လူတန္းစား အဖၾဲႚအစည္း မဵားသည္ တိုင္းရင္းသား မဵား၏ ပူးေပၝင္း ေဆာင္႟ၾက္မႁ ရရႀိေအာင္ ႒ကိႂးစား ဳကရမည္ ဟူ၍ ဦးစန္းယုက ဴပည္ေထာင္စုေနႚ မိန္းခၾန္းတၾင္ ေဴပာဳကားသည္။
မတ္လ ၇ ရက္။ ည ၉ နာရီ ခၾဲခန္ႚတၾင္ ဴပည္လမ္းေပၞရႀိ ခဵက္သံ႟ံုး အဴပင္ဘက္တၾင္ ဗံုးေပၝက္ကၾဲမႁ ဴဖစ္ပၾားသည္။ ဗိုလ္မႀႃးခဵႂပ္ေဟာင္း ဦးေအာင္႒ကီးက ဦးေနဝင္း ထံသိုႚ အိပ္ဖၾင့္ ေပးစာတၾင္ စီးပၾားေရး ဴပႂဴပင္ ေဴပာင္းလဲရန္ႎႀင့္ အစိုးသစ္ ဖၾဲႚစည္းရန္ အဳကံ ဴပႂလိုက္သည္။
မတ္လ ၁၂ ရက္။ ရန္ကုန္ ဆင္ေဴခဖံုး ႒ကိႂႚကုန္း အေနာက္ပိုင္းရႀိ စႎၬာဝင္း လက္ဖက္ရည္ဆိုင္တၾင္ စက္မႁ တကၠသုိလ္ ေကဵာင္းသား တခဵႂိႚႎႀင့္ အရပ္သားမဵား ခိုက္ရန္ ဴဖစ္ပၾားသည္။ စက္မႁ တကၠသုိလ္ ေကဵာင္းသား တဦး ထိခိုက္ ဒဏ္ရာရခဲ့႓ပီး တရားခံ မဵားကို သက္ဆိုင္ရာက ဖမ္းဆီး လိုက္သည္။
မတ္လ ၁၃ ၇က္။ တရားခံအား ဆိုင္ရာက လၿတ္ေပး ခဲ့သဴဖင့္ ေကဵာင္းသား ၂၀၀ ခန္ႚ ရပ္ကၾက္ ဴပည္သူႚ ေကာင္စီ႟ံုးကို သၾားဝိုင္းကာ ကန္ႚကၾက္ ဳကသည္။ လံုထိန္း မဵားႎႀင့္ ေကဵာင္းသား အုပ္စု အဓိက႟ုဏ္း ဴဖစ္ပၾားသည္။ လံုထိန္းမဵား၏ ပစ္ခတ္မႁေဳကာင့္ ေကဵာင္းသား ေမာင္ဖုန္းေမာ္ ေသဆံုးရ႓ပီး ရက္အနည္းငယ္ အဳကာတၾင္ ေကဵာင္းသား ၆ ေယာက္မႀ ၇ ေယာက္ထိ ေသနတ္ ဒဏ္ရာဴဖင့္ ေသဆံုး သၾားဳကသည္။
မတ္လ ၁၄ ရက္။ စက္မႁ တကၠသုိလ္ ေကဵာင္းသား မဵားသည္ ရန္ကုန္ရႀိ အဴခား တကၠသုိလ္ မဵားတၾင္ လက္ကမ္း စာေစာင္မဵား ဴဖန္ႚေဝ ဳကသည္။ လံုထိန္းမဵား၏ ရက္စက္စၾာ သတ္ဴဖတ္မႁႎႀင့္ စက္တင္ဘာလ ၅ ရက္ေနႚက ေငၾစကၠႃမဵား ဖဵက္သိမ္းဴခင္းကို ႟ႁတ္ခဵ ထားေသာ လက္ကမ္း စာေစာင္မဵား ဴဖစ္သည္။
မတ္လ ၁၅ ရက္။ အာအိုင္တီ ေကဵာင္းဝင္း အတၾင္းသိုႚ စစ္တပ္မႀ ဝင္စီး လိုက္သည္။ အစိုးရ၏ ထုတ္ဴပန္ ေဳကညာခဵက္တၾင္ ေကဵာင္းသား မဵားကို အဴပစ္ပံု ခဵထား႓ပီး၊ အာအိုင္တီ ေကဵာင္းသားမဵား အဖမ္း ခံရသည္။
မတ္လ ၁၆ ရက္။ ရန္ကုန္ တကၠသုိလ္ (ပင္မ) မႀ ေကဵာင္းသားမဵား လိႁင္ေဒသ ေကာလိပ္ႎႀင့္ စက္မႁ တကၠသုိလ္သိုႚ ဴပည္လမ္းမ အတိုင္း ခဵီတက္ ဳကသည္။ သူတိုႚအား အင္းလဵားကန္ အနီး လံုထိန္း တပ္ဖၾဲႚႎႀင့္ စစ္တပ္က ပိတ္ဆိုႚ ခဲ့သည္။ ေကဵာင္းသား မဵားစၾာ ပစ္သတ္ ခံရသည္။ ရန္ကုန္ တကၠသုိလ္ (ပင္မ) ဝင္းထဲသိုႚ လံုထိန္းမဵား ဝင္ေရာက္ လာသည္။
မတ္လ ၁၇ ရက္။ ေမာင္ဖုန္းေမာ္ အသုဘသိုႚ ေနာက္ဆံုး အ႒ကိမ္ ဂၝဝရ ဴပႂရန္ ေထာင္ေပၝင္း မဵားစၾာေသာ လူထုက ကဵန္ေတာ သခဵႇႂင္း အဴပင္ ဘက္တၾင္ စုေဝး ဳကသည္။ သိုႚေသာ္ ေမာင္ဖုန္းေမာ္ ႟ုပ္အေလာင္းကို တေနရာတၾင္ တိတ္တဆိတ္ မီးသ႓ဂႇႂဟ္ ခဲ့႓ပီး ဴဖစ္ေဳကာင္း သိလုိုက္ ရသည္။ ေမာင္ဖုန္းေမာ္ ေသဆံုး ရသည့္ ကိစၤကို စံုစမ္းရန္ စံုစမ္း စစ္ေဆးေရး ေကာင္မရႀင္ တရပ္ ဖၾဲႚစည္း လိုက္ေဳကာင္း အစိုးရက ေဳကညာသည္။ သိုႚေသာ္လည္း အဴခား သူမဵား ထိခိုက္ ေသဆံုးရဴခင္း အတၾက္ စံုစမ္းရန္ ေဖာ္ဴပဴခင္း မရႀိေပ။ ပင္မ တကၠသုိလ္ ေကဵာင္းဝင္း အတၾင္း ဴပႂလုပ္ေသာ အစည္းအေဝး တခုတၾင္ ရန္ကုန္ တကၠသုိလ္ ေကဵာင္းသားမဵား သမဂၢကို ဖၾဲႚစည္း လိုက္သည္။ ေကဵာင္းသား တေထာင္ခန္ႚကို ဖမ္းဆီး၍ ရန္ကုန္႓မိႂႚ ေဴမာက္ပိုင္းရႀိ အင္းစိန္ ေထာင္သိုႚ ပိုႚလိုက္သည္။
မတ္လ ၁၈ ရက္။ ေထာင္ေပၝင္း မဵားစၾာေသာ ေကဵာင္းသားမဵား ရန္ကုန္ ႓မိႂႚလယ္ရႀိ ဆူးေလ ဘုရားသိုႚ ခဵီတက္ လာဳက႓ပီး တဴခား ေကဵာင္းသား မဵားႎႀင့္ ပူးေပၝင္း ဳကသည္။ အစိုးရက တပ္မ ၂၂၊ ၆၆ႎႀင့္ ၇၇ တိုႚကို ေခၞယူ လိုက္သည္။ ေထာင္ေပၝင္း မဵားစၾာေသာ ကန္ႚကၾက္ ဆႎၬဴပသူ မဵားကို ဖမ္းဆီး ဳကသည္။ "ေသၾးစၾန္းေသာ ေသာဳကာေနႚ" အဴဖစ္ လူသိ မဵားေသာ ထိုေနႚတၾင္ လံုထိန္းတိုႚ၏ တပ္မႀႃး ဦးစိန္လၾင္ မႀာလည္း "ရန္ကုန္႓မိႂႚ၏ လူသတ္သမား" ဟု အမည္ စတၾင္ ခဲ့သည္။ ေကဵာင္းမဵားႎႀင့္ တကၠသုိလ္မဵား ပိတ္လိုက္သည္။
မတ္လ ၂၇ ရက္။ ဦးေနဝင္းႎႀင့္ အဖၾဲႚသည္ အေနာက္ ဂဵာမဏီ ႎႀင့္ ဆၾစ္ဇာလန္သိုႚ ထၾက္ခၾာ သၾားသည္။
ဧ႓ပီလ ၉ ရက္။ အစိုးရက ဖၾဲႚစည္း ထားေသာ စံုစမ္း စစ္ေဆးေရး ေကာ္မရႀင္က မတ္လ အဓိက႟ုဏ္းတၾင္ ေကဵာင္းသား ၃ ေယာက္ ေသဆံုး႓ပီး၊ ၆၂၅ ေယာက္ အဖမ္း ခံရကာ ၁၄၁ ေယာက္ကို ဆက္လက္ ထိန္းသိမ္း ထားသည္ဟု ေဳကညာသည္။ စာမဵက္ႎႀာ ၄၀ ပၝေသာ အိပ္ဖၾင့္ ေပးစာကို ဦးေအာင္႒ကီးက ဦးေနဝင္းထံ ေရးသား ေပးပိုႚ ခဲ့သည္။ ထိုစာ၌ စီးပၾားေရး ဴပႂဴပင္ ေဴပာင္းလဲမႁ လိုအပ္ေဳကာင္း ေရးသား ထားသည္။
ေမလ ၁၀ ရက္။ အဴပည္ဴပည္ ဆိုင္ရာ လၾတ္႓ငိမ္း ခဵမ္းသာခၾင့္ အဖၾဲႚက ထုတ္ေဝ ခဲ့ေသာ စာမဵက္ႎႀာ ၇၁ မဵက္ႎႀာ ရႀိသည့္ ထုတ္ဴပန္ခဵက္တၾင္ ဴမန္မာ့ တပ္မေတာ္သည္ ဖမ္းဆီး သတ္ဴဖတ္မႁမဵား၊ နယ္စပ္ ေဒသ မဵားတၾင္ ညၟဥ္းပမ္းမႁ၊ အမဵႂိးသမီး မဵားကို အဓမၳ ဴပႂကဵင့္မႁ မဵားႎႀင့္ ႟ၾာသား မဵားကို ေပၝတာ အဴဖစ္ အတင္း ေစခိုင္းကာ လူမဵႂိးစု သူပုန္ မဵားကို တိုက္ခိုက္ရာတၾင္ "လူသား မိုင္းရႀင္း ကရိယာ" အဴဖစ္ တပ္ဖၾဲႚ ေရႀႚမႀ သၾားေစဴခင္းတိုႚ အတၾက္ တာဝန္ ရႀိေဳကာင္း ပၝရႀိသည္။
ေမလ ၂၆ ရက္။ ဥေရာပသိုႚ ခရီး ထၾက္ခဲ့သူ ဦးေနဝင္း ရန္ကုန္သိုႚ ဴပန္ေရာက္ လာသည္။
ေမလ ၃၀ ရက္။ ေကဵာင္းမဵားႎႀင့္ တကၠသုိလ္မဵား ဴပန္လည္ ဖၾင့္လႀစ္ လိုက္ေသာ္လည္း ေကဵာင္းဴပန္ တက္သည့္ ေကဵာင္းသား ဦးေရမႀာ ၃၀ ရာခိုင္ႎႁန္းသာ ရႀိသည္။ တကၠသုိလ္ ေကဵာင္းဝင္း မဵား၌ အစိုးရ ဆန္ႚကဵင္ေရး စာ႟ၾက္ စာတမ္းမဵား ဴပန္လည္ ထၾက္ေပၞ လာသည္။ အင္းစိန္ ေထာင္မႀ ဴပန္လၿတ္ ခဲ့ေသာ ေကဵာင္းသားမဵား ႎႀင့္အတူ ေထာင္တၾင္း အေတၾႚအဳကံႂမဵား ပၝလာသည္။ ၎တိုႚမႀာ ညၟဥ္းပမ္း ႎႀိပ္စက္ ခံရဴခင္း၊ အ႟ိုက္အႎႀက္ ခံရဴခင္းႎႀင့္ လ႖ပ္စစ္ ဓာတ္ဴဖင့္ တိုႚဴခင္းတိုႚ ဴဖစ္သည္။ အကဵဥ္းကဵ ခံေနရသည့္ အတၾင္း လံုထိန္းမဵားက ေကဵာင္းသူမဵားကို အဓမၳ ကဵင့္ခဲ့သည့္ သတင္း မဵားလည္း ထၾက္ေပၞ လာသည္။
ဇၾန္လ ၈ ရက္။ ဦးေအာင္႒ကီးက ဦးေနဝင္း ထံသိုႚအိပ္ဖၾင့္ ေပးစာ ေနာက္ထပ္ တေစာင္ ေရးသား ဴပန္သည္။ ဤ တ႒ကိမ္တၾင္ စီးပၾားေရးႎႀင့္ ႎိုင္ငံေရး ဴပႍနာရပ္ မဵားကို မီးေမာင္း ထိုးဴပ႓ပီး မတ္လတၾင္ ဴဖစ္ပၾား ခဲ့ေသာ လူႚအခၾင့္အေရး ခဵႂိးေဖာက္မႁ ကိစၤမဵားကို ေဖာ္ဴပ ထားသည္။
ဇၾန္လ ၁၃ ရက္။ မတ္လတၾင္ အသတ္ ခံရသူမဵား အတၾက္ ေအာင္းေမ့ဖၾယ္ အခမ္းအနား ကဵင္းပရန္ စီစဥ္ ဳကသည္။ သိုႚေသာ္ အေကာင္အထည္ မေပၞခဲ့။ အခဵႂိႚ ေကဵာင္းသားမဵားက မတ္လ အတၾင္း ဴဖစ္ရပ္မဵားကို ဂ႗န္လ ၁၇ ရက္ေနႚ ေနာက္ဆံုး ထား႓ပီး တိကဵ မႀန္ကန္စၾာ မထုတ္ဴပန္ ေပးပၝက ဴပႍနာမဵား ပိုမို ႒ကီးထၾား လာလိမ့္မည္ဟု ရာဇသံ ေပးခဲ့သည္။
ဇၾန္လ ၁၅ ရက္။ ဆႎၬဴပပၾဲမဵားႎႀင့္ စည္းေဝးပၾဲမဵား အဓိက အားဴဖင့္ ရန္ကုန္ တကၠသုိလ္ (ပင္မ) ၌ စတင္၍ ေပၞလာ ဴပန္သည္။
ဇၾန္လ ၁၆ ရက္။ ရန္ကုန္ရႀိ တကၠသိုလ္ ေကဵာင္းဝင္း မဵားတၾင္ ဆႎၬဴပမႁမဵား ထပ္မံ ဴဖစ္ပၾားသည္။ ေမာင္ေမာင္ေကဵာ္၊ မိုးသီးဇၾန္တိုႚ ေဟာေဴပာ ဳကသည္။
ဇၾန္လ ၁၇ ရက္။ တကၠသုိလ္ ေကဵာင္းဝင္း မဵားတၾင္ ဆႎၬဴပပၾဲမဵား ဆက္လက္ ဴဖစ္ပၾားသည္။ ရန္ကုန္ တကၠသုိလ္ (ပင္မ) မႀ သင္တန္း ရပ္စဲ လိုက္သည္။ ဆႎၬဴပပၾဲ မဵားႎႀင့္ ေဆၾးေႎၾးပၾဲမဵား ဴပည္လမ္း ေဆးတကၠသုိလ္ (၁) သိုႚ ေ႟ၾႚေဴပာင္း သၾားသည္။
ဇၾန္လ ၂၀ ရက္။ ရန္ကုန္႓မိႂႚတၾင္ ေကဵာင္းသား ၅၀၀၀ မႀ ၆၀၀၀ အထိႎႀင့္ အဴခား ဴပည္သူမဵား ႓ငိမ္းခဵမ္းစၾာ ဆႎၬ ဴပဳကသည္။ ရန္ကုန္ တကၠသိုလ္ (ပင္မ) တၾင္ ဴပႂလုပ္ေသာ လူထု အစည္းအေဝးပၾဲ မဵားသိုႚ သံဃာေတာ္မဵား တက္ေရာက္ သည္ကို ေတၾႚရ၏။ ေတာင္းဆိုခဵက္ မဵားမႀာ ေကဵာင္းထုတ္ ခံရေသာ ေကဵာင္းသား မဵားကို ေကဵာင္းဴပန္ တက္ခၾင့္ ေပးရန္ႎႀင့္ မတ္လ အတၾင္း သတ္ဴဖတ္မႁ မဵားကို ကဵႃးလၾန္ ခဲ့သူတိုႚအား အဴပစ္ ေပးရန္တိုႚ ဴဖစ္သည္။ ဦးေနဝင္းကို ထိုးႎႀက္ တိုက္ခိုက္ေသာ ပိုစတာမဵား ထၾက္ေပၞ လာသည္။ ဦးေနဝင္း၏ ဆၾစ္ဇာလန္ ဘဏ္တၾင္ ထားရႀိေသာ ေငၾစာရင္းမဵား အေဳကာင္း ကိုလည္း ေဖာ္ဴပ ဳကသည္။ ေကဵာင္းသား မဵားကို စာနာ၍ ရန္ကုန္ တကၠသုိလ္ (လိႁင္နယ္ေဴမ) အနီးရႀိ အထည္အလိပ္ စက္႟ုံ အလုပ္သမားမဵား ဆႎၬ ဴပဳကသည္။ တကၠသုိလ္ နယ္ေဴမကို ရဲႎႀင့္ စစ္တပ္က ညေန ၆ နာရီတၾင္ ဝိုင္းရံ ပိတ္ဆိုႚ လိုက္၏။
ဇၾန္လ ၂၁ ရက္။ ဴပည္လမ္းရႀိ ေဆးတကၠသုိလ္ (၁) မႀ ေထာင္ေပၝင္း မဵားစၾာေသာ ေကဵာင္းသား မဵားသည္ ရန္ကုန္ ႓မိႂႚလယ္သိုႚ ေ႔ကးေဳကာ္သံ မဵားဴဖင့္ ခဵီတက္ ဆႎၬ ဴပဳကသည္။ ဟံသာဝတီ လမ္းဆံုတၾင္ ေကဵာင္းသား မဵားကို လံုထိမ္း မဵားက တားဆီးကာ မဵက္ရည္ယို ဗံုးမဵား၊ ႟ိုင္ဖယ္ ေသနတ္ မဵားဴဖင့္ ပစ္ခတ္ ဳကသည္။ ေကဵာင္းသား အုပ္စုက ဂဵင္ဂလိ မဵားဴဖင့္ ဴပန္လည္ ပစ္ခတ္ ဳက၍ လံုထိန္းမဵား ထၾက္ေဴပး သၾားဳက၏။ ရဲႎႀင့္ ဴပည္သူမဵား အဓိက႟ုဏ္း တေနႚလံုး ဆက္ဴဖစ္ ပၾားသည္။ ဴပည္သူ ၈၀ ႎႀင့္ လံုထိန္း ၂၀ ခန္ႚ ေသဆံုး သၾားသည္။ အာဏာပိုင္ မဵားက လူစု ေဝးဴခင္းကို ရက္ေပၝင္း ၆၀ မ႖ မဴပႂ လုပ္ရန္ ေဳကညာ ခဲ့သည္။ ရန္ကုန္႓မိႂႚ၌ ဂ႗န္လ ၂၁ ရက္မႀ ဳသဂုတ္လ ၁၉ ရက္ေနႚ အထိ ညေန ၆ နာရီမႀ နံနက္ ၆ နာရီ အတၾင္း အဴပင္ မထၾက္ရ အမိန္ႚကို အာဏာပိုင္ မဵားက ထုတ္ဴပန္သည္။ ေဆးတကၠသုိလ္ (၁) ႎႀင့္ သၾားဘက္ဆိုင္ရာ ေဆးတကၠသုိလ္ မဵားမႀ သင္တန္း အားလံုး ရပ္စဲ လိုက္သည္။
ဇၾန္လ ၂၂ ရက္။ ေဆးတကၠသုိလ္ (၂) မႀ သင္တန္း အားလုံး ရပ္စဲ လိုက္သည္။ ေကဵာင္းသား မဵားစၾာ တိုႚသည္ သမိုင္းဝင္ ေ႟ၿတိဂံု ဘုရားသိုႚ ေနရာ ေ႟ၿႚေဴပာင္း လိုက္ဳကသည္။
ဇၾန္လ ၂၃ ရက္။ ေကဵာင္းသား မဵားသည္ လူစုေဝးဴခင္း မဴပႂရ ဟူေသာ ပိတ္ပင္ တားဴမစ္မႁကို ဆန္ႚကဵင္၍ ေ႟ၿတိဂံု ေစတီေတာ္၌ သပိတ္ စခန္း ဖၾင့္လိုက္သည္။ လူထု မ႓ငိမ္သက္မႁသည္ ရန္ကုန္ႎႀင့္ ကီလိုမီတာ ၅၀ ကၾာေဝးေသာ ပဲခူး အထိ ဴပန္ႚႎႀံႚ သၾားသည္။ ပဲခူး၌ အနည္းဆံုး လူ ၇၀ ပစ္သတ္ ခံရသည္။ ေမာ္လ႓မိႂင္ႎႀင့္ ဴပည္႓မိႂႚ တၾင္လည္း ဆႎၬဴပမႁမဵား ဴဖစ္ပၾားသည္။ မႎၩေလး ေဆးတကၠသုိလ္ သင္တန္း အားလံုး ရပ္ပစ္ လိုက္သည္။
ဇူလိုင္လ ၁ ရက္။ အဴပင္ မထၾက္ရ အမိန္ႚကို ည ၈ နာရီမႀ နံနက္ ၄ နာရီသိုႚ ေလဵာ့ေပၝ့ ေပးလိုက္သည္။ ထိုကန္ႚသတ္ခဵိန္၌ အဴပင္ဘက္ ထၾက္ခဲ့သူ အေတာ္ မဵားမဵားကို ရဲႎႀင့္ စစ္တပ္က ပစ္သတ္ ခဲ့သည္။
ဇူလိုင္လ ၃ ရက္။ ကုန္သည္ မဵားကို ကုန္ေစဵးႎႁန္း မကစားရန္ အစိုးရက သတိ ေပးလိုက္သည္။ အဴပင္ မထၾက္ရ အမိန္ႚေဳကာင္း လည္းေကာင္း၊ ေငၾစကၠႃမဵား တရား မဝင္ေတာ့ေဳကာင္း ေနာက္ထပ္ ေဳကညာ ဦးမည္ ဟူေသာ ေကာလာဟလ မဵားေဳကာင့္ လည္းေကာင္း ကုန္ေစဵးႎႁန္း ႒ကီးဴမင့္ လာသည္။
ဇူလိုင္လ ၇ ရက္။ မဆလ ပၝတီက အေရးေပၞ ညီလာခံကို ဇူလိုင္လ ၂၃ ရက္ေနႚတၾင္ ဴပႂလုပ္မည္ဟု ေဳကညာ ခဲ့သည္။ ဴမန္မာ့ အသံမႀ မတ္လ အတၾင္း ဖမ္းဆီး ခဲ့ေသာ ေကဵာင္းသား အားလံုးကို ဴပန္လၿတ္ ေပးမည္ဟု ေဳကညာသည္။
ဇူလိုင္လ ၉ ရက္။ ညမထၾက္ရ အမိန္ႚကို ရန္ကုန္တၾင္ ဴပန္လည္ ႟ုပ္သိမ္း လိုက္သည္။ ပဲခူး၊ ဴပည္ႎႀင့္ ေမာ္လ႓မိႂင္ တိုႚတၾင္လည္း အလားတူ ပိတ္ပင္ တားဴမစ္ခဵက္ မဵားကို ဴပန္လည္ ႟ုပ္သိမ္း ေပးသည္။ ေကဵာင္းထုတ္ ခံရေသာ ေကဵာင္းသားမဵား အေနႎႀင့္ သူတိုႚ၏ တကၠသုိလ္ မဵားတၾင္ ေကဵာင္းဴပန္ တက္ခၾင့္ ဴပန္လည္ ေလ႖ာက္ထား ႎိုင္ေဳကာင္း ေဳကညာ ခဲ့သည္။
ဇူလိုင္လ ၁၂ ရက္။ ဗုဒၭဘာသာႎႀင့္ မူဆလင္ ဘာသာဝင္မဵား လူမဵႂိးေရး ပဋိပကၡ ဴဖစ္ပၾား ခဲ့႓ပီးေနာက္ ရႀမ္းဴပည္နယ္ ေတာင္႒ကီး ႓မိႂႚတၾင္ အေရးေပၞ အမိန္ႚ ထုတ္ဴပန္ လိုက္သည္။ ပဋိပကၡ မဵားမႀာ လက္ရႀိ ေတၾႚဳကံႂ ေနရေသာ ဴပႍနာ မဵားကို အာ႟ံု ေဴပာင္းပစ္ရန္ အာဏာပိုင္ မဵားက လႁံႚေဆာ္ ဖန္တီးခဲ့ဴခင္း ဴဖစ္ေဳကာင္း ေကဵာင္းသား မဵားက ဆိုသည္။
ဇူလိုင္လ ၁၆ ရက္။ အလားတူ ပဋိပကၡမဵိႂး ဴပည္႓မိႂႚတၾင္ ဴဖစ္ပၾား႓ပီး ေနာက္တေနႚတၾင္ လူသူ စုေဝးဴခင္း ကိုလည္း ပိတ္ပင္ တားဴမစ္ လိုက္သည္။
ဇူလိုင္လ ၁၈ ရက္။ ဴပည္ထဲေရးႎႀင့္ သာသနာေရး ဝန္႒ကီး ဦးမင္းေဂၝင္အား ႎႁတ္ထၾက္ခၾင့္ ဴပႂလိုက္သည္။ မတ္လ အတၾင္း အင္းစိန္ေထာင္ အဴပင္ ဘက္၌ ဖမ္းဆီး ခံရသူ ဆႎၬဴပသူ ၄၁ ဦး ေထာင္ကား ေပၞ၌ အသက္႟ႁ ဳကပ္ကာ ေသဆံုး ခဲ့မႁတၾင္ သူ တာဝန္ ရႀိေဳကာင္း ဝန္ခံသည္။ အာဏာပိုင္ မဵားက မတ္လအတၾင္း လူႎႀစ္ဦးထက္ ပို၍ ေသဆံုး ခဲ့ေဳကာင္း ဝန္ခံသည္မႀာ ပထမဆံုး အ႒ကိမ္ ဴဖစ္သည္။
ဇူလိုင္လ ၁၉ - ၂၀ ရက္။ ဴပည္႓မိႂႚ အေရႀႚဘက္ရႀိ ဦးေနဝင္း၏ ဇာတိ ေပၝင္းတလည္ ႓မိႂႚတၾင္လည္း အဓိက႟ုဏ္းမဵား ဴဖစ္ေပၞ သည္ဟု သတင္းမဵား ထၾက္လာသည္။
ဇူလိုင္လ ၂၁ ရက္။ ရန္ကုန္ ဴပည္သူႚ ရဲတပ္ဖၾဲႚမႀ ႌၿန္ဳကားေရးမႀႃးခဵႂပ္ ဦးသိန္းေအာင္ကို အ႓ငိမ္းစား ယူခၾင့္ ဴပႂခဲ့႓ပီး ဴပည္သူႚ ရဲတပ္ဖၾဲႚ ရဲခဵႂပ္ ဦးေဖဳကည္ကို ရာထူးမႀ ခဵကာ စစ္တပ္သိုႚ ေဴပာင္းေ႟ၿႚ တာဝန္ ထမ္းေဆာင္ ေစသည္။
ဇူလိုင္လ ၂၂ ရက္။ ဴပည္႓မိႂႚတၾင္ အေရးေပၞ အေဴခအေန ေဳကညာ႓ပီး အုပ္ခဵႂပ္ေရး တာဝန္ အားလံုးကို တပ္မေတာ္သိုႚ လၿဲအပ္ ေပးလိုက္သည္။
ဇူလိုင္လ ၂၃ ရက္။ မဆလ ပၝတီ အေရးေပၞ ညီလာခံ စတင္ ဴပႂလုပ္သည္။ ဦးေနဝင္းက မိန္ႚခၾန္း ေဴပာဳကားကာ သူႎႀင့္ အတူ မဆလ ပၝတီ ဒုဥကၠႉ ဦးစန္းယု၊ အေထၾေထၾ အတၾင္းေရးမႀႃး ဦးေအးကို၊ တၾဲဖက္ အေထၾေထၾ အတၾင္းေရးမႀႃး ဦးစိန္လၾင္၊ ဗဟုိ ေကာ္မတီ အလုပ္အမႁေဆာင္ အဖၾဲႚဝင္မဵား ဴဖစ္ဳကသည့္ ဦးေကဵာ္ထင္ႎႀင့္ ဦးထၾန္းတင္တိုႚ အနား ယူေတာ့ မည္ဟု ေဴပာဳကားသည္။ စီးပၾားေရး ဴပႂဴပင္ ေဴပာင္းလဲမႁမဵား ဴပႂလုပ္ရန္ႎႀင့္ တပၝတီ စနစ္ႎႀင့္ သိုႚမဟုတ္ ပၝတီစံု စနစ္ ကဵင့္သံုးရန္ ကိစၤ အတၾက္ ဴပည္သူႚ ဆႎၬ ခံယူပၾဲ ကဵင္းပရန္ အဆို တင္သၾင္း လိုက္သည္။
ဇူလိုင္လ ၂၄ ရက္။ ကိုယ္စားလည္ မဵားက ဦးေနဝင္းအား ရာထူး၌ ဆက္လက္ ေနရန္ တိုက္တၾန္း ဳက႓ပီး စီးပၾားေရး ဴပႂဴပင္ ေဴပာင္းလဲမႁ အစီအစဥ္ကို ထိခိုက္ ႎိုင္သည္ ဟူေသာ အေဳကာင္း ဴပခဵက္ဴဖင့္ ပၝတီစံု စနစ္ ကဵင့္သံုးေရး အတၾက္ ဴပည္သူႚ ဆႎၬ ခံယူရန္ အဆိုကို ကန္ႚကၾက္ ဳကသည္။
ဇူလိုင္လ ၂၅ ရက္။ စီးပၾားေရး ဴပႂဴပင္ ေဴပာင္းလဲမႁကို အရႀိန္အဟုန္ ဴမၟင့္ရန္ႎႀင့္ ညီလာခံက ဴပည္သူႚ ဆႎၬ ခံယူပၾဲကို သေဘာ မတူေဳကာင္း ဦးေအးကိုက အဆို တင္သၾင္းသည္။ ညီလာခံက ေနာက္ဆံုးတၾင္ ဦးေနဝင္းအား ပၝတီ ဥကၠႉ အဴဖစ္မႀ အနားယူမႁ ကိုသာ ခၾင့္ဴပႂခဲ့ကာ ဴပည္သူႚ ဆႎၬ ခံယူပၾဲ မဴပႂလုပ္ရန္ သေဘာတူ ဆံုးဴဖတ္ ခဲ့သည္။
ဇူလိုင္လ ၂၆ ရက္။ မဆလ ပၝတီ ဗဟုိ ေကာ္မတီ အစည္းအေဝး ကဵင္းပ၍ ဦးစိန္လၾင္ကို ပၝတီ ဥကၠႉသစ္ အဴဖစ္ ေ႟ၾးခဵယ္ ခဲ့သည္။ ဦးစန္းယုအား ႎႁတ္ထၾက္ခၾင့္ ဴပႂေသာ္လည္း ဦေကဵာ္ထင္၊ ဦးေအးကိုႎႀင့္ ဦးထၾန္းတင္ တိုႚကို ဴပန္လည္ ေ႟ၾးေကာက္ တင္ေဴမၟာက္ ဳကသည္။ ႎိုင္ငံေတာ္ ဴပည္သူႚ ဥပေဒ အကဵႂိးေဆာင္ အဖၾဲႚ ဥကၠႉ ဦးဴမင့္ေမာင္ႎႀင့္ အတူ ဝန္႒ကီးခဵႂပ္ ဦးေမာင္ေမာင္ခ တိုႚကို ရာထူးမႀ ထုတ္ပယ္ လိုက္သည္။
ဇူလိုင္လ ၂၇ ရက္။ ဴပည္သူႚ လၿတ္ေတာ္ အစည္းအေဝး ကဵင္းပသည္။ ဦးစိန္လၾင္ကို ႎိုင္ငံေတာ္ ေကာင္စီ ဥကၠႉ (ႎိုင္ငံေတာ္ သမၳတ) အဴဖစ္ ေ႟ၾးခဵယ္ တင္ေဴမၟာက္ လိုက္သည္။ ဦးေကဵာ္ထင္အား ႎိုင္ငံေတာ္ ေကာင္စီ အတၾင္းေရးမႀႃး၊ ဦးထၾန္းတင္အား ဝန္႒ကီးခဵႂပ္ႎႀင့္ ေဒၝက္တာ ေမာင္ေမာင္အား ႎိုင္ငံေတာ္ ဴပည္သူႚ ဥပေဒ အကဵႂိးေဆာင္ အဖၾဲႚ ဥကၠႉ အဴဖစ္ အသီးသီး ေရၾးေကာက္ တင္ေဴမၟာက္လိုက္ဳကသည္။
ဇူလိုင္လ ၂၈ ရက္ (ဝၝဆိုလဴပည့္ေနႚ)။ အဓိက႟ုဏ္း ဴဖစ္ေပၞ ခဲ့႓ပီးေနာက္ ရန္ကုန္႓မိႂႚႎႀင့္ ၃၅၄ ကီလိုမီတာ အကၾာရႀိ ေဴမထဲ႓မိႂႚ (အလံ႓မိႂႚ) တၾင္ ညမထၾက္ရ အမိန္ႚ ထုတ္ဴပန္သည္။ ေ႟ၿတိဂံု ဘုရားတၾင္ ေကဵာင္းသားႎႀင့္ အစိုးရ ဆန္ႚကဵင္ ဆႎၬဴပသူမဵား စု႟ံုးဳကသည္။
ဂဵႃလိုင္ ၂၉ ရက္။ ေ႟ၿတိဂံု အဴပင္ဘက္တၾင္ ေကဵာင္းသားမဵား ဆႎၬ ဴပဳကသည္။ ထိုေနႚ ညေႎႀာင္းပိုင္း အခဵိန္၌ ဦးေအာင္႒ကီး၊ ေအပီ သတင္းေထာက္ ဦးစိန္ဝင္းႎႀင့္ တဴခား အ႓ငိမ္းစား စစ္ဘက္ အရာရႀိ ၉ ဦး အဖမ္း ခံရသည္။
ဳသဂုတ္လ ၁ ရက္။ ဴမန္မာ ႎိုင္ငံလံုး ဆိုင္ရာ ေကဵာင္းသားမဵား သမဂၢ အဖၾဲႚခဵႂပ္က ဳသဂုတ္လ ၈ ရက္ေနႚတၾင္ တဴပည္လံုး အႎႀံႚ အေထၾေထၾ သပိတ္႒ကီး ဆင္ႎၿဲရန္ ေဆာ္ဳသသည့္ စာ႟ၾက္ စာတမ္းမဵား ဴဖန္ႚေဝ ဳကသည္။
ဳသဂုတ္လ ၂ ရက္။ ဦးစိန္လၾင္ႎႀင့္ တဴခား ပၝတီ ေခၝင္းေဆာင္မဵားက ပဵက္သုန္း သၾားသည့္ စီးပၾားေရး ဴပန္လည္ ရႀင္သန္ရန္ အစီအစဥ္ မဵားကို ေဆၾးေႎၾး ဳကသည္။ ေ႟ၿတိဂံု ဘုရား အဴပင္ ဘက္၌ ေကဵာင္းသားမဵား အစည္းအေဝး ကဵင္းပကာ ေဟာေဴပာ ဳကသည္။
ဳသဂုတ္လ ၃ ရက္။ ညေန ၆ နာရီတၾင္ ရန္ကုန္႓မိႂႚ၌ စစ္ဥပေဒ အမိန္ႚ ထုတ္ဴပန္သည္။ ဆႎၬဴပသူ တေသာင္းက အမိန္ႚကို ဖီဆန္၍ ႓မိႂႚတၾင္းသိုႚ လႀည့္လည္ ဆႎၬ ဴပဳကသည္။
ဳသဂုတ္လ ၅ ရက္။စစ္ဥပေဒကို ဖီဆန္မႁဴဖင့္ ရာေပၝင္း မဵားစၾာေသာ ဴပည္သူ တိုႚကို ဖမ္းဆီး လိုက္သည္။ သိုႚေသာ္ ဆႎၬ ဴပပၾဲမဵား ဆက္လက္ ဴဖစ္ပၾားလဵက္ ရႀိသည္။
ဳသဂုတ္လ ၆ ရက္။ တရားဝင္ နယ္စပ္ ကုန္သၾယ္ေရး ဖၾင့္လႀစ္ရန္ သေဘာ တူညီမႁကို တ႟ုတ္ဴပည္ ယူနန္နယ္ရႀိ ထုတ္ကုန္ သၾင္းကုန္ ေကာ္ပိုေရးရႀင္းႎႀင့္ ဴမန္မာ့ ကုန္သၾယ္ေရး ဝန္႒ကီး ဌာန တိုႚက လက္မႀတ္ ေရးထိုး ဳကသည္။ အထက္ ဴမန္မာႎိုင္ငံတၾင္ ဆႎၬဴပမႁမဵား ဆက္လက္ ဴဖစ္ပၾားကာ ေရနံေခဵာင္း၊ သနပၯင္ႎႀင့္ ပဲခူး႓မိႂႚ တိုႚတၾင္ ညမထၾက္ရ အမိန္ႚ ထုတ္ဴပန္ လိုက္သည္။
ဳသဂုတ္လ ၈ ရက္။ ရန္ကုန္႓မိႂႚ လမ္းေပၞတၾင္ ဆႎၬဴပပၾဲမဵား အမဵားအဴပား ဴပႂလုပ္ဴခင္းဴဖင့္ အေထၾေထၾ သပိတ္႒ကီးကို စတင္ ဳကသည္။ ေထာင္ေပၝင္း မဵားစၾာေသာ ဆႎၬဴပ လူထုက ဒီမိုကေရစီႎႀင့္ လူႚအခၾင့္အေရး ရရႀိရန္၊ မဆလ ပၝတီ ႎႁတ္ထၾက္ ေပးရန္ႎႀင့္ ဆိုရႀယ္လစ္ စီးပၾားေရး စနစ္ အဆံုး သတ္ရန္ ေတာင္းဆို ဳကသည္။ တႎိုင္ငံလံုးရႀိ အဓိက ႓မိႂႚမဵားႎႀင့္ အဴခား ႓မိႂႚ႟ၾာ မဵားတၾင္ အလားတူ ဆႎၬဴပပၾဲမဵား တ႓ပိႂင္နက္ ကဵင္းပ ဴပႂလုပ္ ဳကသည္။ အစတၾင္ စစ္တပ္က ေနာက္ကၾယ္၌ ေန႓ပီး ည ၁၁ နာရီ ၄၅ မိနစ္တၾင္ တပ္သားမဵားက ႓မိႂႚေတာ္ခန္းမ အဴပင္ဘက္ရႀိ ဆႎၬဴပ ေနဳကသူ လူအုပ္ ထဲသိုႚ ေမာင္းဴပန္ ေသနတ္မဵားဴဖင့္ ပစ္ခတ္ ဳကသည္။
ဳသဂုတ္လ ၉ ရက္။ လူထု ဆႎၬဴပပၾဲမဵား တႎိုင္ငံ လံုးရႀိ ေနရာေပၝင္း ၄၀ အထိ ဴပန္ႚႎႀံႚ သၾားသည္။ ရန္ကုန္႓မိႂႚတၾင္ တပ္မ ၂၂ မႀ တပ္ဖၾဲႚ မဵားက ဆႎၬ ဴပသူမဵားကို ပစ္ခတ္ ဳကသည္။ အစိုးရက ၅ ဦးသာ ေသဆံုး ခဲ့သည္ဟု ေဴပာဆို ေသာ္လည္း တဴခား သတင္း ရပ္ကၾက္မဵား အဆိုအရ ရာေပၝင္း မဵားစၾာ ေသဆံုး ခဲ့ရသည္ဟု သိရႀိ ရသည္။ ေထာင္ေပၝင္း မဵားစၾာ အဖမ္း ခံရသည္။ သိုႚေသာ္ ဆႎၬဴပမႁမဵား ဆက္လက္ ဴဖစ္ပၾား ေနသည္။ ေကဵာင္းမဵား အားလံုး ပိတ္လိုက္သည္။ စစ္ကိုင္း႓မိႂႚတၾင္ ရဲႎႀင့္ စစ္တပ္က ဆႎၬ ဴပေနေသာ လူထုကို ပစ္ခတ္ ခဲ့သဴဖင့္ ရာေပၝင္းမဵားစၾာ ေသဆံုး ဳကရသည္။
ဳသဂုတ္လ ၁၀ ရက္။ ရန္ကုန္႓မိႂႚ၌ ဘရင္း ကယ္ရီယာမဵား ေပၞမႀ စစ္သားမဵား၏ ပစ္ခတ္မႁေဳကာင့္ ဆႎၬဴပသူ အေဴမာက္အမဵား ေသဆံုး သၾားဳကရသည္။ ဆႎၬ ဴပသူမဵားက စစ္သား မဵားအား ဓာတ္ဆီဗံုး၊ ဂဵင္ဂလိ၊ ဓားရႀည္ႎႀင့္ လႀံမဵား အသံုးဴပႂကာ ဴပန္လည္ တိုက္ခိုက္ ဳကသည္။ ရန္ကုန္ ေဆး႟ံု႒ကီး၌ စစ္တပ္က ေဆး႟ံု အမႁထမ္း မဵားကို ပစ္ခတ္သည္။ ေဴမာက္ဥကၠလာပတၾင္ ေဒၝသ ထၾက္ေနေသာ လူအုပ္႒ကီးက ရဲတပ္သား တခဵႂိႚအား ပထမဆံုး အ႒ကိမ္ ေခၝင္းဴဖတ္ သတ္လိုက္ ဳကသည္။
ဳသဂုတ္လ ၁၁ ရက္။ အေထၾေထၾ သပိတ္ေဳကာင့္ အစိုးရ ယႎၩရားမဵား ရပ္ဆိုင္း သၾားသည္။ စစ္တပ္ဖၾဲႚမဵား သၾားလာမႁကို ဟန္ႚတားရန္ တားဆီး ပိတ္ဆိုႚမႁမဵား ခဵထား ဳကသည္။ ရန္ကုန္ တ႓မိႂႚ တည္း၌ ေသဆံုး ခဲ့ေသာ ဆႎၬ ဴပသူမဵား အနည္းဆံုး တေထာင္ ရႀိမည္ဟု အေနာက္တိုင္း သံတမန္ မဵားက ခန္ႚမႀန္း ဳကသည္။ စစ္ကိုင္း႓မိႂႚ ေဴမာက္ဘက္တၾင္ ရဲတပ္သားႎႀင့္ စစ္သား မဵားက ဆႎၬ ဴပသူမဵားကို ပစ္ခတ္ဳကရာ အနည္းဆံုး လူ ၁၀၀ ေသဆံုး ရသည္။ အေမရိကန္ ဆီးနိတ္ လၿတ္ေတာ္က မဆလ အစိုးရႎႀင့္ ဴမန္မာဴပည္မႀ လူသတ္မႁ မဵားအား ႟ႁတ္ခဵသည့္ အဆိုကို တညီ တႌၾတ္တည္း အတည္ ဴပႂလိုက္သည္။
ဳသဂုတ္လ ၁၂ ရက္။ သက္တမ္း ၁၈ ရက္သာ ခံသည့္ ဦးစိန္လၾင္သည္ သမၳတ ရာထူးမႀ ဆင္းေပး ရသည္။ ရန္ကုန္ ႓မိႂႚလယ္ လမ္းမဵား ေပၞ၌ ဴပည္သူမဵားက ေပဵာ္႟ၿင္စၾာ ကခုန္ ဳကသည္။ ရန္ကုန္ ေဆး႟ံု႒ကီး၌ ေသနတ္ ဒဏ္ရာ ရထားသည့္ လူနာ မဵားဴဖင့္ ဴပည့္ဳကပ္လဵက္ ရႀိ၏။ ဴပည္သူမဵားက ေပဵာ္႟ၿင္ ဴမႃးေနသည့္ တိုင္ေအာင္ စိတ္သက္သာ စရာ မဟုတ္ေသာ ႓ငိမ္သက္ဴခင္းက လၿမ္းမိုးလဵက္ ရႀိသည္။
ဳသဂုတ္လ ၁၅ ရက္။ ဳသဂုတ္လ ၉ ရက္ေနႚမႀ စ၍ ရန္ကုန္၊ စစ္ကိုင္းႎႀင့္ အဴခား ႓မိႂႚမဵားတၾင္ လံုဴခံႂေရး တပ္ဖၾဲႚက ကေလးမဵား၊ ေကဵာင္းသား မဵားႎႀင့္ ဴပည္သူ မဵားကို ေသနတ္ဴဖင့္ ပစ္ခတ္ဴခင္းႎႀင့္ လႀံစၾပ္ဴဖင့္ ထိုးသတ္ဴခင္း တိုႚမႀာ ဖၾဲႚစည္း အုပ္ခဵႂပ္ပံု အေဴခခံ ဥပေဒႎႀင့္ ႎိုင္ငံတကာ လူႚအခၾင့္အေရး ဥပေဒ မဵားကို လံုးဝ ဆန္ႚကဵင္ရာ ေရာက္ေဳကာင္း ရန္ကုန္ ေရႀႚေနမဵား ေကာင္စီက ထုတ္ဴပန္ ေဳကညာသည္။ ေဒၞေအာင္ဆန္းစုဳကည္က ေကဵာင္းသားႎႀင့္ အစိုးရ ဳကားတၾင္ ဝင္ေရာက္ ေစ့စပ္ ေပးႎိုင္ရန္ အတၾက္ ဴပည္သူႚ အတိုင္ပင္ခံ ေကာ္မတီ တရပ္ ဖၾဲႚစည္းေပးရန္ အဆို ဴပႂလိုက္သည္။ ဦးႎု၊ ဦးဝင္းေမာင္ အဴပင္ ၁၉၆၂ ခုႎႀစ္ မတိုင္မီက ႎိုင္ငံ ေခၝင္းေဆာင္ တခဵႂိႚ မႀာလည္း သူမ အဆိုကို ေထာက္ခံ ဳကသည္။
ဳသဂုတ္လ ၁၆ ရက္။ ဴမန္မာႎိုင္ငံ ဆရာဝန္ အသင္းက ရန္ကုန္႓မိႂႚတၾင္ အစုလိုက္ အဴပံႂလိုက္ သတ္ဴဖတ္ဴခင္းကို ကန္ႚကၾက္ လိုက္သည္။ ထိုကန္ႚကၾက္ ခဲ့သည့္ ေဳကညာခဵက္မႀာ အစစ္အမႀန္ မဟုတ္ေဳကာင္း အာဏာပိုင္ မဵားက ေဴပာဆိုသည္။ ဳသစေဳတးလဵ၊ ဂဵပန္ႎႀင့္ စကႆာပူမႀ ကုမၯဏီ မဵားႎႀင့္ ပူးေပၝင္း၍ ကမႝာလႀည့္ ခရီးသည္မဵား အတၾက္ ရန္ကုန္၊ မႎၩေလးႎႀင့္ ပုဂံ တိုႚတၾင္ ဟိုတယ္မဵား တည္ေဆာက္ မည္ဟု အစိုးရက ေဳကညာသည္။
ဳသဂုတ္လ ၁၇ ရက္။ ရန္ကုန္ ေဆး႟ံု႒ကီး အဴပင္ဘက္၌ လူ ၃၀၀၀ ခန္ႚ စု႟ံုး မိဳကသည္။ ဘရင္း ကယ္ရီယာ မဵားႎႀင့္ တပ္ဖၾဲႚ မဵားက ဆႎၬ ဴပသူမဵားကို ဝန္းရံ ထားလိုက္သည္။ မႎၩေလး တခၾင္ ဆႎၬဴပပၾဲမဵား ထပ္မံ ဴဖစ္ပၾား ခဲ့ေဳကာင္း သတင္းမဵား ေပၞလာသည္။ ရန္ကုန္ ေဆး႟ံု႒ကီးမႀ ဆရာဝန္ႎႀင့္ သူနာဴပႂ မဵားက သတ္ဴဖတ္မႁ မဵားကို ထပ္မံ ကန္ႚကၾက္ ဳကသည္။
ဳသဂုတ္လ ၁၉ ရက္။ မဆလ ပၝတီ ဥကၠႉသစ္ အဴဖစ္ ေဒၝက္တာ ေမာင္ေမာင္အား ခန္ႚထား လိုက္သည္။ ဴပည္သူႚ တရားသူ႒ကီး အဖၾဲႚ ဥကၠႉ ဦးတင္ေအာင္ဟိန္း ဦးေဆာင္သည့္ ဴပည္သူႚ ဆႎၬ ေလ့လာေရး ေကာ္မရႀင္ကို ဴပည္သူႚ လၿတ္ေတာ္က ဖၾဲႚစည္း ေပးလိုက္သည္။
ဳသဂုတ္လ ၂၀ ရက္။ ဆႎၬ ဴပသူမဵားက ေဒၝက္တာ ေမာင္ေမာင္ ရာထူးမႀ ႎႁတ္ထၾက္ ေပးရန္ႎႀင့္ အေထၾေထၾ ေ႟ၾးေကာက္ပၾဲ မဵားကို ဴပင္ဆင္ရန္ အတၾက္ ဳကားဴဖတ္ အစိုးရ ဖၾဲႚေပးရန္ ေတာင္းဆို ဳကသည္။
ဳသဂုတ္လ ၂၂ ရက္။ ဴပည္သူေပၝင္း မဵားစၾာ လမ္းေပၞ ထၾက္၍ ဆႎၬ ဴပဳကသည္။ အေထၾေထၾ သပိတ္႒ကီးက အစိုးရ ႎႁတ္ထၾက္ ေပးရန္ ေတာင္းဆိုသည္။ မႎၩေလး၊ ဟသႆာတ၊ မေကၾး၊ မံု႟ၾာ၊ ေရဦးႎႀင့္ အထက္ ဴမန္မာဴပည္ ႓မိႂႚမဵားတၾင္ ေနႚစဥ္ ဆႎၬဴပပၾဲမဵား ဴဖစ္ေပၞ ခဲ့သည္။
ဳသဂုတ္လ ၂၃ ရက္။ ဆႎၬ ဴပပၾဲမဵားတၾင္ လူထု ေဴခာက္သိန္း ပၝဝင္ ဆႎၬ ဴပဳကသည္ဟု ခန္ႚမႀန္း ရသည္။ ေအဒီ လမ္းရႀိ ဦးေနဝင္း အိမ္တၾင္ အေရးေပၞ အစည္းအေဝး တခု ဴပႂလုပ္ ခဲ့ေဳကာင္း သတင္း ထၾက္ေပၞ လာသည္။ ထို အစည္းအေဝးတၾင္ လူထု မ႓ငိမ္သက္မႁကို ႓ဖိႂခၾင္းရန္ ေသနဂႆဗဵႃဟာ အသစ္ ေရးဆၾဲ ဳကသည္။
ဳသဂုတ္လ ၂၄ ရက္။ မာရႀယ္ေလာ (စစ္ဥပေဒ) ႟ုပ္သိမ္း လိုက္သည္။ ရန္ကုန္မႀ တပ္မဵား ဴပန္လည္ ႟ုပ္သိမ္း သၾားသည္။ ေဒၝက္တာ ေမာင္ေမာင္က တပၝတီ စနစ္ သိုႚမဟုတ္ ပၝတီစံု စနစ္ ကဵင့္သံုးရန္ ကိစၤ အတၾက္ ဴပည္သူႚ ဆႎၬခံယူပၾဲ ဴပႂလုပ္ေပးရန္ ကတိ ဴပႂလိုက္သည္။
ဳသဂုတ္လ ၂၅ ရက္။ ဇူလိုင္လ ၂၉ ရက္ေနႚက ဖမ္းဆီး ခဲ့သည့္ ဦးေအာင္႒ကီး၊ ဦးစိန္ဝင္းႎႀင့္ အဴခား သူမဵားကို ဴပန္လၿတ္ ေပးလိုက္သည္။ ရန္ကုန္႓မိႂႚ စမ္းေခဵာင္း ႓မိႂႚနယ္၌ ဦးေအာင္႒ကီး မိန္ႚခၾန္း ေဴပာရာ ပရိသတ္ ၃၀,၀၀၀ ေကဵာ္ တက္ေရာက္သည္။ တႎိုင္ငံလံုး၌ ဆႎၬဴပပၾဲႎႀင့္ လူထု စည္းေဝးပၾဲမဵား ေနႚစဥ္ ဴပႂလုပ္သည္။ ညဘက္တၾင္ လက္နက္ကိုင္ စစ္သားမဵားက ဴမန္မာ ႎိုင္ငံဴခား ကုန္သၾယ္မႁ ဘဏ္မႀ ကဵပ္သိန္း ၆၀၀ သယ္ယူ သၾားသည္။ ရန္ကုန္တၾင္ တပ္စၾဲ ထားေသာ တပ္ဖၾဲႚ အားလံုးကို ႒ကိႂတင္၍ လစာေငၾ ေဴခာက္လစာ ထုတ္ေပး လိုက္သည္။ ထိုကိစၤကို အသစ္ ဖၾဲႚစည္း လိုက္ေသာ ဘဏ္ အလုပ္သမား သမဂၢက ကန္ႚကၾက္ လိုက္သည္။
ဳသဂုတ္လ ၂၆ ရက္။ အေထၾေထၾ သပိတ္က ေလေဳကာင္းႎႀင့္ မီးရထား သယ္ယူ ပိုႚေဆာင္ေရး လုပ္ငန္း မဵားကို ရပ္ဆိုင္း လိုက္သည္။ ေ႟ၿတိဂံု ေစတီ အဴပင္ဘက္၌ ေထာင္ေပၝင္း မဵားစၾာေသာ လူထုအား ေဒၞေအာင္ဆန္းစုဳကည္က မိန္ႚခၾန္း ေဴပာဳကားသည္။
ဳသဂုတ္လ ၂၆ - ၂၈ ရက္။ အင္းစိန္ေထာင္ အတၾင္း အဓိက႟ုဏ္း စတင္ ဴဖစ္ေပၞ လာသည္။ ႎိုင္ငံ အဝန္းရႀိ ႓မိႂႚေပၝင္း ၉ ႓မိႂႚမႀ ေထာင္မဵား တၾင္လည္း အဓိက႟ုဏ္းမဵား တ႓ပိႂက္နက္ ဴဖစ္ေပၞ လာသည္။ အကဵဥ္းသား ၉၀၀၀ နီးပၝး ထၾက္ေဴပး ဳကသည္ (သိုႚမဟုတ္) လၿတ္ေပး လိုက္သည္။
ဳသဂုတ္လ ၂၇ ရက္။ ကာကၾယ္ေရး ဝန္႒ကီးႎႀင့္ စစ္ဦးစီးခဵႂပ္ေဟာင္း ဦးတင္ဦး ရန္ကုန္ ေဆး႟ံု႒ကီး ေရႀႚတၾင္ မိန္ႚခၾန္း ေဴပာဳကားသည္။
ဳသဂုတ္လ ၂၈ ရက္။ ရန္ကုန္႓မိႂႚတၾင္ ဗမာႎိုင္ငံလံုး ဆိုင္ရာ ေကဵာင္းသား သမဂၢမဵား အဖၾဲႚခဵႂပ္ (ဗကသ) ကို ဖၾဲႚစည္း တည္ေထာင္ လိုက္သည္။ မင္းကိုႎိုင္အား ဥကၠႉ အဴဖစ္ ေရၾးခဵယ္ တင္ေဴမၟာက္ ဳကသည္။ ဦးႎုက ဒီမိုကေရစီႎႀင့္ ႓ငိမ္ခဵမ္းေရး အဖၾဲႚခဵႂပ္ (ယာယီ) ကို တည္ေထာင္သည္။ ယင္း အဖၾဲႚတၾင္ ဦးတင္ဦးက အေထၾေထၾ အတၾင္းေရးမႀႃး ဴဖစ္လာသည္။
ဳသဂုတ္လ ၂၉ ရက္။ ေရႀႚေနမဵား၊ စာေရး ဆရာမဵား၊ ႟ုပ္ရႀင္ သ႟ုပ္ေဆာင္ႎႀင့္ အဆိုေတာ္မဵား ဆႎၬ ဴပပၾဲမဵားတၾင္ ပၝဝင္ လာဳကသည္။
ဳသဂုတ္လ ၃၀ ရက္။ လူထု ဆႎၬဴပပၾဲ အမဵားအဴပား ဴဖစ္လာ႓ပီး မဆလ ပၝတီဝင္ ေထာင္ေပၝင္း မဵားစၾာ ပၝတီမႀ ႎႁတ္ထၾက္ ခဲ့ဳကသည္။
ဳသဂုတ္လ ၃၁ ရက္။ အစိုးရက လမ္းေပၞသိုႚ ထၾက္၍ ဆႎၬဴပဴခင္းႎႀင့္ စည္းေဝးပၾဲမဵား ဴပႂလုပ္ခၾင့္ ေပးခဲ့သည္။ အေနာက္ ဂဵာမဏီက ရန္ကုန္မႀ သတ္ဴဖတ္မႁ မဵားကို သေဘာ မတူေဳကာင္း ဴပသရန္ ဒိၾႂက္ခဵ္မာခ္(DM) ေငၾ ၆၅ သန္း ေထာက္ပံ့ ကူညီမႁကို ရပ္စဲ လိုက္သည္။
စက္တင္ဘာလ ၂ ရက္။ ဴမန္မာ ေရႀႚေနမဵားက ၁၉၇၄ ခုႎႀစ္ ဖၾဲႚစည္း အုပ္ခဵႂပ္ပံု အေဴခခံ ဥပေဒကို ဖဵက္သိမ္း ေပးရန္ ေတာင္းဆို ဳကသည္။ ၁၉၆၂ ခုႎႀစ္ အာဏာ သိမ္းမႁမႀာ ၁၉၄၇ ခုႎႀစ္ ဖၾဲႚစည္း အုပ္ခဵႂပ္ပံု ဥပေဒကို ခဵႂိးေဖာက္ခဲ့ဴခင္း ဴဖစ္ေဳကာင္း ေဴပာဳကား လိုက္သည္။ ဆႎၬ ဴပပၾဲမဵား ဆက္လက္ ဴဖစ္ပၾားဆဲ ဴဖစ္သည္။ ႓မိႂႚ႒ကီး ႓မိႂႚငယ္ စုစုေပၝင္း ၅၀ ခန္ႚမႀာ ဆႎၬ ဴပသူမဵား လက္ထဲ ကဵေရာက္ သၾားသည္။ ဗုဒၭဘာသာ ဘုန္း႒ကီးမဵားက အဓိက ႓မိႂႚမဵား၌ တရား႟ံုးမဵား ဖၾင့္လႀစ္ကာ ေနႚစဥ္ ဴပႍနာ မဵားကို ေဴဖရႀင္း ေပးဳကသည္။
စက္တင္ဘာလ ၃ - ၄ ရက္။ အေမရိကန္ လၿတ္ေတာ္ အမတ္ စတီဗင္ ေဂဵ ဆိုလာဇ္ (Stephen J Solarz) ရန္ကုန္႓မိႂႚသိုႚ ေရာက္ရႀိ ေနသည္။
စက္တင္ဘာလ ၅ ရက္။ အတိုက္အခံ မဵား၏ ေတာင္းဆိုမႁကို လိုက္ေလဵာရန္၊ သိုႚမဟုတ္ ပၝက အဆံုး မသတ္ ႎိုင္သည့္ ကန္ႚကၾက္ ဆႎၬဴပပၾဲ မဵားကို ရင္ဆိုင္ရန္ ဴပည္သူမဵားက အစိုးရအား ရာဇသံ ေပးလိုက္သည္။ အလုပ္သမား မဵားႎႀင့္ အစိုးရ ဝန္ထမ္း မဵားက လၾတ္လပ္ေသာ အလုပ္သမား သမဂၢ မဵားကို ဖၾဲႚစည္း ဳကသည္။
စက္တင္ဘာလ ၆ ရက္။ ရဲေဘာ္ သံုးကဵိပ္ဝင္ ၉ ဦးက လူထု အံု႔ကမႁကို ေထာက္ခံရန္ စစ္တပ္အား ေတာင္းဆို လိုက္သည္။ ခဵက္ကိုစလိုဗက္ကီးယား သံ႟ံုး အဴပင္ ဘက္တၾင္ ဆႎၬဴပသူ မဵားက ေဒၝက္တာ ေမာင္ေမာင္ အစိုးရထံ သဝဏ္လၿာ ေပးပိုႚမႁကို ကန္ႚကၾက္ ဆႎၬ ဴပဳကသည္။
စက္တင္ဘာလ ၇ ရက္။ အစိုးရ အဖၾဲႚ ႎႁတ္ထၾက္လ႖င္ ႎႁတ္ထၾက္ သိုႚမဟုတ္ပၝက ဆႎၬဴပမႁ မဵားကို ရင္ဆိုင္ရန္ ဆႎၬဴပ သူမဵား၏ ရာဇသံကို အစိုးရက လစ္လဵႃ ႟ႁလိုက္သည္။
စက္တင္ဘာ ၉ ရက္။ ဦးႎုက မိမိ ဝန္႒ကီးခဵႂပ္ အဴဖစ္ႎႀင့္ ဦးတင္ဦး ကာကၾယ္ေရး ဝန္႒ကီး အဴဖစ္ ပၝဝင္ေသာ စင္႓ပိႂင္ အစိုးရ ဖၾဲႚစည္း လိုက္ေဳကာင္း ေဳကညာသည္။ တပ္မေတာ္ (ေလ) မႀ စစ္သည္ စုစုေပၝင္း ၂၀၀ ခန္ႚ လူထု ဆႎၬဴပပၾဲ မဵားတၾင္ ပူးေပၝင္း ပၝဝင္ လာဳကသည္။
စက္တင္ဘာလ ၁၀ ရက္။ မဆလ ပၝတီ ဒုတိယ အ႒ကိမ္ အေရးေပၞ ညီလာခံ ကဵင္းပ႓ပီး ပၝတီစံု စနစ္ ေအာက္တၾင္ အေထၾေထၾ ေ႟ၾးေကာက္ပၾဲမဵား ဴပႂလုပ္ရန္ အဆို တင္သၾင္း ခဲ့႓ပီး အဳကံ ဴပႂခဲ့ေသာ ဴပည္သူႚ ဆႎၬခံယူပၾဲ အဆိုကို ပယ္ဖဵက္ လိုက္သည္။ တပ္မႀႃးေဟာင္း ၃ ဦး ဴဖစ္ဳကသည့္ ဦးတင္ဦး၊ ဦးေအာင္ေ႟ၿႎႀင့္ ဦးေစာဴမင့္တိုႚ ဒီမိုကေရစီႎႀင့္ ႓ငိမ္ခဵမ္းေရး ပၝတီ (ယာယီ) မႀ ႎႁတ္ထၾက္ ဳကသည္။
စက္တင္ဘာလ ၁၁ ရက္။ ဴပည္သူႚ လၿတ္ေတာ္ အေရးေပၞ အစည္းအေဝးက အေထၾေထၾ ေ႟ၾးေကာက္ပၾဲမဵား ဴပႂလုပ္ရန္ ဆံုးဴဖတ္ခဵက္ ခဵလိုက္သည္။ ရန္ကုန္႓မိႂႚ ဆႎၬဴပပၾဲ မဵားတၾင္ ဴပည္သူႚ ရဲတပ္ဖၾဲႚဝင္မဵား ပၝဝင္ လာဳကသည္။ ဴပည္သူ လူထု ေထာင္ေပၝင္း မဵားစၾာ ပၝဝင္သည့္ လူထု အံု႔ကမႁ႒ကီး မဵားႎႀင့္ အစာငတ္ခံ ဆႎၬဴပပၾဲ မဵားက၊ ဒီမိုကေရစီႎႀင့္ ဳကားဴဖတ္ အစိုးရ ေတာင္ဆိုမႁ အေပၞ ဖိအား ေပးဳကသည္။ ဴပည္သူတိုႚက အစိုးရ၏ အဆိုဴပႂခဵက္ကို ပယ္ခဵ လိုက္သည္။
စက္တင္ဘာလ ၁၂ ရက္။ ေဒၞေအာင္ဆန္းစုဳကည္၊ ဦးတင္ဦးႎႀင့္ ဦးေအာင္႒ကီးတိုႚ ပူးတၾဲ၍ ဳကားဴဖတ္ အစိုးရ ဖၾဲႚစည္းရန္ ေထာက္ခံေဳကာင္း ေဳကညာခဵက္ ထုတ္ဴပန္သည္။
စက္တင္ဘာလ ၁၃ ရက္။ ဂဵပန္က ဴမန္မာဴပည္သိုႚ မိမိ ကူညီ ေထာက္ပံ့ ေနမႁကို တိုင္းဴပည္ အေဴခအေန မေအးမခဵင္း ရပ္စဲ ထားမည္ဟု ေဳကညာ လိုက္သည္။ ဆႎၬ ဴပပၾဲမဵား ဆက္လက္ ဴဖစ္ပၾားသည္။
စက္တင္ဘာလ ၁၆ ရက္။ စုစုေပၝင္း အင္အား တသိန္း ရႀစ္ေသာင္း ရႀိေသာ စစ္တပ္ကို မဆလ ပၝတီမႀ ႎႁတ္ထၾက္ခၾင့္ ဴပႂေဳကာင္း အစိုးရက ေဳကညာသည္။ ကာကၾယ္ေရး ဝန္႒ကီး ဌာန အဴပင္ ဘက္တၾင္ ဆႎၬ ဴပသူမဵားႎႀင့္ စစ္သားမဵား ထိပ္တိုက္ ရင္ဆိုင္မႁ ဴဖစ္ပၾားသည္။ ဦးေအာင္႒ကီးႎႀင့္ အဴခား ပုဂၢိႂလ္မဵားက အေဴခအေနကို ထိန္း၍ လူစုခၾဲ ေပးလိုက္သည္။ စစ္သားမဵား ဴပန္႟ုပ္ သၾားဳကသည္။
စက္တင္ဘာလ ၁၇ ရက္။ ကုန္သၾယ္ေရး ဝန္႒ကီး ဌာန အေပၞမႀ ေသနတ္ဴဖင့္ ပစ္ခတ္ ခဲ့ေသာ စစ္သား ႎႀစ္ဆယ့္ေလးဦး စလံုးမႀာ ေနာက္ဆံုးတၾင္ လက္နက္ ခဵလိုက္သည္။ အစိုးရက ႎႁတ္ထၾက္ ေပးရန္ႎႀင့္ ဳကားဴဖတ္ အစိုးရ ဖၾဲႚစည္း ေပးရန္ ဴငင္းဆန္ ခဲ့သဴဖင့္ ဆႎၬဴပမႁမဵား ပို၍ ဴပင္းထန္ လာသည္။ ေကဵာင္းသား အခဵိႂႚမႀာ လူမဵႂိးစု သူပုန္မဵား ထံမႀ စစ္သင္တန္းမဵား တက္ေရာက္ ႎိုင္ရန္ႎႀင့္ လက္နက္မဵား ရရႀိရန္ အတၾက္ ထိုင္းနယ္စပ္ ေဒသ မဵားသိုႚ စတင္၍ ထၾက္ခၾာ သၾားဳကသည္။
စက္တင္ဘာလ ၁၈ ရက္။ ဆႎၬဴပပၾဲမဵား ဆက္လက္ ဴဖစ္ပၾားသည္။ ညေန ၄ နာရီတၾင္ ဗိုလ္ခဵႂပ္႒ကီး ေစာေမာင္က စစ္တပ္မႀ အာဏာကို လၿဲေဴပာင္း ယူလိုက္႓ပီး ႎိုင္ငံေတာ္ ႓ငိမ္ဝပ္ ပိဴပားမႁ တည္ေဆာက္ေရး အဖၾဲႚကို ဖၾဲႚစည္း လိုက္ေဳကာင္း ေရဒီယိုမႀ ေဳကညာသည္။ ညဘက္တၾင္ ဴပည္သူမဵားက တားဆီး ပိတ္ဆိုႚမႁမဵား ခဵထား လိုက္႓ပီး လ႖ပ္စစ္ ဝၝယာ ႒ကိႂးမဵားကို ဴဖတ္ေတာက္ကာ လမ္းမီးေမႀာင္ ခဵထားဴခင္းဴဖင့္ အဴပင္ မထၾက္ရ အမိန္ႚကို ဆန္ႚကဵင္ ဳကသည္။ စစ္တပ္က ဆႎၬ ဴပသူမဵားအား ပစ္ခတ္သည္။ လူ ၄ ဦးထက္ ပို၍ စုေဝးဴခင္း မဴပႂရန္ အမိန္ႚထုတ္ တားဴမစ္ လိုက္သည္။
စက္တင္ဘာလ ၁၉ ရက္။ လမ္းမဵား ေပၞတၾင္ စစ္တပ္ႎႀင့္ ဆႎၬ ဴပသူမဵား၏ တိုက္ခိုက္ပၾဲမဵား ဆက္လက္ ဴဖစ္ပၾားလဵက္ ရႀိသည္။ ရာေပၝင္း မဵားစၾာေသာ ဴပည္သူမဵား လံုဴခံႂေရး တပ္ဖၾဲႚဝင္ မဵား၏ ပစ္ခတ္ဴခင္း ခံရသည္။ ႓မိႂႚေပၞေဴပာက္ကဵား မဵားက ရန္ကုန္ ႓မိႂႚလယ္ရႀိ မိုက္က႟ိုေဝ့ဗ္ (microwave antenna) ေဳကးနန္း တိုင္ကို ဒံုးကဵည္ဴဖင့္ ပစ္ခတ္သည္။ ႎိုင္ငံေတာ္ ႓ငိမ္/ပိက ဴပည္သူႚ လၿတ္ေတာ္၊ ႎိုင္ငံေတာ္ ေကာင္စီႎႀင့္ အဴခား အာဏာပိုင္ အဖၾဲႚအစည္း မဵားကို ဖဵက္သိမ္း လိုက္သည္။
စက္တင္ဘာလ ၂၀ ရက္။ ဗိုလ္ခဵႂပ္ ေစာေမာင္၏ ႓ငိမ္/ပိ အဖၾဲႚက ကိုယ္ပိုင္ အစိုးရ ဖၾဲႚလိုက္သည္။ ဗိုလ္ခဵႂပ္ ေစာေမာင္သည္ ဝန္႒ကီးခဵႂပ္၊ ႎိုင္ငံဴခားေရး ဝန္႒ကီးႎႀင့္ ကာကၾယ္ေရး ဝန္႒ကီး ဴဖစ္လာသည္။
စက္တင္ဘာလ ၂၃ ရက္။ အစုလိုက္ အဴပံႂလိုက္ သတ္ဴဖတ္မႁ မဵားကို ကန္ႚကၾက္သည့္ အေနဴဖင့္ အေမရိကန္ ဴပည္ေထာင္စုက ကူညီ ေထာက္ပံ့မႁ မဵားကို ဴဖတ္ေတာက္ လိုက္သည္။ ထိုင္းနယ္စပ္ အနီး KNU သူပုန္ စခန္း မဵားတၾင္ ေကဵာင္းသား အခဵႂိႚ စစ္သင္တန္း စတင္ တက္ေရာက္ ဳကသည္။
စက္တင္ဘာလ ၂၄ ရက္။ ဦးေအာင္႒ကီး၊ ဦးတင္ဦးႎႀင့္ ေဒၞေအာင္ဆန္းစုဳကည္ တိုႚက အမဵႂိးသား ဒီမိုကေရစီ အဖၾဲႚခဵႂပ္ကို ဖၾဲႚစည္း လိုက္သည္။ ဒီမိုကေရစီ လုိလားသည့္ ဆႎၬဴပသူ မဵားကို အစုလိုက္ ဖမ္းဆီးဴခင္းႎႀင့္ လ႖ႂိႚဝႀက္စၾာ ညၟဥ္းပမ္း သတ္ဴဖတ္မႁမဵား ႎိုင္ငံအႎႀံႚ ဴပႂလုပ္ လာသည္။ ထိုင္း ေလေဳကာင္း ကုမၯဏီမႀ ရန္ကုန္သိုႚ ပဵံသန္းမႁကို ဴပန္လည္ စတင္ လိုက္သည္။ ကၾန္ဴမႃနစ္ သူပုန္မဵားက တ႟ုတ္ နယ္စပ္ အနီးရႀိ မိုင္းယန္း႓မိႂႚကို သိမ္းပိုက္ လိုက္႓ပီး ရက္အနည္းငယ္ဳကာ ထိန္းထား ႎိုင္ခဲ့သည္။ ဴပင္းထန္ေသာ တိုက္ပၾဲမဵား အဆိုပၝ ေနရာ တဝိုက္၌ ရက္သတၨပတ္ေပၝင္း မဵားစၾာ ဴဖစ္ပၾား ခဲ့သည္။
စက္တင္ဘာလ ၂၆ ရက္။ မဆလ ပၝတီသည္ တိုင္းရင္းသား စည္းလံုး ညီႌၾတ္ေရး ပၝတီ ဴဖစ္လာသည္။ ဥေရာပ ဘံုေစဵး အဖၾဲႚ (European Community) က သတ္ဴဖတ္မႁမဵား ရပ္တန္ႚကာ ဒီမိုကေရစီ တည္ေဆာက္ရန္ ဴမန္မာ အစိုးရအား ေတာင္းဆို လိုက္သည္။
စက္တင္ဘာလ ၂၇ ရက္။ အမဵႂိးသား ဒီမိုကေရစီ အဖၾဲႚခဵႂပ္က ႎိုင္ငံေရး ပၝတီ အဴဖစ္ မႀတ္ပံု တင္လိုက္သည္။
စက္တင္ဘာလ ၂၈ ရက္။ ႓ဗိတိသ႖ ႎိုင္ငံဴခားေရး ဝန္႒ကီး ဆာဂဵက္ဖရီ ေဟာင္း (Sir Geoffrey Howe) က ကုလ သမဂၢတၾင္ မိန္ႚခၾန္း ေဴပာဳကား ခဲ့ရာ၌ ဴမန္မာဴပည္မႀ လူမဆန္စၾာ သတ္ဴဖတ္မႁမဵား အေပၞ စိုးရိမ္မိေဳကာင္း ဴပင္းထန္ေသာ စကားလုံးမဵား သံုး၍ ေဴပာဳကားသည္။
ေအာက္တိုဘာလ ၁ ရက္။ ယူနီဆက္ (UNICEF) ႎႀင့္ ႎိုင္ငံ တကာ ဳကက္ေဴခနီ အဖၾဲႚ႒ကီးက ဴမန္မာဴပည္သိုႚ ေလေဳကာင္းဴဖင့္ ေဆးဝၝးမဵား တင္ပိုႚ ေပးသည္။ ေကဵာင္းသား တေသာင္း ခန္ႚႎႀင့္ အဴခား ဒီမိုကေရစီ လိုလားေသာ ဆႎၬ ဴပသူမဵားသည္ ထိုင္း၊ တ႟ုတ္၊ အႎိၬယႎႀင့္ ဘဂႆလားေဒ့ရႀ္ နယ္စပ္ ေဒသ မဵားသိုႚ ထၾက္ေဴပး လာဳကသည္။
ေအာက္တိုဘာလ ၃ ရက္။ အေထၾေထၾ သပိတ္ ႓ပိႂကၾဲ သၾားသည္။ အစိုးရက ဝန္ထမ္းမဵား အလုပ္ခၾင္သိုႚ ဝင္ေရာက္ရန္ႎႀင့္ မလိုက္နာ ပၝက အလုပ္မႀ ထုတ္ပယ္မည္ (သိုႚမဟုတ္) အဴခား အဴပစ္ ေပးမည္ဟု ႓ခိမ္းေဴခာက္၍ အလုပ္ခၾင္သိုႚ ဴပန္လည္ ဝင္ေရာက္ ေစသည္။
ေအာက္တိုဘာလ ၆ ရက္။ စစ္တပ္ အတၾက္ လက္နက္ ခဲယမ္းမဵား သေဘာႆဴဖင့္ စကႆာပူမႀ ေရာက္လာသည္။ စစ္တပ္က ရန္ကုန္႓မိႂႚမႀ ဴပည္သူ မဵားအား လူမဵႂိးစု သူပုန္မဵားကို တိုက္ခိုက္ရာတၾင္ ေပၞတာ အဴဖစ္ အတင္းအဳကပ္ ေစခိုင္းမႁ စတင္ ဴပႂလုပ္သည္။ အာဏာသိမ္း အ႓ပီး၌ နယ္စပ္သိုႚ ထၾက္ေဴပး သၾားခဲ့သူမဵား အညံ့ခံ၍ ဴပန္လည္ ဝင္ေရာက္ လာႎိုင္ရန္ နယ္စပ္ ေဒသ မဵားတၾင္ ႒ကိႂဆိုေရး စခန္း ၂၇ ခုကို ဖၾင့္လႀစ္ လိုက္သည္။ စစ္တပ္က ေကဵာင္းသားမဵား ႎိုဝင္ဘာလ ၁၈ ရက္ေနႚ ေနာက္ဆံုး ထား၍ ႒ကိႂဆိုေရး စခန္း မဵားသိုႚ ေရာက္မလာ ဳကလ႖င္ ၎တိုႚအား သူပုန္ အဴဖစ္ သတ္မႀတ္ မည္ဟု ေဴပာဳကား လိုက္သည္။
ေအာက္တိုဘာလ ၇ ရက္။ ဂဵပန္က ယူနီဆက္မႀ တဆင့္ ဴမန္မာဴပည္သိုႚ အေရးေပၞ ကူညီ ေထာက္ပံ့မႁကို ေပးအပ္ သၾားမည္ဟု ေဳကညာသည္။ ဴမန္မာႎိုင္ငံ ကုလ သမဂၢ အ႓မဲတမ္း ကိုယ္စားလႀယ္ ေမာင္ေမာင္႒ကီးက လၾတ္လပ္႓ပီး တရားမ႖တေသာ ေ႟ၾးေကာက္ပၾဲ ဴပႂလုပ္ ေပးမည္ဟု ကတိ ဴပႂခဲ့သည္။ ဒီမိုကေရစီ လိုလားေသာ ဆႎၬဴပသူ မဵားကို ဖမ္းဆီးဴခင္းႎႀင့္ တိတ္တဆိတ္ ညၟဥ္းပမ္း သတ္ဴဖတ္မႁမဵား ဆက္လက္ ဴဖစ္ပၾား ေနသည္။ စစ္တပ္က ဳသဂုတ္လႎႀင့္ စက္တင္ဘာလ အတၾင္းက ဴဖစ္ပၾား ခဲ့ေသာ ဆႎၬဴပပၾဲ မဵားတၾင္ ပၝဝင္ ခဲ့သည့္ ရာေပၝင္း မဵားစၾာေသာ ဝန္ထမ္း မဵားကို အလုပ္မႀ ဴဖႂတ္ပစ္ လိုက္သည္။
ေအာက္တိုဘာလ ၁၂ ရက္။ ေကအန္ယူ သူပုန္မဵားက ၁၉၈၄ ခုႎႀစ္ ဇန္နဝၝရီလတၾင္ စစ္တပ္က သိမ္းပိုက္ ခဲ့ေသာ ထိုင္းနယ္စပ္ အနီးရႀိ သူတိုႚ၏ စခန္းေဟာင္း မယ္သေဝၝကို ဴပန္လည္ သိမ္းပိုက္ လိုက္သည္။
ေအာက္တိုဘာလ ၁၇ ရက္။ ဳသဂုတ္လ ကတည္းက ပိတ္ခဲ့ေသာ ရန္ကုန္႓မိႂႚမႀ ဘဏ္တိုက္ မဵားကို ဴပန္လည္ ဖၾင့္လႀစ္ လိုက္သည္။
ေအာက္တိုဘာလ ၂၆ ရက္။ ေ႟ၿတိဂံု ဘုရား အဴပင္ ဘက္တၾင္ ေကဵာင္းသားမဵား စု႟ံုး ဳက႓ပီး အစိုးရ ဆန္ႚကဵင္သည့္ ေ႔ကးေဳကာ္သံ မဵားကို ေအာ္ဟစ္ ဳကသည္။ စစ္တပ္ ေရာက္လာသည့္ အခၝ ေကဵာင္းသား မဵားက လူစု ခၾဲလိုက္ ဳကသည္။
ေအာက္တိုဘာလ ၃၀ ရက္။ လံုဴခံႂေရး တပ္သား မဵားက သူတိုႚ ေပဵာက္သၾားသည့္ ေသနတ္ မဵားကို သရက္ေတာ ေကဵာင္းတိုက္ အတၾင္းမႀ ဴပန္လည္ ေတၾႚရႀိ႓ပီ ဴဖစ္ေဳကာင္း ဴမန္မာ့ အသံမႀ ေဳကညာသည္။
ေအာက္တိုဘာလ ၃၀ ရက္ - ႎိုဝင္ဘာလ ၁၀ ရက္။ ေဒၞေအာင္ဆန္းစုဳကည္က ရႀမ္းဴပည္နယ္၊ ပဲခူး၊ မေကၾး၊ မႎၩေလးႎႀင့္ စစ္ကိုုင္းတိုင္း တိုႚရႀိ ႓မိႂႚ/႟ၾာ ၅၀ ေကဵာ္ တိုႚကို လႀည့္လည္၍ စည္း႟ံုးေရး ဆင္းရာ ေထာင္ေပၝင္း မဵားစၾာေသာ လူထု ပရိသတ္ မဵားက ေသာင္းေသာင္းဖဵဖဵ ႒ကိႂဆို ဳကသည္။
ေအာက္တိုဘာလ ၃၁ ရက္။ စစ္အစိုးရ အဖၾဲႚမႀ ဗိုလ္မႀႃး႒ကီး ေအဘယ္လ္က ဴမန္မာဴပည္ အေနႎႀင့္ ၂၆ ႎႀစ္ တာမ႖ ကုန္သၾယ္ေရး ခဵႂပ္ကိုင္မႁကို အဆံုး သတ္လိုက္ေဳကာင္း ေဳကညာသည္။ ဗိုလ္မႀႃး႒ကီး ေအဘယ္လ္က ႎိုင္ငံဴခားမႀ ရင္းႎႀီး ဴမၟႂပ္ႎႀံမႁ ကိုလည္း ႒ကိႂဆိုေဳကာင္း ထုတ္ေဖာ္ ေဴပာဆို လိုက္သည္။
ႎိုဝင္ဘာလ ၁ ရက္။ ႎိုင္ငံဴခားတၾင္ အမႁထမ္း ေနသူမဵားကို ဖယ္ရႀားဴခင္းမဵား စတင္သည္။ ႎိုင္ငံဴခားမႀ သံတမန္မဵား ကိုလည္း ဴပန္လည္ ေခၞယူ လိုက္သည္။
ႎိုဝင္ဘာလ ၂ ရက္။ မႀတ္ပုံတင္ ထားသည့္ ႎိုင္ငံေရး ပၝတီေပၝင္း ၄၃ ခုက နယ္စပ္ ေဒသမဵားမႀ ဴပန္လည္ ေရာက္ရႀိ လာေသာ ေကဵာင္းသား မဵားအား ဖမ္းဆီးဴခင္းႎႀင့္ ေႎႀာင့္ယႀက္ဴခင္း မဵားကို ကန္ႚကၾက္ လိုက္သည္။
ႎိုဝင္ဘာလ ၄ ရက္။ ႓ဗိတိန္ ႎိုင္ငံက ဴမန္မာ ႎိုင္ငံသိုႚ ေပးအပ္ ေနေသာ အကူအညီ မဵားကို ရပ္စဲ လိုက္သည္။
ႎိုဝင္ဘာလ ၅ ရက္။ ထိုင္းနယ္စပ္ ေဒသ တဝိုက္ရႀိ ေကဵာင္းသား မဵားက ကရင္ သူပုန္ စစ္စခန္းတၾင္ ဴပႂလုပ္ ခဲ့ေသာ အစည္းအေဝး တရပ္၌ ဴမန္မာႎိုင္ငံလံုး ဆိုင္ရာ ေကဵာင္းသားမဵား ဒီမိုကရက္တစ္ တပ္ဦး (မကဒတ) ေခၞ All Burma Students' Democratic Font (ABSDF) ကို ဖၾဲႚစည္း လိုက္သည္။
ႎိုဝင္ဘာလ ၈ ရက္။ ကင္ဘရာ႓မိႂႚရႀိ ဴမန္မာ သံ႟ံုးမႀ သံတမန္ ၃ ဦး ဳသစေဳတးလဵ ႎိုင္ငံ၌ ႎိုင္ငံေရး ခိုလံႁခၾင့္ ေတာင္းခံသည္။ အလုပ္ ဴဖႂတ္ဴခင္း၊ ဖမ္းဆီးဴခင္းႎႀင့္ ေခၞယူ စစ္ေဆး သုတ္သင္ဴခင္းမဵား ဆက္လက္ ဴပႂလုပ္လဵက္ ရႀိသည္။
ႎိုဝင္ဘာလ ၉ ရက္။ ရန္ကုန္႓မိႂႚတၾင္ ရဟန္းရႀင္မဵား ဦးစီး ကဵင္းပသည့္ ဆႎၬဴပပၾဲကို တားဆီးဴခင္း ခံရသည္။
ႎုိဝင္ဘာလ ၁၂ ရက္။ ထိုင္း အစိုးရက ထိုင္း ေကဵာင္းသားႎႀင့္ လူႚအခၾင့္အေရး အဖၾဲႚအစည္း မဵား၏ ေဝဖန္ ဴပစ္တင္မႁေဳကာင့္ ထိုင္း ဒုတိယ ႎိုင္ငံဴခားေရး ဝန္႒ကီး ပရာပတ္စ္လင္ပၝဖန္ ဴမန္မာ ႎိုင္ငံသိုႚ အလည္အပတ္ သၾားမည့္ ခရီးစဥ္ကို ဖဵက္လိုက္သည္။
ႎိုဝင္ဘာလ ၁၅ ရက္။ အေမရိကန္ လၿတ္ေတာ္မႀ ဒၝနာ႟ိုရာဗက္ခဵာ (Dana Rohrabacher) ထိုင္း နယ္စပ္ရႀိ ေသေဘာဘိုး စခန္းသိုႚ သၾား႓ပီး စိတ္ဓာတ္ အရ လည္းေကာင္း၊ ႎိုင္ငံေရး အရ လည္းေကာင္း ကူညီ အားေပးရန္ ကတိ ေပးလိုက္သည္။
ႎိုဝင္ဘာလ ၁၆ ရက္။ နယ္စပ္သိုႚ ထၾက္ေဴပး သၾားေသာ ေကဵာင္းသား မဵားကို ဴပန္လက္ခံရန္ သတ္မႀတ္ရက္ အခဵိန္ ကာလကို ႎႀစ္ကုန္သည္ အထိ တိုးဴမၟင့္ ေပးလိုက္သည္။
ႎုိဝင္ဘာလ ၁၉ ရက္။ အမဵႂိးသား ဒီမိုကေရစီ တပ္ေပၝင္းစုမႀ လူမဵိႂးစု သူပုန္၁၀ ဖၾဲႚ၊ ေဴမေအာက္ ေကဵာင္းသား အဖၾဲႚ ၁၂ ဖၾဲႚႎႀင့္ အတိုက္အခံ ပၝတီ အဖၾဲႚအစည္း မဵားသည္ ထိုင္းနယ္စပ္ အနီးရႀိ ကလယ္ေဒး စခန္းတၾင္ ေတၾႚဆံု ေဆၾးေႎၾး ဳက႓ပီး ဴမန္မာႎိုင္ငံ ဒီမိုကရက္တစ္ မဟာမိတ္ အဖၾဲႚ (Democratic Alliance of Burma, DAB) ကို ဖၾဲႚစည္း လိုက္သည္။ ဥကၠႉ အဴဖစ္ ေကအန္ယူ ေခၝင္းေဆာင္ ဗိုလ္ဴမ၊ ဒုဥကၠႉ အဴဖစ္ ကခဵင္ သူပုန္ ေခၝင္းေဆာင္ ဘရမ္ဆိုင္း တိုႚအား ေ႟ၾးခဵယ္ တင္ေဴမၟာက္ ဳကသည္။
ႎိုဝင္ဘာလ ၂၂ ရက္။ ထိုင္း အစိုးရက ေစာေမာင္ အာဏာ သိမ္း႓ပီးေနာက္ ထၾက္ေဴပး ခဲ့ေသာ ေကဵာင္းသား မဵားကို ထိုင္းႎိုင္ငံ၌ ယာယီ ခိုလံႁခၾင့္ ေပးလိုက္သည္။
ႎိုဝင္ဘာလ ၂၄ ရက္။ မေလးရႀား ႎိုင္ငံ သံအမတ္သည္ သူ၏ သံတမန္ ခန္ႚအပ္လၿာကို ဗိုလ္ခဵႂပ္ ေစာေမာင္ အစိုးရအား ေပးအပ္ ခဲ့သဴဖင့္ စစ္အစိုးရႎႀင့္ ပထမဦးဆံုး ဆက္သၾယ္ေသာ ႎိုင္ငံ ဴဖစ္လာသည္။
ႎိုဝင္ဘာလ ၃၀ ရက္။ စစ္အစိုးရသည္ ႎိုင္ငံဴခားေငၾ ရရႀိႎိုင္ရန္ ၎၏ ႎိုင္ငံဴခား ရင္းႎႀီးဴမၟႂပ္ႎႀံမႁ ဥပေဒကို ေဳကညာ ခဲ့သည္။
ဒီဇင္ဘာလ ၃ ရက္။ ဦးေအာင္႒ကီးသည္ အမဵႂိးသား ဒီမိုကေရစီ အဖၾဲႚခဵႂပ္က ကၾန္ဴမႃနစ္ဟု စၾပ္စၾဲဴခင္း ခံရေသာ သူ ၈ ဦးကို ထုတ္ပယ္ရန္ ဴငင္းဆန္ ခဲ့သဴဖင့္ ထို အဖၾဲႚခဵႂပ္မႀ ႎႁတ္ထၾက္ လိုက္သည္။
ဒီဇင္ဘာလ ၁၀ ရက္။ အမဵႂိးသား ဒီမိုကေရစီ အဖၾဲႚခဵႂပ္ ဥကၠႉ အဴဖစ္ ဦးတင္ဦးအား ေ႟ၾးခဵယ္ တင္ေဴမၟာက္ လိုက္သည္။
ဒီဇင္ဘာလ ၁၄ ရက္။ ထိုင္းႎိုင္ငံ စစ္ဦးစီးခဵႂပ္ ဗိုလ္ခဵႂပ္႒ကီး ခဵာဗာလစ္ ေယာင္ခဵာယၾတ္ ဴမန္မာဴပည္သိုႚ သၾားေရာက္႓ပီး ထိုင္း - ဴမန္မာ နယ္စပ္ မဵားတၾင္ ေနထိုင္လဵက္ ရႀိသည့္ အစိုးရ ဆန္ႚကဵင္ေရး ေကဵာင္းသား မဵားကို ဴပန္လည္ ပိုႚေဆာင္ ေပးရန္ အတၾက္ အဴပန္အလႀန္ သေဘာဴဖင့္ ရရႀိခဲ့သည့္ ဴမန္မာ အစိုးရ၏ ရက္ေရာ လႀေသာ သစ္ခုတ္ခၾင့္ႎႀင့္ ငၝးဖမ္းခၾင့္မဵား ပိုက္၍ ထိုင္း ႎိုင္ငံသိုႚ ဴပန္လည္ ေရာက္ရႀိ လာသည္
ဒီဇင္ဘာလ ၁၆ ရက္။ ဦးေအာင္႒ကီးက ဴပည္ေထာင္စု အမဵႂိးသား ဒီမိုကေရစီ ပၝတီကို ထူေထာင္ လိုက္သည္။
ဒီဇင္ဘာလ ၁၈ ရက္။ ေဒၞေအာင္ဆန္းစုဳကည္ ဴမန္မာဴပည္ အေရႀႚေတာင္ပိုင္း ခရီးမႀ ရန္ကုန္သိုႚ ဴပန္ေရာက္ လာသည္။ ထိုေဒသ တၾင္လည္း ေဒသခံ ဴပည္သူ လူထု အမဵားစု၏ ေထာက္ခံ ႒ကိႂဆိုမႁ ရလာ ခဲ့သည္။
ဒီဇင္ဘာလ ၁၉ ရက္။ လုပ္သား ဴပည္သူႚ ေနႚစဥ္ သတင္းစာ ေခၝင္း႒ကီးပိုင္းတၾင္ ႎိုင္ငံေရး ပၝတီမဵား အေနႎႀင့္ လိုက္နာရမည့္ စည္းကမ္း၊ တရား ဥပေဒႎႀင့္ အစိုးရ အမိန္ႚ ထုတ္ဴပန္ ေဳကညာခဵက္ မဵားကို လိုက္နာ ဳကရန္ ဴဖစ္႓ပီး ဴပည္သူ မဵားကို ေသၾးထိုး လႁံႚေဆာ္ရန္ အခဵိန္ မဟုတ္ ေတာ့ေဳကာင္း ေရးသား လိုက္သည္။ ေဒၞေအာင္ဆန္းစုဳကည္က "သန္ႚရႀင္း႓ပီး တရား မ႖တတဲ့ ေ႟ၾးေကာက္ပၾဲ ဴဖစ္ႎိုင္ မဴဖစ္ႎိုင္ က႗န္မတိုႚ ေမးဳက ရပၝမယ္။ က႗န္မတိုႚက ဒၝကို ဆန္ႚကဵင္ ေနတာ ဴဖစ္ပၝတယ္" ဟု ဴပန္လည္ ေဴဖဳကားသည္။
ဒီဇင္ဘာလ ၂၁ ရက္။ ရန္ကုန္႓မိႂႚတၾင္ ဒီဇင္ဘာလ ၁၄ ရက္ေနႚက ဗိုလ္ခဵႂပ္႒ကီး ေစာေမာင္ႎႀင့္ ဗိုလ္ခဵႂပ္႒ကီး ခဵာဗာလစ္ ေယာင္ခဵာယၾတ္တိုႚ ရခဲ့သည့္ သေဘာ တူညီမႁ၏ တစိတ္ တေဒသ အဴဖစ္ ထိုင္း နယ္စပ္မႀ ေကဵာင္းသား မဵားအား ဴမန္မာဴပည္ ဴပန္ပိုႚရန္ အတၾက္ ထိုင္းႎိုင္ငံ တာ့ခ္ေလဆိပ္ အနီး၌ ႒ကိႂဆိုေရး စခန္း တခု ဖၾင့္လႀစ္ လိုက္သည္။ အစိုးရ စစ္တပ္မႀ မယ္သေဝၝ ကရင္ သူပုန္ စခန္းကို ဴပန္လည္ သိမ္းပိုက္ လိုက္သည္။
ဒီဇင္ဘာလ ၂၆ ရက္။ ပထမ အသုတ္ ဴဖစ္ေသာ ဴမန္မာ ေကဵာင္းသား ၈၀ ကို ထိုင္းႎိုင္ငံ တာ့ခ္႓မိႂႚမႀ ရန္ကုန္႓မိႂႚသိုႚ ေလေဳကာင္းဴဖင့္ ပိုႚေဆာင္ ေပးလိုက္သည္။
ဒီဇင္ဘာလ ၂၇ ရက္။ ဗိုလ္ခဵႂပ္ ေအာင္ဆန္း၏ ဇနီးႎႀင့္ ေဒၞေအာင္ဆန္းစုဳကည္၏ မိခင္ ဴဖစ္သူ ေဒၞခင္ဳကည္ (အသက္- ၇၆ ႎႀစ္) ရန္ကုန္႓မိႂႚ၌ ကၾယ္လၾန္သည္။ ထိုင္း အစိုးရက ဴမန္မာ အစိုးရအား ထိုင္းေလေဳကာင္း ပိုက္နက္ ထဲတၾင္ ေလယာဥ္ပဵံဴဖင့္ နယ္စပ္ ေဒသ မဵားကို ေကာင္းကင္ ဓာတ္ပံု ႟ိုက္ႎိုင္ရန္ ၁၉၈၉ ခုႎႀစ္ မတ္လ ၃၁ ရက္ေနႚထိ ခၾင့္ဴပႂ လိုက္သည္။
သခင္႟ႁေမာင္ (ခ) ဗိုလ္ခဵႂပ္႒ကီး ေနဝင္း (၁၉၁၀ - ၂၀၀၂)
ဴပည္ေထာင္စု ဴမန္မာႎိုင္ငံအား (၂၆) ႎႀစ္တုိင္တုိင္ အာဏာရႀင္ စနစ္ဴဖင့္ အုပ္ခဵႂပ္သၾား႓ပီး ကမာၲႛ အဆင္းရဲဆံုး ႎိုင္ငံအဆင့္ (LDC) သိုႛ တၾန္းပိုႛခဲ့သူ၊ ယေနႛ ဴမန္မာႎိုင္ငံတၾင္ တည္ရႀိေနသည့္ လက္နက္ဴဖင့္ ရက္ရက္စက္စက္ ဴခယ္လႀယ္အုပ္ခဵႂပ္သည့္ စစ္အာဏာရႀင္ အုပ္ခဵႂပ္ေရး စနစ္ကို အခိုင္အမာ အုတ္ဴမစ္ ခဵသၾားေလသူ၊ အာဏာရႀင္႒ကီး သခင္႟ႁေမာင္ (ေခၞ) ဗိုလ္ခဵႂပ္႒ကီး ေနဝင္း (၁၉၁၀ - ၂၀၀၂) အေဳကာင္း ဴဖစ္ပၝတယ္။
သခင္႟ႁေမာင္ (ခ) ဗိုလ္ခဵႂပ္႒ကီး ေနဝင္း (၁၉၁၀ - ၂၀၀၂)
အသက္ (၉၀) ဴပည့္ခဵိန္တၾင္ အာဏာရႀင္အို႒ကီး သခင္႟ႁေမာင္ (ခ) ေနဝင္း (၁၉၁၀ - ၂၀၀၂) ကို သမီးဴဖစ္သူ စႎၬာဝင္းႎႀင့္အတူ ေတၾႚရပံု။
သခင္႟ႁေမာင္ (ခ) ဗိုလ္ခဵႂပ္႒ကီး ေနဝင္း (၁၉၁၀ - ၂၀၀၂)
သခင္႟ႁေမာင္၊ (ခ) ဗိုလ္ေနဝင္း၊ ဴပည္႓မိႂႚ အနီးရႀိ ေပၝင္းတလည္႓မိႂႚ၌ ၆ ဇူလိုင္ ၁၉၁၀ ဴပည့္ႎႀစ္တၾင္ (ရဲေဘာ္ သံုးကဵိပ္၊ ေကဵာ္႓ငိမ္း၊ ပထမအ႒ကိမ္၊ ၁၉၉၈။) ေမၾးဖၾားသည္။ ကို႟ႁေမာင္သည္ ဂဵပ္ဆင္ ေကာလိပ္တၾင္ တက္ေရာက္ ပညာသင္ဳကားခၾင့္ ရခဲ့ေသာ္လည္း ၁၉၃၁ ခုႎႀစ္တၾင္ ဘၾဲႚမရဘဲ ေကဵာင္းထၾက္ခဲ့ရ႓ပီး၊ ယခင္ခဵာခဵီလမ္း (ယခု ကိုယ့္မင္းကိုယ္ခဵင္းလမ္း) ရႀိ ရန္ကုန္႓မိႂႚ၊ ဆင္ေဴခဖုံး ရပ္ကၾက္ စာတုိက္ခၾဲတခုတၾင္ အငယ္တန္းစာေရးေလး ဴဖစ္ခဲ့သည္။ ထိုသိုႛ စာတိုက္စာေရး၊ ထုိႛေနာက္ သခင္ဗစိန္၊ သခင္ထၾန္းအုပ္တုိႛ၏ ေနာက္လုိက္ ဘဝမႀ ရဲေဘာ္သံုးကဵိပ္ဝင္ ဴဖစ္လာ႓ပီး၊ ၁၉၄၃ ခုႎႀစ္မႀ ၁၉၄၅ ခုႎႀစ္ အထိ ဴမန္မာ့ အမဵႂိးသား တပ္မေတာ္၏ စစ္ဦးစီးမႀႃး ဴဖစ္သည္။
၁၉၁၁ ခုႎႀစ္တၾင္ ေမၾးဖၾားခဲ့သည့္ တ႟ုတ္-ဴမန္မာ ကဴပားဴဖစ္သူ ငယ္နာမည္ ႟ႁေမာင္ (ေခၞ) ဦးေနဝင္းသည္ ဦးႎုထက္ ၄ ႎႀစ္ငယ္႓ပီး ဦးေအာင္ဆန္းထက္ ၅ ႎႀစ္႒ကီးသူ ဴဖစ္သည္။ ဖက္ဆစ္ဂဵပန္ ေတာ္လႀန္ေရး ႓ပီးေနာက္ အမဵိႂးသား ေခၝင္းေဆာင္႒ကီး ဗိုလ္ခဵႂပ္ေအာင္ဆန္းက ႎိုင္ငံေရးကုိ ေဇာက္ခဵလုပ္ႎိုင္ရန္ အတၾက္ ဗမာ့ တပ္မေတာ္မႀ ႎႁတ္ထၾက္သၾားေသာ အခၝ မဟာမိတ္ တပ္ေပၝင္းစု ေသနာပတိခဵႂပ္ 'ေလာဒ့္လူးဝစ္ ေမာင့္ဘက္တန္' အား ဴမန္မာ့ တပ္မေတာ္သစ္တၾင္ ဴမန္မာတိုႛဘက္မႀ ထိပ္တန္း ရာထူး ေနရာအတၾက္ ဗိုလ္လကဵ္ာကို ေထာက္ခံ အမည္ ေပးခဲ့သည္။ ဗိုလ္ေနဝင္းကို မဟုတ္ခဲ့ေခဵ။ တခဵိန္တည္း၌ပင္ ဗိုလ္လကဵ္ာ၏ လုပ္ေဖာ္ကိုင္ဖက္ ေနရာကို ယူရန္အတၾက္ အ႓မဲတမ္း ဗမာ့တပ္မေတာ္မႀ အဆင့္အဴမင့္ဆံုး ကရင္ အရာရႀိ ဴဖစ္သည့္ ဗိုလ္မႀႃး႒ကီး ဳကာဒိုးကို ခန္ႛအပ္ရန္ စဥ္းစား ေပးေစလိုေဳကာင္း ေမတၨာ ရပ္ခံခဲ့ေလသည္။
ထိုႛေဳကာင့္ ရဲေဘာ္သံုးကဵိပ္ အဖၾဲႚဝင္ ဴဖစ္ပင္ ဴဖစ္ေသာ္ဴငားလည္း ဦးေနဝင္းသည္ ၁၉၄၆ ခုႎႀစ္၊ ေနာက္ပိုင္းကဵမႀသာ ယႀဥ္႓ပိင္သူမဵားကို ရက္ရက္စက္စက္ ဖယ္ရႀား႓ပီး ထိပ္ပိုင္းေနရာသိုႛ မရမေန စတင္ တက္လႀမ္းလာႎုိင္ခဲ့ဴခင္း ဴဖစ္သည္။ ၁ ဳသဂုတ္လ ၁၉၄၈ တၾင္ ေနဝင္းအား ဒု-စစ္ဦးစီးခဵႂပ္ႎႀင့္ ဒု-ေသနာပတိ (တပ္ေပၝင္းစု) အဴဖစ္ ခန္ႛအပ္ခဲ့႓ပီး၊ ၁၃ ဳသဂုတ္တၾင္ 'ဗိုလ္ခဵႂပ္' အဆင့္သိုႛ ရာထူး တုိးဴမၟင့္ေပးခဲ့သည္။ ၁ ေဖေဖာ္ဝၝရီ ၁၉၄၉ တၾင္မႀ ဗမာ့ တပ္မေတာ္ စစ္ေသနာပတိခဵႂပ္ အဴဖစ္ တာဝန္ ေပးအပ္ခဲ့႓ပီး၊ ၃ မတ္မႀာမႀ ဒုတိယ ဗိုလ္ခဵႂပ္႒ကီး အဆင့္ ရာထူး ရခဲ့သည္။ ၁ ဇန္နဝၝရီ ၁၉၅၆ တၾင္ ဗိုလ္ခဵႂပ္႒ကီး ရာထူး တုိးဴမၟင့္ေပးဴခင္း ခံရသည္။
ထိုႛအဴပင္ လၾတ္လပ္ေရး ရ႓ပီးေနာက္ ကၾန္ဴမႃနစ္မဵား၊ ဴပည္သူႛ ရဲေဘာ္မဵား ေတာခိုသၾား႓ပီး အမႀတ္ (၁) ႎႀင့္ အမႀတ္ (၃) ဗမာ့ လက္နက္ကိုင္တပ္မဵား ပုန္ကန္ထ႔ကသည့္ အခဵိန္တၾင္ ဗိုလ္ေနဝင္း၏ အမႀတ္ (၄) ဗမာ့ လက္နက္ကိုင္တပ္သည္ အစိုးရ အတၾက္ တခုတည္းေသာ မီႀခိုအားထားရာ အဓိကမၸိႂင္ ႒ကီးဴဖစ္လာခဲ့သည္။ သိုႛေသာ္လည္း ႎုိင္ငံေတာ္ ကာကၾယ္ေရးကို တဴပည္လံုး ဴဖန္ႛကဵက္ထားႎုိင္ရန္ အတၾက္ ဦးတင္ထၾဋ္၏ ဴပည္ေထာင္စု အရန္ တပ္ဖၾဲႚမဵား ကဲ့သိုႛေသာ တပ္ဖၾဲႚ အသစ္မဵားကိုထူေထာင္ခဲ့ရသည္။
ထိုႛေနာက္ ၁၉၄၉ ခုႎႀစ္မႀ ၁၉၇၂ ခုႎႀစ္ အထိ တပ္မေတာ္၏ ကာကၾယ္ေရး ဦးစီးခဵႂပ္ အဴဖစ္ ေဆာင္႟ၾက္ကာ၊ ၁၉၆၂ ခုႎႀစ္တၾင္ စစ္တပ္ဴဖင့္ ႎိုင္ငံေတာ္ အာဏာကို သိမ္းယူခဲ့သည္။ ထိုႛေဳကာင့္ ၁၉၆၂ ခုႎႀစ္မႀ ၁၉၇၄ ခုႎႀစ္ အထိ ေတာ္လႀန္ေရး ေကာင္စီ၏ ဥကၠႉ အဴဖစ္ လည္းေကာင္း၊ ၁၉၇၄ ခုႎႀစ္မႀ ၁၉၈၁ ခုႎႀစ္ အထိ ဆိုရႀယ္လစ္ႎိုင္ငံ သမၳတ အဴဖစ္ လည္းေကာင္း၊ ၁၉၆၂ ခုႎႀစ္မႀ ၁၉၈၈ ခုႎႀစ္ အထိ ဴမန္မာ့ ဆိုရႀယ္လစ္ လမ္းစဥ္ပၝတီ၏ ဥကၠႉ အဴဖစ္ လည္းေကာင္း၊ ႓ပိႂင္ဝံ့သူ မရႀိ ေဆာင္႟ၾက္ခဲ့သည္။
ဴမန္မာ့ ဆုိရႀယ္လစ္ လမ္းစဥ္ပၝတီ ဥကၠႉ ရာထူးမႀ ေနာက္ဆုံး ႎုတ္ထၾက္သည့္ ၁၉၈၇ ခုႎႀစ္၊ ဇူလုိင္လ ၂၃ ရက္ေနႛ တုိင္ေအာင္ ဗိုလ္ခဵႂပ္႒ကီး ေနဝင္း၏ (၂၆) ႎႀစ္တာ အာဏာရႀင္ အုပ္စုိးမုိးမႁ ကာလ အတၾင္း ပထမဆုံးမႀ ေနာက္ဆုံးအထိ ဗိုလ္ခဵႂပ္႒ကီး ေနဝင္းသည္ မည္သုိႛေသာ ႓ပိင္ဆုိင္မႁႎႀင့္ ဆန္ႛကဵင္မႁကုိမ႖ လက္သင့္ မခံခဲ့ေခဵ။ သူ အာဏာရယူ႓ပီး မဳကာမီပင္ ရန္ကုန္ တကၠသုိလ္ ေကဵာင္းသားမဵားက အနည္းငယ္မ႖ ဆန္ႛကဵင္မႁ ဴပႂရာတၾင္ သူ၏ အမိန္ႛအာဏာကုိ သူက ေဳကညာဴပခဲ့သည္။ သူ၏ လက္မ႟ၾံႚ စစ္ဗိုလ္ ဗိုလ္မႀႃး႒ကီး စိန္လၾင္က သူ၏ အမိန္ႛ (တပ္မေတာ္ကုိ ထိလာရင္ ဓားဓားခဵင္း၊ လႀံလႀံခဵင္း ရင္ဆုိင္မယ္) အတုိင္း လက္နက္မဲ့ ေကဵာင္းသား လူငယ္မဵားကုိ ရာႎႀင့္ခဵီ၍ သတ္ဴဖတ္ ပစ္ခဲ့သည္။ အမႀန္မႀာမူ သူႛကုိ ထိလာလ႖င္ တုံႛဴပန္ လက္စားေခဵရန္ ဆုိလုိရင္း ဴဖစ္သည္။ ဇူလုိင္လတၾင္ ရာထူးမႀ ႎုတ္ထၾက္ေသာ အခၝတၾင္လည္း "တႎုိင္ငံလံုးက လူထုေတၾကိုေဴပာမယ္၊ ဆူဆူပူပူ လုပ္လိုႛ ရႀိရင္ေတာ့ စစ္တပ္ ဆိုတာ ပစ္ရင္ မႀန္ေအာင္ပစ္တယ္" ဟု အားကုိးရာမဲ့ တုိင္းသူဴပည္သားမဵားအား ႒ကိမ္းဝၝး၍ စစ္တပ္အား လမ္းႌၿန္ သၾားခဲ့ေသးသည္။ ေနာက္ ၂ လ အတၾင္းတၾင္ 'သတ္မေတာ္' အဴဖစ္ သူေဴပာင္းလဲခဲ့ေသာ တပ္မေတာ္သည္ မိမိတုိႛ ေသၾးရင္းသားရင္း ဴပည္သူမဵားကုိ ေထာင္ႎႀင့္ခဵီ၍ မညၟာမတာ သတ္ဴဖတ္ပစ္႓ပီး သူႛ မိန္ႛဳကားခဵက္ကို ခဵက္ခဵင္း အေကာင္အထည္ေဖာ္ အတည္ဴပႂေပးခဲ့သည္။
အာဏာရႀင္က သူ၏ မဆလ ဥကၠႉ ရာထူးႎႀင့္ ဗိုလ္ခဵႂပ္႒ကီး စန္းယု ႎုတ္ထၾက္ေပးထားေသာ သမၳတ ရာထူးတုိႛကုိ သူ၏ အရင္းႎႀီးဆုံး ဴခံေပၝက္မဵား ဴဖစ္သည့္ ပထမဦးစၾာ စိန္လၾင္ (၂၀ ရက္ သက္တမ္း) ႎႀင့္ ထုိႛေနာက္ ေဒၝက္တာေမာင္ေမာင္ (၃၀ ရက္ သက္တမ္း) တုိႛထံ မသိ႓မဲ မသိဘာသာဴဖင့္ လက္လၿဲေပးခဲ့သည္။ ႎုိင္ငံသားမဵားက အုံ႔ကလာရာတၾင္ ေနဝင္းကုိယ္တုိင္ တပ္မေတာ္၏ ထိပ္ပုိင္း ဗိုလ္ခဵႂပ္မဵားႎႀင့္ အရာရႀိမဵားကုိ ဆင့္ေခၞ႓ပီး အဴမင့္ဆုံး ရာထူးရႀင္ ဗိုလ္ခဵႂပ္႒ကီး ေစာေမာင္ကုိ စက္တင္ဘာ ၁၈ ရက္တၾင္ အာဏာသိမ္းခုိင္း႓ပီး ႎုိင္ငံေတာ္ ေအးခဵမ္း သာယာေရးႎႀင့္ ႓ငိမ္ဝပ္ပိဴပားေရး ေကာင္စီ (ယခု နအဖ - ႎိုင္ငံေတာ္ ေအးခဵမ္း သာယာေရးႎႀင့္ ဖၾံႚ႓ဖိႂးေရး ေကာင္စီ အဴဖစ္ အမည္ေဴပာင္းထား) ကုိ ဖၾဲႚစည္းေစခဲ့သည္ဟု ယုံဳကည္ရသည္။
႟ႁေမာင္သည္ အငယ္တန္း စာေရးေလး အဴဖစ္ အလုပ္လုပ္ဖက္ ေဒၞတင္တင္ကုိ ၁၉၃၀ ခုႎႀစ္လည္တၾင္ လက္ထပ္ခဲ့႓ပီး သား ၂ ဦး ထၾန္းကားခဲ့သည္။ သူတုိႛ ကၾဲ႓ပီးေနာက္ မနာလို ဝန္တုိ႓ပီး ေဒၝသႎႀင့္ အာဃာတတရား ႒ကီးမားလႀသည့္ ဗိုလ္ခဵႂပ္႒ကီး ေနဝင္း အဴဖစ္ မစၤစ္ ေကတီေတာင္႒ကီး (ခ) ေကတီဘသန္း (ခ) ခင္ေမသန္းကုိ ၁၉၅၀ ခုႎႀစ္ အေစာပုိင္းတၾင္ လက္ထပ္ခဲ့သည္။ သူႛတၾင္ သမီး သုံးဦး ပၝရႀိလာခဲ့႓ပီး ေနဝင္းႎႀင့္ သမီး ၂ ေယာက္၊ သား ၁ ေယာက္ ရရႀိခဲ့သည္။ သူသည္ ၁၉၇၂ ခုႎႀစ္တၾင္ ကၾယ္လၾန္ခဲ့သည္။ ၁၉၇၀ ခုႎႀစ္လည္တၾင္ ေဒၞဳကာဆန္ဟု ေခၞေသာ ရခုိင္ အမဵႂိးသမီး တဦးကုိ ဇနီးမယား ဴပႂခဲ့သည္ဟု ေကာလာဟလ ဴဖစ္ခဲ့သည္။ ကုန္းေဘာင္မင္းဆက္မႀ ဘုရင္ မင္းတုန္းမင္း၏ ဴမစ္ေတာ္သူ ဂ႗န္႟ုိႛစ္ ဘယ္လာမီ (June Rose Bellamy) (ခ) ရတနာနတ္မယ္ကုိ ၁၉၇၅/၇၆ ခုႎႀစ္တၾင္ တရားဝင္ လက္ထပ္ခဲ့ဴပန္သည္။ ယင္းအိမ္ေထာင္မႀာလည္း ေခတၨမ႖သာ ခံ႓ပီး အိမ္တၾင္း ရန္ဴဖစ္မႁ အတၾင္း ေဆးလိပ္ဴပာ ဖန္ခၾက္ဴဖင့္ ပစ္ေပၝက္မႁနဲႛ အဆုံးသတ္ သၾားခဲ့သည္။ မည္သူက စပစ္ေပၝက္သည္ႎႀင့္ ပတ္သက္၍ သတင္းဴပန္ႛပၾားမႁ အတၾင္း ဝိဝၝဒ ကၾဲလၾဲမႁမဵား ရႀိခဲ့သည္။ ေနာက္ဆုံး သိရႀိရသည့္ လက္ထပ္ထိမ္းဴမားမႁမႀာ ရန္ကုန္တကၠသုိလ္ သမုိင္းဌာနမႀ သုေတသန ကထိက ေဒၞနီနီဴမင့္ႎႀင့္ ဴဖစ္သည္။ သူႛႎႀင့္ ကၾဲ႓ပီး ဴပန္လည္ လက္ထပ္ဴပန္သည့္ အတၾက္ ယင္းကုိ ႎႀစ္႒ကိမ္ဟု တၾက္လ႖င္ စုစုေပၝင္း (၆) ႒ကိမ္ ရႀိသည္။
၂၀၀၂ ခုႎႀစ္၊ မတ္လ ၇ ရက္ေနႛ၌ ေနဝင္း၏ ဳကာဴမင့္လႀေသာ တဦးတည္း စစ္အာဏာရႀင္ အုပ္စုိးမႁသည္လည္း ေနာက္ဆုံးတၾင္ အ႓ပီးတုိင္ လုံးဝဥႍံု ႓ပိႂကဵ ပဵက္ဆီးသၾားခဲ့႓ပီး၊ သူႛမိသားစုသည္လည္း အလားတူ ကဵဆုံး သၾားရေတာ့သည္။ သူ၏ အခဵစ္ဆုံး သမီး ခင္စႎၬာဝင္း၏ ေယာကဵ္ား ေအးေဇာ္ဝင္းႎႀင့္ သူတုိႛ၏ သားသုံးဦး ဴဖစ္သူ ေအးေနဝင္း၊ ေကဵာ္ေနဝင္း၊ ဇၾဲေနဝင္းတုိႛမႀာ မေအာင္ဴမင္ေသာ အာဏာသိမ္းရန္ ဳကံစည္မႁဴဖင့္ ဖမ္းဆီး ခံခဲ့ဳကရသည္။ ထုိအမႁတၾင္ ခင္စႎၬာဝင္းလည္း အတၾင္းကဵကဵ ပၝဝင္ ပတ္သက္ခဲ့သည္ဟု ဆုိေသာ္လည္း အစၾပ္စၾဲခံရေသာ ေယာကဵ္ား ၄ ဦးကုိသာ ေထာင္ထဲ ဆၾဲသၾင္းခဲ့႓ပီး စႎၬာဝင္းႎႀင့္ သူႛ၏ အေဖ အာဏာရႀင္အုိ႒ကီးကို အိမ္တၾင္း အကဵယ္ခဵႂပ္ ခဵခံခဲ့ဳကရသည္။ ႎုိင္ငံေတာ္ အာဏာကုိသိမ္းရန္ ပူးေပၝင္း ဳကံစည္မႁဴဖင့္ တရားစၾဲခံရသူ ၄ ဦးကုိ ၉ လဳကာ ႎုိင္ငံေတာ္ ပုန္ကန္မႁဴဖင့္ စစ္ေဆး တရားစီရင္ကာ ေသဒဏ္ အဴပစ္ ေပးခဲ့သည္။ သူတုိႛအား စီရင္မည့္ရက္ကုိ မသတ္မႀတ္ေသးေသာ္လည္း၊ သူတုိႛမႀာ ေသဒဏ္ကဵခံရန္ ေထာင္တၾင္း တေနရာတၾင္ ရႀိေနဆဲ ဴဖစ္သည္။ ထုိႛေနာက္ အာဏာရႀင္အုိ႒ကီးမႀႀာ အကဵယ္ခဵႂပ္ ကဵေနစဥ္ ၂၀၀၀၂ ခုႎႀစ္၊ ဒီဇင္ဘာလ ၅ ရက္ေနႛ၌ ရန္ကုန္႓မိႂႚ ေနအိမ္တၾင္ပင္ ေသဆံုးသၾားသည္။
ကိုးကား။
- 'ဗိုလ္ခဵႂပ္ေအာင္ဆန္းကို ဘယ္သူသတ္သလဲ'၊ ေအာင္ခင္၊ အဂႆလိပ္ဘာသာမႀ ဴမန္မာဘာသာသိုႛ ဴပန္ဆိုသူ ေဒၝက္တာတင့္ေဝႎႀင့္ ေဒၝက္တာေအးေကဵာ္၊ စာတည္းဴဖတ္သူ ဴမဝတီရဲေခၝင္၊ ၂၀၀၄ ခုႎႀစ္၊ ေအာက္တုိဘာ၊ တတိယအ႒ကိမ္ ဴပႂဴပင္တည္းဴဖတ္ ထုတ္ေဝဴခင္း၊ ေခတ္႓ပိႂင္ ဂဵာနယ္တိုက္။
▪ - ¤ - ▪
သခင္႟ႁေမာင္ (ခ) ဗိုလ္ခဵႂပ္႒ကီး ေနဝင္း (၁၉၁၀ - ၂၀၀၂)
အသက္ (၉၀) ဴပည့္ခဵိန္တၾင္ အာဏာရႀင္အို႒ကီး သခင္႟ႁေမာင္ (ခ) ေနဝင္း (၁၉၁၀ - ၂၀၀၂) ကို သမီးဴဖစ္သူ စႎၬာဝင္းႎႀင့္အတူ ေတၾႚရပံု။
သခင္႟ႁေမာင္ (ခ) ဗိုလ္ခဵႂပ္႒ကီး ေနဝင္း (၁၉၁၀ - ၂၀၀၂)
သခင္႟ႁေမာင္၊ (ခ) ဗိုလ္ေနဝင္း၊ ဴပည္႓မိႂႚ အနီးရႀိ ေပၝင္းတလည္႓မိႂႚ၌ ၆ ဇူလိုင္ ၁၉၁၀ ဴပည့္ႎႀစ္တၾင္ (ရဲေဘာ္ သံုးကဵိပ္၊ ေကဵာ္႓ငိမ္း၊ ပထမအ႒ကိမ္၊ ၁၉၉၈။) ေမၾးဖၾားသည္။ ကို႟ႁေမာင္သည္ ဂဵပ္ဆင္ ေကာလိပ္တၾင္ တက္ေရာက္ ပညာသင္ဳကားခၾင့္ ရခဲ့ေသာ္လည္း ၁၉၃၁ ခုႎႀစ္တၾင္ ဘၾဲႚမရဘဲ ေကဵာင္းထၾက္ခဲ့ရ႓ပီး၊ ယခင္ခဵာခဵီလမ္း (ယခု ကိုယ့္မင္းကိုယ္ခဵင္းလမ္း) ရႀိ ရန္ကုန္႓မိႂႚ၊ ဆင္ေဴခဖုံး ရပ္ကၾက္ စာတုိက္ခၾဲတခုတၾင္ အငယ္တန္းစာေရးေလး ဴဖစ္ခဲ့သည္။ ထိုသိုႛ စာတိုက္စာေရး၊ ထုိႛေနာက္ သခင္ဗစိန္၊ သခင္ထၾန္းအုပ္တုိႛ၏ ေနာက္လုိက္ ဘဝမႀ ရဲေဘာ္သံုးကဵိပ္ဝင္ ဴဖစ္လာ႓ပီး၊ ၁၉၄၃ ခုႎႀစ္မႀ ၁၉၄၅ ခုႎႀစ္ အထိ ဴမန္မာ့ အမဵႂိးသား တပ္မေတာ္၏ စစ္ဦးစီးမႀႃး ဴဖစ္သည္။
၁၉၁၁ ခုႎႀစ္တၾင္ ေမၾးဖၾားခဲ့သည့္ တ႟ုတ္-ဴမန္မာ ကဴပားဴဖစ္သူ ငယ္နာမည္ ႟ႁေမာင္ (ေခၞ) ဦးေနဝင္းသည္ ဦးႎုထက္ ၄ ႎႀစ္ငယ္႓ပီး ဦးေအာင္ဆန္းထက္ ၅ ႎႀစ္႒ကီးသူ ဴဖစ္သည္။ ဖက္ဆစ္ဂဵပန္ ေတာ္လႀန္ေရး ႓ပီးေနာက္ အမဵိႂးသား ေခၝင္းေဆာင္႒ကီး ဗိုလ္ခဵႂပ္ေအာင္ဆန္းက ႎိုင္ငံေရးကုိ ေဇာက္ခဵလုပ္ႎိုင္ရန္ အတၾက္ ဗမာ့ တပ္မေတာ္မႀ ႎႁတ္ထၾက္သၾားေသာ အခၝ မဟာမိတ္ တပ္ေပၝင္းစု ေသနာပတိခဵႂပ္ 'ေလာဒ့္လူးဝစ္ ေမာင့္ဘက္တန္' အား ဴမန္မာ့ တပ္မေတာ္သစ္တၾင္ ဴမန္မာတိုႛဘက္မႀ ထိပ္တန္း ရာထူး ေနရာအတၾက္ ဗိုလ္လကဵ္ာကို ေထာက္ခံ အမည္ ေပးခဲ့သည္။ ဗိုလ္ေနဝင္းကို မဟုတ္ခဲ့ေခဵ။ တခဵိန္တည္း၌ပင္ ဗိုလ္လကဵ္ာ၏ လုပ္ေဖာ္ကိုင္ဖက္ ေနရာကို ယူရန္အတၾက္ အ႓မဲတမ္း ဗမာ့တပ္မေတာ္မႀ အဆင့္အဴမင့္ဆံုး ကရင္ အရာရႀိ ဴဖစ္သည့္ ဗိုလ္မႀႃး႒ကီး ဳကာဒိုးကို ခန္ႛအပ္ရန္ စဥ္းစား ေပးေစလိုေဳကာင္း ေမတၨာ ရပ္ခံခဲ့ေလသည္။
ထိုႛေဳကာင့္ ရဲေဘာ္သံုးကဵိပ္ အဖၾဲႚဝင္ ဴဖစ္ပင္ ဴဖစ္ေသာ္ဴငားလည္း ဦးေနဝင္းသည္ ၁၉၄၆ ခုႎႀစ္၊ ေနာက္ပိုင္းကဵမႀသာ ယႀဥ္႓ပိင္သူမဵားကို ရက္ရက္စက္စက္ ဖယ္ရႀား႓ပီး ထိပ္ပိုင္းေနရာသိုႛ မရမေန စတင္ တက္လႀမ္းလာႎုိင္ခဲ့ဴခင္း ဴဖစ္သည္။ ၁ ဳသဂုတ္လ ၁၉၄၈ တၾင္ ေနဝင္းအား ဒု-စစ္ဦးစီးခဵႂပ္ႎႀင့္ ဒု-ေသနာပတိ (တပ္ေပၝင္းစု) အဴဖစ္ ခန္ႛအပ္ခဲ့႓ပီး၊ ၁၃ ဳသဂုတ္တၾင္ 'ဗိုလ္ခဵႂပ္' အဆင့္သိုႛ ရာထူး တုိးဴမၟင့္ေပးခဲ့သည္။ ၁ ေဖေဖာ္ဝၝရီ ၁၉၄၉ တၾင္မႀ ဗမာ့ တပ္မေတာ္ စစ္ေသနာပတိခဵႂပ္ အဴဖစ္ တာဝန္ ေပးအပ္ခဲ့႓ပီး၊ ၃ မတ္မႀာမႀ ဒုတိယ ဗိုလ္ခဵႂပ္႒ကီး အဆင့္ ရာထူး ရခဲ့သည္။ ၁ ဇန္နဝၝရီ ၁၉၅၆ တၾင္ ဗိုလ္ခဵႂပ္႒ကီး ရာထူး တုိးဴမၟင့္ေပးဴခင္း ခံရသည္။
ထိုႛအဴပင္ လၾတ္လပ္ေရး ရ႓ပီးေနာက္ ကၾန္ဴမႃနစ္မဵား၊ ဴပည္သူႛ ရဲေဘာ္မဵား ေတာခိုသၾား႓ပီး အမႀတ္ (၁) ႎႀင့္ အမႀတ္ (၃) ဗမာ့ လက္နက္ကိုင္တပ္မဵား ပုန္ကန္ထ႔ကသည့္ အခဵိန္တၾင္ ဗိုလ္ေနဝင္း၏ အမႀတ္ (၄) ဗမာ့ လက္နက္ကိုင္တပ္သည္ အစိုးရ အတၾက္ တခုတည္းေသာ မီႀခိုအားထားရာ အဓိကမၸိႂင္ ႒ကီးဴဖစ္လာခဲ့သည္။ သိုႛေသာ္လည္း ႎုိင္ငံေတာ္ ကာကၾယ္ေရးကို တဴပည္လံုး ဴဖန္ႛကဵက္ထားႎုိင္ရန္ အတၾက္ ဦးတင္ထၾဋ္၏ ဴပည္ေထာင္စု အရန္ တပ္ဖၾဲႚမဵား ကဲ့သိုႛေသာ တပ္ဖၾဲႚ အသစ္မဵားကိုထူေထာင္ခဲ့ရသည္။
ထိုႛေနာက္ ၁၉၄၉ ခုႎႀစ္မႀ ၁၉၇၂ ခုႎႀစ္ အထိ တပ္မေတာ္၏ ကာကၾယ္ေရး ဦးစီးခဵႂပ္ အဴဖစ္ ေဆာင္႟ၾက္ကာ၊ ၁၉၆၂ ခုႎႀစ္တၾင္ စစ္တပ္ဴဖင့္ ႎိုင္ငံေတာ္ အာဏာကို သိမ္းယူခဲ့သည္။ ထိုႛေဳကာင့္ ၁၉၆၂ ခုႎႀစ္မႀ ၁၉၇၄ ခုႎႀစ္ အထိ ေတာ္လႀန္ေရး ေကာင္စီ၏ ဥကၠႉ အဴဖစ္ လည္းေကာင္း၊ ၁၉၇၄ ခုႎႀစ္မႀ ၁၉၈၁ ခုႎႀစ္ အထိ ဆိုရႀယ္လစ္ႎိုင္ငံ သမၳတ အဴဖစ္ လည္းေကာင္း၊ ၁၉၆၂ ခုႎႀစ္မႀ ၁၉၈၈ ခုႎႀစ္ အထိ ဴမန္မာ့ ဆိုရႀယ္လစ္ လမ္းစဥ္ပၝတီ၏ ဥကၠႉ အဴဖစ္ လည္းေကာင္း၊ ႓ပိႂင္ဝံ့သူ မရႀိ ေဆာင္႟ၾက္ခဲ့သည္။
ဴမန္မာ့ ဆုိရႀယ္လစ္ လမ္းစဥ္ပၝတီ ဥကၠႉ ရာထူးမႀ ေနာက္ဆုံး ႎုတ္ထၾက္သည့္ ၁၉၈၇ ခုႎႀစ္၊ ဇူလုိင္လ ၂၃ ရက္ေနႛ တုိင္ေအာင္ ဗိုလ္ခဵႂပ္႒ကီး ေနဝင္း၏ (၂၆) ႎႀစ္တာ အာဏာရႀင္ အုပ္စုိးမုိးမႁ ကာလ အတၾင္း ပထမဆုံးမႀ ေနာက္ဆုံးအထိ ဗိုလ္ခဵႂပ္႒ကီး ေနဝင္းသည္ မည္သုိႛေသာ ႓ပိင္ဆုိင္မႁႎႀင့္ ဆန္ႛကဵင္မႁကုိမ႖ လက္သင့္ မခံခဲ့ေခဵ။ သူ အာဏာရယူ႓ပီး မဳကာမီပင္ ရန္ကုန္ တကၠသုိလ္ ေကဵာင္းသားမဵားက အနည္းငယ္မ႖ ဆန္ႛကဵင္မႁ ဴပႂရာတၾင္ သူ၏ အမိန္ႛအာဏာကုိ သူက ေဳကညာဴပခဲ့သည္။ သူ၏ လက္မ႟ၾံႚ စစ္ဗိုလ္ ဗိုလ္မႀႃး႒ကီး စိန္လၾင္က သူ၏ အမိန္ႛ (တပ္မေတာ္ကုိ ထိလာရင္ ဓားဓားခဵင္း၊ လႀံလႀံခဵင္း ရင္ဆုိင္မယ္) အတုိင္း လက္နက္မဲ့ ေကဵာင္းသား လူငယ္မဵားကုိ ရာႎႀင့္ခဵီ၍ သတ္ဴဖတ္ ပစ္ခဲ့သည္။ အမႀန္မႀာမူ သူႛကုိ ထိလာလ႖င္ တုံႛဴပန္ လက္စားေခဵရန္ ဆုိလုိရင္း ဴဖစ္သည္။ ဇူလုိင္လတၾင္ ရာထူးမႀ ႎုတ္ထၾက္ေသာ အခၝတၾင္လည္း "တႎုိင္ငံလံုးက လူထုေတၾကိုေဴပာမယ္၊ ဆူဆူပူပူ လုပ္လိုႛ ရႀိရင္ေတာ့ စစ္တပ္ ဆိုတာ ပစ္ရင္ မႀန္ေအာင္ပစ္တယ္" ဟု အားကုိးရာမဲ့ တုိင္းသူဴပည္သားမဵားအား ႒ကိမ္းဝၝး၍ စစ္တပ္အား လမ္းႌၿန္ သၾားခဲ့ေသးသည္။ ေနာက္ ၂ လ အတၾင္းတၾင္ 'သတ္မေတာ္' အဴဖစ္ သူေဴပာင္းလဲခဲ့ေသာ တပ္မေတာ္သည္ မိမိတုိႛ ေသၾးရင္းသားရင္း ဴပည္သူမဵားကုိ ေထာင္ႎႀင့္ခဵီ၍ မညၟာမတာ သတ္ဴဖတ္ပစ္႓ပီး သူႛ မိန္ႛဳကားခဵက္ကို ခဵက္ခဵင္း အေကာင္အထည္ေဖာ္ အတည္ဴပႂေပးခဲ့သည္။
အာဏာရႀင္က သူ၏ မဆလ ဥကၠႉ ရာထူးႎႀင့္ ဗိုလ္ခဵႂပ္႒ကီး စန္းယု ႎုတ္ထၾက္ေပးထားေသာ သမၳတ ရာထူးတုိႛကုိ သူ၏ အရင္းႎႀီးဆုံး ဴခံေပၝက္မဵား ဴဖစ္သည့္ ပထမဦးစၾာ စိန္လၾင္ (၂၀ ရက္ သက္တမ္း) ႎႀင့္ ထုိႛေနာက္ ေဒၝက္တာေမာင္ေမာင္ (၃၀ ရက္ သက္တမ္း) တုိႛထံ မသိ႓မဲ မသိဘာသာဴဖင့္ လက္လၿဲေပးခဲ့သည္။ ႎုိင္ငံသားမဵားက အုံ႔ကလာရာတၾင္ ေနဝင္းကုိယ္တုိင္ တပ္မေတာ္၏ ထိပ္ပုိင္း ဗိုလ္ခဵႂပ္မဵားႎႀင့္ အရာရႀိမဵားကုိ ဆင့္ေခၞ႓ပီး အဴမင့္ဆုံး ရာထူးရႀင္ ဗိုလ္ခဵႂပ္႒ကီး ေစာေမာင္ကုိ စက္တင္ဘာ ၁၈ ရက္တၾင္ အာဏာသိမ္းခုိင္း႓ပီး ႎုိင္ငံေတာ္ ေအးခဵမ္း သာယာေရးႎႀင့္ ႓ငိမ္ဝပ္ပိဴပားေရး ေကာင္စီ (ယခု နအဖ - ႎိုင္ငံေတာ္ ေအးခဵမ္း သာယာေရးႎႀင့္ ဖၾံႚ႓ဖိႂးေရး ေကာင္စီ အဴဖစ္ အမည္ေဴပာင္းထား) ကုိ ဖၾဲႚစည္းေစခဲ့သည္ဟု ယုံဳကည္ရသည္။
႟ႁေမာင္သည္ အငယ္တန္း စာေရးေလး အဴဖစ္ အလုပ္လုပ္ဖက္ ေဒၞတင္တင္ကုိ ၁၉၃၀ ခုႎႀစ္လည္တၾင္ လက္ထပ္ခဲ့႓ပီး သား ၂ ဦး ထၾန္းကားခဲ့သည္။ သူတုိႛ ကၾဲ႓ပီးေနာက္ မနာလို ဝန္တုိ႓ပီး ေဒၝသႎႀင့္ အာဃာတတရား ႒ကီးမားလႀသည့္ ဗိုလ္ခဵႂပ္႒ကီး ေနဝင္း အဴဖစ္ မစၤစ္ ေကတီေတာင္႒ကီး (ခ) ေကတီဘသန္း (ခ) ခင္ေမသန္းကုိ ၁၉၅၀ ခုႎႀစ္ အေစာပုိင္းတၾင္ လက္ထပ္ခဲ့သည္။ သူႛတၾင္ သမီး သုံးဦး ပၝရႀိလာခဲ့႓ပီး ေနဝင္းႎႀင့္ သမီး ၂ ေယာက္၊ သား ၁ ေယာက္ ရရႀိခဲ့သည္။ သူသည္ ၁၉၇၂ ခုႎႀစ္တၾင္ ကၾယ္လၾန္ခဲ့သည္။ ၁၉၇၀ ခုႎႀစ္လည္တၾင္ ေဒၞဳကာဆန္ဟု ေခၞေသာ ရခုိင္ အမဵႂိးသမီး တဦးကုိ ဇနီးမယား ဴပႂခဲ့သည္ဟု ေကာလာဟလ ဴဖစ္ခဲ့သည္။ ကုန္းေဘာင္မင္းဆက္မႀ ဘုရင္ မင္းတုန္းမင္း၏ ဴမစ္ေတာ္သူ ဂ႗န္႟ုိႛစ္ ဘယ္လာမီ (June Rose Bellamy) (ခ) ရတနာနတ္မယ္ကုိ ၁၉၇၅/၇၆ ခုႎႀစ္တၾင္ တရားဝင္ လက္ထပ္ခဲ့ဴပန္သည္။ ယင္းအိမ္ေထာင္မႀာလည္း ေခတၨမ႖သာ ခံ႓ပီး အိမ္တၾင္း ရန္ဴဖစ္မႁ အတၾင္း ေဆးလိပ္ဴပာ ဖန္ခၾက္ဴဖင့္ ပစ္ေပၝက္မႁနဲႛ အဆုံးသတ္ သၾားခဲ့သည္။ မည္သူက စပစ္ေပၝက္သည္ႎႀင့္ ပတ္သက္၍ သတင္းဴပန္ႛပၾားမႁ အတၾင္း ဝိဝၝဒ ကၾဲလၾဲမႁမဵား ရႀိခဲ့သည္။ ေနာက္ဆုံး သိရႀိရသည့္ လက္ထပ္ထိမ္းဴမားမႁမႀာ ရန္ကုန္တကၠသုိလ္ သမုိင္းဌာနမႀ သုေတသန ကထိက ေဒၞနီနီဴမင့္ႎႀင့္ ဴဖစ္သည္။ သူႛႎႀင့္ ကၾဲ႓ပီး ဴပန္လည္ လက္ထပ္ဴပန္သည့္ အတၾက္ ယင္းကုိ ႎႀစ္႒ကိမ္ဟု တၾက္လ႖င္ စုစုေပၝင္း (၆) ႒ကိမ္ ရႀိသည္။
၂၀၀၂ ခုႎႀစ္၊ မတ္လ ၇ ရက္ေနႛ၌ ေနဝင္း၏ ဳကာဴမင့္လႀေသာ တဦးတည္း စစ္အာဏာရႀင္ အုပ္စုိးမႁသည္လည္း ေနာက္ဆုံးတၾင္ အ႓ပီးတုိင္ လုံးဝဥႍံု ႓ပိႂကဵ ပဵက္ဆီးသၾားခဲ့႓ပီး၊ သူႛမိသားစုသည္လည္း အလားတူ ကဵဆုံး သၾားရေတာ့သည္။ သူ၏ အခဵစ္ဆုံး သမီး ခင္စႎၬာဝင္း၏ ေယာကဵ္ား ေအးေဇာ္ဝင္းႎႀင့္ သူတုိႛ၏ သားသုံးဦး ဴဖစ္သူ ေအးေနဝင္း၊ ေကဵာ္ေနဝင္း၊ ဇၾဲေနဝင္းတုိႛမႀာ မေအာင္ဴမင္ေသာ အာဏာသိမ္းရန္ ဳကံစည္မႁဴဖင့္ ဖမ္းဆီး ခံခဲ့ဳကရသည္။ ထုိအမႁတၾင္ ခင္စႎၬာဝင္းလည္း အတၾင္းကဵကဵ ပၝဝင္ ပတ္သက္ခဲ့သည္ဟု ဆုိေသာ္လည္း အစၾပ္စၾဲခံရေသာ ေယာကဵ္ား ၄ ဦးကုိသာ ေထာင္ထဲ ဆၾဲသၾင္းခဲ့႓ပီး စႎၬာဝင္းႎႀင့္ သူႛ၏ အေဖ အာဏာရႀင္အုိ႒ကီးကို အိမ္တၾင္း အကဵယ္ခဵႂပ္ ခဵခံခဲ့ဳကရသည္။ ႎုိင္ငံေတာ္ အာဏာကုိသိမ္းရန္ ပူးေပၝင္း ဳကံစည္မႁဴဖင့္ တရားစၾဲခံရသူ ၄ ဦးကုိ ၉ လဳကာ ႎုိင္ငံေတာ္ ပုန္ကန္မႁဴဖင့္ စစ္ေဆး တရားစီရင္ကာ ေသဒဏ္ အဴပစ္ ေပးခဲ့သည္။ သူတုိႛအား စီရင္မည့္ရက္ကုိ မသတ္မႀတ္ေသးေသာ္လည္း၊ သူတုိႛမႀာ ေသဒဏ္ကဵခံရန္ ေထာင္တၾင္း တေနရာတၾင္ ရႀိေနဆဲ ဴဖစ္သည္။ ထုိႛေနာက္ အာဏာရႀင္အုိ႒ကီးမႀႀာ အကဵယ္ခဵႂပ္ ကဵေနစဥ္ ၂၀၀၀၂ ခုႎႀစ္၊ ဒီဇင္ဘာလ ၅ ရက္ေနႛ၌ ရန္ကုန္႓မိႂႚ ေနအိမ္တၾင္ပင္ ေသဆံုးသၾားသည္။
ကိုးကား။
- 'ဗိုလ္ခဵႂပ္ေအာင္ဆန္းကို ဘယ္သူသတ္သလဲ'၊ ေအာင္ခင္၊ အဂႆလိပ္ဘာသာမႀ ဴမန္မာဘာသာသိုႛ ဴပန္ဆိုသူ ေဒၝက္တာတင့္ေဝႎႀင့္ ေဒၝက္တာေအးေကဵာ္၊ စာတည္းဴဖတ္သူ ဴမဝတီရဲေခၝင္၊ ၂၀၀၄ ခုႎႀစ္၊ ေအာက္တုိဘာ၊ တတိယအ႒ကိမ္ ဴပႂဴပင္တည္းဴဖတ္ ထုတ္ေဝဴခင္း၊ ေခတ္႓ပိႂင္ ဂဵာနယ္တိုက္။
▪ - ¤ - ▪
'ရန္ကုန္႓မိႂႚမႀ သားသတ္သမား' (The Butcher of Rangoon) (ဝၝ) ဗိုလ္မႀႃးခဵႂပ္ေဟာင္း စိန္လၾင္
ကမာၲေကဵာ္ 'ရန္ကုန္႓မိႂႚမႀ သားသတ္သမား' (The Butcher of Rangoon) (ဝၝ) ဗိုလ္မႀႃးခဵႂပ္ေဟာင္း စိန္လၾင္ အေဳကာင္းကို တင္ဴပထားတာ ဴဖစ္ပၝတယ္။
'ရန္ကုန္႓မိႂႚမႀ သားသတ္သမား' (The Butcher of Rangoon) (ဝၝ) ဗိုလ္မႀႃးခဵႂပ္ေဟာင္း စိန္လၾင္
'ရန္ကုန္႓မိႂႚမႀ သားသတ္သမား' (The Butcher of Rangoon) (ဝၝ) ဗိုလ္မႀႃးခဵႂပ္ေဟာင္း စိန္လၾင္။
ရန္ကုန္႓မိႂႚမႀ သားသတ္သမား (ဝၝ) ဗိုလ္မႀႃးခဵႂပ္ေဟာင္း စိန္လၾင္
စိန္လၾင္ (အ႓ငိမ္းစား ဗိုလ္မႀႃးခဵႂပ္) သည္ "သားသတ္သမား" အဴဖစ္ ကမာၲေကဵာ္ခဲ့႓ပီး၊ ဴမန္မာႎိုင္ငံ ဴပည္သူလူထုရဲႚ အမုန္းခံရဆံုး ပုဂၢိႂလ္ တဦးဴဖစ္သည္။ သူ၏ ဘဝ အေစာပိုင္း ကာလမဵား အေဳကာင္းကို ေရေရရာရာ မသိဳကေသာ္လည္း၊ သခင္ အာဏာရႀင္ ေနဝင္းႎႀင့္ နီးစပ္သူဴဖစ္႓ပီး ဘဝတေလ႖ာက္လုံး ယုံဳကည္ စိတ္ခဵရသူ တဦးအေနဴဖင့္ ဂုဏ္ဴပႂ ခဵီးဴမၟင့္ခံရေသာ စၾယ္စုံရ ပုဂၢိႂလ္တဦး အဴဖစ္ သစၤာရႀိစၾာ အမႁေတာ္ ထမ္းခဲ့သူ တဦး အဴဖစ္ လူသိမဵားသည္။ ၁၉၄၃ ခုႎႀစ္မႀ စ၍ မဵႂိးခဵစ္ ဗမာ့ တပ္မေတာ္တၾင္ ပၝဝင္ခဲ့႓ပီး၊ မဵႂိးခဵစ္ ဗမာ့ တပ္မေတာ္မႀ ဗမာ့ တပ္မေတာ္ အဴဖစ္ အသၾင္ေဴပာင္းေသာ အခၝ အရာရႀိ ဴဖစ္ရန္ ေလ႖ာက္ထားခဲ့ေသာ္လည္း၊ အရာရႀိ ေ႟ၾးခဵယ္ေရး အဖၾဲႚက သူႛကုိ မေ႟ၾးခဵယ္ခဲ့ေခဵ။ သိုႛေသာ္လည္း စိန္လၾင္က ရဲေဘာ္ အဴဖစ္ စာရင္းသၾင္းခဲ့႓ပီး အမႀတ္ (၄) ဗဵႃးရစ္ဖ္ (4th Bur:f) တပ္ရင္းမႀႃး ဴဖစ္သူ ဗုိလ္မႀႃး ေနဝင္း၏ ကုိယ္ပုိင္ အမႁထမ္း အဴဖစ္ ထမ္းေဆာင္ခဲ့သည္ဟု ယုံဳကည္ရသည္။ ထုိႛေနာက္မႀ အရာရႀိ ဴဖစ္လာခဲ့သည္။
၁၉၅၁ ခုႎႀစ္၊ ဳသဂုတ္လတၾင္ ပထမဆုံး နာမည္႒ကီးဖုိႛ ဴဖစ္လာခဲ့သည္။ ထုိစဥ္က ဒု-ဗိုလ္မႀႃး႒ကီး ေအးေမာင္၏ ကၾပ္ကဲမႁေအာက္တၾင္ ကရင္ဴပည္နယ္ လိႁင္းဘၾဲႚ အနီး ေကအဲန္ဒီအုိ စခန္းကုိ ဝုိင္းရာတၾင္ သူပၝဝင္ခဲ့႓ပီး တုိက္ပၾဲအတၾင္း ကရင္ ေခၝင္းေဆာင္ ေစာဘဦး႒ကီးကုိ အေသရမိသည္။ ထုိႛေနာက္ အေဖ႒ကီး၏ သစၤာေတာ္ခံ ေနာက္လုိက္ႎႀင့္ လူသတ္သမား အဴဖစ္ ၁၉၆၂ ခုႎႀစ္၊ ဇူလုိင္လတၾင္ တကၠသုိလ္ေကဵာင္းသား ရာေပၝင္းမဵားစၾာကုိ အေသပစ္ခဵခဲ့ေသာ တပ္စုမဵားကုိ သူ ကၾပ္ကဲခဲ့သည္။ သမုိင္းဝင္ ေကဵာင္းသားသမဂၢ အေဆာက္အအုံကုိလည္း ေဖာက္ခၾဲ ႓ဖိႂခဵခဲ့သည္။ သူႛအေနဴဖင့္ ေသၾးလၿမ္းမႁ အမဵႂိးမဵႂိး အတၾက္ တာဝန္ရႀိခဲ့႓ပီး ဦးသန္ႛ ဈာပန ႟ုပ္ပဵက္ဆင္းပဵက္ ဴဖစ္ရမႁႎႀင့္ ရႀစ္ေလးလုံး ရက္စက္မႁမဵားက သူႛအတၾက္ နာမည္ အပဵက္ရဆုံးမဵား ဴဖစ္ခဲ့သည္။
ေနဝင္းက သူႛကုိ သူ၏ ယုတ္မာ ရက္စက္ေသာ လုပ္ေဆာင္မႁမဵား အတၾက္ ေကာင္းစၾာ ခဵီးဴမၟင့္သည့္ အေနဴဖင့္ ၁၉၈၈ ခုႎႀစ္၊ ဇူလိုင္လ ၂၇ ရက္ေနႛတၾင္ ႎိုင္ငံေတာ္ သမၳတႎႀင့္ မဆလ ပၝတီ ဥကၠႉ အဴဖစ္ တာဝန္ေပးခဲ့သည္။ ဳသဂုတ္လ ၈ ရက္ေနႛတၾင္ တတိုင္းတဴပည္လံုး အႎႀံႛ ဴပည္သူ သန္းေပၝင္းမဵားစၾာသည္ လမ္းမမဵားေပၞသိုႛ ထၾက္၍ စစ္အုပ္စုိးမႁ ရပ္စဲရန္ ေတာင္းဆိုခဲ့ဳကသည္။ ဴပည္သူလူထု အတၾက္ ၂၆ ႎႀစ္ဳကာ ဖိႎႀိပ္ခံခဲ့ရမႁသည္ လံုေလာက္ခဲ့႓ပီ။ စထၾက္သည္ႎႀင့္ စိန္လၾင္က ဳကမ္းဳကမ္းတမ္းတမ္း တံုႛဴပန္သည့္ အေနဴဖင့္ ဆႎၬဴပမႁမဵားအား ေသနတ္ဴဖင့္ ပစ္ခတ္ လူစုခၾဲရန္ ေဴခဴမန္တပ္မ (၂၂) မႀ စစ္သားမဵားကို ေစလၿတ္ခဲ့သည္။ ဆႎၬဴပေနသူ လူအုပ္႒ကီးမဵားထဲသိုႛ စစ္တပ္က လက္လၾတ္စပယ္ ပစ္ခတ္ခဲ့မႁေဳကာင့္ လူ သံုးေထာင္ (၃,၀၀၀) ထက္မနည္း ေသေဳကခဲ့ရသည္။ ထိုသိုႛ ရႀစ္ေလးလံုး ဴပည္သူႛ အေရးေတာ္ပံု အတၾင္း သူ၏ ဴပည္သူလူထု အေပၞ လူမဆန္စၾာ ရမ္းကား သတ္ဴဖတ္မႁမဵားေဳကာင့္ "ရန္ကုန္မႀ သားသတ္သမား" ဟု ကမာၲက အမည္ ေပးခဲ့ရသည္။ သိုႛေသာ္လည္း ဴပည္သူလူထု၏ ဒီေရအလား ဆန္ႛကဵင္ အံု႔ကမႁမဵားေဳကာင့္ စိန္လၾင္၏ သမၳတ သက္တမ္းသည္ ၁၈ ရက္သာ တည္႓မဲခဲ့႓ပီး၊ ၁၉၈၈ ခုႎႀစ္၊ ဳသဂုတ္လ ၁၂ ရက္ေနႛတၾင္ တာဝန္ အားလံုးမႀ ႎႁတ္ထၾက္ ေပးခဲ့ရသည္။
၂၀၀၂ ခုႎႀစ္၊ မတ္လတၾင္ သူႛဆရာသခင္ အိမ္အကဵယ္ခဵႂပ္သဖၾယ္ ခံရ႓ပီးေနာက္ မဳကာမီပင္ သူလည္း တရားမဝင္ ရရႀိေနေသာ ခံစားခၾင့္မဵား၊ ဳသဇာ အာဏာမဵား ဆုံး႟ႁံးခဲ့႓ပီး မဴဖစ္စေလာက္ေသာ စစ္တပ္ ပင္စင္ လစာေလးဴဖင့္ ဆင္းရဲႎၾမ္းပၝးစၾာ ရႀင္သန္ ေနခဲ့ရသည္။ သူ၏ အစာအိမ္ေရာဂၝ အတၾက္ စင္ကာပူတၾင္ ကုသမႁ ခံယူ႓ပီး အဴပန္ ၂၀၀၄ ခုႎႀစ္၊ ဧ႓ပီလ ၉ ရက္ေနႛ အသက္ ၈၁ ႎႀစ္ အ႟ၾယ္တၾင္ ရန္ကုန္႓မိႂႚ၌ ေသဆုံးသည္။
ကိုးကား။
- 'ဗိုလ္ခဵႂပ္ေအာင္ဆန္းကို ဘယ္သူသတ္သလဲ'၊ ေအာင္ခင္၊ အဂႆလိပ္ဘာသာမႀ ဴမန္မာဘာသာသိုႛ ဴပန္ဆိုသူ ေဒၝက္တာတင့္ေဝႎႀင့္ ေဒၝက္တာေအးေကဵာ္၊ စာတည္းဴဖတ္သူ ဴမဝတီရဲေခၝင္၊ ၂၀၀၄ ခုႎႀစ္၊ ေအာက္တုိဘာ၊ တတိယအ႒ကိမ္ ဴပႂဴပင္တည္းဴဖတ္ ထုတ္ေဝဴခင္း၊ ေခတ္႓ပိႂင္ ဂဵာနယ္တိုက္။
▪ - ¤ - ▪
'ရန္ကုန္႓မိႂႚမႀ သားသတ္သမား' (The Butcher of Rangoon) (ဝၝ) ဗိုလ္မႀႃးခဵႂပ္ေဟာင္း စိန္လၾင္
'ရန္ကုန္႓မိႂႚမႀ သားသတ္သမား' (The Butcher of Rangoon) (ဝၝ) ဗိုလ္မႀႃးခဵႂပ္ေဟာင္း စိန္လၾင္။
ရန္ကုန္႓မိႂႚမႀ သားသတ္သမား (ဝၝ) ဗိုလ္မႀႃးခဵႂပ္ေဟာင္း စိန္လၾင္
စိန္လၾင္ (အ႓ငိမ္းစား ဗိုလ္မႀႃးခဵႂပ္) သည္ "သားသတ္သမား" အဴဖစ္ ကမာၲေကဵာ္ခဲ့႓ပီး၊ ဴမန္မာႎိုင္ငံ ဴပည္သူလူထုရဲႚ အမုန္းခံရဆံုး ပုဂၢိႂလ္ တဦးဴဖစ္သည္။ သူ၏ ဘဝ အေစာပိုင္း ကာလမဵား အေဳကာင္းကို ေရေရရာရာ မသိဳကေသာ္လည္း၊ သခင္ အာဏာရႀင္ ေနဝင္းႎႀင့္ နီးစပ္သူဴဖစ္႓ပီး ဘဝတေလ႖ာက္လုံး ယုံဳကည္ စိတ္ခဵရသူ တဦးအေနဴဖင့္ ဂုဏ္ဴပႂ ခဵီးဴမၟင့္ခံရေသာ စၾယ္စုံရ ပုဂၢိႂလ္တဦး အဴဖစ္ သစၤာရႀိစၾာ အမႁေတာ္ ထမ္းခဲ့သူ တဦး အဴဖစ္ လူသိမဵားသည္။ ၁၉၄၃ ခုႎႀစ္မႀ စ၍ မဵႂိးခဵစ္ ဗမာ့ တပ္မေတာ္တၾင္ ပၝဝင္ခဲ့႓ပီး၊ မဵႂိးခဵစ္ ဗမာ့ တပ္မေတာ္မႀ ဗမာ့ တပ္မေတာ္ အဴဖစ္ အသၾင္ေဴပာင္းေသာ အခၝ အရာရႀိ ဴဖစ္ရန္ ေလ႖ာက္ထားခဲ့ေသာ္လည္း၊ အရာရႀိ ေ႟ၾးခဵယ္ေရး အဖၾဲႚက သူႛကုိ မေ႟ၾးခဵယ္ခဲ့ေခဵ။ သိုႛေသာ္လည္း စိန္လၾင္က ရဲေဘာ္ အဴဖစ္ စာရင္းသၾင္းခဲ့႓ပီး အမႀတ္ (၄) ဗဵႃးရစ္ဖ္ (4th Bur:f) တပ္ရင္းမႀႃး ဴဖစ္သူ ဗုိလ္မႀႃး ေနဝင္း၏ ကုိယ္ပုိင္ အမႁထမ္း အဴဖစ္ ထမ္းေဆာင္ခဲ့သည္ဟု ယုံဳကည္ရသည္။ ထုိႛေနာက္မႀ အရာရႀိ ဴဖစ္လာခဲ့သည္။
၁၉၅၁ ခုႎႀစ္၊ ဳသဂုတ္လတၾင္ ပထမဆုံး နာမည္႒ကီးဖုိႛ ဴဖစ္လာခဲ့သည္။ ထုိစဥ္က ဒု-ဗိုလ္မႀႃး႒ကီး ေအးေမာင္၏ ကၾပ္ကဲမႁေအာက္တၾင္ ကရင္ဴပည္နယ္ လိႁင္းဘၾဲႚ အနီး ေကအဲန္ဒီအုိ စခန္းကုိ ဝုိင္းရာတၾင္ သူပၝဝင္ခဲ့႓ပီး တုိက္ပၾဲအတၾင္း ကရင္ ေခၝင္းေဆာင္ ေစာဘဦး႒ကီးကုိ အေသရမိသည္။ ထုိႛေနာက္ အေဖ႒ကီး၏ သစၤာေတာ္ခံ ေနာက္လုိက္ႎႀင့္ လူသတ္သမား အဴဖစ္ ၁၉၆၂ ခုႎႀစ္၊ ဇူလုိင္လတၾင္ တကၠသုိလ္ေကဵာင္းသား ရာေပၝင္းမဵားစၾာကုိ အေသပစ္ခဵခဲ့ေသာ တပ္စုမဵားကုိ သူ ကၾပ္ကဲခဲ့သည္။ သမုိင္းဝင္ ေကဵာင္းသားသမဂၢ အေဆာက္အအုံကုိလည္း ေဖာက္ခၾဲ ႓ဖိႂခဵခဲ့သည္။ သူႛအေနဴဖင့္ ေသၾးလၿမ္းမႁ အမဵႂိးမဵႂိး အတၾက္ တာဝန္ရႀိခဲ့႓ပီး ဦးသန္ႛ ဈာပန ႟ုပ္ပဵက္ဆင္းပဵက္ ဴဖစ္ရမႁႎႀင့္ ရႀစ္ေလးလုံး ရက္စက္မႁမဵားက သူႛအတၾက္ နာမည္ အပဵက္ရဆုံးမဵား ဴဖစ္ခဲ့သည္။
ေနဝင္းက သူႛကုိ သူ၏ ယုတ္မာ ရက္စက္ေသာ လုပ္ေဆာင္မႁမဵား အတၾက္ ေကာင္းစၾာ ခဵီးဴမၟင့္သည့္ အေနဴဖင့္ ၁၉၈၈ ခုႎႀစ္၊ ဇူလိုင္လ ၂၇ ရက္ေနႛတၾင္ ႎိုင္ငံေတာ္ သမၳတႎႀင့္ မဆလ ပၝတီ ဥကၠႉ အဴဖစ္ တာဝန္ေပးခဲ့သည္။ ဳသဂုတ္လ ၈ ရက္ေနႛတၾင္ တတိုင္းတဴပည္လံုး အႎႀံႛ ဴပည္သူ သန္းေပၝင္းမဵားစၾာသည္ လမ္းမမဵားေပၞသိုႛ ထၾက္၍ စစ္အုပ္စုိးမႁ ရပ္စဲရန္ ေတာင္းဆိုခဲ့ဳကသည္။ ဴပည္သူလူထု အတၾက္ ၂၆ ႎႀစ္ဳကာ ဖိႎႀိပ္ခံခဲ့ရမႁသည္ လံုေလာက္ခဲ့႓ပီ။ စထၾက္သည္ႎႀင့္ စိန္လၾင္က ဳကမ္းဳကမ္းတမ္းတမ္း တံုႛဴပန္သည့္ အေနဴဖင့္ ဆႎၬဴပမႁမဵားအား ေသနတ္ဴဖင့္ ပစ္ခတ္ လူစုခၾဲရန္ ေဴခဴမန္တပ္မ (၂၂) မႀ စစ္သားမဵားကို ေစလၿတ္ခဲ့သည္။ ဆႎၬဴပေနသူ လူအုပ္႒ကီးမဵားထဲသိုႛ စစ္တပ္က လက္လၾတ္စပယ္ ပစ္ခတ္ခဲ့မႁေဳကာင့္ လူ သံုးေထာင္ (၃,၀၀၀) ထက္မနည္း ေသေဳကခဲ့ရသည္။ ထိုသိုႛ ရႀစ္ေလးလံုး ဴပည္သူႛ အေရးေတာ္ပံု အတၾင္း သူ၏ ဴပည္သူလူထု အေပၞ လူမဆန္စၾာ ရမ္းကား သတ္ဴဖတ္မႁမဵားေဳကာင့္ "ရန္ကုန္မႀ သားသတ္သမား" ဟု ကမာၲက အမည္ ေပးခဲ့ရသည္။ သိုႛေသာ္လည္း ဴပည္သူလူထု၏ ဒီေရအလား ဆန္ႛကဵင္ အံု႔ကမႁမဵားေဳကာင့္ စိန္လၾင္၏ သမၳတ သက္တမ္းသည္ ၁၈ ရက္သာ တည္႓မဲခဲ့႓ပီး၊ ၁၉၈၈ ခုႎႀစ္၊ ဳသဂုတ္လ ၁၂ ရက္ေနႛတၾင္ တာဝန္ အားလံုးမႀ ႎႁတ္ထၾက္ ေပးခဲ့ရသည္။
၂၀၀၂ ခုႎႀစ္၊ မတ္လတၾင္ သူႛဆရာသခင္ အိမ္အကဵယ္ခဵႂပ္သဖၾယ္ ခံရ႓ပီးေနာက္ မဳကာမီပင္ သူလည္း တရားမဝင္ ရရႀိေနေသာ ခံစားခၾင့္မဵား၊ ဳသဇာ အာဏာမဵား ဆုံး႟ႁံးခဲ့႓ပီး မဴဖစ္စေလာက္ေသာ စစ္တပ္ ပင္စင္ လစာေလးဴဖင့္ ဆင္းရဲႎၾမ္းပၝးစၾာ ရႀင္သန္ ေနခဲ့ရသည္။ သူ၏ အစာအိမ္ေရာဂၝ အတၾက္ စင္ကာပူတၾင္ ကုသမႁ ခံယူ႓ပီး အဴပန္ ၂၀၀၄ ခုႎႀစ္၊ ဧ႓ပီလ ၉ ရက္ေနႛ အသက္ ၈၁ ႎႀစ္ အ႟ၾယ္တၾင္ ရန္ကုန္႓မိႂႚ၌ ေသဆုံးသည္။
ကိုးကား။
- 'ဗိုလ္ခဵႂပ္ေအာင္ဆန္းကို ဘယ္သူသတ္သလဲ'၊ ေအာင္ခင္၊ အဂႆလိပ္ဘာသာမႀ ဴမန္မာဘာသာသိုႛ ဴပန္ဆိုသူ ေဒၝက္တာတင့္ေဝႎႀင့္ ေဒၝက္တာေအးေကဵာ္၊ စာတည္းဴဖတ္သူ ဴမဝတီရဲေခၝင္၊ ၂၀၀၄ ခုႎႀစ္၊ ေအာက္တုိဘာ၊ တတိယအ႒ကိမ္ ဴပႂဴပင္တည္းဴဖတ္ ထုတ္ေဝဴခင္း၊ ေခတ္႓ပိႂင္ ဂဵာနယ္တိုက္။
▪ - ¤ - ▪
ေဒၝက္တာေမာင္ေမာင္ (၁၉၂၅-၁၉၉၄)
ဴမန္မာ့ ဆိုရႀယ္လစ္ လမ္းစဥ္ပၝတီ (မဆလ) ၏ ဥကၠႉ၊ ဴပည္ေထာင္စု ဴမန္မာႎုိင္ငံ ႎိုင္ငံေတာ္ ေကာင္စီ ဥကၠႉႎႀင့္ သမၳတ႒ကီး အဴဖစ္ တလေကဵာ္ဳကာ တာဝန္ ထမ္းေဆာင္ခဲ့ဖူးသူ ဥပေဒ ပညာရႀင္ စာေရးဆရာ ေဒၝက္တာေမာင္ေမာင္ (၁၉၂၅-၁၉၉၄) အေဳကာင္း ဴဖစ္ပၝတယ္။
ေဒၝက္တာေမာင္ေမာင္ (၁၉၂၅-၁၉၉၄)
ေဒၝက္တာေမာင္ေမာင္ (၁၉၂၅-၁၉၉၄)။
ေဒၝက္တာေမာင္ေမာင္ (၁၉၂၅-၁၉၉၄)
ဥပေဒ ပၝရဂူဘၾဲႚ ရထားသူ ေဒၝက္တာေမာင္ေမာင္သည္ ေပဵာ့ည့ံသူ တဦး ဴဖစ္႓ပီး ကပ္ဖားသတၨဝၝ ဴဖစ္ရန္ အတၾက္လည္း သူ၏ ယခင္ ပညာတတ္ အရည္အခဵင္းမဵားကို စၾန္ႛလၿတ္ပစ္ရန္လည္း ဝန္မေလးေခဵ။ ထိုႛေဳကာင့္ ၁၉၈၈ ခုႎႀစ္၊ ဳသဂုတ္လ အတၾင္း ထုိအခဵိန္က ဴမန္မာႎုိင္ငံတၾင္ ဥပေဒအရ ရပ္တည္ႎုိင္ေသာ တခုတည္းေသာ ႎုိင္ငံေရး ပၝတီ႒ကီး ဴဖစ္သည့္ ဴမန္မာ့ ဆိုရႀယ္လစ္ လမ္းစဥ္ပၝတီ (မဆလ) ၏ ဥကၠႉႎႀင့္ ဴပည္ေထာင္စု ဴမန္မာႎုိင္ငံ၏ သမၳတ အဴဖစ္ အာဏာရႀင္႒ကီး ဦးေနဝင္းက ေဒၝက္တာေမာင္ေမာင္ကို ေ႟ၾးခဵယ္ တင္ေဴမၟာက္ ေစခဲ့ရသူလည္း ဴဖစ္သည္။
၁၉၈၇-၈၈ ခုႎႀစ္မဵား အတၾင္း အာဏာရႀင္ ဦးေနဝင္း၏ မဆလ တပၝတီ မတရား ရက္စၾာ ဖိႎႀိပ္ခဵႂပ္ခဵယ္ အုပ္စိုးေနမႁကို ေတာင္ေပၞ ေဴမဴပန္ႛ ႎိုင္ငံအဝန္းမႀ တုိင္းရင္းသား ဴပည္သူလူထု႒ကီး တရပ္လံုးက အံု႔က ေတာ္လႀန္ဳကေသာ အခၝ၊ ဦးေနဝင္းက သူႎႁတ္ထၾက္ေပး႓ပီး၊ သစၤာရႀိ ေနာက္လိုက္တဦး ဴဖစ္သူ 'ရန္ကုန္႓မိႂႚမႀ သားသတ္သမား' ဗိုလ္မႀႃးခဵႂပ္ေဟာင္း စိန္လၾင္ကို ႟ုပ္ဴပသမၳတ အဴဖစ္ အာဏာ လၿဲေပးခဲ့သည္။ သိုႛေသာ္လည္း ဴပည္သူလူထု၏ မုန္းတီး ႟ၾံႚရႀာမႁမဵားသည္ ဒီေရအလား တုိးပၾားလာသဴဖင့္ 'ရန္ကုန္႓မိႂႚမႀ သားသတ္သမား' စိန္လၾင္၏ သမၳတ ရာထူးသည္ ၁၈ ရက္သာ သက္တမ္း တည္႓မဲခဲ့႓ပီး၊ ဳသဂုတ္လ ၁၂ ရက္ေနႛတၾင္ ရာထူးမႀ ႎုတ္ထၾက္ ေပးလိုက္ရသည္။ ဤတၾင္ ဦးေနဝင္းသည္ ဖဲထုပ္ထဲမႀ ေနာက္ထပ္ ဂဵႂိကာတေကာင္ကို ေ႟ၾးရဴပန္ေလသည္။ ယခုတ႒ကိမ္ အေ႟ၾးခံရသူမႀာ ဥပေဒ ပညာရႀင္ တပိုင္း၊ စာေရးဆရာ တပိုင္းဴဖစ္ေသာ ေဒၝက္တာေမာင္ေမာင္ ဴဖစ္သည္။ ဳကမ္းဳကမ္းတမ္းတမ္း ရက္ရက္စက္စက္ ကိုင္တၾယ္မႁမႀာ အ႟ံႁးႎႀင့္ ရင္ဆိုင္ခဲ့ရ႓ပီ ဴဖစ္၍ ပိုမို ေပဵာ့ေပဵာင္းေသာ လမ္းေဳကာင္းကို အသံုးခဵ ဳကည့္ေလေတာ့သည္။
သိုႛရာတၾင္ ဴပည္သူလူထုကို ဤသိုႛ အ႟ူးလုပ္၍ မရေတာ့ေခဵ။ ဴပည္သူလူထု အေနဴဖင့္ မဆလ အာဏာပိုင္တိုႛ၏ အေဳကာကို ေနာေကဵေနေလ႓ပီ။ ေကဵာင္းသားမဵား၊ ဗုဒၭဘာသာ ရဟန္းေတာ္မဵား၊ ေရႀႚေနမဵား၊ ေကဵာင္းဆရာမဵား၊ ဆရာဝန္မဵား၊ လယ္သမား႒ကီးမဵား၊ စက္႟ံု အလုပ္႟ံု အလုပ္သမားမဵားႎႀင့္ ဆိုက္ကားသမား အစ သူေတာင္းစား အဆံုး ဴပည္သူမဵားသည္ ပိုမို မဵားဴပားစၾာ ဆႎၬဴပမႁမဵားတၾင္ ပၝဝင္လာဳက႓ပီး၊ တပ္မေတာ္ အစိတ္အပိုင္း အခဵိႂႚပၝ ဤလူထု ဆႎၬဴပမႁ႒ကီးတၾင္ ပူးေပၝင္း ပၝဝင္လာဳကသည္။ ဤမ႖ ထုႎႀင့္ ထည္ႎႀင့္ အုတ္ေအာ္ေသာင္းနင္း ဆႎၬဴပမႁမဵႂိး ဳကံႂေတၾႚရလ႖င္ ကမာၲႛ မည္သည့္ ေနရာရႀိ မည္သည့္ အစိုးရမဵႂိး မဆို ႓ပိႂကၾဲ ပဵက္စီးသၾား႓ပီး ပဋိပကၡ ေဴဖရႀင္း၍ ရႎုိင္ေသာ လိုက္ေလဵာမႁမဵႂိး ဴပႂလုပ္ရေပလိမ့္မည္။ သိုႛေသာ္လည္း သုတ္သင္ေရး အေတၾးအေခၞကို အစစ္အမႀန္ ကိုင္တၾယ္ထားေသာ အာဏာရႀင္မဵားႎႀင့္ သူ၏ ေနာက္လိုက္ စစ္တပ္သည္ တလက္မမ႖ ဆုတ္မေပးခဲ့ေခဵ။
လုိက္ေလဵာမႁမဵား ဴပႂလုပ္မည့္ အစား ယင္းတိုႛ၏ လံုးဝဥႍံု အာဏာ ဆုပ္ကိုင္ထားမႁအား ေစာဒက တက္မိေသာ ဴပည္သူလူထုကို အဴပစ္ေပး ဒဏ္ခတ္သည့္ အေနဴဖင့္ ၁၉၈၈ ခုႎႀစ္၊ စက္တင္ဘာလ ၁၈ ရက္ေနႛတၾင္ ဗိုလ္ခဵႂပ္႒ကီး ေစာေမာင္ ဦးေဆာင္သည့္ ဴမန္မာ့ တပ္မေတာ္ကို အမည္ခံ အာဏာသိမ္းပၾဲဴဖင့္ ေဒၝက္တာေမာင္ေမာင္က အာဏာလၿဲေဴပာင္း ေပးခဲ့႓ပီး၊ ေထာင္ႎႀင့္ခဵီေသာ ဴပည္သူလူထုအား လမ္းမမဵားေပၞတၾင္ တဖန္ ပစ္သတ္ခၾင့္ ဴပႂခဲ့သည္။
အာဏာရႀင္ ဦးေနဝင္း အေပၞ မည္သည့္ ႓ခိမ္းေဴခာက္မႁမ႖ မဴဖစ္ေစခဲ့သူ ေဒၝက္တာ ေမာင္ေမာင္သည့္ အာဏာရႀင္႒ကီး၏ အတၪႂပၯတၨိ ဴဖစ္ေသာ 'ဴမန္မာဴပည္ႎႀင့္ ဗိုလ္ခဵႂပ္႒ကီး ေနဝင္း' (Burma and General Ne Win) စာအုပ္ကို ေရးသားခဲ့သူ ဥပေဒပညာရႀင္ စာေရးဆရာ တဦးဴဖစ္သည္။ ထုိစာအုပ္တၾင္ ေကာလိပ္မႀ ပညာ တပိုင္းတစဴဖင့္ ေကဵာင္းထၾက္ခဲ့ရ႓ပီး၊ ေအာက္တန္းစာေရးေလး အဴဖစ္ ဝင္ေရာက္ လုပ္ကိုင္ေနသူ သခင္႟ႁေမာင္ (ဗိုလ္ခဵႂပ္႒ကီး ေနဝင္း၏ အမည္ရင္း ဴဖစ္သည္) အေဳကာင္းကို ေအာက္ပၝအတုိင္း ေရးသား ေဖာ္ဴပခဲ့သည္။
"ထိုစာေရး အလုပ္သည္ သခင္ လူငယ္ကေလးအား စာမဵား၊ ေဳကးနန္းမဵားကို တိတ္တဆိတ္ စစ္ေဆး ဖတ္႟ႁ႓ပီး ပုလိပ္အဖၾဲႚ၏ လႁပ္ရႀားမႁကို သူႛရဲေဘာ္ ရဲဘက္မဵားအား ႒ကိႂတင္ အသိေပးႎုိင္ခဲ့သည္။ သူသည္ ေထာက္လႀမ္းေရး အလုပ္တၾင္ ထက္သန္သည္။ ထုိအလုပ္သည္ သတင္းရယူေရး စခန္းေကာင္း တခု ဴဖစ္ခဲ့သည္။"
ထုိအေဳကာင္းကို ဴမန္မာ့ႎိုင္ငံေရး လႁပ္ရႀားမႁတၾင္ သခင္႟ႁေမာင္ (ခ) ဗိုလ္ခဵႂပ္႒ကီး ေနဝင္းအား သိဒၭိတင္ေပးသည့္ အေနဴဖင့္ ေဒၝက္တာေမာင္ေမာင္ ေရးသားေပးခဲ့ေသာ ထိုစာအုပ္မႀ အပ အဴခား မည္သည့္ စာတမ္း စာအုပ္တၾင္မႀ မေတၾႚရေပ။ ထိုႛအဴပင္ ထူးဆန္းစၾာပင္ ထိုအခဵိန္က သူ၏ ရဲေဘာ္ရဲဘက္ေဟာင္း ဴဖစ္ခဲ့သူ တဦးတေယာက္ကမ႖ ႟ႁေမာင္ထံမႀ တစံုတရာ သတိေပး ခံခဲ့ရသည္ကိုလည္း ဴပန္လည္ မႀတ္မိဴခင္း မရႀိဳကေခဵ။
ဦးေနဝင္း ဴမင္း႓ပိင္ကၾင္း မဳကာခဏ သၾားခဲ့ဴခင္းသည္လည္း သူ၏ ႎုိင္ငံေရး လႁပ္ရႀားမႁကို အကာအကၾယ္ ယူထားမႁ တရပ္ဴဖစ္ေဳကာင္း၊ "ဴမင္း႓ပိင္ကၾင္းသည္ လူအမဵား စုေဝးရာ ေနရာ ဴဖစ္သည္။ သူသည္ ဴမင္းတစ္ေပးမႁမဵားကိုသာ နားေထာင္သည္ မဟုတ္၊ အစိုးရဌာန အသီးသီးတၾင္ လုပ္ကိုင္ေနဳကေသာ သူႛအသိမိတ္ေဆၾမဵားထံ လႀည့္ပတ္ သၾားလာ႓ပီး ေနာက္ဆံုး သတင္းမဵားကို ေမးဴမန္း စံုစမ္းခဲ့သည္" ဟု ေဒၝက္တာေမာင္ေမာင္က သူႛဆရာရင္း ဴဖစ္သူ သခင္႟ႁေမာင္ (ေခၞ) ဦးေနဝင္း၏ လူငယ္ဘဝကို စိတ္ကူးစိတ္သန္း ေကာင္းေကာင္းဴဖင့္ ဆက္လက္ ပံုေဖာ္ထားသည္။
ထိုႛသိုႛ ဦးေနဝင္းအား ေထာက္ခံ အကာအကၾယ္ ေပးသူမဵားထဲတၾင္ တဦး ဴဖစ္ေနဴခင္း အတၾက္ မဆလ ပၝတီတၾင္း မဳကာခဏ ထုတ္ပယ္ပစ္ရာတၾင္ ေဒၝက္တာေမာင္ေမာင္ ပၝရႀိမသၾားဘဲ ရႀင္သန္ လၾတ္ေဴမာက္ေနဴခင္း ဴဖစ္ေပလိမ့္မည္။ ဤသည္ကို ႒ကိႂတင္ ခန္ႛမႀန္း၍ ရႎိုင္သည္ဟု ဆိုႎုိင္ပၝသည္။
စက္တင္ဘာလ ၁၁ ရက္ေနႛတၾင္ ေဒၝက္တာ ေမာင္ေမာင္က "ေကာင္စီမဵား၊ ဝန္ထမ္းမဵားနဲႛ ဴပည္သူႛရဲမဵားက ယုိယၾင္း ပဵက္စီးေနတဲ့ ဴပည္သူႛ အုပ္ခဵႂပ္ေရး ယႎၩရား ဴပန္လည္ပတ္ လာေအာင္ ဴပႂလုပ္ဖိုႛ လိုအပ္ပၝတယ္။ အနီးကပ္ဆံုး ဴဖစ္တဲ့ ကာကၾယ္ေရး အင္အားစုမဵားကလည္း အကူအညီမဵား ေပးအပ္ဖိုႛ သက္ဆိုင္ရာ အာဏာပိုင္တိုႛ အေနနဲႛ ႌၿန္ဳကားခဵက္မဵား ထုတ္ဴပန္ခဲ့႓ပီး ဴဖစ္ပၝတယ္။ အင္အားသံုး႓ပီး ဴပႍနာ တရပ္ကို ေဴဖရႀင္း ခဵင္ဳကတဲ့ သူေတၾ အခဵိန္ ရႀိတုန္း ေဴပးထားဳကပၝ" ဟူ၍ မိန္ႚခၾန္း ေဴပာဳကားခဲ့သည္။
၁၆ ရက္ေနႛတၾင္ မဆလ ပၝတီက ပေဟဠိ ဆန္ေသာ ေဳကညာခဵက္ တရပ္ ထုတ္ဴပန္ခဲ့သည္။ ထိုေဳကညာခဵက္တၾင္ လက္နက္ကိုင္ စစ္တပ္၊ ဴပည္သူႛရဲႎႀင့္ ဝန္ထမ္းမဵားအား ပၝတီမႀ ႎႁတ္ထၾက္ခၾင့္ ဴပႂေဳကာင္း ေဳကညာခဲ့သည္။ ေနာက္တေနႛတၾင္ ကာကၾယ္ေရး ဝန္႒ကီး ဌာနက လက္နက္ကိုင္ စစ္တပ္မဵားကို အမိန္ႛတရပ္ ခဵမႀတ္ခဲ့ရာတၾင္ စစ္တပ္ အေနႎႀင့္ မူလ တာဝန္႒ကီး ၃ ရပ္ကို အဴပည့္အဝ ထမ္းေဆာင္ ဳကရမည္ဟု ဆိုခဲ့၏။ ထို တာဝန္႒ကီး ၃ ရပ္မႀာ ဴပည္ေထာင္စု တည္တန္ႛ ခိုင္ဴမဲေရး၊ တိုင္းရင္းသား စည္းလံုး ညီႌၾတ္ေရးႎႀင့္ ႎိုင္ငံေတာ္ အခဵႂပ္အခဵာ အာဏာကို ကာကၾယ္ ေစာင့္ေရႀာက္ေရးတိုႛ ဴဖစ္ဳကသည္။ အေရးပၝေသာ အေဴပာင္းအလဲ႒ကီး ဴဖစ္ေပၞ လာမည္မႀာ ထင္ရႀားသည္။
ဤသိုႛအားဴဖင့္ တရားဥပေဒ စိုးမိုးမႁႎႀင့္ အေဴခခံ ဥပေဒ စိုးမိုးေရးတုိႛကို စာအုပ္ အေဴမာက္အဴမား ေရးသားခဲ့သူ ဥပေဒ ပညာရႀင္ ေဒၝက္တာေမာင္ေမာင္သည္ ကမာၲေပၞတၾင္ မည္သည့္ႎိုင္ငံ မည္သည့္စနစ္၏ အေဴခခံ ဥပေဒကမႀ ခၾင့္မဴပႂေသာ စစ္အာဏာသိမ္းမႁကို အသာတဳကည္ ခၾင့္ဴပႂခဲ့သူ ဥပေဒ ပညာရႀင္ တဦးလည္း ဴဖစ္လာသည္။ ထုိႛအဴပင္ ဴပည္သူလူထုအား အကဵိႂးဴပႂခဵင္ေသာ္လည္း မိမိတၾင္ အခၾင့္အာဏာ မရႀိသဴဖင့္ မလုပ္ႎိုင္ဴဖစ္ရကာ ဒီအတိုင္း ထိုင္ ထိုင္ဳကည့္ေနရသည္ဟု မဳကာခဏ ေဴပာဳကားေလ့ရႀိသူ ဥပေဒ ပညာရႀင္ ေဒၝက္တာေမာင္ေမာင္၏ စကားသည္ စကား အဴဖစ္သာ တၾင္ရစ္ေဳကာင္းကို ဴပည္သူလူထုက ေသၾးဴဖင့္ရင္း႓ပီး သက္ေသ ဴပခဲ့ဳကေလသည္။
အႎႀီ ေဒၝက္တာေမာင္ေမာင္ကို ၁၉၂၅ ခုႎႀစ္၊ ဇန္နဝၝရီလ ၃၁ ရက္ေနႛတၾင္ အဖ အထက္တန္း ေရႀႚေန ဦးဆင့္၊ အမိ ေဒၞေအးတင္တိုႛက မႎၩေလး႓မိႂႚ၌ ဖၾားဴမင္သည္။ ေမၾးခဵင္း ခုႎႀစ္ေယာက္ ရႀိသည့္အနက္ တတိယေဴမာက္ တဦးတည္ေသာသား ဴဖစ္သည္။
ငယ္စဥ္က မႎၩေလး႓မိႂႚ အမဵိႂးသား အထက္တန္းေကဵာင္းတၾင္ ပညာသင္ယူသည္။ ၁၉၃၉ ခုႎႀစ္တၾင္ မႎၩေလး႓မိႂႚ ဗုဒၭသာသနာ့ႎုဂၢဟေကဵာင္းမႀ ၁၀ တန္း ေအာင္ဴမင္႓ပီး၊ မႎၩေလး ဥပစာေကာလိပ္ သိပၯံတန္းသိုႛ တက္ေရာက္ ပညာ သင္ဳကားသည္ ၁၉၄၃ ခုႎႀစ္တၾင္ ဗမာ့ ကာကၾယ္ေရး တပ္မေတာ္ (ဘီဒီေအ) ေထာက္ပံ့ေရးတပ္သိုႛ ဝင္ေရာက္ အမႁထမ္းသည္။ တပ္ဳကပ္အဆင့္ ရရႀိ႓ပီးေနာက္ ၁၉၄၄ ခုႎႀစ္တၾင္ မဂႆလာဒံု စစ္တကၺသိုလ္ စတုတၪပတ္ ဗိုလ္သင္တန္း တက္ေရာက္သည္။ ၁၉၄၅ ခုႎႀစ္တၾင္ ဗိုလ္သင္တန္းဆင္း႓ပီး စစ္ဝန္႒ကီး႟ံုး စစ္ပညာ ဌာန႒ကီးတၾင္ ဗိုလ္ေလး အဆင့္ဴဖင့္ တာဝန္ ထမ္းေဆာင္သည္။ ေတာ္လႀန္ေရးတၾင္ ဟသႆာတခ႟ိုင္၊ မဵိႂးခဵစ္ ဗမာ့ တပ္မေတာ္ တိုင္း (၁) ဌာနခဵႂပ္၊ ပဲႎၾယ္ကုန္း၌ တာဝန္ ယူခဲ့သည္။
ေဒၝက္တာေမာင္ေမာင္သည္ ရန္ကုန္ တကၠသိုလ္တၾင္ ဆက္လက္ ပညာသင္ယူခဲ့ရာ ၁၉၄၆ ခုႎႀစ္တၾင္ ရန္ကုန္ တကၠသိုလ္မႀ အဂႆလိပ္စာ ဂုဏ္ထူးဴဖင့္ ဝိဇၦာဘဲၾႚ ရရႀိသည္။ ၁၉၄၆ ခုႎႀစ္မႀ စ၍ ရန္ကုန္ တကၠသိုလ္ အဂႆလိပ္စာဌာန နည္းဴပ အဴဖစ္ လည္းေကာင္း၊ ၁၉၄၆ ခုႎႀစ္မႀ ၁၉၄၇ ခုႎႀစ္အထိ ဴပန္ဳကားေရး ဌာန၊ နယူတိုင္းေအာ့ဖ္ ဘားမား သတင္းစာ အယ္ဒီတာ အဴဖစ္ လည္းေကာင္း၊ ၁၉၄၈ ခုႎႀစ္၊ ႎႀစ္ဦးပိုင္းမႀ ၁၉၄၉ ခုႎႀစ္၊ ေအာက္တိုဘာလ အထိ ဴမန္မာႎိုင္ငံ မီးရထားဌာန လက္ေထာက္ အတၾင္းဝန္ အဴဖစ္ လည္းေကာင္း တာဝန္မဵား ထမ္းေဆာင္ခဲ့သည္။
ေဒၝက္တာ ေမာင္ေမာင္သည္ ၁၉၄၉ ခုႎႀစ္မႀ ၁၉၅၃ ခုႎႀစ္ အထိ အဂႆလန္ႎိုင္ငံ လန္ဒန္႓မိႂႚ၌ ဥပေဒ အဴပည္ဴပည္ဆိုင္ရာ ဆက္ဆံေရး၊ ဴပန္ဳကားေရး ပညာမဵားကို ေလ့လာ ဆည္းပူးသည္။ ေဟာ္လန္ႎိုင္ငံရႀိ Academy of International Law မႀ အဴပည္ဴပည္ ဆိုင္ရာ ဥပေဒ ဒီပလိုမာ ရရႀိသည္။ ၁၉၅၂ ခုႎႀစ္တၾင္ လန္ဒန္႓မိႂႚ LINCON’S Inn မႀ Barrister-at-Lawဝတ္လံု အဴဖစ္ ခံယူသည္။ ၁၉၅၆ ခုႎႀစ္တၾင္ ေဟာ္လန္ႎိုင္ငံ UTRECHT တကၠသိုလ္မႀ အဴပည္ဴပည္ ဆိုင္ရာ ဥပေဒဘာသာရပ္ဴဖင့္ ဥပေဒပၝရဂူ L.L.D. (Doctor of Law) ဘဲၾႚရရႀိသည္။
ေဒၝက္တာ ေမာင္ေမာင္သည္ ဗိုလ္ခဵႂပ္႒ကီး ေနဝင္း အိမ္ေစာင့္ အစိုးရ လက္ထက္ ၁၉၅၉ ခုႎႀစ္တၾင္ လက္ေထာက္ ေရႀႚေနခဵႂပ္၊ ရန္ကုန္ တကၠသိုလ္ ဥပေဒ ကထိက တာဝန္မဵား ထမ္းေဆာင္သည္။ ၁၉၆၀ ဴပည္ႎႀစ္မႀ ၁၉၆၂ ခုႎႀစ္ အထိ အေမရိကန္ႎိုင္ငံ YALE တကၠသိုလ္၌ ကထိက အဴဖစ္ စာေပပိုႛခဵ ကဵမ္းဴပႂကာ ၁၉၆၁ ခုႎႀစ္တၾင္ အဴပည္ဴပည္ ဆိုင္ရာ ဥပေဒဘာသာရပ္ အတၾက္ ေဒၝက္တာဘဲၾႚကို ရရႀိခဲ့သည္။
ဒုတိယအ႒ကိမ္ စစ္တပ္ အာဏာသိမ္း အဖၾဲႚဴဖစ္သည့္ ေတာ္လႀန္ေရး ေကာင္စီ လက္ထက္တၾင္ ေဒၝက္တာေမာင္ေမာင္သည္ တရား႟ံုးခဵႂပ္ တရားသူ႒ကီး အဴဖစ္ တာဝန္ ေပးအပ္ဴခင္း ခံရသည္။ ဴမန္မာ့ ဆိုရႀယ္လစ္ လမ္းစဥ္ပၝတီ (မဆလ) အဴမႂေတ ပၝတီ ကာလတၾင္ ပညာေရးရာ ေကာ္မတီဝင္ အဴဖစ္ တာဝန္ ထမ္းေဆာင္သည္။ ၁၉၇၁ ခုႎႀစ္၊ ပထမအ႒ကိမ္ ပၝတီ ညီလာခံတၾင္ ပၝတီ စည္းကမ္း ထိန္းသိမ္းေရး ေကာ္မတီ ဥကၠႉ အဴဖစ္ ေ႟ၾးခဵယ္ တင္ေဴမၟာက္ဴခင္း ခံရသည္။ ၁၉၇၁ ခုႎႀစ္တၾင္ ဖဲၾႚစည္းေသာ အဖဲၾႚဝင္ ၉၇ ဦး ပၝဝင္သည့္ ႎိုင္ငံေတာ္ ဖဲၾႚစည္းပံု အေဴခခံ ဥပေဒသစ္ (မူဳကမ္း) ေရးဆဲၾေရး ေကာ္မရႀင္တၾင္ အဖဲၾႚဝင္ အဴဖစ္ ပၝဝင္သည္။ ၁၉၇၂ ခုႎႀစ္တၾင္ ေတာ္လႀန္ေရး ေကာင္စီ အဖဲၾႚဝင္ ဴဖစ္လာ႓ပီး၊ ၁၉၇၂ ခုႎႀစ္မႀ ၁၉၇၄ ခုႎႀစ္ အထိ ေတာ္လႀန္ေရး အစိုးရ အဖဲၾႚဝင္ အဴဖစ္ တာဝန္ ထမ္းေဆာင္ခဲ့သည္။
ေဒၝက္တာေမာင္ေမာင္သည္ မဆလ ဗဟို အလုပ္အမႁေဆာင္ ေကာ္မတီဝင္ အဴဖစ္ လည္းေကာင္း၊ ဴပည္သူႛလၿတ္ေတာ္ ကိုယ္စားလႀယ္ အဴဖစ္ လည္းေကာင္း၊ ႎိုင္ငံေတာ္ ေကာင္စီဝင္ အဴဖစ္ လည္းေကာင္း မဆလ သက္တမ္းတေလ႖ာက္ တာဝန္ ထမ္းေဆင္ခဲ့သည္။၁၉၇၈ ခုႎႀစ္တၾင္ ဥပေဒ ေကာ္မရႀင္ ဥကၠႉ၊ ၁၉၈၈ ခုႎႀစ္တၾင္ ဴပည္သူႛ ဥပေဒ အကဵိႂးေဆာင္ အဖဲၾႚ ဥကၠႉ မႀသည္ ႎိုင္ငံေတာ္ေကာင္စီ ဥကၠႉႎႀင့္ သမၳတ အဴဖစ္ပၝ တာဝန္ ယူခဲ့ဖူးသူ ဴဖစ္သည္။
ေဒၝက္တာေမာင္ေမာင္သည္ ဴမန္မာႎိုင္ငံ လၾတ္လပ္ေရး ႒ကိႂးပမ္းမႁတၾင္ ပၝဝင္ခဲ့ဴခင္းေဳကာင့္ ႎိုင္ငံေတာ္က ခဵီးဴမၟင့္သည့္ လၾတ္လပ္ေရး ေမာ္ကၾန္းဝင္ (ဒုတိယဆင့္) ကို ၁၉၇၅ ခုႎႀစ္တၾင္ လည္းေကာင္း၊ မဆလ ပၝတီက ေပးအပ္ခဲ့သည့္ တာဝန္မဵားကို ႒ကိႂးပမ္း ေဆာင္႟ၾက္ခဲ့ဴခင္းေဳကာင့္ ခဵီးဴမၟင့္သည့္ ႎိုင္ငံ့ဂုဏ္ရည္ဘဲၾႚ (ပထမဆင့္) ကို ၁၉၈၄ ခုႎႀစ္တၾင္ လည္းေကာင္း ရရႀိသည္။
ေဒၝက္တာေမာင္ေမာင္သည္ ၁၉၄၇ ခုႎႀစ္၊ ဒီဇင္ဘာ ၃ ရက္ေနႛတၾင္ ဟသႆာတ႓မိႂႚေန ပၝလီမန္အမတ္ ဦးသန္းတင္၊ ေဒၞကဵင္ဴမတိုႛ၏ သမီး ေဒၞခင္ဴမင့္ႎႀင့္ လက္ထပ္ခဲ့သည္။ သားသမီး ခုႎႀစ္ဦး ထၾန္းကားခဲ့သည္။ ၁၉၉၄ ခုႎႀစ္၊ ဇူလိုင္လ ၂ ရက္ေနႛ၌ ရန္ကုန္႓မိႂႚတၾင္ ကၾယ္လၾန္သည္။ ကၾယ္လၾန္ခဵိန္တၾင္ ဇနီးေဒၞခင္ဴမင့္ႎႀင့္ သားသံုးဦး၊ သမီးေလးဦး၊ ေဴမး ၁၀ ဦးကဵန္ရစ္သည္။
ေဒၝက္တာေမာင္ေမာင္ ေရးသား ဴပႂစုခဲ့ေသာ စာအုပ္မဵား
၁။ ေသၾးနီ ၁၉၄၆
၂။ သက္ရႀိရာဇဝင္ ၁၉၅၆
၃။ တိုႛဴပည္ေထာင္စု ဴမန္မာႎိုင္ငံ ဖဲၾႚစည္းအုပ္ခဵႂပ္ပံု ၁၉၅၉
၄။ ႎိုင္ငံေတာ္လုပ္႒ကံမႁ ဴပည္ေထာင္စုႎႀင့္ ဦးေစာ ၁၉၆၅
၅။ ဴမန္မာ့ႎိုင္ငံေရးႎႀင့္ ဗိုလ္ခဵႂပ္႒ကီးေနဝင္း ၁၉၆၉
၆။ သားေမာင္စစ္သည္သိုႛ ၁၉၇၂
၇။ တရားဥပေဒ အေထၾေထၾ ဗဟုသုတ ၁၉၇၄
၈။ ဴပည္သူႛဝန္ထမ္းသားသမီးမဵားသိုႛ ၁၉၈၇
၉။ The Forgotten Army ၁၉၄၆
၁၀။ Burma's Teething Time ၁၉၄၉
၁၁။ London Diary ၁၉၅၂
၁၂။ Grim War Against KMT ၁၉၅၃
၁၃။ Burma in the Family of Nations ၁၉၅၆
၁၄။ Burma's Constitution ၁၉၅၉
၁၅။ A Trial in Burma ၁၉၆၂
၁၆။ Aung San of Burma ၁၉၆၂
၁၇။ Law and Custom in Burma And The Burmese Family ၁၉၆၃
၁၈။ Burma and General New Win ၁၉၆၉
၁၉။ To A Soldier Son ၁၉၇၄
ကိုးကား။
(၁) 'ဗိုလ္ခဵႂပ္ေအာင္ဆန္းကို ဘယ္သူသတ္သလဲ'၊ ေအာင္ခင္၊ အဂႆလိပ္ဘာသာမႀ ဴမန္မာဘာသာသိုႛ ဴပန္ဆိုသူ ေဒၝက္တာတင့္ေဝႎႀင့္ ေဒၝက္တာေအးေကဵာ္၊ စာတည္းဴဖတ္သူ ဴမဝတီရဲေခၝင္၊ ေခတ္႓ပိႂင္ ဂဵာနယ္တိုက္၊ ၂၀၀၄ ခုႎႀစ္၊ ေအာက္တုိဘာ၊ တတိယအ႒ကိမ္ ဴပႂဴပင္တည္းဴဖတ္ ထုတ္ေဝဴခင္း။
(၂) ႎႀစ္ဆယ္ရာစု ဴမန္မာ စာေရး ဆရာမဵားႎႀင့္ စာစုစာရင္း (စတုတၪတၾဲ)၊ ဴပန္ဳကားေရးႎႀင့္ ဴပည္သူႛ ဆက္ဆံေရး ဦးစီးဌာန (႟ံုးခဵႂပ္) စာတည္းအဖၾဲႚ၊ ေ႟ၿဟသႆာ စာအုပ္တုိက္၊ ၂၀၀၈ ေဖေဖာ္ဝၝရီ၊ ပထမအ႒ကိမ္။
(၃) Outrage - Burma's Struggle for Democracy by Bertil Lintner, 1st Burmese edition published in the UK in 1990 by Peacock Press, Edinburgh, Scotland, 'ေဒၝမာန္ဟုန္ - ဗမာဴပည္ ဒီမိုကေရစီ တိုက္ပၾဲ'၊ စံဝင္းေမာင္ႎႀင့္ မင္းမဵႂိးႎိုင္တိုႛ ဴမန္မာဴပန္သည္။
▪ - ¤ - ▪
ေဒၝက္တာေမာင္ေမာင္ (၁၉၂၅-၁၉၉၄)
ေဒၝက္တာေမာင္ေမာင္ (၁၉၂၅-၁၉၉၄)။
ေဒၝက္တာေမာင္ေမာင္ (၁၉၂၅-၁၉၉၄)
ဥပေဒ ပၝရဂူဘၾဲႚ ရထားသူ ေဒၝက္တာေမာင္ေမာင္သည္ ေပဵာ့ည့ံသူ တဦး ဴဖစ္႓ပီး ကပ္ဖားသတၨဝၝ ဴဖစ္ရန္ အတၾက္လည္း သူ၏ ယခင္ ပညာတတ္ အရည္အခဵင္းမဵားကို စၾန္ႛလၿတ္ပစ္ရန္လည္း ဝန္မေလးေခဵ။ ထိုႛေဳကာင့္ ၁၉၈၈ ခုႎႀစ္၊ ဳသဂုတ္လ အတၾင္း ထုိအခဵိန္က ဴမန္မာႎုိင္ငံတၾင္ ဥပေဒအရ ရပ္တည္ႎုိင္ေသာ တခုတည္းေသာ ႎုိင္ငံေရး ပၝတီ႒ကီး ဴဖစ္သည့္ ဴမန္မာ့ ဆိုရႀယ္လစ္ လမ္းစဥ္ပၝတီ (မဆလ) ၏ ဥကၠႉႎႀင့္ ဴပည္ေထာင္စု ဴမန္မာႎုိင္ငံ၏ သမၳတ အဴဖစ္ အာဏာရႀင္႒ကီး ဦးေနဝင္းက ေဒၝက္တာေမာင္ေမာင္ကို ေ႟ၾးခဵယ္ တင္ေဴမၟာက္ ေစခဲ့ရသူလည္း ဴဖစ္သည္။
၁၉၈၇-၈၈ ခုႎႀစ္မဵား အတၾင္း အာဏာရႀင္ ဦးေနဝင္း၏ မဆလ တပၝတီ မတရား ရက္စၾာ ဖိႎႀိပ္ခဵႂပ္ခဵယ္ အုပ္စိုးေနမႁကို ေတာင္ေပၞ ေဴမဴပန္ႛ ႎိုင္ငံအဝန္းမႀ တုိင္းရင္းသား ဴပည္သူလူထု႒ကီး တရပ္လံုးက အံု႔က ေတာ္လႀန္ဳကေသာ အခၝ၊ ဦးေနဝင္းက သူႎႁတ္ထၾက္ေပး႓ပီး၊ သစၤာရႀိ ေနာက္လိုက္တဦး ဴဖစ္သူ 'ရန္ကုန္႓မိႂႚမႀ သားသတ္သမား' ဗိုလ္မႀႃးခဵႂပ္ေဟာင္း စိန္လၾင္ကို ႟ုပ္ဴပသမၳတ အဴဖစ္ အာဏာ လၿဲေပးခဲ့သည္။ သိုႛေသာ္လည္း ဴပည္သူလူထု၏ မုန္းတီး ႟ၾံႚရႀာမႁမဵားသည္ ဒီေရအလား တုိးပၾားလာသဴဖင့္ 'ရန္ကုန္႓မိႂႚမႀ သားသတ္သမား' စိန္လၾင္၏ သမၳတ ရာထူးသည္ ၁၈ ရက္သာ သက္တမ္း တည္႓မဲခဲ့႓ပီး၊ ဳသဂုတ္လ ၁၂ ရက္ေနႛတၾင္ ရာထူးမႀ ႎုတ္ထၾက္ ေပးလိုက္ရသည္။ ဤတၾင္ ဦးေနဝင္းသည္ ဖဲထုပ္ထဲမႀ ေနာက္ထပ္ ဂဵႂိကာတေကာင္ကို ေ႟ၾးရဴပန္ေလသည္။ ယခုတ႒ကိမ္ အေ႟ၾးခံရသူမႀာ ဥပေဒ ပညာရႀင္ တပိုင္း၊ စာေရးဆရာ တပိုင္းဴဖစ္ေသာ ေဒၝက္တာေမာင္ေမာင္ ဴဖစ္သည္။ ဳကမ္းဳကမ္းတမ္းတမ္း ရက္ရက္စက္စက္ ကိုင္တၾယ္မႁမႀာ အ႟ံႁးႎႀင့္ ရင္ဆိုင္ခဲ့ရ႓ပီ ဴဖစ္၍ ပိုမို ေပဵာ့ေပဵာင္းေသာ လမ္းေဳကာင္းကို အသံုးခဵ ဳကည့္ေလေတာ့သည္။
သိုႛရာတၾင္ ဴပည္သူလူထုကို ဤသိုႛ အ႟ူးလုပ္၍ မရေတာ့ေခဵ။ ဴပည္သူလူထု အေနဴဖင့္ မဆလ အာဏာပိုင္တိုႛ၏ အေဳကာကို ေနာေကဵေနေလ႓ပီ။ ေကဵာင္းသားမဵား၊ ဗုဒၭဘာသာ ရဟန္းေတာ္မဵား၊ ေရႀႚေနမဵား၊ ေကဵာင္းဆရာမဵား၊ ဆရာဝန္မဵား၊ လယ္သမား႒ကီးမဵား၊ စက္႟ံု အလုပ္႟ံု အလုပ္သမားမဵားႎႀင့္ ဆိုက္ကားသမား အစ သူေတာင္းစား အဆံုး ဴပည္သူမဵားသည္ ပိုမို မဵားဴပားစၾာ ဆႎၬဴပမႁမဵားတၾင္ ပၝဝင္လာဳက႓ပီး၊ တပ္မေတာ္ အစိတ္အပိုင္း အခဵိႂႚပၝ ဤလူထု ဆႎၬဴပမႁ႒ကီးတၾင္ ပူးေပၝင္း ပၝဝင္လာဳကသည္။ ဤမ႖ ထုႎႀင့္ ထည္ႎႀင့္ အုတ္ေအာ္ေသာင္းနင္း ဆႎၬဴပမႁမဵႂိး ဳကံႂေတၾႚရလ႖င္ ကမာၲႛ မည္သည့္ ေနရာရႀိ မည္သည့္ အစိုးရမဵႂိး မဆို ႓ပိႂကၾဲ ပဵက္စီးသၾား႓ပီး ပဋိပကၡ ေဴဖရႀင္း၍ ရႎုိင္ေသာ လိုက္ေလဵာမႁမဵႂိး ဴပႂလုပ္ရေပလိမ့္မည္။ သိုႛေသာ္လည္း သုတ္သင္ေရး အေတၾးအေခၞကို အစစ္အမႀန္ ကိုင္တၾယ္ထားေသာ အာဏာရႀင္မဵားႎႀင့္ သူ၏ ေနာက္လိုက္ စစ္တပ္သည္ တလက္မမ႖ ဆုတ္မေပးခဲ့ေခဵ။
လုိက္ေလဵာမႁမဵား ဴပႂလုပ္မည့္ အစား ယင္းတိုႛ၏ လံုးဝဥႍံု အာဏာ ဆုပ္ကိုင္ထားမႁအား ေစာဒက တက္မိေသာ ဴပည္သူလူထုကို အဴပစ္ေပး ဒဏ္ခတ္သည့္ အေနဴဖင့္ ၁၉၈၈ ခုႎႀစ္၊ စက္တင္ဘာလ ၁၈ ရက္ေနႛတၾင္ ဗိုလ္ခဵႂပ္႒ကီး ေစာေမာင္ ဦးေဆာင္သည့္ ဴမန္မာ့ တပ္မေတာ္ကို အမည္ခံ အာဏာသိမ္းပၾဲဴဖင့္ ေဒၝက္တာေမာင္ေမာင္က အာဏာလၿဲေဴပာင္း ေပးခဲ့႓ပီး၊ ေထာင္ႎႀင့္ခဵီေသာ ဴပည္သူလူထုအား လမ္းမမဵားေပၞတၾင္ တဖန္ ပစ္သတ္ခၾင့္ ဴပႂခဲ့သည္။
အာဏာရႀင္ ဦးေနဝင္း အေပၞ မည္သည့္ ႓ခိမ္းေဴခာက္မႁမ႖ မဴဖစ္ေစခဲ့သူ ေဒၝက္တာ ေမာင္ေမာင္သည့္ အာဏာရႀင္႒ကီး၏ အတၪႂပၯတၨိ ဴဖစ္ေသာ 'ဴမန္မာဴပည္ႎႀင့္ ဗိုလ္ခဵႂပ္႒ကီး ေနဝင္း' (Burma and General Ne Win) စာအုပ္ကို ေရးသားခဲ့သူ ဥပေဒပညာရႀင္ စာေရးဆရာ တဦးဴဖစ္သည္။ ထုိစာအုပ္တၾင္ ေကာလိပ္မႀ ပညာ တပိုင္းတစဴဖင့္ ေကဵာင္းထၾက္ခဲ့ရ႓ပီး၊ ေအာက္တန္းစာေရးေလး အဴဖစ္ ဝင္ေရာက္ လုပ္ကိုင္ေနသူ သခင္႟ႁေမာင္ (ဗိုလ္ခဵႂပ္႒ကီး ေနဝင္း၏ အမည္ရင္း ဴဖစ္သည္) အေဳကာင္းကို ေအာက္ပၝအတုိင္း ေရးသား ေဖာ္ဴပခဲ့သည္။
"ထိုစာေရး အလုပ္သည္ သခင္ လူငယ္ကေလးအား စာမဵား၊ ေဳကးနန္းမဵားကို တိတ္တဆိတ္ စစ္ေဆး ဖတ္႟ႁ႓ပီး ပုလိပ္အဖၾဲႚ၏ လႁပ္ရႀားမႁကို သူႛရဲေဘာ္ ရဲဘက္မဵားအား ႒ကိႂတင္ အသိေပးႎုိင္ခဲ့သည္။ သူသည္ ေထာက္လႀမ္းေရး အလုပ္တၾင္ ထက္သန္သည္။ ထုိအလုပ္သည္ သတင္းရယူေရး စခန္းေကာင္း တခု ဴဖစ္ခဲ့သည္။"
ထုိအေဳကာင္းကို ဴမန္မာ့ႎိုင္ငံေရး လႁပ္ရႀားမႁတၾင္ သခင္႟ႁေမာင္ (ခ) ဗိုလ္ခဵႂပ္႒ကီး ေနဝင္းအား သိဒၭိတင္ေပးသည့္ အေနဴဖင့္ ေဒၝက္တာေမာင္ေမာင္ ေရးသားေပးခဲ့ေသာ ထိုစာအုပ္မႀ အပ အဴခား မည္သည့္ စာတမ္း စာအုပ္တၾင္မႀ မေတၾႚရေပ။ ထိုႛအဴပင္ ထူးဆန္းစၾာပင္ ထိုအခဵိန္က သူ၏ ရဲေဘာ္ရဲဘက္ေဟာင္း ဴဖစ္ခဲ့သူ တဦးတေယာက္ကမ႖ ႟ႁေမာင္ထံမႀ တစံုတရာ သတိေပး ခံခဲ့ရသည္ကိုလည္း ဴပန္လည္ မႀတ္မိဴခင္း မရႀိဳကေခဵ။
ဦးေနဝင္း ဴမင္း႓ပိင္ကၾင္း မဳကာခဏ သၾားခဲ့ဴခင္းသည္လည္း သူ၏ ႎုိင္ငံေရး လႁပ္ရႀားမႁကို အကာအကၾယ္ ယူထားမႁ တရပ္ဴဖစ္ေဳကာင္း၊ "ဴမင္း႓ပိင္ကၾင္းသည္ လူအမဵား စုေဝးရာ ေနရာ ဴဖစ္သည္။ သူသည္ ဴမင္းတစ္ေပးမႁမဵားကိုသာ နားေထာင္သည္ မဟုတ္၊ အစိုးရဌာန အသီးသီးတၾင္ လုပ္ကိုင္ေနဳကေသာ သူႛအသိမိတ္ေဆၾမဵားထံ လႀည့္ပတ္ သၾားလာ႓ပီး ေနာက္ဆံုး သတင္းမဵားကို ေမးဴမန္း စံုစမ္းခဲ့သည္" ဟု ေဒၝက္တာေမာင္ေမာင္က သူႛဆရာရင္း ဴဖစ္သူ သခင္႟ႁေမာင္ (ေခၞ) ဦးေနဝင္း၏ လူငယ္ဘဝကို စိတ္ကူးစိတ္သန္း ေကာင္းေကာင္းဴဖင့္ ဆက္လက္ ပံုေဖာ္ထားသည္။
ထိုႛသိုႛ ဦးေနဝင္းအား ေထာက္ခံ အကာအကၾယ္ ေပးသူမဵားထဲတၾင္ တဦး ဴဖစ္ေနဴခင္း အတၾက္ မဆလ ပၝတီတၾင္း မဳကာခဏ ထုတ္ပယ္ပစ္ရာတၾင္ ေဒၝက္တာေမာင္ေမာင္ ပၝရႀိမသၾားဘဲ ရႀင္သန္ လၾတ္ေဴမာက္ေနဴခင္း ဴဖစ္ေပလိမ့္မည္။ ဤသည္ကို ႒ကိႂတင္ ခန္ႛမႀန္း၍ ရႎိုင္သည္ဟု ဆိုႎုိင္ပၝသည္။
စက္တင္ဘာလ ၁၁ ရက္ေနႛတၾင္ ေဒၝက္တာ ေမာင္ေမာင္က "ေကာင္စီမဵား၊ ဝန္ထမ္းမဵားနဲႛ ဴပည္သူႛရဲမဵားက ယုိယၾင္း ပဵက္စီးေနတဲ့ ဴပည္သူႛ အုပ္ခဵႂပ္ေရး ယႎၩရား ဴပန္လည္ပတ္ လာေအာင္ ဴပႂလုပ္ဖိုႛ လိုအပ္ပၝတယ္။ အနီးကပ္ဆံုး ဴဖစ္တဲ့ ကာကၾယ္ေရး အင္အားစုမဵားကလည္း အကူအညီမဵား ေပးအပ္ဖိုႛ သက္ဆိုင္ရာ အာဏာပိုင္တိုႛ အေနနဲႛ ႌၿန္ဳကားခဵက္မဵား ထုတ္ဴပန္ခဲ့႓ပီး ဴဖစ္ပၝတယ္။ အင္အားသံုး႓ပီး ဴပႍနာ တရပ္ကို ေဴဖရႀင္း ခဵင္ဳကတဲ့ သူေတၾ အခဵိန္ ရႀိတုန္း ေဴပးထားဳကပၝ" ဟူ၍ မိန္ႚခၾန္း ေဴပာဳကားခဲ့သည္။
၁၆ ရက္ေနႛတၾင္ မဆလ ပၝတီက ပေဟဠိ ဆန္ေသာ ေဳကညာခဵက္ တရပ္ ထုတ္ဴပန္ခဲ့သည္။ ထိုေဳကညာခဵက္တၾင္ လက္နက္ကိုင္ စစ္တပ္၊ ဴပည္သူႛရဲႎႀင့္ ဝန္ထမ္းမဵားအား ပၝတီမႀ ႎႁတ္ထၾက္ခၾင့္ ဴပႂေဳကာင္း ေဳကညာခဲ့သည္။ ေနာက္တေနႛတၾင္ ကာကၾယ္ေရး ဝန္႒ကီး ဌာနက လက္နက္ကိုင္ စစ္တပ္မဵားကို အမိန္ႛတရပ္ ခဵမႀတ္ခဲ့ရာတၾင္ စစ္တပ္ အေနႎႀင့္ မူလ တာဝန္႒ကီး ၃ ရပ္ကို အဴပည့္အဝ ထမ္းေဆာင္ ဳကရမည္ဟု ဆိုခဲ့၏။ ထို တာဝန္႒ကီး ၃ ရပ္မႀာ ဴပည္ေထာင္စု တည္တန္ႛ ခိုင္ဴမဲေရး၊ တိုင္းရင္းသား စည္းလံုး ညီႌၾတ္ေရးႎႀင့္ ႎိုင္ငံေတာ္ အခဵႂပ္အခဵာ အာဏာကို ကာကၾယ္ ေစာင့္ေရႀာက္ေရးတိုႛ ဴဖစ္ဳကသည္။ အေရးပၝေသာ အေဴပာင္းအလဲ႒ကီး ဴဖစ္ေပၞ လာမည္မႀာ ထင္ရႀားသည္။
ဤသိုႛအားဴဖင့္ တရားဥပေဒ စိုးမိုးမႁႎႀင့္ အေဴခခံ ဥပေဒ စိုးမိုးေရးတုိႛကို စာအုပ္ အေဴမာက္အဴမား ေရးသားခဲ့သူ ဥပေဒ ပညာရႀင္ ေဒၝက္တာေမာင္ေမာင္သည္ ကမာၲေပၞတၾင္ မည္သည့္ႎိုင္ငံ မည္သည့္စနစ္၏ အေဴခခံ ဥပေဒကမႀ ခၾင့္မဴပႂေသာ စစ္အာဏာသိမ္းမႁကို အသာတဳကည္ ခၾင့္ဴပႂခဲ့သူ ဥပေဒ ပညာရႀင္ တဦးလည္း ဴဖစ္လာသည္။ ထုိႛအဴပင္ ဴပည္သူလူထုအား အကဵိႂးဴပႂခဵင္ေသာ္လည္း မိမိတၾင္ အခၾင့္အာဏာ မရႀိသဴဖင့္ မလုပ္ႎိုင္ဴဖစ္ရကာ ဒီအတိုင္း ထိုင္ ထိုင္ဳကည့္ေနရသည္ဟု မဳကာခဏ ေဴပာဳကားေလ့ရႀိသူ ဥပေဒ ပညာရႀင္ ေဒၝက္တာေမာင္ေမာင္၏ စကားသည္ စကား အဴဖစ္သာ တၾင္ရစ္ေဳကာင္းကို ဴပည္သူလူထုက ေသၾးဴဖင့္ရင္း႓ပီး သက္ေသ ဴပခဲ့ဳကေလသည္။
အႎႀီ ေဒၝက္တာေမာင္ေမာင္ကို ၁၉၂၅ ခုႎႀစ္၊ ဇန္နဝၝရီလ ၃၁ ရက္ေနႛတၾင္ အဖ အထက္တန္း ေရႀႚေန ဦးဆင့္၊ အမိ ေဒၞေအးတင္တိုႛက မႎၩေလး႓မိႂႚ၌ ဖၾားဴမင္သည္။ ေမၾးခဵင္း ခုႎႀစ္ေယာက္ ရႀိသည့္အနက္ တတိယေဴမာက္ တဦးတည္ေသာသား ဴဖစ္သည္။
ငယ္စဥ္က မႎၩေလး႓မိႂႚ အမဵိႂးသား အထက္တန္းေကဵာင္းတၾင္ ပညာသင္ယူသည္။ ၁၉၃၉ ခုႎႀစ္တၾင္ မႎၩေလး႓မိႂႚ ဗုဒၭသာသနာ့ႎုဂၢဟေကဵာင္းမႀ ၁၀ တန္း ေအာင္ဴမင္႓ပီး၊ မႎၩေလး ဥပစာေကာလိပ္ သိပၯံတန္းသိုႛ တက္ေရာက္ ပညာ သင္ဳကားသည္ ၁၉၄၃ ခုႎႀစ္တၾင္ ဗမာ့ ကာကၾယ္ေရး တပ္မေတာ္ (ဘီဒီေအ) ေထာက္ပံ့ေရးတပ္သိုႛ ဝင္ေရာက္ အမႁထမ္းသည္။ တပ္ဳကပ္အဆင့္ ရရႀိ႓ပီးေနာက္ ၁၉၄၄ ခုႎႀစ္တၾင္ မဂႆလာဒံု စစ္တကၺသိုလ္ စတုတၪပတ္ ဗိုလ္သင္တန္း တက္ေရာက္သည္။ ၁၉၄၅ ခုႎႀစ္တၾင္ ဗိုလ္သင္တန္းဆင္း႓ပီး စစ္ဝန္႒ကီး႟ံုး စစ္ပညာ ဌာန႒ကီးတၾင္ ဗိုလ္ေလး အဆင့္ဴဖင့္ တာဝန္ ထမ္းေဆာင္သည္။ ေတာ္လႀန္ေရးတၾင္ ဟသႆာတခ႟ိုင္၊ မဵိႂးခဵစ္ ဗမာ့ တပ္မေတာ္ တိုင္း (၁) ဌာနခဵႂပ္၊ ပဲႎၾယ္ကုန္း၌ တာဝန္ ယူခဲ့သည္။
ေဒၝက္တာေမာင္ေမာင္သည္ ရန္ကုန္ တကၠသိုလ္တၾင္ ဆက္လက္ ပညာသင္ယူခဲ့ရာ ၁၉၄၆ ခုႎႀစ္တၾင္ ရန္ကုန္ တကၠသိုလ္မႀ အဂႆလိပ္စာ ဂုဏ္ထူးဴဖင့္ ဝိဇၦာဘဲၾႚ ရရႀိသည္။ ၁၉၄၆ ခုႎႀစ္မႀ စ၍ ရန္ကုန္ တကၠသိုလ္ အဂႆလိပ္စာဌာန နည္းဴပ အဴဖစ္ လည္းေကာင္း၊ ၁၉၄၆ ခုႎႀစ္မႀ ၁၉၄၇ ခုႎႀစ္အထိ ဴပန္ဳကားေရး ဌာန၊ နယူတိုင္းေအာ့ဖ္ ဘားမား သတင္းစာ အယ္ဒီတာ အဴဖစ္ လည္းေကာင္း၊ ၁၉၄၈ ခုႎႀစ္၊ ႎႀစ္ဦးပိုင္းမႀ ၁၉၄၉ ခုႎႀစ္၊ ေအာက္တိုဘာလ အထိ ဴမန္မာႎိုင္ငံ မီးရထားဌာန လက္ေထာက္ အတၾင္းဝန္ အဴဖစ္ လည္းေကာင္း တာဝန္မဵား ထမ္းေဆာင္ခဲ့သည္။
ေဒၝက္တာ ေမာင္ေမာင္သည္ ၁၉၄၉ ခုႎႀစ္မႀ ၁၉၅၃ ခုႎႀစ္ အထိ အဂႆလန္ႎိုင္ငံ လန္ဒန္႓မိႂႚ၌ ဥပေဒ အဴပည္ဴပည္ဆိုင္ရာ ဆက္ဆံေရး၊ ဴပန္ဳကားေရး ပညာမဵားကို ေလ့လာ ဆည္းပူးသည္။ ေဟာ္လန္ႎိုင္ငံရႀိ Academy of International Law မႀ အဴပည္ဴပည္ ဆိုင္ရာ ဥပေဒ ဒီပလိုမာ ရရႀိသည္။ ၁၉၅၂ ခုႎႀစ္တၾင္ လန္ဒန္႓မိႂႚ LINCON’S Inn မႀ Barrister-at-Lawဝတ္လံု အဴဖစ္ ခံယူသည္။ ၁၉၅၆ ခုႎႀစ္တၾင္ ေဟာ္လန္ႎိုင္ငံ UTRECHT တကၠသိုလ္မႀ အဴပည္ဴပည္ ဆိုင္ရာ ဥပေဒဘာသာရပ္ဴဖင့္ ဥပေဒပၝရဂူ L.L.D. (Doctor of Law) ဘဲၾႚရရႀိသည္။
ေဒၝက္တာ ေမာင္ေမာင္သည္ ဗိုလ္ခဵႂပ္႒ကီး ေနဝင္း အိမ္ေစာင့္ အစိုးရ လက္ထက္ ၁၉၅၉ ခုႎႀစ္တၾင္ လက္ေထာက္ ေရႀႚေနခဵႂပ္၊ ရန္ကုန္ တကၠသိုလ္ ဥပေဒ ကထိက တာဝန္မဵား ထမ္းေဆာင္သည္။ ၁၉၆၀ ဴပည္ႎႀစ္မႀ ၁၉၆၂ ခုႎႀစ္ အထိ အေမရိကန္ႎိုင္ငံ YALE တကၠသိုလ္၌ ကထိက အဴဖစ္ စာေပပိုႛခဵ ကဵမ္းဴပႂကာ ၁၉၆၁ ခုႎႀစ္တၾင္ အဴပည္ဴပည္ ဆိုင္ရာ ဥပေဒဘာသာရပ္ အတၾက္ ေဒၝက္တာဘဲၾႚကို ရရႀိခဲ့သည္။
ဒုတိယအ႒ကိမ္ စစ္တပ္ အာဏာသိမ္း အဖၾဲႚဴဖစ္သည့္ ေတာ္လႀန္ေရး ေကာင္စီ လက္ထက္တၾင္ ေဒၝက္တာေမာင္ေမာင္သည္ တရား႟ံုးခဵႂပ္ တရားသူ႒ကီး အဴဖစ္ တာဝန္ ေပးအပ္ဴခင္း ခံရသည္။ ဴမန္မာ့ ဆိုရႀယ္လစ္ လမ္းစဥ္ပၝတီ (မဆလ) အဴမႂေတ ပၝတီ ကာလတၾင္ ပညာေရးရာ ေကာ္မတီဝင္ အဴဖစ္ တာဝန္ ထမ္းေဆာင္သည္။ ၁၉၇၁ ခုႎႀစ္၊ ပထမအ႒ကိမ္ ပၝတီ ညီလာခံတၾင္ ပၝတီ စည္းကမ္း ထိန္းသိမ္းေရး ေကာ္မတီ ဥကၠႉ အဴဖစ္ ေ႟ၾးခဵယ္ တင္ေဴမၟာက္ဴခင္း ခံရသည္။ ၁၉၇၁ ခုႎႀစ္တၾင္ ဖဲၾႚစည္းေသာ အဖဲၾႚဝင္ ၉၇ ဦး ပၝဝင္သည့္ ႎိုင္ငံေတာ္ ဖဲၾႚစည္းပံု အေဴခခံ ဥပေဒသစ္ (မူဳကမ္း) ေရးဆဲၾေရး ေကာ္မရႀင္တၾင္ အဖဲၾႚဝင္ အဴဖစ္ ပၝဝင္သည္။ ၁၉၇၂ ခုႎႀစ္တၾင္ ေတာ္လႀန္ေရး ေကာင္စီ အဖဲၾႚဝင္ ဴဖစ္လာ႓ပီး၊ ၁၉၇၂ ခုႎႀစ္မႀ ၁၉၇၄ ခုႎႀစ္ အထိ ေတာ္လႀန္ေရး အစိုးရ အဖဲၾႚဝင္ အဴဖစ္ တာဝန္ ထမ္းေဆာင္ခဲ့သည္။
ေဒၝက္တာေမာင္ေမာင္သည္ မဆလ ဗဟို အလုပ္အမႁေဆာင္ ေကာ္မတီဝင္ အဴဖစ္ လည္းေကာင္း၊ ဴပည္သူႛလၿတ္ေတာ္ ကိုယ္စားလႀယ္ အဴဖစ္ လည္းေကာင္း၊ ႎိုင္ငံေတာ္ ေကာင္စီဝင္ အဴဖစ္ လည္းေကာင္း မဆလ သက္တမ္းတေလ႖ာက္ တာဝန္ ထမ္းေဆင္ခဲ့သည္။၁၉၇၈ ခုႎႀစ္တၾင္ ဥပေဒ ေကာ္မရႀင္ ဥကၠႉ၊ ၁၉၈၈ ခုႎႀစ္တၾင္ ဴပည္သူႛ ဥပေဒ အကဵိႂးေဆာင္ အဖဲၾႚ ဥကၠႉ မႀသည္ ႎိုင္ငံေတာ္ေကာင္စီ ဥကၠႉႎႀင့္ သမၳတ အဴဖစ္ပၝ တာဝန္ ယူခဲ့ဖူးသူ ဴဖစ္သည္။
ေဒၝက္တာေမာင္ေမာင္သည္ ဴမန္မာႎိုင္ငံ လၾတ္လပ္ေရး ႒ကိႂးပမ္းမႁတၾင္ ပၝဝင္ခဲ့ဴခင္းေဳကာင့္ ႎိုင္ငံေတာ္က ခဵီးဴမၟင့္သည့္ လၾတ္လပ္ေရး ေမာ္ကၾန္းဝင္ (ဒုတိယဆင့္) ကို ၁၉၇၅ ခုႎႀစ္တၾင္ လည္းေကာင္း၊ မဆလ ပၝတီက ေပးအပ္ခဲ့သည့္ တာဝန္မဵားကို ႒ကိႂးပမ္း ေဆာင္႟ၾက္ခဲ့ဴခင္းေဳကာင့္ ခဵီးဴမၟင့္သည့္ ႎိုင္ငံ့ဂုဏ္ရည္ဘဲၾႚ (ပထမဆင့္) ကို ၁၉၈၄ ခုႎႀစ္တၾင္ လည္းေကာင္း ရရႀိသည္။
ေဒၝက္တာေမာင္ေမာင္သည္ ၁၉၄၇ ခုႎႀစ္၊ ဒီဇင္ဘာ ၃ ရက္ေနႛတၾင္ ဟသႆာတ႓မိႂႚေန ပၝလီမန္အမတ္ ဦးသန္းတင္၊ ေဒၞကဵင္ဴမတိုႛ၏ သမီး ေဒၞခင္ဴမင့္ႎႀင့္ လက္ထပ္ခဲ့သည္။ သားသမီး ခုႎႀစ္ဦး ထၾန္းကားခဲ့သည္။ ၁၉၉၄ ခုႎႀစ္၊ ဇူလိုင္လ ၂ ရက္ေနႛ၌ ရန္ကုန္႓မိႂႚတၾင္ ကၾယ္လၾန္သည္။ ကၾယ္လၾန္ခဵိန္တၾင္ ဇနီးေဒၞခင္ဴမင့္ႎႀင့္ သားသံုးဦး၊ သမီးေလးဦး၊ ေဴမး ၁၀ ဦးကဵန္ရစ္သည္။
ေဒၝက္တာေမာင္ေမာင္ ေရးသား ဴပႂစုခဲ့ေသာ စာအုပ္မဵား
၁။ ေသၾးနီ ၁၉၄၆
၂။ သက္ရႀိရာဇဝင္ ၁၉၅၆
၃။ တိုႛဴပည္ေထာင္စု ဴမန္မာႎိုင္ငံ ဖဲၾႚစည္းအုပ္ခဵႂပ္ပံု ၁၉၅၉
၄။ ႎိုင္ငံေတာ္လုပ္႒ကံမႁ ဴပည္ေထာင္စုႎႀင့္ ဦးေစာ ၁၉၆၅
၅။ ဴမန္မာ့ႎိုင္ငံေရးႎႀင့္ ဗိုလ္ခဵႂပ္႒ကီးေနဝင္း ၁၉၆၉
၆။ သားေမာင္စစ္သည္သိုႛ ၁၉၇၂
၇။ တရားဥပေဒ အေထၾေထၾ ဗဟုသုတ ၁၉၇၄
၈။ ဴပည္သူႛဝန္ထမ္းသားသမီးမဵားသိုႛ ၁၉၈၇
၉။ The Forgotten Army ၁၉၄၆
၁၀။ Burma's Teething Time ၁၉၄၉
၁၁။ London Diary ၁၉၅၂
၁၂။ Grim War Against KMT ၁၉၅၃
၁၃။ Burma in the Family of Nations ၁၉၅၆
၁၄။ Burma's Constitution ၁၉၅၉
၁၅။ A Trial in Burma ၁၉၆၂
၁၆။ Aung San of Burma ၁၉၆၂
၁၇။ Law and Custom in Burma And The Burmese Family ၁၉၆၃
၁၈။ Burma and General New Win ၁၉၆၉
၁၉။ To A Soldier Son ၁၉၇၄
ကိုးကား။
(၁) 'ဗိုလ္ခဵႂပ္ေအာင္ဆန္းကို ဘယ္သူသတ္သလဲ'၊ ေအာင္ခင္၊ အဂႆလိပ္ဘာသာမႀ ဴမန္မာဘာသာသိုႛ ဴပန္ဆိုသူ ေဒၝက္တာတင့္ေဝႎႀင့္ ေဒၝက္တာေအးေကဵာ္၊ စာတည္းဴဖတ္သူ ဴမဝတီရဲေခၝင္၊ ေခတ္႓ပိႂင္ ဂဵာနယ္တိုက္၊ ၂၀၀၄ ခုႎႀစ္၊ ေအာက္တုိဘာ၊ တတိယအ႒ကိမ္ ဴပႂဴပင္တည္းဴဖတ္ ထုတ္ေဝဴခင္း။
(၂) ႎႀစ္ဆယ္ရာစု ဴမန္မာ စာေရး ဆရာမဵားႎႀင့္ စာစုစာရင္း (စတုတၪတၾဲ)၊ ဴပန္ဳကားေရးႎႀင့္ ဴပည္သူႛ ဆက္ဆံေရး ဦးစီးဌာန (႟ံုးခဵႂပ္) စာတည္းအဖၾဲႚ၊ ေ႟ၿဟသႆာ စာအုပ္တုိက္၊ ၂၀၀၈ ေဖေဖာ္ဝၝရီ၊ ပထမအ႒ကိမ္။
(၃) Outrage - Burma's Struggle for Democracy by Bertil Lintner, 1st Burmese edition published in the UK in 1990 by Peacock Press, Edinburgh, Scotland, 'ေဒၝမာန္ဟုန္ - ဗမာဴပည္ ဒီမိုကေရစီ တိုက္ပၾဲ'၊ စံဝင္းေမာင္ႎႀင့္ မင္းမဵႂိးႎိုင္တိုႛ ဴမန္မာဴပန္သည္။
▪ - ¤ - ▪
Subscribe to:
Posts (Atom)